Στις 25 Φεβρουαρίου 2015 πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες η πρώτη συνάντηση της Διευθύνουσας Ομάδας (Steering Group). Τη συνάντηση παρακολούθησε η κα Τσολακίδη Κατερίνα, ως εκπρόσωπος της Διαχειριστικής Αρχής. Πρόεδρος της συνάντησης ήταν ο κος Longo, Διευθυντής για γενικά θέματα αγροτικής ανάπτυξης και έρευνας της DG Agri. Κηρύσσοντας την έναρξη των εργασιών της Διευθύνουσας Ομάδας (ΔΟ) επεσήμανε το υψηλό ενδιαφέρον συμμετοχής και τη σημασία αυτής, ενώ ζήτησε στο τέλος της συνάντησης να παραχθεί ένα πλάνο εργασιών για το 2015, βάσει των αναγκών των δικτύων. Εν συνεχεία παρουσιάστηκε από την Επιτροπή ο σκοπός που οφείλει να εκπληρώσει η ΔΟ. Σύμφωνα με την εν λόγω παρουσίαση ο ρόλος της ΔΟ είναι γενικά συντονιστικός, δεν έχει ιεραρχική σχέση με τις μόνιμες υποομάδες (Subgroups) ενώ όλες οι ανωτέρω δομές αναφέρονται στη Συνέλευση. Αναλυτικότερα τα αντικείμενα της ΔΟ είναι: - η προετοιμασία, εφαρμογή και παρακολούθηση των δραστηριοτήτων του Ευρωπαϊκού Δικτύου Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΔΑΑ) και του δικτύου Ευρωπαϊκής Σύμπραξης Καινοτομίας (ΕΣΚ), - ο συντονισμός και η παρακολούθηση των θεματικών εργασιών, - η αξιολόγηση σε συνεχή βάση της δραστηριότητας των Αγροτικών Δικτύων, και - ο συντονισμός με άλλες ομάδες εργασίας. Επίσης, σημειώθηκε ότι η ΔΟ θα πρέπει να έχει συνεχή γνώση των δραστηριοτήτων που λαμβάνουν χώρα προκειμένου να αποφευχθούν επικαλύψεις και να αποκομισθούν τα μέγιστα οφέλη από τις συνέργειες. Απαντώντας σε ερώτηση Κρατών Μελών (ΚΜ) η Επιτροπή ανέφερε ότι θα εξεταστούν οι δίαυλοι επικοινωνίας των μόνιμων υποομάδων με τη ΔΟ. Επίσης, εκφράστηκαν απορίες ως προς τη διασφάλιση της διαφάνειας στις ομάδες αυτές σχετικά με την ημερήσια διάταξη, την πορεία των συζητήσεων, τα πρακτικά κλπ και η Επιτροπή δεσμεύτηκε ότι θα προσπαθήσει να διασφαλίσει καλύτερη διάχυση της πληροφορίας αλλά ζήτησε και την ενεργό συμμετοχή όλων στην προσπάθεια αυτή. Σε κάθε περίπτωση, επεσήμανε, ότι όλη η πληροφορία θα μεταφέρεται στη Συνέλευση. Σχετικά με την υποομάδα της καινοτομίας αναφέρθηκε ότι ο ρόλος της είναι η συμβολή στην εφαρμογή των σκοπών της ΕΣΚ, δηλαδή η διευκόλυνση της ανταλλαγής εμπειριών και καλών πρακτικών, η καθιέρωση διαλόγου μεταξύ αγροτών και ερευνητικής κοινότητας και η διευκόλυνση της συμμετοχή όλων των εμπλεκομένων στη διαδικασία ανταλλαγής γνώσεων. Αναλυτικότερα, στόχος είναι η εφαρμογή της ΕΚΣ στα Προγράμματα Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ), η αναγνώριση των κοινών θεμάτων, προβλημάτων και καλών πρακτικών, η δικτύωση μεταξύ ΕΣΚ και επιχειρησιακών ομάδων, η συμβολή στις εργασίες του Δικτύου ΕΣΚ, η συνεργασία στον τομέα της καινοτομίας με τα εθνικά αγροτικά δίκτυα. Σημειώνεται ότι η πρώτη συνάντηση της υποομάδας προγραμματίζεται για τις 10 Μαρτίου 2015. Σχετικά με την υποομάδα Leader/CLLD αναφέρθηκε ότι ο ρόλος της είναι η συμβολή στη βελτίωση της ποιότητας υλοποίησης του Leader στα ΠΑΑ. Αναλυτικότερα, στόχος είναι η παρακολούθηση της πορείας εφαρμογής του Leader και της διακρατικής συνεργασίας, η αναγνώριση κοινών θεμάτων, προβλημάτων και καλών πρακτικών στην εφαρμογή του Leader, η παρακολούθηση και βελτίωση της υλοποίησης διακρατικών έργων τόσο στην Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και εκτός, η ανάπτυξη ικανοτήτων από ίσο προς ίσο (peer to peer capacity building), η αναγνώριση καλών πρακτικών, θεμάτων/προβλημάτων σχετικά με το πολυταμειακό CLLD. Σημειώνεται ότι η πρώτη συνάντηση της υποομάδας προγραμματίζεται για τις 21 Απριλίου 2015.
Στη συνέχεια παρουσιάστηκαν τα θέματα που προέκυψαν ως τα πιο σημαντικά από τη Συνέλευση, αφού ομαδοποιήθηκαν από την Επιτροπή, και ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να τα συμπληρώσουν, αν θεωρούν ότι κάτι δεν περιλαμβάνεται, καθώς και να τα εξετάσουν υπό το πρίσμα των κάτωθι κριτηρίων: - Εύρος ενδιαφέροντος σε όλη την ΕΕ - Χρονική σημασία σε σχέση με τη φάση προγραμματισμού που βρισκόμαστε - Προηγούμενη εμπειρία - Τήρηση ισορροπίας μεταξύ διαφορετικών θεμάτων Επιγραμματικά τα θέματα που προέκυψαν από τη Συνέλευση ήταν: - Διαχείριση και επιδόσεις του ΠΑΑ (μείωση ποσοστού σφάλματος)/απλοποίηση διοικητικών διαδικασιών και κανόνων για την ενίσχυση (π.χ. επιλογές απλοποιημένου κόστους)/οικονομική βιωσιμότητα και σκοπιμότητα/χρηματοδοτικά μέσα - Ενδυνάμωση συμβουλευτικών υπηρεσιών (ανάγκες καινοτομίας, βιώσιμη γεωργία, κλπ)/ μεταφορά γνώσης - Καινοτομία αγοράς/παραγωγή και επεξεργασία τροφίμων/κοινωνική καινοτομία (δεξιότητες μάρκετινγκ των αγροτών κλπ) - Τοπικά τρόφιμα/βραχείες αλυσίδες εφοδιασμού και αγροτικές-αστικές συνεργασίες - Διαχείριση κινδύνων σε επίπεδο γεωργικής εκμετάλλευσης - Βιώσιμη διαχείριση φυσικών πόρων: αύξηση ευαισθητοποίησης και προβολή ωφελειών/εστίαση στα αποτελέσματα/βιοποικιλότητα - Βιώσιμη και αποτελεσματική χρήση των εισροών/μέθοδοι και συστήματα καλλιέργειας/ ποιότητα εδάφους/διαχείριση υδάτων - Κυκλική οικονομία/διαχείριση αποβλήτων /αποδοτικότητα ενέργειας - Δημογραφική αλλαγή στις αγροτικές περιοχές: προσέλκυση νέων αγροτών/νέων επιχειρηματιών Ευαισθητοποίηση και κατανόηση για τις ανάγκες τους + συμμετοχή των μεγαλύτερων ατόμων (με εμπειρία) - Κοινωνική ένταξη (συμπεριλαμβανομένων των εθνικών μειονοτήτων)/ανεργία/εκπαίδευση - Συνεργασία για διαφοροποίηση/ολοκληρωμένες προσεγγίσεις για την εδαφική ανάπτυξη Θέματα που σχετίζονται με την αξιολόγηση και την αυτοαξιολόγηση: - Ενίσχυση για παρακολούθηση και αξιολόγηση των στρατηγικών CLLD/πολυταμειακές στρατηγικές - Αξιολόγηση των στρατηγικών τοπικής ανάπτυξης/αυτοαξιολόγηση των ΟΤΔ Σημειώνεται ότι τα θέματα με έντονη γραφή αποτελούν τα θέματα προτεραιότητας της Συνέλευσης. Προκειμένου να γίνει η παραπάνω εργασία τα μέλη της ΔΟ χωρίστηκαν τυχαία σε 5 υποομάδες. Καταρχήν η αίσθηση των συμμετεχόντων ήταν ότι η λίστα ήταν σχετικά πλήρης και ουσιαστικά ζητήθηκαν
διευκρινιστικές προσθήκες και προτάθηκαν μικρές αλλαγές. Προστέθηκαν μόνο η πράσινη οικονομία σε σχέση με την εργασία και την ανάπτυξη και θέματα αξιολόγησης των δικτύων. Εν συνεχεία ζητήθηκε από τις ίδιες υποομάδες να αναφέρουν τρία από τα θέματα αυτά που θεωρούν ότι είναι και σημαντικά και επείγοντα για την προγραμματική φάση που βρισκόμαστε. Τα θέματα, μετά τις προσθήκες των συμμετεχόντων, που επιλέχθηκαν ως πιο επείγοντα και σημαντικά, χωρίς ιεράρχηση, ήταν: - Απλοποίηση (για όλους, προκειμένου να επιτευχθούν οι σχετικοί στόχοι) - Ενδυνάμωση συμβουλευτικών υπηρεσιών - μεταφορά γνώσης - Ευρύτερη καινοτομία - Τοπικά τρόφιμα - Βραχείες αλυσίδες εφοδιασμού - Αγροτικές-αστικές συνεργασίες - Μικρές εκμεταλλεύσεις - Δημογραφική αλλαγή και κοινωνική συμπερίληψη (κοινωνία χωρίς αποκλεισμούς) - Πράσινη οικονομία σε σχέση με την εργασία και την ανάπτυξη - Εκκίνηση των εθνικών αγροτικών δικτύων - Αξιολόγηση των δραστηριοτήτων δικτύωσης - εθνικών αγροτικών δικτύων Ακολούθως παρουσιάστηκαν από την Επιτροπή τα διαθέσιμα εργαλεία και το πλάνο δραστηριοτήτων του ΕΔΑΑ (ENRD Contact Point), του Δικτύου ΕΣΚ (EIP-AGRI Service Point) και δικτύου υποστήριξης για την αξιολόγηση (Evaluation Helpdesk). Τα διαθέσιμα εργαλεία ήταν σε όλες τις περιπτώσεις θεματικές ομάδες/ομάδες εστίασης, ανάλυση της αγροτικής ανάπτυξης και της καινοτομίας, καλές πρακτικές, καθοδήγηση/καταρτίσεις, ιστοσελίδα/μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δημοσιεύσεις, εκδηλώσεις, δικτύωση (ΕΑΔ, ΟΤΔ, Επιχειρησιακές Ομάδες) και διακρατικές συνεργασίες, τα οποία εξειδικεύονταν κατά περίπτωση (οι παρουσιάσεις επισυνάπτονται). Στη συνέχεια ζητήθηκε από τις υποομάδες να αναφέρουν τα βασικότερα εργαλεία, από τα παραπάνω, που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την αντιμετώπιση των άμεσων θεμάτων. Σε κάθε περίπτωση αναγνωρίστηκε από τους συμμετέχοντες η αλληλεπίδραση ανάμεσα στα εργαλεία, ενώ τα πλέον κατάλληλα, ανά θέμα, ήταν: - Απλοποίηση Η ανάλυση της αγροτικής ανάπτυξης και η επεξεργασία των αποτελεσμάτων στο πλαίσιο θεματικής ομάδας θεωρήθηκε το καταλληλότερο εργαλείο. Επιπλέον, η χρήση παραδειγμάτων καλών πρακτικών που θα οδηγήσει στη δημιουργία σχετικού εργαλείου καθοδήγησης, το οποίο πρέπει να δημοσιευτεί. - Τοπικά τρόφιμα - Βραχείες αλυσίδες εφοδιασμού - Αγροτικές-αστικές συνεργασίες - Μικρές εκμεταλλεύσεις Το πιο σημαντικό εργαλείο ήταν η αναγνώριση των καλών πρακτικών, η ανάλυση ώστε να είναι πιο σαφή τα αποτελέσματα, και τέλος η καθοδήγηση και οι καταρτίσεις. Ανάλυση της αγροτικής ανάπτυξης με έμφαση στα κριτήρια διαχωρισμού στα διάφορα ΚΜ και δημοσίευση των σχετικών συμπερασμάτων.
- Δημογραφική αλλαγή και κοινωνική συμπερίληψη (κοινωνία χωρίς αποκλεισμούς) Η διακρατική συνεργασία θεωρήθηκε χρήσιμο εργαλείο καθώς μπορεί να συμβάλει στην ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των ΚΜ. Επίσης, η αναγνώριση των καλών πρακτικών και η ανάλυση της αγροτικής ανάπτυξης. Υπάρχει σχετικό υλικό για καθοδήγηση, αλλά θα βοηθούσε η ανάλυση όχι μόνο για την αγροτική ανάπτυξη αλλά και για τα άλλα ταμεία. Επιπλέον, θα ήταν χρήσιμη μια θεματική ομάδα με τη συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων ταμείων. - Πράσινη οικονομία σε σχέση με την εργασία και την ανάπτυξη Χρήσιμη είναι η συλλογή καλών πρακτικών και η διάχυση αυτών. - Εκκίνηση των εθνικών αγροτικών δικτύων Για το συγκεκριμένο αντικείμενο απαιτείται μίγμα δράσεων. Ίσως κάποια εκδήλωση θα συνέβαλλε στην ενεργοποίηση των δικτύων και παράλληλη καθοδήγηση/κατάρτιση. - Αξιολόγηση των δραστηριοτήτων δικτύωσης - εθνικών αγροτικών δικτύων Πρέπει να δημιουργηθεί ομάδα εμπειρογνωμόνων καθώς υπάρχει ήδη εμπειρία και να παραχθεί σχετικό εγχειρίδιο καθοδήγησης. Χρήσιμο εργαλείο είναι η ανάλυση της αγροτικής ανάπτυξης για να αναγνωρισθούν οι τομείς που θα υπάρξει το μεγαλύτερο αντίκτυπο με τη λιγότερη προσπάθεια. Επίσης, η πραγματοποίηση σχετικής εκδήλωσης θα συνέβαλλε στην ευαισθητοποίηση, ενώ θα πρέπει να συνδυαστεί και με διάχυση των καλών πρακτικών. Η Επιτροπή, συνοψίζοντας τα αποτελέσματα αυτά, ανέφερε ότι τα θέματα που συζητήθηκαν αποτελούν παραδείγματα, μολονότι υπάρχει ευρεία συμφωνία σε αυτά. Αν και υπήρχε η αίσθηση ότι όλα τα εργαλεία μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε όλα τα θέματα, η ανάλυση είναι αυτή που εμφανίζεται συχνότερα ως το πλέον σημαντικό, ακολουθούν οι καλές πρακτικές και η καθοδήγηση/κατάρτιση, ενώ τα εργαλεία επικοινωνίας αναφέρθηκαν λιγότερο. Επόμενο θέμα στην ημερήσια διάταξη ήταν η αξιολόγηση των δράσεων των δικτύων. Η Επιτροπή επεσήμανε ότι χρειάζεται η αξιολόγηση στα δίκτυα προκειμένου να φανούν τα επιτεύγματα τους και να υπάρξουν αποδείξεις σχετικά με τις δραστηριότητες των αγροτικών δικτύων στην εφαρμογή της πολιτικής για την αγροτική ανάπτυξη, στην καλύτερη στοχοθέτηση των ενισχύσεων και τα υψηλότερης ποιότητας ΠΑΑ. Επιπλέον, για να υπάρχει διαφάνεια και λογοδοσία (accountability) καθώς και για την ενημέρωση του ευρύτερου κοινού. Απαραίτητα στοιχεία για την αξιολόγηση είναι η ύπαρξη λογικής παρέμβασης, ερωτημάτων αξιολόγησης, δεικτών, πηγών πληροφόρησης, φορέων με ορισμένα καθήκοντα, μέθοδοι διαχείρισης δεδομένων και πληροφοριών, επικοινωνία των αποτελεσμάτων της αξιολόγησης και επίδραση των αποτελεσμάτων αυτών στις δράσεις του αγροτικού δικτύου. Σχετικά με τη σημασία της αυτοαξιολόγησης των ευρωπαϊκών αγροτικών δικτύων τονίστηκε ότι τα αγροτικά δίκτυα είναι τα εργαλεία και όχι τα τελικά παραδοτέα και θα πρέπει να αξιολογούνται σε σχέση με τη βελτίωση που επιτυγχάνουν στην αύξηση της συμμετοχής των εμπλεκομένων στην εφαρμογή των ΠΑΑ, στη βελτίωση της ποιότητας των ΠΑΑ, στη διεύρυνση του κοινού που ενημερώνεται και στην καλύτερη ενημέρωσή του σχετικά με τα οφέλη των ΠΑΑ και τέλος στη βελτίωση της αξιολόγησης των ΠΑΑ.
Αρχικά πρέπει να καθοριστούν οι γενικοί στόχοι των δικτύων, κάτι που μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα δύσκολο λόγω του εύρους τους. Εν συνεχεία οι στόχοι αυτοί πρέπει να αναλυθούν και να συσχετιστούν με συγκεκριμένες δράσεις, προκειμένου να υπάρξει το επιθυμητό αποτέλεσμα για την αγροτική ανάπτυξη. Η εκτίμηση του αποτελέσματος μπορεί να γίνει με τη χρήση δεικτών, όπως αριθμός συμμετεχόντων σε εκδηλώσεις, αριθμός θεματικών ομάδων, αριθμός ορθών πρακτικών, αριθμός εκδηλώσεων κλπ, αλλά ουσιαστικότερη σημασία έχει το αντίκτυπο των δράσεων αυτών στο πλαίσιο της αγροτικής ανάπτυξης που δύσκολα μπορεί να εκτιμηθεί. Η διαδικασία αυτή πρέπει να γίνεται σε συνεχή βάση και να υπάρχει συνεχής αξιολόγηση των αποτελεσμάτων, ώστε να υπάρχει σχετικός προβληματισμός και να επιτευχθεί η βελτίωση. Απαντώντας η Επιτροπή στο πότε θα ενεργοποιηθεί μόνιμη υποεπιτροπή για την αξιολόγηση απάντησε ότι προς το παρόν ετοιμάζεται μια περίληψη για την εκ των προτέρων αξιολόγηση που θα σταλθεί στα ΚΜ όταν ολοκληρωθεί, όπως και κάθε άλλη μελλοντική δραστηριότητα για την αξιολόγηση. Τέλος παρουσιάστηκαν οι προγραμματισμένες εκδηλώσεις του ΕΔΑΑ μέχρι το τέλος του έτους. Εκδήλωση Προτεινόμενη ημερομηνία 1 η συνάντηση μόνιμης υποομάδας Καινοτομίας 10/03/2015 1 η συνάντηση μόνιμης υποομάδας Leader/CLLD 21/04/2015 2 η συνάντηση ΔΟ 12/06/2015 2 η συνάντηση μόνιμης υποομάδας Καινοτομίας 23/06/2015 2 η συνάντηση μόνιμης υποομάδας Leader/CLLD 24/09/2015 3 η συνάντηση μόνιμης υποομάδας Καινοτομίας 11/2015 (*) 3 η συνάντηση ΔΟ 14/10/2015 (*) 4 η συνάντηση ΔΟ 08/12/2015 (*) 2 η συνάντηση Συνέλευσης 09/12/2015 (*) (*) Οι ημερομηνίες αυτές δεν έχουν ακόμα οριστικοποιηθεί Η συντάξασα (υπογεγραμμένο) Κατερίνα Τσολακίδη