ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΥ Ομιλία της Υφυπουργού Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας Κας Σοφίας ΚΑΛΑΝΤΖΑΚΟΥ σε εκδήλωση με θέμα: «ΣΤΟΧΕΥΟΝΤΑΣ ΣΕ ΜΙΑ ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΝΟΙΧΤΗ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ. ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΝΕΟΥΣ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ» 10 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2008 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1
Κυρίες και Κύριοι, Είμαι εδώ σήμερα για να μιλήσω για το τρίπτυχο Ανάπτυξη Απασχόληση Κοινωνική Συνοχή, το οποίο βρίσκεται στο επίκεντρο σχεδιασμού όλων των πολιτικών της Κυβέρνησης. Όπως γνωρίζετε, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε, το 2005, ένα νέο ξεκίνημα για τη στρατηγική της Λισσαβόνας, επικεντρώνοντας τις προσπάθειες της Ένωσης σε δύο κύριους στόχους: Την επίτευξη ισχυρότερης, βιώσιμης οικονομικής μεγέθυνσης και τη δημιουργία περισσότερων και καλύτερων θέσεων εργασίας. Αποφασίστηκε η ανανέωση της στρατηγικής της Λισσαβόνας για την ανάπτυξη και την απασχόληση με την ενεργό εμπλοκή των κοινωνικών εταίρων. Στο νέο αυτό τριετή κύκλο 2008-2010 χτίζονται οι μεταρρυθμίσεις στην κατεύθυνση της δημιουργίας περισσότερων και καλύτερων θέσεων εργασίας και της ενίσχυσης της κοινωνικής συνοχής γιατί: Είναι ακόμα πολλοί οι Ευρωπαίοι που εξακολουθούν να είναι άνεργοι. Δεν έχουμε ακόμη δημιουργήσει το καλύτερο δυνατό περιβάλλον για την ανάπτυξη των επιχειρήσεων. Και η Ευρώπη συνεχίζει να έχει στεγανά σε ότι αφορά την υποστήριξη της καινοτομίας και της έρευνας και ανάπτυξης. 2
Κυρίες και κύριοι, οι προκλήσεις για τη χώρα μας παραμένουν μεγάλες. Η Ελλάδα υλοποιεί τον αναπτυξιακό σχεδιασμό και αυτός αποφέρει μετρήσιμα αποτελέσματα. Ενδεικτικά αναφέρω τους συνεχιζόμενους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, ιδιαίτερα στο δύσκολο διεθνές οικονομικό κλίμα και τη μείωση της ανεργίας. Συνεχίζουμε την προσπάθεια μας για εμβάθυνση του κοινωνικού κράτους και καλύτερη στόχευση των κοινωνικών πολιτικών μας. Κεντρική προτεραιότητά μας αποτελεί το μοντέλο της πλήρους και ποιοτικής εργασίας. Γι αυτό και: Υποστηρίζουμε στοχευμένες πολιτικές για τους νέους, τις γυναίκες, τους μακροχρόνια άνεργους, τις ευπαθείς κοινωνικά ομάδες του πληθυσμού, Διευκολύνουμε την πρόσβαση στην αγορά εργασίας αλλά και τις μεταβιβάσεις μεταξύ ανεργίας και απασχόλησης. Κυρίες και κύριοι, δεν υπάρχει καμία κυβέρνηση που να μην στρέφει τις δυνάμεις της εναντίον της ανεργίας καθώς είναι σαφές ότι αποτελεί τον μεγαλύτερο κίνδυνο για την κοινωνική συνοχή, την πρόοδο και τη βιώσιμη ανάπτυξη. Μπορεί η ανεργία να εκφράζεται ως ποσοστό και να μειώνεται σταδιακά στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, για κάθε άνεργο 3
συμπολίτη μας η ανεργία αντιπροσωπεύει το 100% στη δική του ζωή. Γι αυτό και τα εργαλεία που έχουμε στη διάθεσή μας, τις πολιτικές και τα μέτρα τα εξειδικεύουμε κάθε φορά για να απαντήσουμε στις ανάγκες του ενός, συγκεκριμένου συμπολίτη μας που επιδιώκει την παραμονή του στην αγορά εργασίας. Με γνώμονα αυτή τη διάσταση και πιστεύοντας ακράδαντα ότι το ανθρώπινο κεφάλαιο ήταν και είναι η προστιθέμενη αξία για την ελληνική κοινωνία και την εθνική οικονομία, προχωρήσαμε και στο σχεδιασμό του Επιχειρησιακού Προγράμματος του Υπουργείου μας, για τη νέα προγραμματική περίοδο 2007-2013. Με συνολικό προϋπολογισμό 3,013 δις, εκ των οποίων 2,260 δις κοινοτική συνδρομή από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, ποσό που αντιστοιχεί στο 11% των συνολικών κοινοτικών πόρων που θα διατεθούν στην Ελλάδα την περίοδο 2007-2013, το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού» αποτελεί σημαντικό χρηματοδοτικό εργαλείο, προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος της αναβάθμισης του ανθρώπινου δυναμικού για την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής κοινωνίας και την κοινωνική συνοχή. Προκειμένου να διασφαλιστεί η άρρηκτη σύνδεση μεταξύ χρηματοδότησης δράσεων και πολιτικών αποφάσεων για θεσμικές παρεμβάσεις, καταρτίσαμε το Επιχειρησιακό μας Πρόγραμμα σε πλήρη συνάφεια με το Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ) αφενός, και με τη στρατηγική 4
της Λισσαβόνας αφετέρου, όπως αυτή συγκεκριμενοποιείται μέσω του Εθνικού Προγράμματος Μεταρρυθμίσεων. Βασικό κριτήριό μας στη φάση του σχεδιασμού αποτέλεσε η διασφάλιση της διατηρησιμότητας των παρεμβάσεων και μετά το πέρας της κοινοτικής χρηματοδότησης και η προσπάθεια για προσδιορισμό σαφών και μετρήσιμων στόχων. Στόχος μας είναι η αποτελεσματικότερη διαχείριση και αξιοποίηση των πόρων που επενδύονται, με αποτελέσματα που θα εδραιωθούν στην ελληνική κοινωνία και μετά το πέρας της κοινοτικής συνδρομής. Κατά τη νέα προγραμματική περίοδο 2007 2013, οι δράσεις του Επιχειρησιακού μας Προγράμματος αποκτούν αποφασιστική σημασία για την αναπτυξιακή στρατηγική της χώρας μας. Όπως θα διαπιστώσατε, αυτό που μέχρι χθες ήταν όραμα σήμερα βρίσκει τρόπο υλοποίησης. Οι παρεμβάσεις μας προσδοκούν να διευκολύνουν την πρόσβασης στην αγορά εργασίας και να ενισχύσουν την προσαρμοστικότητα των εργαζομένων και των επιχειρήσεων, προκειμένου να ανταποκριθούν με επιτυχία στις μεταβαλλόμενες συνθήκες του διεθνούς ανταγωνισμού και να παρακολουθήσουν τις τεχνολογικές και παραγωγικές εξελίξεις. Ιδιαίτερη έμφαση δίνουμε στην ενίσχυση της απασχόλησης των γυναικών, των νέων και των μακροχρόνια ανέργων. Προωθούμε την ισότιμη πρόσβασή τους στην εργασία και αντιμετωπίζουμε τον κοινωνικό 5
αποκλεισμό των ευπαθών ομάδων και των ατόμων με αναπηρία. Ειδικά για τα ΑμεΑ σχεδιάζουμε αυτήν την ώρα μια συνολική πολιτική που θα μπορέσει να τους δώσει πραγματικές ευκαιρίες για ένταξη στην αγορά εργασίας. Η πρωτοποριακή και ορθολογικά οργανωμένη προσέγγιση του επαγγελματικού βίου, στη βάση κύκλου ζωής, αποτελεί την προστιθέμενη αξία του σχεδιασμού για την αξιοποίηση του χρηματοδοτικού εργαλείου που έχει στη διάθεσή της η χώρα μας. Αναβαθμίζουμε την ποιότητα της κατάρτισης και ενισχύουμε τους νέους στο επαγγελματικό τους ξεκίνημα, Υποστηρίζουμε τους πολίτες σε όλα τα στάδια της επαγγελματικής τους σταδιοδρομίας, Στηρίζουμε τους συμπολίτες μας που αντιμετωπίζουν πρόβλημα ανεργίας, Στηρίζουμε τη συμφιλίωση της επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής για τις εργαζόμενες μητέρες, Αποτρέπουμε την πρόωρη επαγγελματική απαξίωση των έμπειρων ηλικιωμένων εργαζόμενων και τον αποκλεισμό των ευπαθών κοινωνικά ομάδων. Εξασφαλίζουμε έτσι, μία κοινωνία ίσων ευκαιριών. Αναδεικνύουμε την εργασία σε ουσιαστική επιλογή για όλους και ενισχύουμε την ποιότητα και την παραγωγικότητα της εργασίας. 6
Όπως ήδη ανέφερα, ένας από τους βασικούς μας στόχους είναι να ενισχύσουμε τους νέους στο ξεκίνημά τους. Η μετάβαση των νέων στην αγορά εργασίας γίνεται δύσκολα, καθώς η ανεργία που τους πλήττει είναι μεγάλη. Επιπρόσθετα, στην Ελλάδα εμφανίζεται και το φαινόμενο της χαμηλής απορρόφησης από την αγορά εργασίας, των νεοεισερχομένων με υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο ή υψηλότερη εξειδίκευση από εκείνη που ζητείται από τις επιχειρήσεις. Για την αντιμετώπιση του προβλήματος της εύρεσης πρώτης εργασίας από τους νέους, αδυναμία που συνδέεται κυρίως με την αναντιστοιχία ανάμεσα στα προσόντα και τις δεξιότητες που διαθέτουν οι νέοι και τις ζητούμενες ειδικότητες από την αγορά εργασίας, επιδιώκεται μια μακροχρόνια και συνεχής συνεργασία ανάμεσα, από τη μια πλευρά, στο εκπαιδευτικό σύστημα και τα συστήματα δια βίου μάθησης και, από την άλλη, τον παραγωγικό τομέα της οικονομίας. Στόχος, η έγκαιρη διαπίστωση των αναγκών και των τάσεων της αγοράς εργασίας και η κατάλληλη προσαρμογή των προγραμμάτων και των συστημάτων επαγγελματικής κατάρτισης στις εκάστοτε συνθήκες. Συγκεκριμένα, από φέτος, σε κάθε νέο, έως 25 ετών, που εγκαταλείπει το σχολείο και είναι άνεργος, εντός έξι μηνών, θα προσφέρονται, μέσω των ενεργητικών πολιτικών, ευκαιρίες για απασχόληση, μαθητεία, συμπληρωματική επιμόρφωση ή απόκτηση εργασιακής εμπειρίας. 7
Σημειώνεται ότι, έως το 2010 η προθεσμία αυτή θα μειωθεί σε τέσσερις μήνες. Δεν θα ήθελα να μακρηγορήσω αναφέροντας σειρά δράσεων που σχεδιάστηκαν και υλοποιούνται, ή που πρόκειται να υλοποιηθούν σύντομα από τον ΟΑΕΔ ή το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα του Υπουργείου μας για τη διευκόλυνση της πρόσβασης των νέων στην αγορά εργασίας και την αντιμετώπιση της ανεργίας. Τόσο ο Γενικός Γραμματέας Διαχείρισης Κοινοτικών και Άλλων Πόρων, κύριος Τσουτσοπλίδης, όσο και ο Διοικητής του ΟΑΕΔ, κύριος Βερναδάκης, θα αναφερθούν, είμαι σίγουρη, σε αυτές. Θα ήθελα ωστόσο πριν προχωρήσω, να αναφερθώ σε μια σημαντική πρωτοβουλία, ένα νέο Πρόγραμμα που αρχίζει να υλοποιείται. Πρόκειται για το πρόγραμμα «Μια Αρχή, Μια Ευκαιρία», μια μεγάλης κλίμακας δράση που θα υλοποιηθεί στη βάση των πιο σύγχρονων μεθόδων συμβουλευτικής και με την αξιόπιστη υποστήριξη της ηλεκτρονικής υποδομής που έχει αποκτήσει ο ΟΑΕΔ. Το πρόγραμμα θα προσφέρει κάθε χρόνο σε περίπου 40.000 νέους, 16-25 ετών, που τελειώνουν ή εγκαταλείπουν νωρίτερα το σχολείο και δεν συνεχίζουν στο εκπαιδευτικό σύστημα, μια ευκαιρία απασχόλησης ή συμπληρωματικής επιμόρφωσης, για να ενταχθούν άμεσα στην αγορά εργασίας. Πρόκειται για μια εργασιακή εμπειρία που αποτελεί πραγματική προϋπηρεσία και η οποία για πρώτη φορά στη χώρα μας περιλαμβάνει πλήρη ασφαλιστική κάλυψη. 8
Εξίσου σημαντική στρατηγική προτεραιότητα του Υπουργείου μας, συνιστά και η προάσπιση της γυναικείας απασχόλησης. Η ισότητα ευκαιριών μεταξύ ανδρών και γυναικών τα τελευταία χρόνια καθίσταται και οικονομικό ζήτημα. Η γυναικεία απασχόληση στην Ελλάδα εξελίσσεται σε έναν εξαιρετικά δυναμικό τομέα, ο οποίος πιστεύω ακράδαντα ότι μπορεί να συμβάλει αποφασιστικά στην ανάπτυξη των κοινωνικών και οικονομικών δομών της χώρας μας. Η ένταξη των γυναικών στην οικονομική, επαγγελματική και κοινωνική δραστηριότητα με ίσους όρους, εξασφαλίζει την αντιπροσωπευτικότερη συμμετοχή στο σύνολο της κοινωνίας, επιτυγχάνοντας έτσι οικονομική ανάπτυξη και κοινωνική συνοχή. Ταυτόχρονα, η ίδια η φύση των διαρθρωτικών αλλαγών που προωθούνται σε εθνικό επίπεδο σηματοδοτεί τη μετάβαση από την απλή οικονομική ανάπτυξη στην ποιοτική ανάπτυξη. Και αυτή η ποιοτική ανάπτυξη δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς την ενεργό συμμετοχή των γυναικών, χωρίς δηλαδή τη συμμετοχή του μισού πληθυσμού της χώρας μας. Το Υπουργείο Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας αξιολόγησε τις εμπειρίες, έδωσε έμφαση στα επιτεύγματα αλλά και στις δυσκολίες υλοποίησης των συγκεκριμένων παρεμβάσεων και προχώρησε στο σχεδιασμό των επόμενων βημάτων. 9
Σχεδιασμό παρεμβάσεων για τη συνέχιση και την εντατικοποίηση της λήψης ολοκληρωμένων ενεργητικών μέτρων για την αντιμετώπιση των προβλημάτων των γυναικών. Σχεδιασμό για τη χρηματοδότηση πολιτικών που συμβάλλουν αφενός στην ανάπτυξη της γυναικείας απασχόλησης και αφετέρου στη δημιουργία ίσων ευκαιριών σε όλους τους τομείς. Συγκεκριμένα, κινητοποιούνται όλες οι πολιτικές και οι δράσεις προκειμένου να επιτευχθούν: o o o η ισότητα των δύο φύλων η διασφάλιση της αρχής της μη διάκρισης και η κατάργηση επαγγελματικού διαχωρισμού σε όλα τα στάδια υλοποίησης των δράσεων και ειδικότερα, της πρόσβασης σε αυτά. Μερικές από τις παρεμβάσεις που σχεδιάστηκαν περιλαμβάνουν: στοχευμένες δράσεις προώθησης της απασχόλησης των γυναικών και ισότιμης πρόσβασης και εξέλιξής τους στην αγορά εργασίας, τη μετεξέλιξη των υποστηρικτικών δομών σε δράσεις στήριξης της γυναικείας απασχολησιμότητας υπό το πρίσμα της εξατομικευμένης προσέγγισης με σκοπό την εναρμόνιση των επαγγελματικών και οικογενειακών τους υποχρεώσεων, 10
τη λήψη μέτρων για την περαιτέρω μείωση της διαφοροποίησης των αποδοχών, της συγκέντρωσης και της κατάτμησης της αγοράς εργασίας σε επαγγέλματα ανάλογα με το φύλο, καθώς και την ανάπτυξη μέτρων στήριξης των μονογονεϊκών οικογενειών. Ο στόχος για σημαντική αύξηση της απασχόλησης και ισότιμη συμμετοχή στην εργασία δεν μπορεί να επιτευχθεί παρά μόνο μέσα από την ουσιαστική διευκόλυνση των ατόμων να εναρμονίζουν τους απαιτητικούς και αντικρουόμενους ρόλους τους, δηλαδή τη σύζευξη οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής. Τον Ιούλιο του 2008, το Υπουργείο Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας έθεσε σε εφαρμογή το νέο σύστημα για τη λειτουργία των δομών Φροντίδας και Φιλοξενίας Παιδιών, στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού». Το νέο αυτό σύστημα, το οποίο βασίστηκε στη ρητή απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη δημιουργία νέου θεσμικού πλαισίου, θέτει για πρώτη φορά ενιαία, δίκαια και αντικειμενικά οικονομικά και κοινωνικά κριτήρια τόσο για τις Δομές όσο και για τις γυναίκες ωφελούμενες. Μέσω της δωρεάν παροχής θέσεων φροντίδας και φιλοξενίας των παιδιών τους σε σταθμούς της επιλογής τους, οι ωφελούμενες μητέρες 11
θα έχουν τη δυνατότητα να απαλλαγούν από το χρονικό και οικονομικό κόστος της φύλαξης των παιδιών τους και να διασφαλίσουν τη συμμετοχή τους στην απασχόληση. Το έργο αυτό, είναι το πρώτο που προκηρύχθηκε στη χώρα μας από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο για την Δ Προγραμματική Περίοδο 2007-2013, και αποτελεί ένα ακόμα σημαντικό βήμα για τη στήριξη της εργαζόμενης μητέρας, την αύξηση της απασχολησιμότητας και την ισότιμη συμμετοχή των γυναικών στην εργασία. Το συνολικό κόστος της υλοποίησής του για όλη την Προγραμματική Περίοδο 2007-2013 ανέρχεται σε 280εκ. και υπολογίζεται ότι θα προσφερθούν συνολικά πάνω από 90.000 θέσεις φροντίδας και φιλοξενίας. Από την 1 η Σεπτεμβρίου, έχουν ήδη τοποθετηθεί 6.325 παιδιά σε αντίστοιχες θέσεις φροντίδας και φιλοξενίας, ενώ σήμερα βρίσκεται σε εξέλιξη και η 2 η πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος του Οργανισμού Εργατικής Εστίας για την άμεση πλήρωση και άλλων θέσεων, η οποία έχει ξεκινήσει από τις 5 Σεπτεμβρίου για τις δομές. Οι αιτήσεις των ενδιαφερομένων γυναικών θα υποβληθούν μεταξύ 7-24 Οκτωβρίου. Τέλος, θα ήθελα να αναφερθώ σε ένα άλλο σημαντικό συμπέρασμα που εξάγεται από την προηγούμενη εμπειρία μας στην υλοποίηση δράσεων για την προώθηση της γυναικείας απασχόλησης: την περιφερειακή διάσταση των παρεμβάσεων αυτών. 12
Η περιφερειακή διάσταση αποτελεί το κλειδί για ένα διπλό εγχείρημα: αφενός την ενδυνάμωση των ίδιων των γυναικών και την αύξηση της συμμετοχής τους στην αγορά εργασίας, αφετέρου την τοπική ανάπτυξη σύμφωνα πάντα με τις τοπικές ανάγκες και ιδιαιτερότητες. Έχει μεγάλη σημασία για εμάς, οι πρωτοβουλίες και οι παρεμβάσεις μας για την προώθηση της απασχόλησης των γυναικών να αναδειχθούν όχι μόνο στην πρωτεύουσα αλλά κυρίως στην ελληνική περιφέρεια. Έχει, επίσης, μεγάλη σημασία οι πρωτοβουλίες αυτές να αναλαμβάνονται από τις ίδιες τις γυναίκες, κυρίως μάλιστα από τις γυναίκες στην περιφέρεια που συχνά απειλούνται περισσότερο από την ανεργία και την περιθωριοποίηση. Με άλλα λόγια, πιστεύω ακράδαντα ότι οι Ολοκληρωμένες Παρεμβάσεις σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο αποδεικνύονται μια εξαιρετική ευκαιρία για την ταυτόχρονη προώθηση της ισότητας των ευκαιριών και της τοπικής ανάπτυξης. Κυρίες και Κύριοι, Θα ήθελα τέλος να συγχαρώ τους υπεύθυνους και ειδικά τη Διαχειριστική Αρχή της Κοινοτικής Πρωτοβουλίας Equal για τη διοργάνωση της σημερινής εκδήλωσης. 13
Η επιτυχής υλοποίηση των παρεμβάσεών μας θα κριθεί από το βαθμό βελτίωσης της απασχολησιμότητας των Ελλήνων, την ανάδειξη της ποιοτικής και παραγωγικής εργασίας σε ουσιαστική επιλογή για όλους και τη δημιουργία περισσότερων και καλύτερων θέσεων εργασίας. Το στοίχημα που βάλαμε ως Υπουργείο είναι μεγάλο και απαιτεί μακρόπνοη και συλλογική εθνική προσπάθεια. Το όραμα και οι στόχοι είναι κοινοί και η πραγματοποίηση τους αποτελεί ευθύνη όλων μας. Ευχαριστώ. 14