Οι οικονομολόγοι μελετούν... Πώς αποφασίζουν οι άνθρωποι. Πώς αλληλεπιδρούν μεταξύ τους οι άνθρωποι. Ποιες δυνάμεις επηρεάζουν την οικονομία συνολικά.
Ποιο είναι το αντικείμενο της μακροοικονομικής; Μακροοικονομική: η μελέτη της διάρθρωσης και συμπεριφοράς των εθνικών οικονομιών, καθώς και της κρατικής οικονομικής πολιτικής που επηρεάζει την πορεία της οικονομίας Θέματα με τα οποία ασχολούνται οι μακροοικονομολόγοι: Μακροχρόνια οικονομική μεγέθυνση Οικονομικοί κύκλο Ανεργία Πληθωρισμός Η παγκόσμια οικονομία Μακροοικονομική πολιτική Άθροιση: από τη μικροοικονομική στη μακροοικονομική
Με τι ασχολούνται οι μακροοικονομολόγοι; Μακροοικονομικές προβλέψεις Σχετικά λίγοι οικονομολόγοι ασχολούνται με προβλέψεις Οι προβλέψεις είναι πολύ δύσκολες Μακροοικονομική ανάλυση Οι οικονομολόγοι στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα αναλύουν τις τρέχουσες συνθήκες Η ύπαρξη πολλών οικονομολόγων μπορεί να εξασφαλίσει μια εύστοχη και διορατική μακροοικονομική πολιτική; Όχι, διότι οι σημαντικές αποφάσεις λαμβάνονται από τους πολιτικούς, και όχι τους οικονομολόγους
Με τι ασχολούνται οι μακρο-οικονομολόγοι; Μακροοικονομική έρευνα Στόχος: η εξαγωγή γενικών συμπερασμάτων σχετικά με τη λειτουργία της οικονομίας Η θεωρητική και εμπειρική έρευνα είναι απαραίτητες για τη διενέργεια προβλέψεων και οικονομικών αναλύσεων Οικονομική θεωρία: ένα σύνολο ιδεών σχετικών με την οικονομία, που έχουν λογική συγκρότηση Οικονομικό υπόδειγμα: μια απλοποιημένη περιγραφή ορισμένων χαρακτηριστικών της οικονομίας Η χρησιμότητα των οικονομικών θεωριών και υποδειγμάτων εξαρτάται από την ορθότητα των υποθέσεών τους, την πιθανότητα να εφαρμοστούν σε αληθινά προβλήματα, τη δυνατότητα να ελεγχθούν εμπειρικά τα συμπεράσματά τους και τη συνέπειά τους με την πραγματικότητα
Γιατί διαφωνούν οι μακροοικονομολόγοι; Θετικιστική και δεοντολογική ανάλυση Θετικιστική ανάλυση: εξετάζει τα οικονομικά αποτελέσματα μιας πολιτικής Δεοντολογική ανάλυση: προσδιορίζει αν μια πολιτική θα πρέπει να εφαρμοστεί
Γιατί διαφωνούν οι μακροοικονομολόγοι; Κλασικοί vs. Κεϋνσιανών Η κλασική προσέγγιση Η οικονομία λειτουργεί αποτελεσματικά από μόνη της Το «αόρατο χέρι»: η ιδέα ότι αν οι αγορές είναι ελεύθερες και τα άτομα προβαίνουν σε οικονομικές πράξεις με στόχο το προσωπικό τους όφελος, η οικονομία θα λειτουργεί εύρυθμα στο σύνολο της Οι μισθοί και οι τιμές προσαρμόζονται άμεσα ώστε να διατηρούν την ισορροπία Ισορροπία: μια κατάσταση όπου ζητούμενες και προσφερόμενες ποσότητες είναι ίσες Οι μεταβολές στους μισθούς και τις τιμές αποτελούν σήματα που συντονίζουν τις ενέργειες των ατόμων Συμπέρασμα: ο ρόλος της κυβέρνησης πρέπει να είναι περιορισμένος
Γιατί διαφωνούν οι μακροοικονομολόγοι; Κλασικοί vs. Κεϋνσιανών Η Κεϋνσιανή προσέγγιση Μεγάλη Ύφεση: η κλασική θεωρία απέτυχε γιατί η υψηλή ανεργία ήταν επίμονη Keynes: η επίμονη ανεργία οφείλεται στην αργή προσαρμογή μισθών και τιμών, με συνέπεια οι αγορές να παραμένουν σε ανισορροπία για μεγάλο χρονικό διάστημα Συμπέρασμα: η κυβέρνηση πρέπει να παρεμβαίνει για την αποκατάσταση της πλήρης απασχόλησης
Γιατί διαφωνούν οι μακροοικονομολόγοι; Κλασικοί εναντίον Κεϋνσιανών Η εξέλιξη της αντιπαράθεσης κλασικών- Κεϋνσιανών Οι Κεϋνσιανοί κυριάρχησαν από το Β Παγκόσμιο Πόλεμο μέχρι το 1970 Ο στασιμοπληθωρισμός της δεκαετίας του 70 οδήγησε στην επιστροφή της κλασικής σκέψης Τα τελευταία τριάντα χρόνια πραγματοποιείται αξιόλογη έρευνα με τη βοήθεια και των δύο προσεγγίσεων
Μια ενιαία προσέγγιση της μακροοικονομικής Οι κλασικές και οι Κεϋνσιανές ιδέες παρουσιάζονται σ ένα ενιαίο υπόδειγμα Τρεις αγορές: αγαθών, χρηματοπιστωτική, εργασίας Το υπόδειγμα ξεκινά τη θεμελίωση του από τη μικροοικονομική, ατομική συμπεριφορά Μακροχρόνια: πλήρης ευκαμψία τιμών και μισθών Βραχυχρόνια: Κλασική υπόθεση, ευκαμψία μισθών και τιμών Κεϋνσιανή υπόθεση, αργή προσαρμογή μισθών και τιμών
Τι γνωρίζουμε Πώς αποφασίζουν οι άνθρωποι; Όταν τα άτομα λαμβάνουν αποφάσεις σκέφτονται τα κόστος και το όφελος των εναλλακτικών επιλογών. Το κόστος από οποιαδήποτε ενέργεια μετράται σε όρους «χαμένων ευκαιριών». Το κόστος ενός αγαθού είναι αυτό που δίνεις σε αντάλλαγμα. Τα ορθολογικά άτομα μεταβάλλουν τη συμπεριφορά τους επειδή ανταποκρίνονται σε μια δέσμη κινήτρων.
Τι γνωρίζουμε Πώς αποφασίζουν οι άνθρωποι; Το εμπόριο μπορεί να ωφελήσει όλους. Οι αγορές είναι συνήθως ένας καλός τρόπος να οργανωθεί η οικονομική δραστηριότητα. Οι κυβερνήσεις «εν δυνάμει» μπορούν σε πολλές περιπτώσεις να βελτιώσουν το οικονομικό αποτέλεσμα. Βέβαια αυτό συμβαίνει όταν η αγορά αποτυγχάνει ή όταν το αποτέλεσμα της λειτουργίας των αγορών οδηγεί σε ανισότητες.
Οικονομικά υποδείγματα Κατανόηση της τεχνικής με την οποία μπορεί να εξηγηθεί η συμπεριφορά/αλληλεπίδραση κάποιων μεταβλητών (π.χ. ΑΕΠ, ανεργία, πληθωρισμός). Για αυτό χρησιμοποιούμε μαθηματικές εκφράσεις και σύμβολα 2 είδη μεταβλητών Ενδογενείς (εξηγούνται από το υπόδειγμα) Εξωγενείς (θεωρούνται δεδομένες) π.χ. Q D =D(P,Y); Q S =S(P,P Input ); Q D =Q S
Τι γνωρίζουμε Ποιές δυνάμεις επηρεάζουν την οικονομία συνολικά; Το επίπεδο ευημερίας μιας χώρας εξαρτάται από την παραγωγή της χώρας. Οι τιμές αυξάνονται όταν η κυβέρνηση δημιουργεί πολύ χρήμα. Η κοινωνία αντιμετωπίζει μεσοπρόθεσμα το δίλημμα μεταξύ πληθωρισμού και ανεργίας.
Κύρια μεγέθη (Βασικά) ΠΡΟΪΟΝ: Το Πραγματικό Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (ΑΕΠ) μετρά το συνολικό εισόδημα της οικονομίας. Είναι στενά συνδεδεμένο με το συνολικό προϊόν της οικονομίας. ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ: Ο ρυθμός μεταβολής του γενικού επιπέδου τιμών. ΑΝΕΡΓΙΑ: Είναι ένα μέτρο του αριθμού των ανθρώπων που καταγράφονται ότι αναζητούν εργασία, βρίσκονται όμως χωρίς δουλειά.
Υπολογισμός του ρυθμού μεταβολής Γενικά, μπορεί να υπολογιστεί ως εξής: % X = [(X t+1 X t )/X t ] 100 Χρησιμοποιείται για οικονομικά μεγέθη όπως: ΑΕΠ Παραγωγικότητα της εργασίας Ανεργία Πληθωρισμός κ.λπ.
Κύρια μεγέθη Επιτόκιο Καθορίζει την αναδιανομή της καταναλωτικής δύναμης στο χρόνο Υπάρχουν πολλοί τύποι επιτοκίων σε μια οικονομία και διαφοροποιούνται με βάση τη διάρκεια και το βαθμό αβεβαιότητας (μεγάλη διάρκεια =μεγάλη αβεβαιότητα και αντίστροφα). Ονομαστικό επιτόκιο: εκφράζεται σε χρηματικούς όρους και δεν λαμβάνει υπόψη τον Πληθωρισμό. Πραγματικό επιτόκιο: εκφράζεται σε όρους αγαθών και υπηρεσιών και λαμβάνει υπόψη τον Πληθωρισμό.
Loans to corporations (outstanding amounts) Loans to households for house purchase Loans to corporations (new business) Extended credit card credit to households Greece (Bank interest rates, ECB Statistical Data Warehouse)
Κύρια μεγέθη Χρηματιστήριο Αρκετά δημοφιλής αγορά. Η συμπεριφορά της αγοράς αντιπροσωπεύεται στο Γενικό Δείκτη Τιμών Χ.Α. Γενικό Δείκτη Τιμών Χ.Α.: δείκτης μελλοντικών προσδοκιών Η συνεχής αύξηση και διατήρηση σε υψηλές τιμές σημαίνει ότι οι επενδυτές αναμένουν ραγδαία οικονομική ανάπτυξη, υψηλά κερδών και χαμηλά ποσοστά ανεργίας.
Κύρια μεγέθη Συναλλαγματική Ισοτιμία Προσδιορίζει τους όρους με τους οποίους διεξάγεται το διεθνές εμπόριο/συναλλαγές και η επένδυση Ονομαστική Ισοτιμία είναι ο ρυθμός συναλλαγών σε χρηματικούς όρους (τιμές συνόρων) μεταξύ χωρών. Πραγματική Ισοτιμία είναι ο ρυθμός συναλλαγών σε όρους αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται σε κάθε χώρα και ανταλλάσσονται μεταξύ χωρών.
Κύρια μεγέθη Συναλλαγματική Ισοτιμία Εάν το εγχώριο νόμισμα υποτιμηθεί Τότε η αξία του σε όρους άλλων νομισμάτων μειώνεται, Τα αγαθά που παράγονται στην εγχώρια αγορά γίνονται σχετικά φθηνότερα για τους αγοραστές της αλλοδαπής Άρα οι εξαγωγές πιθανώς να αυξηθούν Τα αγαθά που παράγονται στην αλλοδαπή είναι σχετικά ακριβότερα για τους εγχώριους αγοραστές Άρα οι εισαγωγές είναι πιθανόν να μειωθούν
Greece (ECB Statistical Data Warehouse)
Σύνοψη Οι βασικοί μακροοικονομικοί δείκτες: Πραγματικό ΑΕΠ Ποσοστό Ανεργίας Πληθωρισμός Επιτόκιο Δείκτης Χρηματιστηρίου Συναλλαγματική Ισοτιμία
Λογικά Σφάλματα Συμπερασμάτων Σφάλμα Σύνθεσης Όταν κάνουμε την υπόθεση ότι όταν κάτι είναι αληθές για ένα μέρος ενός συνόλου είναι επίσης αληθές και για το ίδιο το σύνολο. Η συσχέτιση δεν αποτελεί Αιτιότητα Όταν κάνουμε την υπόθεση ότι όταν δύο γεγονότα συμβαίνουν ταυτόχρονα, θα πρέπει το ένα να επηρεάζει το άλλο, και αντίστροφα. correlation is not causation. Παραβίαση του όρου Ceteris Paribus Ceteris Paribus: Λατινικός όρος της έκφρασης all else equal. Παρατηρείται όταν αναλύουμε την επίδραση ενός γεγονότος θεωρώντας όλους τους άλλους προσδιοριστικούς παράγοντες σταθερούς χωρίς όμως να λαμβάνουμε υπόψη ότι κάτι από τους άλλους παράγοντες έχει μεταβληθεί.