Οι Γεωγραφικές Συντεταγμένες με το λογισμικό Google Earth

Οι Γεωγραφικές Συντεταγμένες με το λογισμικό Google Earth Υποδειγματικό Σενάριο Γνωστικό αντικείμενο: Γεωγραφία (ΔΕ) Δημιουργός: ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

Σημείωση Το παρόν έγγραφο αποτελεί προϊόν αυτόματης δημιουργίας και εκτύπωσης του Ψηφιακού Διδακτικού Σεναρίου με Τίτλο: «Οι Γεωγραφικές Συντεταγμένες με το λογισμικό Google Earth». Δημιουργήθηκε στις 01/02/2017 14:44:38 και έχει υποστηρικτικό ρόλο στο έργο του εκπαιδευτικού. Δεν αντικαθιστά το Ψηφιακό Διδακτικό Σενάριο, το οποίο περιέχει όλο το Διαδραστικό Περιεχόμενο και αξιοποιεί τις ψηφιακές δυνατότητες της Πλατφόρμας «Αίσωπος». Το σενάριο αυτό έχει χαρακτηρισθεί ως «Υποδειγματικό» ύστερα από εργασία επιστημονικής επιτροπής εμπειρογνωμόνων (Εκπαιδευτικός Αυξημένων Προσόντων, Σχολικοί Σύμβουλοι, Μέλος ΔΕΠ / Επιστημονικό Προσωπικό του ΙΕΠ). Το Διαδραστικό Ψηφιακό Διδακτικό Σενάριο με το πλήρες ψηφιακό περιεχόμενό του βρίσκεται στον σύνδεσμο: http://aesop.iep.edu.gr/node/8459 Επισημαίνεται ότι τα σενάρια της Πλατφόρμας «Αίσωπος» διακρίνονται σε: Υποδειγματικά Σενάρια: Ψηφιακά Διδακτικά Σενάρια που έχουν προκύψει από επιστημονικές επιτροπές εμπειρογνωμόνων (Εκπαιδευτικοί Αυξημένων Προσόντων, Σχολικοί Σύμβουλοι, Μέλη ΔΕΠ / Επιστημονικό Προσωπικό του ΙΕΠ). Βέλτιστα Σενάρια: Αξιολογημένα Ψηφιακά Διδακτικά Σενάρια εκπαιδευτικών με βαθμολογία άνω των 70 μονάδων. Επαρκή Σενάρια: Αξιολογημένα Ψηφιακά Διδακτικά Σενάρια εκπαιδευτικών με βαθμολογία από 50 έως 70 μονάδες. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥ ΠΡΑΞΗ: «Ανάπτυξη Mεθοδολογίας και Ψηφιακών Διδακτικών Σεναρίων για τα Γνωστικά Αντικείμενα της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Γενικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης» - MIS: 479325, ΣΑΕ: 2014ΣΕ24580051. Η πράξη συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΚΤ) και το Ελληνικό Δημόσιο στο πλαίσιο του ΕΠ «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» του ΕΣΠΑ 2007-2013 και υλοποιείται σε σύμπραξη από το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής και την Ειδική Υπηρεσία Εφαρμογής Εκπαιδευτικών Δράσεων του Υ.ΠΟ.ΠΑΙ.Θ. Η Πλατφόρμα Ανάπτυξης, Σχεδίασης, Υποβολής, Αξιολόγησης και Παρουσίασης Ψηφιακών Διδακτικών Σεναρίων «Αίσωπος», αναπτύχθηκε με ίδια μέσα από το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής στο πλαίσιο του Υποέργου 2: «Ψηφιακό Σύστημα Ηλεκτρονική Πλατφόρμα Υποβολής, Αξιολόγησης, Διαχείρισης και Αξιοποίησης Ψηφιακών Σεναρίων καθώς και καθοδήγησης και Υποστήριξης των Εκπαιδευτικών» της Πράξης. Ομάδα Επιστημονικής και Διοικητικής Εποπτείας της Πράξης: Επιστημονικός Υπεύθυνος Πράξης για τις Δράσεις που αφορούν το Ι.Ε.Π: Ιωάννης Σταμουλάκης, Φιλόλογος, Σύμβουλος Α' Υ.ΠΟ.ΠΑΙ.Θ. Υπεύθυνος Υποέργου 1: Ιωάννης Σταμουλάκης, Φιλόλογος, Σύμβουλος Α' Υ.ΠΟ.ΠΑΙ.Θ. Υπεύθυνος Υποέργου 2: Νικόλαος Γραμμένος, Πληροφορικός, Σύμβουλος Γ' Ι.Ε.Π. Υπεύθυνος Υποέργου 3: Νικόλαος Γραμμένος, Πληροφορικός, Σύμβουλος Γ' Ι.Ε.Π. Επιστημονική Συντονίστρια των ειδικών επιστημόνων του Υποέργου 1: Βασιλική Καραμπέτσου, Φιλόλογος, Εισηγήτρια Ι.Ε.Π. Σελίδα 2/32

Φύλλα Εργασίας Σεναρίου Το παρόν ψηφιακό σενάριο περιέχει φύλλα εργασίας, τα οποία είναι συννημένα στο αρχείο «PDF» και μπορείτε να τα ανοίξετε κάνοντας διπλό κλικ πάνω στο εικονίδιο. 1η Φάση: 2η Φάση: 3η Φάση: Δεν υπάρχει Σελίδα 3/32

Γενική Περιγραφή Σεναρίου Γνωστικό αντικείμενο: Γεωγραφία (ΔΕ) Θεματική ταξινομία: Γεωγραφία (ΔΕ) -> Χάρτες Εκπαιδευτικό πρόβλημα: Η αναγνώριση των λόγων για τους οποίους η επιφάνεια της Γης χωρίζεται σε τμήματα με το ιδεατό σύστημα των παραλλήλων και των μεσημβρινών και η αναγνώριση της χρησιμοτητάς τους για την επίλυση καθημερινών προβλημάτων Σχετικά με το προτεινόμενο σενάριο Στην ΣΤ τάξη του δημοτικού οι μαθητές διδάχθηκαν συνοπτικά τις έννοιες των Μεσημβρινών και Παραλλήλων και έμαθαν να χρησιμοποιούν τις Γεωγραφικές Συντεταγμένες για να βρίσκουν τη θέση ενός τόπου πάνω στη γη χρησιμοποιώντας κάποιον χάρτη ή και την υδρόγειο. Δεν προβλέπονταν περεταίρω εμβάθυνση στο θέμα επειδή οι μαθητές λόγω ηλικίας ήταν δύσκολο να κατανοήσουν βαθύτερες έννοιες. Έτσι για το γυμνάσιο στο ΑΠΣ ως στόχοι προβλέπονται: Να αναγνωρίζουν τους λόγους για τους οποίους η επιφάνεια της Γης χωρίζεται σε τμήματα με το ιδεατό σύστημα των παραλλήλων και των μεσημβρινών. Να διακρίνουν τις κύριες παραμέτρους, οι οποίες χρησιμοποιούνται για τον εντοπισμό ενός τόπου στην επιφάνεια της Γης (διάσταση) Να εντοπίζουν τόπους στους χάρτες και στην υδρόγειο σφαίρα με τη βοήθεια των συντεταγμένων. Στο γυμνάσιο μπορούν να εξηγηθούν περεταίρω οι έννοιες των Γεωγραφικών Συντεταγμένων αφού συνδεθούν με τις επίκεντρες γωνίες της γης στις οποίες οι μεσημβρινοί και οι παράλληλοι αντιστοιχούν. Επίσης μπορεί να γίνει αναφορά στον ορισμό των κλιματικών ζωνών με βάση συγκεκριμένους παραλλήλους όπως και να εξηγηθεί η ύπαρξη των ωριαίων ατράκτων. Ένα άλλο θέμα το οποίο έχει αξία να γνωρίζουν οι μαθητές και το οποίο θα έχει μεγαλύτερη αξία στο μέλλον είναι η χρήση των γεωγραφικών συντεταγμένων μέσα από τις ψηφιακές συσκευές (π.χ. υπολογιστές, smart phones, κ.α.) που χρησιμοποιούν για τον προσδιορισμό της θέσης το σύστημα GPS. Για την καλύτερη κατανόηση του Συστήματος Συντεταγμένων, το προτεινόμενο σενάριο αρχικά διαπραγματεύεται την χρήση των γεωγραφικών συντεταγμένων σε μικρές έκτασης περιοχές της γης (μεγάλης κλίμακας χάρτες) όπου η επιφάνεια της γης τείνει να είναι επίπεδη και στη συνέχεια επεκτείνει τη χρήση του στην τρισδιάστατη επιφάνεια της γης σε κλίμακα υδρογείου. Γενική περιγραφή περιεχομένου: 1) Συμβατότητα με το αναλυτικό πρόγραμμα: Στο σχολικό βιβλίο της γεωγραφίας της Α' Γυμνασίου προβλέπεται η διδασκαλία του μαθήματος " Γεωγραφικές συντεταγμένες" στο μάθημα Α1.1, στη «Ενότητα Α- Χάρτες». Για το συγκεκριμένο μάθημα προβλέπονται δύο (2) διδακτικές ώρες. Εξάλλου, σύμφωνα με το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών [Φ.Ε.Κ. 304 τεύχος Β' 13-03-2003], στην «Ενότητα Α: Οι Χάρτες» του μαθήματος της Γεωλογίας - Γεωγραφίας Α' Γυμνασίου, προβλέπονται δύο (2) διδακτικές ώρες για την Σελίδα 4/32

διδασκαλία των θεματικών ενοτήτων: α) Η γεωγραφική θέση, β) Πόλοι, άξονας, παράλληλοι, μεσημβρινοί, γ) Γεωγραφικό πλάτος, γεωγραφικό μήκος και δ) Εντοπισμός τόπων σε υδρόγειο σφαίρα και σε χάρτη. Ως στόχοι του μαθήματος ορίζονται οι παρακάτω: Να αναγνωρίζουν τους λόγους για τους οποίους η επιφάνεια της Γης χωρίζεται σε τμήματα με το ιδεατό σύστημα των παραλλήλων και των μεσημβρινών. Να διακρίνουν τις κύριες παραμέτρους, οι οποίες χρησιμοποιούνται για τον εντοπισμό ενός τόπου στην επιφάνεια της Γης (διάσταση) Να εντοπίζουν τόπους στους χάρτες και στην υδρόγειο σφαίρα με τη βοήθεια των συντεταγμένων. Στο ΑΠΣ, ως ενδεικτικές δραστηριότητες για τους μαθητές παραθέτονται οι παρακάτω: Παρατηρούν σε υδρόγειο σφαίρα και σε χάρτη το σύστημα των παραλλήλων και των μεσημβρινών και συζητούν τις διαφορές τους. Συνδέουν τις ιδεατές αυτές γραμμές με τις έννοιες του γεωγραφικού πλάτους και του γεωγραφικού μήκους. Κάνουν φανταστικά ταξίδια και ορίζουν τόπους από γνωστές συντεταγμένες και τις συντεταγμένες συγκεκριμένων τόπων. 2) Γνώσεις-αντιλήψεις μαθητών: Α) Γνώσεις: Οι μαθητές θα πρέπει: i. Να μπορούν να διαβάζουν γενικούς χάρτες χρησιμοποιώντας τα σύμβολα του υπομνήματός. πρέπει να έχει κατακτηθεί στο δημοτικό με τη διδασκαλία του μαθήματος της Γεωγραφίας Αυτή είναι γνώση που θα ii. Να είναι εξοικειωμένοι με τις έννοιες των Μεσημβρινών και των Παραλλήλων (το δίκτυο των Γεωγραφικών Συντεταγμένων). Αυτές οι έννοιες έχουν διδαχθεί στην ΣΤ τάξη του δημοτικού iii. Να είναι εξοικειωμένοι με το περιβάλλον του λογισμικού Β) Αντιλήψεις/παρανοήσεις μαθητών: Αρκετοί μαθητές: i. Δεν αντιλαμβάνονται το λόγο για τον οποίο είναι απαραίτητη η χρήση του συστήματος των γεωγραφικών συντεταγμένων ii. Δεν αντιλαμβάνονται ότι οι παράλληλοι και μεσημβρινοί είναι νοητοί κύκλοι/γραμμές και ότι δεν έχουν υλική υπόσταση στην επιφάνεια του πλανήτη γη iii. Δεν αντιλαμβάνονται ότι οι μοίρες που αντιστοιχούν σε παραλλήλους και μεσημβρινούς, αφορούν σε επίκεντρες γωνίες της «σφαιρικής» γης και στα αντίστοιχα μήκη των τόξων τους στην επιφάνεια iv. Θεωρούν ότι οι αποστάσεις που μετρούνται στην επιφάνεια της γης μετρώνται πάνω σε ευθείες γραμμές v. Δεν κατανοούν γιατί διαφορετικοί τόποι/κράτη έχουν διαφορετική ώρα και δεν γνωρίζουν ή δεν κατανοούν πως ορίζονται οι «ωριαίες άτρακτοι» 3) Στόχοι: Στο τέλος του μαθήματος οι μαθητές πρέπει: Γνωστικοί: 1. Να αναγνωρίζουν τους λόγους για τους οποίους η επιφάνεια της Γης χωρίζεται σε τμήματα με το ιδεατό σύστημα των παραλλήλων και των μεσημβρινών. 2. Να ορίζουν τις έννοιες των Γεωγραφικών Συντεταγμένων και να αντιλαμβάνονται ότι οι Μεσημβρινοί και οι Παράλληλοι είναι νοητές γραμμές (δεν έχουν υλική υπόσταση) 3. Να εντοπίζουν τόπους στους χάρτες και στην υδρόγειο σφαίρα του σχολείου αλλά και του λογισμικού Google Earth με τη βοήθεια των συντεταγμένων 4. Να μπορούν να βρουν τις γεωγραφικές συντεταγμένες ενός συγκεκριμένου τόπου/σημείου σε ένα χάρτη και στην Σελίδα 5/32

υδρόγειο του σχολείου αλλά και του λογισμικού Google Earth 5. Να χρησιμοποιούν τους Μεσημβρινούς για να ορίζουν τις ωριαίες ατράκτους και τους Παραλλήλους για να ορίζουν τις κλιματικές ζώνες Στόχοι ως προς τις ΤΠΕ: 1. Να εξοικειωθούν με την χρήση των Γεωγραφικών Συντεταγμένων μέσα από το λογισμικό Google Earth το οποίο χρησιμοποιεί το σύστημα GPS Στάσεις- αξίες- δεξιότητες: 1. Να κοινωνικοποιηθούν στο επίπεδο της ομάδας και της ολομέλειας της τάξης 2. Να αποκτήσουν την δεξιότητα/ικανότητα να συνεργάζονται με τους συμμαθητές τους, να επιχειρηματολογούν για να στηρίξουν τις απόψεις τους και να παρουσιάζουν τις απόψεις τους στο κοινό (τάξη). 4) Οργάνωση της τάξης και υλικοτεχνική υποδομή Το προτεινόμενο σενάριο σχεδιάστηκε για εφαρμογή στην καθημερινή αίθουσα διδασκαλίας. Η μόνη απαραίτητη υλικοτεχνική υποδομή που απαιτείται είναι η παρουσία ενός συστήματος Η/Υ-βιντεοπροβολέα, το λογισμικό Google Earth, η σύνδεση στο διαδίκτυο, ο σχολικός παγκόσμιος επιτοίχιος χάρτης, η «υδρόγειος» του σχολείου και το σχολικό βιβλίο. Ως χώρος διεξαγωγής της προτεινόμενης διδασκαλίας προβλέπεται η χρήση της καθημερινής αίθουσας διδασκαλίας που είναι εξοπλισμένη με ένα σύστημα Η/Υ-βιντεοπροβολέα. Ήδη σε πολλά σχολεία υπάρχουν αίθουσες διδασκαλίας εξοπλισμένες με συστήματα Η/Υ-βιντεοπροβολέα και σε αρκετές περιπτώσεις υπάρχουν και συστήματα Διαδραστικών Πινάκων (ΔΠ). Ακόμη και σε σχολεία όπου αυτή η διευθέτηση δεν υπάρχει, μπορεί να επιτευχθεί σχετικά εύκολα (με σχετικά μικρό κόστος) αν υπάρχουν εκπαιδευτικοί που θέλουν να αξιοποιήσουν τις ΤΠΕ στη διδασκαλία τους. Αυτή η επιλογή καθιστά το προτεινόμενο σενάριο υλοποιήσιμο από πολλούς εκπαιδευτικούς και ανοίγει το δρόμο για την αξιοποίηση των ΤΠΕ στην καθημερινή διδασκαλία. Εναλλακτικά, η διδακτική πρόταση θα μπορούσε να υλοποιηθεί ίσως καλύτερα - σε περιβάλλον πολλών υπολογιστών όπου ο κάθε μαθητής διαθέτει πρόσβαση στο Google Earth (περιβάλλον «1 προς 1») όπως είναι το εργαστήριο της πληροφορικής. Σε ένα τέτοιο αναβαθμισμένο ΤΠΕ περιβάλλον διδασκαλίας η μαθητοκεντρική διάσταση της διδασκαλίας θα είναι μεγαλύτερη επειδή οι μαθητές θα πλοηγούνται οι ίδιοι στο λογισμικό. Όμως ένα τέτοιο περιβάλλον είναι δύσκολο να βρεθεί στο υφιστάμενο πλαίσιο του ελληνικού γυμνασίου επειδή το εργαστήριο πληροφορικής το οποίο θα μπορούσε να προσφέρει ένα τέτοιο περιβάλλον είναι σπάνια διαθέσιμο για τους εκπαιδευτικούς που διδάσκουν το μάθημα της Γεωγραφίας-Γεωλογίας. Για αυτό το λόγο, η περιγραφή του σεναρίου αναφέρεται στο περιβάλλον Η/Υ-βιντεοπροβολέα. Για το προτεινόμενο σενάριο προτείνεται διάταξη τάξης σε σχήμα «Π». Για τις περιπτώσεις όπου η διάταξη «Π» είναι ανέφικτη είτε λόγω των διαστάσεων της αίθουσας διδασκαλίας είτε λόγω του πλήθους των μαθητών προτείνεται η «αμφιθεατρική» διάταξη. Προτείνεται η διάταξη «Π» επειδή σε αυτήν τη διάταξη όλοι οι μαθητές μπορούν να δουν όλους τους υπόλοιπους και ταυτόχρονα μπορούν να δουν οτιδήποτε προβάλλεται στον πίνακα μέσω του βιντεοπροβολέα. Ως δεύτερη επιλογή προτείνεται η αμφιθεατρική διάταξη επειδή, σε σύγκριση με την παραδοσιακή διάταξη διευκολύνει την διεξαγωγή της συζήτησης στην ολομέλεια της τάξης η οποία γίνεται σε κάθε δραστηριότητα καθώς οι περισσότεροι μαθητές βλέπουν τους υπόλοιπους χωρίς να χρειαστεί να γυρίσουν το κεφάλι τους προς τα πίσω. Προτείνεται η εργασία των μαθητών σε διμελείς ομάδες (δυάδες). Έτσι στις περισσότερες δραστηριότητες, το κάθε «θρανίο» μπορεί να λειτουργεί ως μία ομάδα μαθητών. Προτείνεται η εργασία σε διμελείς ομάδες (εταιρική μορφή συνεργατικής μάθησης) επειδή στον περιορισμένο πρακτικά διαθέσιμο χρόνο της μίας διδακτικής ώρας (περίπου 35 λεπτά), αυτή στην πράξη λειτουργεί αποτελεσματικότερα από άποψη χρόνου και από άποψη διευθέτησης του χώρου, σε σχέση με την εργασία σε μεγαλύτερες ομάδες (π.χ. τετραμελείς). Υπάρχουν όμως και δραστηριότητες ή φάσεις της διδασκαλίας όπως το τέλος της κάθε δραστηριότητας - στις οποίες όλοι οι μαθητές λειτουργούν ως μέλη μιας ενιαίας ομάδας της ολομέλειας της τάξης. Είναι καλό να υπάρχει γρήγορη (broadband) πρόσβαση στο ιντερνέτ γιατί έτσι θα εξοικονομηθεί πολύτιμος διδακτικός χρόνος κατά την πλοήγηση, ιδίως στην περίπτωση που το μάθημα γίνει σε «1 προς 1» περιβάλλον διδασκαλίας. 5) Η προστιθέμενη αξία των ΤΠΕ: Στο προτεινόμενο σενάριο οι ΤΠΕ που χρησιμοποιούνται είναι: Το λογισμικό Google Earth, το διαδίκτυο, το λογισμικό Σελίδα 6/32

κειμενογράφου «Word» και η δικτυακή πλατφόρμα κατασκευής σεναρίων «ΑΙΣΩΠΟΣ». Το Word χρησιμοποιήθηκε για να γραφεί το κείμενο του σεναρίου. Το δικτυακό περιβάλλον κατασκευής σεναρίων «ΑΙΣΩΠΟΣ» χρησιμοποιήθηκε για να στηθεί το σενάριο στο διαδίκτυο. Google Earth: Στο προτεινόμενο σενάριο, το διδακτικό όφελος (προστιθέμενη αξία) από τη χρήση του Google Earth είναι: Το δίκτυο των γεωγραφικών συντεταγμένων μπορεί να εμφανίζεται κατά βούληση όπως και ο αριθμός των συντεταγμένων μπορεί να ποικίλει ανάλογα με το υψόμετρο θέασης της Γης μέσα από το λογισμικό. Αυτό βοηθάει τους μαθητές να αντιληφθούν ότι οι Μεσημβρινοί και οι Παράλληλοι δεν έχουν υλική υπόσταση πάνω στην επιφάνεια της γης και ότι δεν είναι συγκεκριμένοι/περιορισμένοι σε αριθμό κύκλοι. Μπορούν να μετρηθούν αποστάσεις στην καμπυλότητα της Γης (μήκη τόξων) Μπορεί μέσα από το λογισμικό να προβάλλεται σε μεγάλη οθόνη ολόκληρη η «υδρόγειος» σε όλη την τάξη και η τάξη ως σύνολο να επιλέγει τόπους για τους οποίους να αναζητούνται οι συνταγμένες ή και το αντίστροφο, να δίνονται τυχαίες συντεταγμένες και να αναζητείται ο αντίστοιχος τόπος. Αυτό δεν μπορεί να γίνει με τη σχολική αναλογική υδρόγειο επειδή γύρω της μπορεί να συγκεντρωθεί μόνο μικρός αριθμός μαθητών. Μπορεί να μετρούνται πάνω στην οθόνη (με το «χάρακα» μέτρησης που διαθέτει το λογισμικό) αποστάσεις μεταξύ συγκεκριμένων μεσημβρινών ή και παραλλήλων. Αυτό θα διευκολύνει τους μαθητές να αισθητοποιήσουν το πόσο μακριά βρίσκονται δύο διαδοχικές γεωγραφικές συντεταγμένες π.χ. δύο μεσημβρινοί που απέχουν 1ο ή πόσο είναι το πλάτος της Τροπικής κλιματικής ζώνης Η δυνατότητα να πλοηγηθούμε στην υδρόγειο χωρίς να φαίνεται που είναι ο γεωγραφικός Βοράς και ο γεωγραφικός Νότος. Αυτό δεν είναι εφικτό στην αναλογική υδρόγειο επειδή εκεί υπάρχει ο άξονας της γης και η βάση της. Η πλοήγηση σε υδρόγειο χωρίς Βορά και Νότο θα βοηθήσει τους μαθητές να αντιληφθούν καλύτερα την ανάγκη ύπαρξης/χρήσης των γεωγραφικών συντεταγμένων. Διαδίκτυο: Στο προτεινόμενο σενάριο, η χρήση του διαδικτύου εστιάζεται στην πρόσβαση που αυτό προσφέρει σε εικόνες όπου φαίνεται η αντιστοίχιση των μεσημβρινών και παραλλήλων στις αντίστοιχες επίκεντρες γωνίες Η προστιθέμενη αξία των ΤΠΕ συνίσταται και στο ότι το μάθημα με τη χρήση των ΤΠΕ που αναφέρθηκαν παραπάνω, γίνεται περισσότερο ενδιαφέρον με αποτέλεσμα να αυξάνεται η ενεργή συμμετοχή των μαθητών. Σε περίπτωση που η διδασκαλία υλοποιηθεί σε περιβάλλον «1 προς 1» όπου ο κάθε μαθητής έχει πρόσβαση στο λογισμικό τότε το όφελος από τη χρήση των ΤΠΕ είναι ακόμη μεγαλύτερο. Σε μια τέτοια περίπτωση διευκολύνεται σημαντικά η εργασία των μαθητών σε ανεξάρτητες ομάδες εφόσον κάθε ομάδα έχει μπροστά της την ψηφιακή υδρόγειο του Google Earth και μπορεί να πλοηγηθεί ανεξάρτητα από τις άλλες ομάδες. Σε αυτό το περιβάλλον διδασκαλίας θα ήταν αυξημένη η υπευθυνότητα και η ενεργή συμμετοχή των μαθητών και ο ρόλος του εκπαιδευτικού θα ήταν σε μεγαλύτερο βαθμό συντονιστικός. Δηλαδή θα αυξάνονταν η μαθητοκεντρική διάσταση της διδασκαλίας. Είναι δύσκολο να φανταστούμε ότι κάτι ανάλογο θα μπορούσε να γίνει σε ένα κλασικό εργαστήριο επειδή εκτός των άλλων δυνατοτήτων που προσφέρει το λογισμικό, θα απαιτούνταν μια αναλογική υδρόγειος σφαίρα για κάθε ομάδα μαθητών. 6) Η διδακτική προσέγγιση: Το προτεινόμενο σενάριο, συνδυάζει διαφορετικές μορφές διδασκαλίας. Ο όρος «μορφή» διδασκαλίας χρησιμοποιείται σύμφωνα με το από πολλούς (Φρυδάκη, 2009; Ματσαγγούρας, 2000; Θεοφιλίδης, 1987; Χρυσαφίδης, 1991; και Κασσωτάκη & Φουρλή, 2006) αποδεκτό κριτήριο: η μορφή της διδασκαλίας διαμορφώνεται ανάλογα με το ρόλο τον οποίο αναλαμβάνουν ο εκπαιδευτικός και οι μαθητές και από το είδος της επικοινωνίας που αναπτύσσεται μέσα στην τάξη κατά την διεξαγωγή της. Υπάρχουν στάδια όπου ο εκπαιδευτικός εισηγείται ή παρουσιάζει υλικό (μορφή εισήγησης), στάδια όπου οι μαθητές εργάζονται ακολουθώντας τις οδηγίες του Φύλλου Εργασίας (μαθητοκεντρική μορφή) και στάδια όπου επικρατεί η συζήτηση στην ολομέλεια της τάξης (μορφή συζήτησης). Σε κάθε περίπτωση οι μαθητές έχουν ενεργό ρόλο ακόμη και στην περίπτωση που ο εκπαιδευτικός παρουσιάζει/προβάλλει υλικό επειδή η παρουσίαση γίνεται μέσα από ανοιχτή συζήτηση σε όλη την τάξη στην οποία εμπλέκει και τους μαθητές. Ο ρόλος του εκπαιδευτικού κατά τη διάρκεια της εργασίας των μαθητών στις ομάδες είναι κυρίως καθοδηγητικός. Ο εκπαιδευτικός στην αρχή του μαθήματος κάνει αναφορά στο περιεχόμενο του μαθήματος, διατυπώνει τους στόχους και συνδέει το μάθημα με τα προηγούμενα, διαχειρίζεται τον υπολογιστή και το λογισμικού Google Earth, και καθοδηγεί τις συζητήσεις σε επίπεδο τάξης. Στις περιπτώσεις που ο εκπαιδευτικός εισηγείται ή παρουσιάζει υλικό, η παρουσίαση γίνεται σε ανοιχτή συζήτηση με την τάξη και υπάρχει συμμετοχή και των μαθητών. Η διδακτική προσέγγιση είναι κυρίως η διερεύνηση εφόσον οι μαθητές καλούνται να παρατηρήσουν και να διατυπώσουν ερμηνείες, προβλέψεις, και ερωτήματα, να επικοινωνήσουν στην ομάδα τους και στην ολομέλεια της τάξης, να κάνουν χρήση κριτικών και λογικών συλλογισμών και να εκτιμήσουν εναλλακτικές ερμηνείες (βλ. ΕΑΙΤΥ, 2010, σελ. 52; Tamir, 1985; Linn, Davis & Bell, 2004, σελ. 4). Η διερεύνηση επιβάλλεται να είναι ως ένα βαθμό καθοδηγούμενη (κατευθυνόμενη) επειδή ο διαθέσιμος διδακτικός χρόνος σε κάθε διδακτική ώρα είναι περιορισμένος (λιγότερος από 45 ) αλλά και επειδή υπάρχουν συγκριμένοι στόχοι που πρέπει να επιτευχθούν. Η ύπαρξη του Φύλλου Εργασίας παίζει ακριβώς αυτόν το ρόλο του «οδηγού». Με βάση τα παραπάνω, η προτεινόμενη διδασκαλία μπορεί να θεωρηθεί ότι σε ένα μεγάλος μέρος ανήκει στην καθοδηγούμενη διερευνητική μορφή διδασκαλίας (ή καθοδηγούμενη διερεύνηση) ή οποία είναι υποκατηγορία των Σελίδα 7/32

μαθητοκεντρικών μορφών διδασκαλίας (Ματσαγγούρας 1999, σ.467). Αν λάβουμε υπόψη μας ότι η προτεινόμενη διδασκαλία σε πολλές περιπτώσεις περιλαμβάνει και εισηγητικές παρεμβάσεις του εκπαιδευτικού, τότε θα μπορούσαμε να την εντάξουμε και στις μικτές μορφές διδασκαλίας (Ματσαγγούρας, 1999, σ.427). Επειδή το προτεινόμενο σενάριο, σε αρκετές περιπτώσεις προβλέπει εργασία των μαθητών σε ομάδες, η διδασκαλία ως ένα βαθμό εμπίπτει στην κατηγορία των συνεργατικών μορφών διδασκαλίας που είναι μια υποκατηγορία των μαθητοκεντρικών διδασκαλιών (βλ. Ματσαγγούρας 1999, σ.467). Η προτεινόμενη διδακτική προσέγγιση βασίζεται στις γνωστικές θεωρίες μάθησης και ειδικότερα στον εποικοδομισμό (κονστρουκτιβισμό), σύμφωνα με τον οποίο η γνώση δεν μεταφέρεται/μεταδίδεται αλλά κατασκευάζεται/οικοδομείται από τον ίδιο το μαθητή, εδράζεται πάνω σε προγενέστερες γνώσεις και απαιτεί την ενεργή συμμετοχή του. Στην προτεινόμενο διδασκαλία, οι προϋπάρχουσες αντιλήψεις/ ιδέες των μαθητών λαμβάνονται υπόψη στο σχεδιασμό της διδασκαλίας. Είναι επίσης σύμφωνη με τη θεωρία του κοινωνικού εποικοδομισμού (κονστρουκτιβισμού) σύμφωνα με την οποία η γνώση δημιουργείται από τον ίδιο το μαθητή καθώς αυτός δρα και επικοινωνεί μέσα σε συγκεκριμένα κοινωνικά και πολιτισμικά πλαίσια. Στην περίπτωσή μας, το κοινωνικοπολιτισμικό περιβάλλον περιλαμβάνει τους συμμαθητές του, τον εκπαιδευτικό και το μαθησιακό υλικό. Η εργασία των μαθητών σε ομάδες (εταιρικό σχήμα δυάδες), η μεταξύ τους συνεργασία, όπως και η συνεργασία τους με τον εκπαιδευτικό αλλά και τους υπόλοιπους μαθητές στην τάξη κατά τη διάρκεια των συζητήσεων στην ολομέλεια, είναι στοιχεία που χαρακτηρίζουν όλες τις προτεινόμενες δραστηριότητες. Πέραν της επίτευξης των γνωστικών στόχων, η ομαδοκεντρική οργάνωση της διδασκαλίας προάγει την κοινωνικοποίησή των μαθητών, τη θετική στάση τους προς το σχολείο, τον εκδημοκρατισμό τους, αλλά και τη νοητική και τη γλωσσική τους ανάπτυξη (Ματσαγγούρας, 2000, σελ. 519-526). Το προτεινόμενο σενάριο δεν αποσκοπεί μόνο στην κατάκτηση της γνώσης αλλά και στην κατανόηση της επιστημονικής πρακτικής (επιστημονικής μεθόδου έρευνας και σκέψης). Δηλαδή στόχος δεν είναι μόνο το γνωστικό αποτέλεσμα (η συγκεκριμένη γνώση όπως οριοθετείται από τους στόχους του συγκεκριμένου μαθήματος) αλλά και η μύηση του μαθητή στη διαδικασία της απόκτησης της γνώσης δηλαδή να «να μαθαίνει πώς να μαθαίνει». 7) Βιβλιογραφικές Αναφορές Linn, M.C., Davis E.A. & Bell, P.L. (2004) Inquiry and Technology. In M.C. Linn, E.A. Davis & P.L. Bell (Eds.), Internet environments for science education. (pp 3-27). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates. Tamir, P. (1985). Content analysis focusing on inquiry. Journal of Curriculum Studies, 17(1), pp 87-94. ΕΑΙΤΥ (2010)- Υλικό επιμόρφωσης κλάδου ΠΕ04. Επιμόρφωση των εκπαιδευτικών για την αξιοποίηση και εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη. Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στα Κέντρα Στήριξης Επιμόρφωσης. Τεύχος 5: Κλάδος ΠΕ04, Β Έκδοση, ΕΑΙΤΥ, Τομέας Επιμόρφωσης & Κατάρτισης, Πάτρα, Δεκέμβριος 2010 Θεοφιλίδης, Χ. (1987). Διαθεματική προσέγγιση της διδασκαλίας. Λευκωσία. Καραμπάτσα Α., Κλωνάρη Α., Κουτσόπουλος Κ., Μαράκη Κ., & Τσουνάκος Θ., (2000). έκδοση Δ', Αθήνα Γεωγραφία Α' Γυμνασίου, ΟΕΔΒ, Ματσαγγούρας, Γ. Η. (2000) Θεωρία και Πράξη της διδασκαλίας, Τ.Β. Στρατηγικές Διδασκαλίας. Η κριτική σκέψη στη διδακτική πράξη. Αθήνα: Gutemberg, 2000. Ματσαγγούρας, Γ. Η. (1999) Θεωρία και Πράξη της διδασκαλίας. Η Σχολική Τάξη. Χώρος. Ομάδα. Πειθαρχία. Μέθοδος. Αθήνα: Γρηγόρης. Φρυδάκη, Ε. (2009). Η διδασκαλία στην τομή της νεωτερικής και της μετανεωτερικής σκέψης. Αθήνα: Εκδόσεις Κριτική ΑΕ, 2009. Χρυσαφίδης, Κ. (1991). Σύγχρονοι διδακτικοί προβληματισμοί, Αθήνα, Σμυρνιωτάκης Διδακτικοί Στόχοι: Να Να Να Να Να αναγνωρίζουν τους λόγους για τους οποίους υπάρχει το σύστημα των Γεωγραφικών Συντεταγμένων ορίζουν τις έννοιες των Γεωγραφικών Συντεταγμένων εντοπίζουν τόπους με τη βοήθεια των Γεωγραφικών Συντεταγμένων μπορούν να βρουν τις γεωγραφικές συντεταγμένες ενός συγκεκριμένου τόπου/σημείου μπορούν να ορίζουν τις ωριαίες ατράκτους και τις κλιματικές ζώνες Λέξεις κλειδιά που χαρακτηρίζουν τη θεματική του σεναρίου: Γεωγραφικές Συντεταγμένες Μεσημβρινοί Παράλληλοι Σελίδα 8/32

Γεωγραφικό μήκος Γεωγραφικό πλάτος Υλικοτεχνική υποδομή: Λογισμικό Google Earth, Υδρόγειος σφαίρα, Επιτοίχιος παγκόσμιος σχολικός χάρτης, διαδίκτυο Τυπικός χρόνος αλληλεπίδρασης με το εκπαιδευτικό σενάριο σε διδακτικές ώρες για δουλειά εντός του σχολείου: 2 ώρες Πνευματικά δικαιώματα ή άλλοι αντίστοιχοι περιορισμοί: Δεν υπάρχουν Εκτιμώμενο Επίπεδο Δυσκολίας: Μέτριας δυσκολίας Τύπος διαδραστικότητας : Ενεργός μάθηση Επίπεδο διαδραστικότητας : Υψηλό Προτεινόμενη ηλικιακή ομάδα του τελικού χρήστη: 12-15 Εκπαιδευτική βαθμίδα που απευθύνεται το σενάριο: Γυμνάσιο Σελίδα 9/32

Σύνοψη φάσεων σεναρίου: 1η Φάση: 1η Διδακτική ώρα Χρονική Διάρκεια: 45 λεπτά της ώρας Χώρος Διεξαγωγής: Καθημερινή αίθουσα διδασκαλίας εξοπλισμένη με σύστημα Η/Υ-βιντεοπροβολέα. Εναλλακτικά περιβάλλον διδασκαλίας "1 προς 1" Αριθμός φύλλων εργασίας: 1 Δομικά - Διαδραστικά στοιχεία: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. Δραστηριότητα 1η - Κείμενο 1 Γράφημα καρτεσιανών συντεταγμένων Δραστηριότητα 1η - Κείμενο 2 Η θέση του σχολείου στο Google Earth Δραστηριότητα 1η - Κείμενο 3 Δραστηριότητα 2 - Κείμενο 4 Zoom out - 1 Zoom out - 2 Δραστηριότητα 2 - Κείμενο 5 Υδρόγειος - μεσημβρινοί Παγκόσμιος χάρτης - Μεσημβρινοί Δραστηριότητα 2 - Κείμενο 6 Δραστηριότητα 3 - Κείμενο 7 Δραστηριότητα 3 - Οι 2 παράγραφοι του βιβλίου Δραστηριότητα 3 - κείμενο 8 Το πλοίο στον ωκεανό - Google Earth Δραστηριότητα 3 - κείμενο 9 Πλοίο στον ωκεανό - με Grid - Googe Earth Δραστηριότητα 3 - κείμενο 10 Σελίδα 10/32

2η Φάση: 2η Διδακτική ώρα Χρονική Διάρκεια: 45 λεπτά της ώρας Χώρος Διεξαγωγής: Καθημερινή αίθουσα διδασκαλίας εξοπλισμένη με σύστημα Η/Υ-βιντεοπροβολέα. Εναλλακτικά περιβάλλον διδασκαλίας "1 προς 1" Αριθμός φύλλων εργασίας: 1 Δομικά - Διαδραστικά στοιχεία: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. Δραστηριότητα 4η - κείμενο 11 Earth with Grid- 17000 Δραστηριότητα 4η - κείμενο 12 Υδρόγειος - με επίκεντρες γωνίες Δραστηριότητα 4η - κείμενο 13 Διαδραστικότητα 5η - κείμενο 14 Δραστηριότητα 6η - κείμενο 15 Globe with Grid - 16000 Δραστηριότητα 6η - κείμενο 16 Χάρτης - Ωριαίες άτρακτοι Δραστηριότητα 6η - κείμενο 17 3η Φάση: Αξιολόγηση Χρονική Διάρκεια: 5 λεπτά της ώρας Χώρος Διεξαγωγής: Τάξη Δομικά - Διαδραστικά στοιχεία: 1. Αντιστοίχιση: Πόλεις - Γεωγραφικές Συντεταγμένες 2. Πίνακας: Σωστό λάθος Σελίδα 11/32

1η Φάση: 1η Διδακτική ώρα Σελίδα 12/32

1η Φάση: 1η Διδακτική ώρα Χρονική Διάρκεια: 45 λεπτά της ώρας Χώρος Διεξαγωγής: Καθημερινή αίθουσα διδασκαλίας εξοπλισμένη με σύστημα Η/Υ-βιντεοπροβολέα. Εναλλακτικά περιβάλλον διδασκαλίας "1 προς 1" Φύλλα εργασίας: Τα φύλλα εργασίας είναι συνημμένα στην 3η σελίδα του εγγράφου. Εναλλακτικά μπορείτε να τα μεταφορτώσετε εκ νέου από τις παρακάτω διαδικτυακές θέσεις. Φύλλο Εργασίας 1 http://aesop.iep.edu.gr/sites/default/files/filla-ergasias/fyllo_ergasias_1_6.docx Εισαγωγή στο μάθημα πρόκληση του ενδιαφέροντος των μαθητών (5 ) Αρχικά ο εκπαιδευτικός απευθύνεται μετωπικά σε όλη την τάξη και αναφέρει ότι α) η διδασκαλία που θα ακολουθήσει αφορά ένα θέμα το οποίο διδάχθηκαν οι μαθητές στην ΣΤ τάξη του Δημοτικού, αλλά τώρα (στο γυμνάσιο) θα εξετασθεί αναλυτικότερα/βαθύτερα, β) ότι πρόκειται για το μάθημα «Οι Γεωγραφικές Συντεταγμένες της Γης» το οποίο είναι πολύ χρήσιμο επειδή μας εξηγεί πως μπορούμε να εντοπίσουμε τη θέση οποιουδήποτε σημείου αλλά και την δική μας θέση πάνω στην επιφάνεια της γης. Στη συνέχεια, ο εκπαιδευτικός ζητάει από την τάξη να θυμηθούν και συνοπτικά (με λίγα λόγια) να πουν στην τάξη τι είναι οι Παράλληλοι και οι Μεσημβρινοί. Στη σύντομη συζήτηση που ακολουθεί, οι μαθητές αναφέρονται στη γνώση που κατέκτησαν στη ΣΤ τάξη του δημοτικού. Ο εκπαιδευτικός δεν σχολιάζει, απλά στο τέλος της συζήτησης επαναλαμβάνει ότι στο μάθημα που θα ακολουθήσει θα εξετασθεί ο λόγος για τον οποίο είναι απαραίτητο να υπάρχει το δίκτυο των γεωγραφικών συντεταγμένων και κάποιες άλλες χρησιμότητες που έχουν και που δεν μελετήθηκαν στο δημοτικό. Με την εισήγηση του εκπαιδευτικού συνδέεται το προς διδασκαλία θέμα με τις προηγούμενες γνώσεις των μαθητών, προσελκύεται το ενδιαφέρον τους για το μάθημα και διατυπώνονται οι βασικοί στόχοι του μαθήματος. Στη συνέχεια, ακολουθεί η 1η δραστηριότητα της διδασκαλίας. 1. Δραστηριότητα 1η - Κείμενο 1: Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/8459/2198/#question8530 Δραστηριότητα 1η: Οι γεωγραφικές συντεταγμένες σε δύο «μεγάλους» αριθμούς προσδιορισμός της θέσης ενός σημείου με τη μέθοδο του GPS» (20 λεπτά) Ο ακριβής Στόχοι: 1. Στόχος 3ος : Να εντοπίζουν τόπους στους χάρτες και στην υδρόγειο σφαίρα του σχολείου αλλά και του λογισμικού Google Earth με τη βοήθεια των συντεταγμένων 2. Στόχος 6ος : Να εξοικειωθούν με την χρήση των Γεωγραφικών Συντεταγμένων μέσα από το λογισμικό Google Earth το οποίο χρησιμοποιεί το σύστημα GPS 3. Να προκληθεί το ενδιαφέρον των μαθητών για το προς διδασκαλία θέμα, μέσα από την παρουσίαση του λογισμικού Google Earth και την αναφορά στο σύστημα προσδιορισμού θέσης GPS ένα σύστημα που καθημερινά χρησιμοποιείται από πολλές συσκευές και υπηρεσίες. Η δραστηριότητα αρχίζει με μια αναφορά του εκπαιδευτικού στο Παγκόσμιο Σύστημα προσδιορισμού θέσης (GPS) που χρησιμοποιούν πολλές υπηρεσίες όπως π.χ. ο στρατός για τις πολεμικές του επιχειρήσεις, οι διάφορες μεταφορικές εταιρείες αλλά και τα σύγχρονα κινητά τηλέφωνα (smart phones) για να βρίσκουν την ακριβή θέση ακίνητων η κινητών Σελίδα 13/32

σημείων πάνω στην επιφάνεια της γης. Ο εκπαιδευτικός θέτει για συζήτηση στην τάξη το ερώτημα: «πως καταφέρνουν οι συσκευές GPS όπως τα smart phones να βρίσκουν με μεγάλη ακρίβεια τη θέση μας πάνω στην επιφάνεια τη γης;». Έχει σημασία από τη συζήτηση να προκύψει ότι οι συσκευές χρησιμοποιούν δύο μόνο αριθμούς για να εντοπίσουν με ακρίβεια τη θέση μας στον χάρτη ή στην επιφάνεια γης και ότι αυτοί οι αριθμοί οι αριθμοί αντιστοιχούν σε έναν μεσημβρινό και έναν παράλληλο των οποίων η τομή καθορίζει τη θέση του σημείου. Αυτή είναι γνώση που οι μαθητές θα έπρεπε ήδη να είχαν κατακτήσει στο αντίστοιχο μάθημα της Γεωγραφίας στην ΣΤ τάξη του Δημοτικού. Σε αυτό το σημείο προτείνεται σύντομη αναφορά του εκπαιδευτικού, στον τρόπο με τον οποίο προσδιορίζεται η θέση ενός σημείου σε μια επίπεδη επιφάνεια στο σύστημα καρτεσιανών συντεταγμένων, με την προβολή ενός συστήματος καρτεσιανών συντεταγμένων στον πίνακα. 2. Γράφημα καρτεσιανών συντεταγμένων: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Εικόνα με διαδραστικά σημεία Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/8459/2198/#question8531 Αυτό το εργαλείο περιέχει διαδραστική εικόνα και η λειτουργία διαδραστικότητας παρουσιάζεται στον παραπάνω υπερσύνδεσμο. 3. Δραστηριότητα 1η - Κείμενο 2: Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/8459/2198/#question8532 Ζητείται από τους μαθητές να εντοπίσουν ένα σημείο στο καρτεσιανό σύστημα από τις γνωστές συντεταγμένες του αλλά και να βρουν τις συντεταγμένες ενός σημείου του οποίου η θέση είναι γνωστή (το οποίο είναι ήδη τοποθετημένο στο σύστημα συντεταγμένων). Η διαδικασία συζητείται στην τάξη και μέσα από τη συζήτηση θα προκύψει και η αναλογία του συστήματος των Γεωγραφικών συντεταγμένων με το σύστημα των καρτεσιανών συντεταγμένων. Στη συνέχεια ο εκπαιδευτικός προβάλει το λογισμικό Google Earth χωρίς να εμφανίζει το δίκτυο των γεωγραφικών Σελίδα 14/32

συντεταγμένων (Grid), εντοπίζει τη θέση του σχολείου και τοποθετεί ένα «placemark» (κίτρινη πινέζα) στη θέση του σχολείου και δείχνει στους μαθητές τους δύο αριθμούς (Γ.Μ. & Γ.Π.) που δίνουν τη θέση του σχολείου μέσα από το λογισμικό. Μια καλή επιλογή ύψους θέασης (eye altitude) είναι τα 2 km. Στη συνέχεια εμφανίζει το πλέγμα των μεσημβρινών-παραλλήλων (Grid) και ζητάει από τους μαθητές να πουν: «τι είναι οι δύο αυτοί αριθμοί», «τι σχέση έχουν με τους μεσημβρινούς και τους παράλληλους που έμαθαν πέρυσι στο δημοτικό», «τι είναι τα N/S και E/W που βρίσκονται στο τέλος των αριθμών». 4. Η θέση του σχολείου στο Google Earth: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Εικόνα με διαδραστικά σημεία Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/8459/2198/#question8533 Αυτό το εργαλείο περιέχει διαδραστική εικόνα και η λειτουργία διαδραστικότητας παρουσιάζεται στον παραπάνω υπερσύνδεσμο. 5. Δραστηριότητα 1η - Κείμενο 3: Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/8459/2198/#question8534 Αρχικά οι μαθητές συζητούν τα ερωτήματα στην ομάδα τους και αφού καταλήξουν σε πιθανές απαντήσεις η συζήτηση περνάει στο επίπεδο της τάξης (ολομέλεια). Από την συζήτηση την οποία κατευθύνει ο εκπαιδευτικός, θα προκύψει ότι: α) οι δύο αριθμοί είναι οι γνωστές γεωγραφικές συντεταγμένες που έμαθαν πέρυσι στο δημοτικό, β) ότι αντιστοιχούν σε μεσημβρινούς και παραλλήλους που δείχνουν με λεπτομέρεια το που βρίσκεται ένας τόπος (δεν είναι αυτοί που απέχουν μεταξύ τους 15 ή 20 μοίρες και που αναπαρίστανται στην επιφάνεια της σχολικής υδρογείου σφαίρας), γ) ότι οι γεωγραφικές συντεταγμένες μπορεί να αφορούν όχι μόνο ακέραιες μοίρες αλλά πρώτα λεπτά, δεύτερα λεπτά και υποδιαιρέσεις των δεύτερων λεπτών, δ) ότι τα σύμβολα N, S, E, και W σημαίνουν Βόρεια, Νότια, Ανατολικά και Δυτικά και είναι απαραίτητο να υπάρχουν για να μπορέσει να ορισθεί η θέση ενός σημείου στην επιφάνεια της γης επειδή προσδιορίζουν το ημισφαίριο (Βόριο/Νότιο) ή Ανατολικό/Δυτικό) στο οποίο βρίσκεται ο τόπος. Σελίδα 15/32

6. Δραστηριότητα 2 - Κείμενο 4: Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/8459/2198/#question8536 Δραστηριότητα 2η: «Οι μεσημβρινοί και οι παράλληλοι είναι άπειροι νοητοί κύκλοι δεν έχουν υλική υπόσταση» (10 λεπτά) Στόχος 2: Να γνωρίζουν τις έννοιες των Γεωγραφικών Συντεταγμένων και να αντιλαμβάνονται ότι οι Μεσημβρινοί και οι Παράλληλοι είναι νοητές γραμμές (δεν έχουν υλική υπόσταση) Στόχος 3: Να εξοικειωθούν με την χρήση των Γεωγραφικών Συντεταγμένων μέσα από το λογισμικό Google Earth το οποίο χρησιμοποιεί το σύστημα GPS Αυτή η δραστηριότητα είναι συνέχεια της προηγούμενης και ως πρώτο στόχο έχει να φανεί ότι οι μεσημβρινοί και οι παράλληλοι δεν είναι συγκεκριμένοι κύκλοι που ζωγραφίζονται πάνω στην επιφάνεια της γης, δηλαδή ότι δεν έχουν υλική υπόσταση αλλά είναι νοητές γραμμές. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, ο εκπαιδευτικός μέσα από την προηγούμενη οθόνη του λογισμικού όπου οι μαθητές παρατηρούσαν την θέση του σχολείου από ύψος θέασης 2 km, κάνει σταδιακά zoom out σε ύψος θέασης περίπου 4000 km. Ενδιάμεσα σταματά τη διαδικασία του «zoom out» για να μπορέσουν οι μαθητές να παρατηρήσουν ότι οι μεσημβρινοί και οι παράλληλοι που παρατηρούσαν σε υψόμετρο 2km δίνουν την θέση τους σε άλλους μεσημβρινούς και παράλληλους καθώς το ύψος θέασης αυξάνεται από 2 σε 2000km. Έτσι, ενώ αρχικά οι μαθητές διέκριναν μεσημβρινούς και παράλληλους που απείχαν μόνο ένα πρώτο λεπτό (1 ) μεταξύ τους, στο τέλος θα διακρίνουν μεσημβρινούς και παράλληλους που απέχουν πέντε μοίρες (5ο) μεταξύ τους. 7. Zoom out - 1 : Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Εικόνα με διαδραστικά σημεία Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/8459/2198/#question8537 Αυτό το εργαλείο περιέχει διαδραστική εικόνα και η λειτουργία διαδραστικότητας παρουσιάζεται στον παραπάνω υπερσύνδεσμο. Σελίδα 16/32

8. Zoom out - 2: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Εικόνα με διαδραστικά σημεία Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/8459/2198/#question8539 Αυτό το εργαλείο περιέχει διαδραστική εικόνα και η λειτουργία διαδραστικότητας παρουσιάζεται στον παραπάνω υπερσύνδεσμο. 9. Δραστηριότητα 2 - Κείμενο 5: Σελίδα 17/32

Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/8459/2198/#question8540 Σε αυτό το σημείο, ο εκπαιδευτικός θέτει στη τάξη τα εξής ερωτήματα: «τελικά πόσοι είναι οι μεσημβρινοί και οι παράλληλοι;», «πόσες μοίρες απέχουν οι μεσημβρινοί και οι παράλληλοι στη σχολική υδρόγειο σφαίρα;», «πόσες μοίρες απέχουν οι μεσημβρινοί και οι παράλληλοι στο σχολικό παγκόσμιο χάρτη;». Οι μαθητές μελετούν την εικόνα της υδρογείου και την εικόνα του παγκόσμιου χάρτη, παρατηρούν το πλήθος (την απόσταση σε μοίρες) των μεσημβρινών και των παραλλήλων και δίνουν απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα. 10. Υδρόγειος - μεσημβρινοί: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Εικόνα με διαδραστικά σημεία Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/8459/2198/#question8541 Αυτό το εργαλείο περιέχει διαδραστική εικόνα και η λειτουργία διαδραστικότητας παρουσιάζεται στον παραπάνω υπερσύνδεσμο. 11. Παγκόσμιος χάρτης - Μεσημβρινοί: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Εικόνα με διαδραστικά σημεία Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/8459/2198/#question8542 Αυτό το εργαλείο περιέχει διαδραστική εικόνα και η λειτουργία διαδραστικότητας παρουσιάζεται στον παραπάνω υπερσύνδεσμο. Σελίδα 18/32

12. Δραστηριότητα 2 - Κείμενο 6: Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/8459/2198/#question8544 Ακολουθεί συζήτηση στην τάξη την οποία κατευθύνει ο εκπαιδευτικός και μέσα από την οποία θα προκύψει ότι οι μεσημβρινοί και οι παράλληλοι είναι νοητοί κύκλοι και το πλήθος τους (η απόστασή τους σε μοίρες) εξαρτάται από την κλίμακα του χάρτη ή την ακρίβεια με την οποία θέλουμε να εντοπίσουμε τη θέση κάποιου σημείου στην επιφάνεια της γης. 13. Δραστηριότητα 3 - Κείμενο 7: Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/8459/2198/#question8545 Δραστηριότητα 3η: «Η αναγκαιότητα της ύπαρξης του δικτύου των Γεωγραφικών Συντεταγμένων» (10-15 λεπτά) Στόχος 1: Να αναγνωρίζουν τους λόγους για τους οποίους η επιφάνεια της Γης χωρίζεται σε τμήματα με το ιδεατό σύστημα των παραλλήλων και των μεσημβρινών. Σελίδα 19/32

Για να καταλάβουν οι μαθητές τους λόγους για τους οποίους είναι αναγκαίοι οι μεσημβρινοί και οι παράλληλοι, προτείνεται να ανατεθεί στους μαθητές η μελέτη των δύο παραγράφων του σχολικού βιβλίου στη σελ. 10 οι οποίες αναφέρονται στους τρόπους με τους οποίους οι άνθρωποι στην αρχαιότητα προσανατολίζονταν (έβρισκαν τον δρόμο τους) όταν μετακινούνταν από τόπο σε τόπο. 14. Δραστηριότητα 3 - Οι 2 παράγραφοι του βιβλίου: Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/8459/2198/#question8546 «Ο άνθρωπος συνήθιζε πάντα να «οργανώνει» τον χώρο γύρω του, ώστε να μπορεί να τον αξιοποιεί. Η οργάνωση αυτή έγινε με διαδοχικά βήματα, καθένα από τα οποία κάλυπτε συγκεκριμένες ανάγκες του ανθρώπου. Στην αρχή το μόνο που τον ενδιέφερε ήταν να μετακινείται με ασφάλεια από το ένα σημείο στο άλλο. Όσο οι μετακινήσεις του γίνονταν σε μια περιορισμένη περιοχή, τα «σημάδια» που έβαζε τον βοηθούσαν να βρει τον δρόμο του, δηλαδή να προσανατολιστεί. Τέτοια σημάδια ήταν τα δέντρα, τα βουνά, τα ποτάμια, οι λίμνες. Όταν όμως άρχισε να διανύει μεγάλες αποστάσεις, έπρεπε να μάθει να χρησιμοποιεί κάποια άλλα σταθερά «σημάδια», όπως είναι η ανατολή και η δύση του Ήλιου, η θέση των άστρων κτλ. Μάλιστα, για να διευκολυνθεί περισσότερο, κατασκεύαζε κι ο ίδιος έργα με τέτοια χαρακτηριστικά, όπως οι φάροι. Τα πράγματα έγιναν πολύ δύσκολα κυρίως όταν έμαθε να ταξιδεύει στην ανοιχτή θάλασσα και στην έρημο, στις οποίες δεν υπάρχουν σημάδια προσανατολισμού, και κυρίως όταν κατάλαβε ότι η Γη είναι σφαιρική. Για να μπορεί επομένως να βρίσκει τη θέση τόπων σε τέτοιους χώρους, θα έπρεπε να χωρίσει την επιφάνεια της Γης σε μικρότερα τμήματα.» 15. Δραστηριότητα 3 - κείμενο 8: Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/8459/2198/#question8547 Αφού οι μαθητές συζητήσουν στην ομάδα τους το περιεχόμενο του κειμένου των δύο παραγράφων, θα ακολουθήσει συζήτηση στην τάξη και το καθήκον της κάθε ομάδας θα είναι να περιγράψει το πρόβλημα του προσανατολισμού, πώς αυτό λύνονταν και πόσο προβληματικοί ήταν οι τρόποι επίλυσής του (χωρίς τη χρήση του συστήματος των γεωγραφικών συντεταγμένων). Στη συζήτηση που θα ακολουθήσει, ο εκπαιδευτικός φροντίζει να αναδειχθεί η δυσκολία του προσανατολισμού και του εντοπισμού της θέσης σε μια συννεφιασμένη νύχτα που ο ταξιδιώτης βρίσκονταν στη θάλασσα η στην έρημο όπου δεν υπήρχαν σταθερά «σημάδια» προσανατολισμού. Στη συνέχεια, για να γίνει περισσότερο κατανοητή η ανάγκη του συστήματος των Γεωγραφικών Συντεταγμένων, ο εκπαιδευτικός αφηγείται την ιστορία του «χαμένου καπετάνιου» μέσα από το Google Earth. Φέρνει στο κέντρο της οθόνης του λογισμικού ένα κεντρικό σημείου του Ατλαντικού ωκεανού, και επιλέγει ύψος θέασης (eye altitude) περίπου 2.000km έτσι ώστε να μην φαίνονται τμήματα των ηπείρων και η οθόνη να καλύπτεται όλη από θάλασσα (ωκεανό). Προτείνεται να περιστρέφει την οθόνη κατά περίπου 90 ο ώστε ο Βορράς να είναι στα δεξιά της οθόνης. Τοποθετεί ένα σημείο (placemark) στη θάλασσα και τα ερωτήματα που θέτει στην τάξη είναι: α) «αν σε αυτό το σημείο βρίσκεται ένας καπετάνιος με το καράβι του σε μια συννεφιασμένη νύχτα και κινδυνεύει, πως θα μπορούσε να προσδιορίσει τη θέση του σε άλλα καράβια που βρίσκονται κοντά και θα μπορούσαν να τον βοηθήσουν;», και β) «αν ο καπετάνιος θέλει να κατευθυνθεί προς το Βορρά, πως θα βρει που βρίσκεται ο Βορράς;». 16. Το πλοίο στον ωκεανό - Google Earth: Σελίδα 20/32

Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Εικόνα με διαδραστικά σημεία Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/8459/2198/#question8548 Αυτό το εργαλείο περιέχει διαδραστική εικόνα και η λειτουργία διαδραστικότητας παρουσιάζεται στον παραπάνω υπερσύνδεσμο. 17. Δραστηριότητα 3 - κείμενο 9: Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/8459/2198/#question8549 Δίνεται λίγος χρόνος (περίπου 1 ) στους μαθητές να συζητήσουν το «πρόβλημα» στην ομάδα τους και στη συνέχεια ο εκπαιδευτικός προβάλλει το σύστημα συντεταγμένων με στόχο να αναδεχθεί η δυνατότητα να προσδιοριστεί με μεγάλη ακρίβεια η θέση του καραβιού αλλά και η κατεύθυνση του Βορρά. 18. Πλοίο στον ωκεανό - με Grid - Googe Earth: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Εικόνα με διαδραστικά σημεία Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/8459/2198/#question8551 Αυτό το εργαλείο περιέχει διαδραστική εικόνα και η λειτουργία διαδραστικότητας παρουσιάζεται στον παραπάνω υπερσύνδεσμο. Σελίδα 21/32

19. Δραστηριότητα 3 - κείμενο 10: Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/8459/2198/#question8554 Ακολουθεί συζήτηση στην τάξη μέσα από την οποία θα αναδειχθεί η αξία του συστήματος συντεταγμένων για τον απόλυτο και ακριβή προσδιορισμό της θέσης ενός σημείου οπουδήποτε στην επιφάνεια της γης όπως και του επιθυμητού προσανατολισμού. Σελίδα 22/32

2η Φάση: 2η Διδακτική ώρα Σελίδα 23/32

2η Φάση: 2η Διδακτική ώρα Χρονική Διάρκεια: 45 λεπτά της ώρας Χώρος Διεξαγωγής: Καθημερινή αίθουσα διδασκαλίας εξοπλισμένη με σύστημα Η/Υ-βιντεοπροβολέα. Εναλλακτικά περιβάλλον διδασκαλίας "1 προς 1" Φύλλα εργασίας: Τα φύλλα εργασίας είναι συνημμένα στην 3η σελίδα του εγγράφου. Εναλλακτικά μπορείτε να τα μεταφορτώσετε εκ νέου από τις παρακάτω διαδικτυακές θέσεις. Φύλλο Εργασίας 1 http://aesop.iep.edu.gr/sites/default/files/filla-ergasias/fyllo_ergasias_2_4.docx Η 2η διδακτική ώρα περιλαμβάνει 3 Δραστηριότητες - την 4η, 5η & την 6η δραστηριότητα 1. Δραστηριότητα 4η - κείμενο 11: Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/8459/2199/#question8596 Δραστηριότητα 4η: «Οι έννοιες των Μεσημβρινών και των Παραλλήλων- ορισμοί» (15 λεπτά) Στόχος 2: Να ορίζουν τις έννοιες των Γεωγραφικών Συντεταγμένων και να αντιλαμβάνονται ότι οι Μεσημβρινοί και οι Παράλληλοι είναι νοητές γραμμές (δεν έχουν υλική υπόσταση) Ο εκπαιδευτικός προβάλει την υδρόγειο μέσα από το λογισμικό από ύψος θέασης περίπου 17.000km επιλέγοντας να εμφανίζεται το πλέγμα των Μεσημβρινών και των Παραλλήλων και θέτει τα παρακάτω δύο ερωτήματα στην τάξη: α) ποιοι είναι και πως ορίζονται οι Μεσημβρινοί;» και β) «ποιοι είναι και πως ορίζονται οι Παράλληλοι;». 2. Earth with Grid- 17000: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Εικόνα με διαδραστικά σημεία Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/8459/2199/#question8597 Αυτό το εργαλείο περιέχει διαδραστική εικόνα και η λειτουργία διαδραστικότητας παρουσιάζεται στον παραπάνω υπερσύνδεσμο. Σελίδα 24/32

3. Δραστηριότητα 4η - κείμενο 12: Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/8459/2199/#question8598 Δίνεται λίγος χρόνος (1-2 λεπτά) στους μαθητές να καταλήξουν σε απαντήσεις και στη συνέχεια ακολουθεί συζήτηση στην τάξη μέσα από την οποία θα διατυπωθούν και θα επαναδιατυπωθούν οι ορισμοί των παραλλήλων και των μεσημβρινών οι οποίοι διδάχθηκαν και στην ΣΤ τάξη του Δημοτικού. Το πλεονέκτημα του ορισμού των Μεσημβρινών και των Παραλλήλων μέσα από το λογισμικό είναι ότι αυτοί μπορούν να αλλάζουν σε αριθμό με το zoomin και zoom-out όπως και να φαίνεται εύκολα όλο τους το μήκος κατά την περιστροφή της υδρογείου που προβάλλεται μέσα από το λογισμικό. Σε αυτό συμβάλει και η αναπαράσταση των χαρακτηριστικών παραλλήλων (του ισημερινού, του καρκίνου, του αιγόκερω, του αρκτικού και του ανταρκτικού κύκλου) όπως και του πρώτου μεσημβρινού, με έντονο πάχος γραμμής. Ακολουθεί συζήτηση στην τάξη στην οποία οι ομάδες των μαθητών παρουσιάζουν τους δικούς τους ορισμούς και μέσα από τη οποία θα προκύψουν οι τελικοί ορισμοί οι οποίοι γίνονται αποδεκτοί από το σύνολο της τάξης. Επίσης ορίζονται τα σημεία αναφοράς της μέτρησης που είναι ο Ισημερινός για το γεωγραφικό πλάτος και ο 1ος μεσημβρινός για το γεωγραφικό μήκος. Αυτή η γνώση είναι γνώση που θα έπρεπε ήδη να γνωρίζουν οι μαθητές και για αυτό ενδέχεται να κατακτηθεί εύκολα από τους μαθητές. Στη συνέχεια, για να κατανοήσουν οι μαθητές τι ακριβώς σημαίνουν οι μοίρες που χαρακτηρίζουν τον κάθε μεσημβρινό ή παράλληλο κύκλο, ο εκπαιδευτικός παρουσιάζει μια εικόνα από το διαδίκτυο που παρουσιάζει πως προκύπτει η Σελίδα 25/32

αντιστοιχία ενός μεσημβρινού και ενός παραλλήλου στην αντίστοιχη επίκεντρη γωνία στην γήινη σφαίρα. 4. Υδρόγειος - με επίκεντρες γωνίες: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Εικόνα με διαδραστικά σημεία Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/8459/2199/#question8599 Αυτό το εργαλείο περιέχει διαδραστική εικόνα και η λειτουργία διαδραστικότητας παρουσιάζεται στον παραπάνω υπερσύνδεσμο. 5. Δραστηριότητα 4η - κείμενο 13: Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/8459/2199/#question8600 Καλούνται οι μαθητές να παρατηρήσουν την εικόνα και αφού πρώτα συζητήσουν στην ομάδα τους, στη συνέχεια καλούνται σε ανοιχτή συζήτηση να εκφράσουν τις απόψεις τους και να συζητήσουν τη σχέση των επίκεντρων γωνιών με τις αντίστοιχες γεωγραφικές συντεταγμένες. 6. Διαδραστικότητα 5η - κείμενο 14: Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/8459/2199/#question8601 Δραστηριότητα 5η: «Παιχνίδια με τις γεωγραφικές συντεταγμένες στο λογισμικό, στην υδρόγειο σφαίρα και στο χάρτη» (15 λεπτά) Σελίδα 26/32

Στόχος 3: Να εντοπίζουν τόπους στους χάρτες και στην υδρόγειο σφαίρα του σχολείου αλλά και του λογισμικού Google Earth με τη βοήθεια των συντεταγμένων Στόχος 4: Να μπορούν να βρουν τις γεωγραφικές συντεταγμένες ενός συγκεκριμένου τόπου/σημείου σε ένα χάρτη και στην υδρόγειο του σχολείου αλλά και του λογισμικού Google Earth Ο στόχος αυτής της δραστηριότητας είναι να εξοικειωθούν οι μαθητές με τη χρήση των γεωγραφικών συντεταγμένων ώστε να εντοπίζουν τόπους στους χάρτες και στην υδρόγειο σφαίρα του σχολείου αλλά και του λογισμικού Google Earth όταν εκ των προτέρων δίδονται οι γεωγραφικές συντεταγμένες τους, αλλά και το αντίθετο, να βρίσκουν τις γεωγραφικές συντεταγμένες για κάποιο συγκεκριμένο σημείο πάνω στην επιφάνεια της γης. Οι μαθητές εργάζονται σε ομάδες των δύο ατόμων. Η εργασία τους αποτελείται από δύο στάδια/φάσεις. Στην πρώτη φάση, δίνονται οι συντεταγμένες τεσσάρων (4) διαφορετικών τόπων και οι ομάδες αναλαμβάνουν να βρουν τους συγκεκριμένους τόπους στην επιφάνεια της γης. Στη δεύτερη φάση, δίνονται συγκεκριμένες γνωστές πόλεις και ζητείται να βρεθούν οι συντεταγμένης της κάθε πόλης. Κάποιες ομάδες αναλαμβάνουν να χρησιμοποιήσουν τον επιτοίχιο παγκόσμιο χάρτη, κάποιες άλλες την σχολική υδρόγειο σφαίρα και κάποιες άλλες το λογισμικό Google Earth. Ο εκπαιδευτικός καθοδηγεί τις ομάδες στη εργασία τους. Όταν οι ομάδες τελειώσουν την εργασία τους, μια ομάδα από την κάθε κατηγορία (χάρτη, υδρόγειο, λογισμικό) παρουσιάζει τα αποτελέσματά της στην τάξη ώστε όλοι οι μαθητές να δουν πως δίνεται απάντηση στα παραπάνω ερωτήματα μέσα από τις τρεις διαφορετικές προσεγγίσεις (χάρτη, υδρόγειο, λογισμικό). Προτείνεται να επιλεγούν τόποι και από τα τέσσερα τεταρτημόρια της υδρογείου (ΒΑ, ΒΔ, ΝΑ και ΝΔ) όπως για παράδειγμα είναι οι Αθήνα, Μελβούρνη, Σάο Πάολο, και Νέα Υόρκη, Λονδίνο, αλλά και χαρακτηριστικές συντεταγμένες όπως για παράδειγμα είναι οι: 0,0, 0, 90Β, 0, 90Ν. 7. Δραστηριότητα 6η - κείμενο 15: Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/8459/2199/#question8602 Δραστηριότητα 6η: «Οι μεσημβρινοί και οι παράλληλοι ορίζουν τις κλιματικές ζώνες και την ώρα» (15-20 λεπτά) Στόχος 5: Να χρησιμοποιούν τους Μεσημβρινούς για να ορίζουν τις ωριαίες ατράκτους και τους Παραλλήλους για να ορίζουν τις κλιματικές ζώνες Η δραστηριότητα αυτή αποτελείται από δύο μέρη. Στο πρώτο μέρος εξετάζεται ο ρόλος των παραλλήλων για τον ορισμό των κλιματικών ζωνών και στο δεύτερο μέρος εξετάζεται ο ρόλος των μεσημβρινών για τον ορισμό των ωριαίων ατράκτων. Παράλληλοι και κλιματικές ζώνες: Αρχικά προβάλλεται η υδρόγειος μέσα από το λογισμικό Google Earth σε ύψος θέασης (eye altitude) περίπου 16.000km με ενεργοποιημένο το πλέγμα των συντεταγμένων (Grid) ώστε να διακρίνονται καθαρά οι παράλληλοι κύκλοι οι οποίοι ορίζουν τις κλιματικές ζώνες. 8. Globe with Grid - 16000: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Εικόνα με διαδραστικά σημεία Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/8459/2199/#question8603 Σελίδα 27/32

Αυτό το εργαλείο περιέχει διαδραστική εικόνα και η λειτουργία διαδραστικότητας παρουσιάζεται στον παραπάνω υπερσύνδεσμο. 9. Δραστηριότητα 6η - κείμενο 16: Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/8459/2199/#question8604 Τα ερωτήματα τα οποία ο εκπαιδευτικός θέτει σε όλη την τάξη είναι: α) «ποια κλιματική ζώνη νομίζετε ότι ορίζεται από τους παραλλήλους τροπικό του καρκίνου και του αιγόκερω;», β) «ποιες κλιματικές ζώνες ορίζονται από τον αρκτικό κύκλο;», γ) «ποιες κλιματικές ζώνες ορίζονται από τον ανταρκτικό κύκλο;» Οι μαθητές αρχικά επεξεργάζονται τα ερωτήματα στην ομάδα τους και στη συνέχεια ακολουθεί συζήτηση στην τάξη. Μέσα από τη συζήτηση που κατευθύνεται από τον εκπαιδευτικό θα αναδειχθεί ότι οι συγκεκριμένες ζώνες που ορίζονται από τους παραπάνω παραλλήλους. Αν ο εκπαιδευτικός κρίνει ότι υπάρχει χρόνος και ότι το επίπεδο της τάξης το επιτρέπει μπορεί να εξηγήσει στους μαθητές ότι οι τροπικοί του καρκίνου και του αιγόκερω ορίζουν αντίστοιχα το βορειότερο και το νοτιότερο σημείο όπου οι ακτίνες του ηλίου μπορούν να πέσουν κάθετα στην επιφάνεια της γης και ότι έτσι ορίζεται και η τροπική κλιματική ζώνη. Σχετική αναφορά μπορεί να γίνει και στη σχέση του αρκτικού και ανταρκτικού κύκλου με την γωνία πρόσπτωσης των ακτίνων του ηλίου. Αυτές οι αναφορές θα βοηθήσουν τους μαθητές να αντιληφθούν ότι υπάρχει σχέση μεταξύ συγκεκριμένων φυσικών φαινομένων και των «νοητών γραμμών» (παραλλήλων & μεσημβρινών) που απεικονίζονται στην επιφάνεια της γης. Σελίδα 28/32

Μεσημβρινοί και ωριαίες άτρακτοι: Ζητείται από τους μαθητές να μελετήσουν την εικόνα με τις ωριαίες ατράκτους στη σελ. 14 του σχολικού βιβλίου και συνεργαζόμενοι στην ομάδα του να απαντήσουν τα παρακάτω ερωτήματα: α) «τι δείχνει η εικόνα;», β) πόσο είναι σε μοίρες το εύρος της κάθε ζώνης;», γ) «τι διαφορά ώρας έχει η Ελλάδα με την Μεγάλη Βρετανία;». 10. Χάρτης - Ωριαίες άτρακτοι: Τύπος Δομικού/Διαδραστικού Εργαλείου: Εικόνα με διαδραστικά σημεία Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/8459/2199/#question8605 Αυτό το εργαλείο περιέχει διαδραστική εικόνα και η λειτουργία διαδραστικότητας παρουσιάζεται στον παραπάνω υπερσύνδεσμο. 11. Δραστηριότητα 6η - κείμενο 17: Υπερσύνδεσμος: http://aesop.iep.edu.gr/node/8459/2199/#question8606 Οι μαθητές αρχικά επεξεργάζονται τα ερωτήματα στην ομάδα τους και στη συνέχεια ακολουθεί συζήτηση στην τάξη. Μέσα από τη συζήτηση που κατευθύνεται από τον εκπαιδευτικό θα αναδειχθεί ότι οι μεσημβρινοί ανά 15ο χωρίζουν τη γη σε ωριαίες ατράκτους. Σελίδα 29/32