ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος Φ. Δωρή... ΧΙ Προλογικό σημείωμα του συγγραφέα... XXXIII Συντομογραφίες... XLV ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1. Θέση του προβλήματος... 1 Ι. Ο χρόνος ως φιλοσοφικό και επιστημολογικό πρόβλημα... 1 ΙΙ. Εντοπισμός του υπό έρευνα προβλήματος... 2 ΙΙΙ. Ο χρόνος ως παράγοντας καθορισμού του ύψους της αξίωσης αποζημίωσης... 4 2. Οριοθέτηση και πρακτική εμφάνιση του προς εξέταση ζητήματος... 8 Ι. Οριοθέτηση του αντικειμένου της έρευνας... 8 ΙΙ. Το παράδειγμα της υπεξαίρεσης μετοχών... 13 ΙΙΙ. Άλλα παραδείγματα - Οριοθέτηση του ερευνώμενου προβλήματος στην εμπειρική πραγματικότητα... 18 3. Μέθοδος της έρευνας και κατάστρωση της ύλης... 22 Ι. Η μέθοδος της έρευνας... 22 ΙΙ. Κατάστρωση της ύλης... 25 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ: ΖΗΜΙΑ ΚΑΙ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ 4. Έννοια της ζημίας και διάκρισή της από τις λοιπές προϋποθέσεις της αδικοπρακτικής ευθύνης... 29 Ι. Έννοια της ζημίας... 29 1. Ορισμός της ζημίας... 29 2. Η θεωρία της διαφοράς... 32 3. Η «κανονιστική» σύλληψη της ζημίας... 35
XL Περιεχόμενα ΙΙ. Διάκριση της ζημίας από τις λοιπές προϋποθέσεις της ευθύνης... 38 ΙΙΙ. Χρόνος υπολογισμού και μέλλουσα ζημία... 42 5. Το αξιολογικό υποσύστημα του δικαίου της αποζημίωσης... 46 Ι. Αποκαταστατική λειτουργία της αποζημίωσης... 46 ΙΙ. Πλήρης αποζημίωση - «Όλα ή τίποτε»... 49 ΙΙΙ. Συγκεκριμένος υπολογισμός της ζημίας... 56 ΙV. Αποφυγή πλουτισμού του ζημιωθέντος... 59 V. Λογιστική αποζημίωση... 60 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ: Ο ΧΡΟΝΟΣ ΤΗΣ ΚΑΤΑΨΗΦΙ- ΣΕΩΣ ΚΑΙ Ο ΧΡΟΝΟΣ ΤΗΣ ΠΛΗΡΩΜΗΣ 6. Ιστορική αναδρομή... 67 Ι. Εισαγωγικά... 67 ΙΙ. Ρωμαϊκό δίκαιο... 67 1. Ο χρόνος υπολογισμού της ζημίας στο αρχαιότερο και το κλασσικό ρωμαϊκό δίκαιο... 67 2. Η Lex Aquilia de damno... 70 IΙΙ. Βυζαντινό και προϊσχύσαν στην Ελλάδα δίκαιο (προ της εισαγωγής του Αστικού Κώδικα)... 72 1. Βυζαντινή περίοδος... 72 2. Προϊσχύσαν δίκαιο... 73 ΙV. Οι τοπικοί κώδικες και οι προπαρασκευαστικές εργασίες του ΑΚ... 77 1. Η πορεία προς τον ΑΚ... 77 2. Οι ρυθμίσεις των τοπικών κωδίκων και του Νομοσχεδίου Αστικού Κώδικος του 1874... 79 7. Η κρατούσα στη νομολογία γνώμη: Ο χρόνος της καταψηφίσεως... 80 Ι. Εισαγωγικά... 80 ΙΙ. Δικαιολογητική βάση... 81 ΙΙΙ. Δυνατότητα αναζήτησης της χωρήσασας κατά την εκκρεμοδικία αύξησης της ζημίας μέσω παρεμπίπτουσας ή νέας αγωγής... 83 ΙV. Χρόνος άσκησης της αγωγής και χρόνος έκδοσης τελεσίδικης απόφασης... 84
Περιεχόμενα XLI 8. Το θεωρητικό υπόβαθρο της κρατούσας γνώμης: Ο χρόνος της πληρωμής... 88 Ι. Δικαιολογητική βάση... 88 ΙΙ. Δικονομικές δυσχέρειες... 91 ΙΙΙ. Εξαιρέσεις... 96 1. Εισαγωγικά... 96 2. Αποκατάστασης της ζημίας από τον ίδιο τον ζημιωθέντα πριν από την καταδίκη του ζημιώσαντος... 96 3. Υπολογισμός της ζημίας σε περιπτώσεις εμπορικής υπαξίας και στέρησης της χρήσης πράγματος... 98 4. Αποζημίωση επί προσβολής του σώματος ή της υγείας... 100 9. Η κριτική της κρατούσας γνώμης στη θέση ότι κρίσιμος είναι ο χρόνος επέλευσης της ζημίας... 103 Ι. Εισαγωγικά... 103 ΙΙ. Εκπλήρωση της αποκαταστατικής λειτουργίας της αποζημίωσης... 103 ΙΙΙ. Αποτροπή του πλουτισμού του ζημιωθέντος σε περίπτωση μεταγενέστερης μείωσης του ύψους της θετικής ζημίας... 105 ΙV. Η αποζημιωτική ενοχή ως οφειλή αξίας... 108 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ: ΑΝΤΙΚΡΟΥΣΗ ΤΗΣ ΚΡΑΤΟΥΣΑΣ ΓΝΩΜΗΣ: Ο ΧΡΟΝΟΣ ΕΠΕΛΕΥΣΗΣ ΤΗΣ ΖΗΜΙΑΣ 10. Παρουσίαση της προκρινόμενης άποψης... 111 11. Δογματικό υπόβαθρο... 114 Ι. Υποκατάσταση της αποζημίωσης στη θέση της απολεσθείσας αξίας... 114 ΙΙ. Η αποζημίωση ως χρηματική ενοχή αξίας... 116 ΙΙΙ. Η ζημία ως στιγμιαίο μέγεθος... 124 ΙV. Γραμματική προσέγγιση... 128 V. Προσφυγή στη θεωρία της διαφοράς... 129 VI. Η επικράτηση του χρόνου της πληρωμής στη Γερμανία... 130
XLII Περιεχόμενα VII. Ο χρόνος υπολογισμού της ζημίας ως ζήτημα ουσιαστικού δικαίου... 139 12. Τυπολογία περιπτώσεων εφαρμογής της προκρινόμενης άποψης... 141 Ι. Εισαγωγικά... 141 ΙΙ. Μεταγενέστερη μείωση ή εξάλειψη της θετικής ζημίας... 143 1. Επίρριψη του κινδύνου από την καθυστέρηση στον ζημιώσαντα... 143 2. Το επιχείρημα του πλουτισμού του ζημιωθέντος σε περίπτωση μεταγενέστερης μείωσης του ύψους της θετικής ζημίας... 146 ΙΙΙ. Μεταγενέστερη αύξηση του ύψους της θετικής ζημίας... 151 1. Αναζήτηση της αύξησης ως διαφυγόντος κέρδους;... 151 2. Αντιρρήσεις και διευκρινήσεις... 156 3. Δυνατότητες του ζημιωθέντος για την κάλυψη των μη δυνάμενων να αναζητηθούν ως διαφυγόν κέρδος απωλειών... 159 ΙV. Μείωση της εσωτερικής αξίας του νομίσματος... 163 1. Θέση του προβλήματος - Διάκριση από τις περιπτώσεις μεταγενέστερης αύξησης του ύψους της ζημίας... 163 2. Δικαστική αναπροσαρμογή της αποζημίωσης... 165 3. Ο κανόνας αναγωγής... 175 V. Χρόνος υπολογισμού του διαφυγόντος κέρδους... 183 13. Η αποζημιωτική λειτουργία του τόκου στο πλαίσιο της προκρινόμενης άποψης... 192 Ι. Γενικά για την τοκοφορία της αξίωσης αποζημίωσης από αδικοπραξία... 192 ΙΙ. Ο νόμιμος τόκος ως αφηρημένος υπολογισμός της ζημίας από την καθυστέρηση... 194 1. Ο τόκος υπερημερίας... 194 2. Ο τόκος επιδικίας... 195 3. Νόμιμος τόκος και χρόνος υπολογισμού της ζημίας... 197
Περιεχόμενα XLIII ΙΙΙ. Η ρύθμιση της ΑΚ 347 υπό το πρίσμα της ερευνώμενης προβληματικής... 199 ΙV. Τόκος και διαφυγόντα κέρδη... 201 1. Αμοιβαία υποκατάσταση τόκων και διαφυγόντων κερδών... 201 2. Η σχέση τόκων και διαφυγόντων κερδών στην περίπτωση που η αποκατάσταση προηγήθηκε της πληρωμής της αποζημίωσης... 205 V. Χρόνος έναρξης της τοκογονίας στις ενοχές αποζημίωσης από αδικοπραξία... 207 1. Εισαγωγικά... 207 2. Ο κανόνας: Τοκοφορία από την όχληση ή την επίδοση αγωγής... 208 3. Η ρύθμιση της ΑΚ 934... 211 VI. Ενδιάμεσα πορίσματα... 217 14. Νομολογιακές αποκλίσεις από την κρατούσα γνώμη... 219 Ι. Εισαγωγικά... 219 ΙΙ. Χρόνος υπολογισμού της ζημίας επί καταστροφής πράγματος... 220 ΙΙΙ. Νομολογιακή αντιμετώπιση του προβλήματος της υποθετικής αιτιότητας... 227 ΙV. Χρόνος υπολογισμού της ισοτιμίας του αλλοδαπού νομίσματος που καταβλήθηκε στο εξωτερικό για την αποκατάσταση της ζημίας... 234 V. Αντιμετώπιση περιπτώσεων που φέρονται ως υπαγόμενες στην «κανονιστική» έννοια της ζημίας... 240 VI. Χρόνος υπολογισμού της μέλλουσας αποθετικής ζημίας... 249 ΕΠΙΛΕΓΟΜΕΝΑ 15. Συνοπτικά πορίσματα... 255 16. Εφαρμογή των πορισμάτων στην πράξη... 267 ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ... 275 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 287 ΑΛΦΑΒΗΤΙΚΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ... 303