ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ 323 [Θάνατος Μ. Αλεξάνδρου] ΕΩΣ 30 π.χ. [κατάληψη της Αιγύπτου από τους Ρωμαίους ολοκληρώνεται η κατάκτηση της Ανατολής από τους Ρωμαίους, ξεκινά η περίοδος της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας] ΚΡΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ: α. Βασίλειο (πολίτευμα: απόλυτη μοναρχία λατρεία του ηγεμόνα από τους υπηκόους) β. Στον ελλαδικό χώρο διατηρήθηκαν λίγες πόλεις-κράτη. γ. Κάποιες από αυτές συγκρότησαν ομοσπονδιακά κράτη (τις λεγόμενες συμπολιτείες) Η διάσπαση του κράτους του Μ. Αλεξάνδρου (σελ.124-127) Θάνατος Μ. Αλεξάνδρου πρόβλημα διαδοχής διασπαστικές τάσεις: α. απελευθερωτικοί αγώνες στον ελλαδικό χώρο (αντιμακεδονικό μέτωπο Αθηναίων-Αιτωλών, που ηττήθηκε από τους Μακεδόνες) β. εξεγέρσεις γηγενών πληθυσμών στις ανατολικές επαρχίες γ. συγκρούσεις για τη διαδοχή (321-301) μάχη στην Ιψό της Φρυγίας (301): δημιουργία 4 ελληνιστικών βασιλείων (Αιγύπτου, Συρίας, Μακεδονίας, Θράκης) συνέχιση συγκρούσεων μεταξύ Βασιλείου Θράκης και Βασιλείου Συρίας μάχη στο Κουροπέδιο της Λυδίας (281): διάλυση του Βασιλείου της Θράκης. Αργότερα όμως: Ίδρυση Βασιλείου της Περγάμου (Μ. Ασία) Παράλληλα: Δημιουργία μικρότερων κρατών στην Ασία. ΓΙΑΤΙ ΟΝΟΜΑΣΤΗΚΕ «Ελληνιστική Εποχή» -Η Ελληνιστική Εποχή ονομάστηκε από το ρήμα ελληνίζω = συμπεριφέρομαι σαν Ελληνας (το λέμε για κάποιον που δεν είναι Ελληνας). Στα μοναρχικά κράτη που ίδρυσαν οι διάδοχοι του Μ. Αλεξάνδρου κυβέρνησαν χρησιμοποιώντας στις ανώτερες θέσεις όχι μόνο Ελληνες αλλά και κάποιους εξελληνισμένους γηγενείς. Επίσης, το μεγαλύτερο μέρος του λαού, ο γηγενής πληθυσμός των χωρών αυτών (οι ντόπιοι) «ελλήνιζαν», αφού είχαν υιοθετήσει την ελληνική γλώσσα και τον ελληνικό πολιτισμό. Είναι λοιπόν η εποχή κατά την οποία διαδόθηκε στην Ανατολή, ως αποτέλεσμα των κατακτήσεων του Αλέξανδρου, η ελληνική γλώσσα και ο ελληνικός πολιτισμός.
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Η διάσπαση του κράτους του Μ. Αλεξάνδρου (σελ.124-127) 1. Αμέσως μετά το θάνατο του Μ.Αλεξάνδρου εκδηλώθηκαν διασπαστικές τάσεις στην αυτοκρατορία που αυτός είχε ιδρύσει. Ποιες μορφές πήραν αυτές οι διασπαστικές τάσεις 2. Ποια τα αίτια της εκδήλωσης συγκρούσεων μεταξύ των διαδόχων του Μ. Αλεξάνδρου 3. Τι γνωρίζετε για το Δημήτριο τον Πολιορκητή 4. Η μάχη στην Ιψό: α. ποιοι συγκρούστηκαν και με ποιο αποτέλεσμα; β. ποια η σημασία της 5. Ποια είναι τα 4 ελληνιστικά βασίλεια που προέκυψαν από τη μάχη στην Ιψό 6. Πώς δημιουργήθηκαν τα υπόλοιπα βασίλεια, στο χώρο της Ασίας; Τα χαρακτηριστικά του ελληνιστικού κόσμου (σελ.127-129) 1. Πώς διαμορφώθηκε ένα ενιαίο οικονομικό σύστημα σε όλο τον ελληνιστικό κόσμο, ελληνικό και αλλοεθνή ή 1. Πώς έγινε η συγχώνευση των διαφορετικών οικονομικών στοιχείων των ελληνικών πόλεων-κρατών και την περσικής αυτοκρατορίας με αποτέλεσμα να διαμορφωθεί ένα ενιαίο οικονομικό σύστημα σε όλο τον ελληνιστικό κόσμο 2. Ποιοι παράγοντες συνέβαλαν στην ανάπτυξη του εμπορίου των ελληνιστικών κρατών 3. Ποιοι απάρτιζαν την αστική τάξη κατά την ελληνιστική περίοδο 4. Κατά την ελληνιστική εποχή ποιες ήταν οι οικονομικές δραστηριότητες των Ελλήνων/ελληνιζόντων γηγενών και ποιες των γηγενών 5. Ποια τα αίτια ανάπτυξης της δουλείας κατά την ελληνιστική εποχή α. Σε αρκετές περιπτώσεις η εργασία των ελεύθερων πολιτών δεν επαρκούσε για τις αγροτικές και χειρωνακτικές δουλειές β. Η πλούσια διαβίωση των ηγεμόνων και των ανώτερων στρωμάτων. Για την κάλυψη των αναγκών τους δεν επαρκούσαν πλέον οι δουλοπάροικοι της Ανατολής 6. Ποιο ήταν το πολίτευμα των ελληνιστικών βασιλείων. Πώς κυβέρνησαν οι ηγεμόνες τους 7. Ποια θέση είχε ο πολίτης μέσα στα ελληνιστικά βασίλεια 8. Πού μετατοπίστηκε το κέντρο βάρους της διακυβέρνησης 9. Ποια πολιτική κατάσταση επικρατούσε στον κυρίως ελλαδικό χώρο
Τα χαρακτηριστικά του ελληνιστικού κόσμου (σελ.129-131) 1. Ποιον τύπο βασιλείας εφάρμοσαν οι διάδοχοι του Μ.Αλεξάνδρου στο χώρο της Ανατολής. Από πού άντλησαν το πρότυπό τους 2. Ποιος ήταν ο ιδρυτής του Βασιλείου της Αιγύπτου 3. Ποιο χρονικό διάστημα κυβέρνησαν οι Πτολεμαίοι. Πού στήριξαν την εξουσία τους. Ποιο σύστημα διοίκησης ακολούθησαν 4. Η οικονομική πολιτική των Πτολεμαίων 5. Πότε παρήκμασε το κράτος τους και γιατί 6. Ποιος ήταν ο ιδρυτής του Βασιλείου της Συρίας/των Σελευκιδών 7. Ποια εδαφική έκταση κάλυπτε το Βασίλειο της Συρίας/των Σελευκιδών 8. Διέθετε το Βασίλειο της Συρίας/των Σελευκιδών ενότητα και συνοχή; Πώς προσπάθησαν οι Σελευκίδες να την πετύχουν 9. Ποιο σύστημα διοίκησης ακολούθησαν οι Σελευκίδες 10. Η οικονομία του Βασιλείου της Συρίας/των Σελευκιδών 11. Πότε παρήκμασε το κράτος τους και γιατί; Οι συμπολιτείες (σελ. 137-139) 1. Ποια ήταν η τύχη/η πορεία/η κατάληξη του θεσμού της πόλης-κράτους κατά την ελληνιστική εποχή; Ή: Επιβίωσε ο θεσμός της πόλης-κράτους κατά την ελληνιστική εποχή; [Η απάντηση στη σελ. 134] 2. Τι ήταν οι συμπολιτείες; 3. Ποια αίτια οδήγησαν κάποιες πόλεις στη συγκρότηση συμπολιτειών; 4. Αίτια και διαδικασία δημιουργίας της Αιτωλικής Συμπολιτείας. 5. Ποια η έκτασή της / ποιες πόλεις περιελάμβανε κατά τον 3 ο αι.; 6. Τα χαρακτηριστικά της / η οργάνωσή της. 7. Πότε και πώς ιδρύθηκε η Αχαϊκή Συμπολιτεία; Ποιες πόλεις περιελάμβανε; 8. Τα χαρακτηριστικά της / η οργάνωσή της. 9. Ποιος ήταν ο Άρατος; Ποια η πολιτική του απέναντι στο βασίλειο των Μακεδόνων; Διακρίνετε κάποια αντιφατικότητα σε αυτή; 10. Ποιος ήταν ο Φιλοποίμην; Ποια η πολιτεία του; Ποια η πορεία της Αχαϊκής Συμπολιτείας κατά τη διακυβέρνησή του; 11. Πότε και γιατί υποτάχθηκε η Αχαϊκή Συμπολιτεία στους Ρωμαίους;
O ελληνιστικός πολιτισμός: εισαγωγικό σημείωμα, 2.1, 2.2, 2.3, 2.5 1. Πώς ορίζεται ο «ελληνιστικός πολιτισμός»; 2. Πού οφείλεται η οικουμενικότητά του; 3. Ποια είναι τα σημαντικότερα πνευματικά κέντρα της ελληνιστικής εποχής; 4. Αλεξάνδρεια: α. ποιοι την κατοικούσαν β. πού οφείλεται η ανάπτυξή της γ. τι ήταν οι γραμματικοί και ποιο το έργο τους. 5. Πέργαμος: α. σε ποιο ελληνιστικό βασίλειο ήταν πρωτεύουσα; β. πού ήταν κτισμένη και πώς; γ. ο Βωμός του Διός 6. Τα Μουσεία της Αλεξάνδρειας και της Περγάμου. 7. Οι Βιβλιοθήκες της Αλεξάνδρειας και της Περγάμου. 8. Ποια μορφή της ελληνικής γλώσσας επικράτησε κατά την ελληνιστική εποχή και πού οφείλεται η διαμόρφωσή της. 9. Από ποιους χρησιμοποιήθηκε η Ελληνιστική Κοινή; Ποια η συμβολή της στη διάδοση του Χριστιανισμού; 10. Πού οφείλεται η εμφάνιση καινούριων θρησκειών και λατρειών; Ποιες ήταν αυτές; 11. Τι είναι ο θρησκευτικός συγκρητισμός; 12. Ποιες επιστήμες αναπτύχθηκαν κατά την ελληνιστική εποχή; Σημαντικοί εκπρόσωποι. [για τον Αρχιμήδη διάβασε και την σχετική παράγραφο στην σ.163] 13. Ποια η σχέση της εκστρατείας του Μ. Αλεξάνδρου με την ανάπτυξη των επιστημών κατά την ελληνιστική εποχή;
O ελληνιστικός πολιτισμός: 2.4, 2.6 1. Τι ήταν οι γραμματικοί και ποιο το έργο τους; 2. Ποια ποιητικά είδη αναπτύχθηκαν κατά την ελληνιστική εποχή; 3. Ο Πολύβιος και το έργο του. [Νέα Κωμωδία -Μένανδρος ύμνος και επίγραμμα -Καλλίμαχος ηρωικό έπος -Απολλώνιος Ρόδιος ειδύλλια/βουκολική ποίηση Θεόκριτος Μίμος/Μιμίαμβος Ηρώ(ν)δας] 4. Ποιες ήταν οι 4 κύριες φιλοσοφικές σχολές κατά την ελληνιστική εποχή; 5. Οι απόψεις του Ζήνωνα (στωική φιλοσοφία) και του Επίκουρου σχετικά με την ευτυχία. 6. Ποιοι ήταν οι στόχοι των καλλιτεχνών κατά την ελληνιστική εποχή; 7. Κύρια χαρακτηριστικά της αρχιτεκτονικής. 8. Κύρια χαρακτηριστικά της γλυπτικής. Βασική διαφορά από την κλασική γλυπτική. O πολιτισμός των Ελλήνων της Δύσης (σσ. 161 κάτω - 164): 9. Πού και πότε γεννήθηκε η ελληνική φιλοσοφία; Τι αναζητούν οι πρώτοι φιλόσοφοι; 10. Ποιοι ήταν οι προσωκρατικοί φιλόσοφοι της Δύσης; 11. Οι απόψεις του Ξενοφάνη για την αλήθεια. 12. Ο Παρμενίδης και η Ελεατική Σχολή. 13. Οι απόψεις του Πυθαγόρα.