ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού, Σερρών Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Κινησιολογία Μεταπτυχιακή διατριβή που υποβάλλεται στο καθηγητικό σώμα για την ολοκλήρωση των απαιτήσεων για την απόκτηση του μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών. «Η επίδραση τεχνικών καθοδήγησης στα μηχανικά και νευρομυϊκά χαρακτηριστικά του κατακόρυφου άλματος με πτώση από ύψος (DJ)» Ευαγγελία Γ. Γκαντήραγα (07/05) Σέρρες 2007 Εγκεκριμένη από το Καθηγητικό σώμα: 1 ος επιβλέπων Δρ. Ιωάννης Γκίσης, Επίκ. Καθηγητής 2 ος επιβλέπων Δρ. Κωνσταντίνος Μπουντόλος, Καθηγητής 3 ος επιβλέπων Δρ. Ιωάννης Βράμπας, Αναπλ. Καθηγητής

2 2007 Ευαγγελία Γ. Γκαντήραγα ALL RIGHTS RESERVED

3 Περίληψη Ευαγγελία Γ. Γκαντήραγα: Η επίδραση τεχνικών καθοδήγησης στα μηχανικά και νευρομυϊκά χαρακτηριστικά του κατακόρυφου άλματος με πτώση από ύψος (DJ)» (υπό την επίβλεψη του Επίκ. Καθηγητή κ. Ιωάννη Γκίση) Σκοπός της εργασίας ήταν να προσδιοριστεί η αλτική ικανότητα σε άλματα με πτώση από διαφορετικά ύψη (Drop Jumps από 20, 30, 40 & 50cm) με (δυο διαφορετικές συνθήκες) και χωρίς καθοδήγηση (μια συνθήκη) του χρόνου στήριξης. Στο πλαίσιο της καθοδήγησης του χρόνου στήριξης χρησιμοποιήθηκαν μικρότεροι και μεγαλύτεροι χρόνοι στήριξης από αυτούς που οι δοκιμαζόμενοι επιτυγχάνουν τα μέγιστα κατακόρυφά τους άλματα (χωρίς καθοδήγηση του χρόνου στήριξης). Στην έρευνα συμμετείχαν 20 φοιτητές του ΤΕΦΑΑ Σερρών και για την τελική αξιολόγηση επιλέχτηκαν μόνο αυτοί (n=10) που χρησιμοποίησαν για την επίτευξη του μέγιστου κατακόρυφου άλματος, με και χωρίς καθοδήγηση του χρόνου στήριξης, το ίδιο ύψος πτώσης. Για τη μέτρηση των μεταβλητών χρησιμοποιήθηκαν: α) δυναμοδάπεδο με πιεσοηλεκτρικούς κρυστάλλους (Kistler 9281CΑ), β) επιφανειακά ηλεκτρόδια (motion control co.) και γ) 2D-κινηματική ανάλυση (APAS). Η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων έγινε με το στατιστικό πακέτο SPSS 10.0 για windows. Οι χρόνοι στήριξης (198ΜΚ- 239ΧΚ & 281ΜΚ+msec) και οι χρόνοι της έκκεντρης (96, 110 & 127msec) και σύγκεντρης φάσης (102, 129 & 154msec) παρουσίασαν στατιστικά σημαντικές μεταβολές κατά τη διάρκεια των τριών επιμέρους τεχνικών του άλματος. Το μέγιστο κατακόρυφο άλμα παρουσίασε στατιστικά σημαντική βελτίωση (p=0.01) στο άλμα με μεγαλύτερο χρόνο στήριξης. Η ισχύς (P MO και P max ) παρουσίασε μια τάση αύξησης στο άλμα με μικρότερο χρόνο στήριξης. Το έργο (W max-ek και W MO ) παρουσίασε μια τάση αύξησης στο άλμα με μεγαλύτερο χρόνο στήριξης. Η ΗΜΓ δραστηριότητα του RF κατά τη διάρκεια της προενεργοποίησης παρουσίασε μια

4 στατιστικά σημαντική μείωση (p=0.03 για το άλμαμκ- και 0.02 για το άλμαμκ+). Ο μέσος όρος της μυϊκής ενεργοποίησης, κατά τη διάρκεια της φάσης στήριξης, μειώθηκε στατιστικά σημαντικά σε όλες τις μυϊκές ομάδες (RF, BF & GAS) στο άλμα ΜΚ+. Τα κατακόρυφα άλματα αποτελούν μια ευρέως χρησιμοποιούμενη κίνηση στον αθλητισμό και θα πρέπει να χρησιμοποιούνται με βάση το υπάρχον δυναμικό και το στόχο που θέλουμε να πετύχουμε κάθε φορά. Λέξεις κλειδιά: τεχνικές καθοδήγησης, μηχανικά και νευρομυϊκά χαρακτηριστικά, κατακόρυφο άλμα με πτώση από ύψος (DJ)

5 Abstract Eyaggelia G. Gkantiraga: The influence of diffence the technic in mechanical and neuromascular characteristics in vertical plyometric jump (DJ). (Under the supervision of assist. Professor Ioannis Gissis) The purpose of the present study was to investigate the jumping ability in drop jumps with fall by different heights (Drop Jumps from 20, 30, 40 and 50cm) with (two different conditions) and without guidance (free) the time of support phase. In the condition of guidance of time of support phase were used smaller and bigger times of support phase by those that tried achieve their maximal vertical jumps (without guidance of time of support). In the research participated 20 students of Department of Physical Education & Sport Sciences in Serres and for the final evaluation were only selected those (n=10) that used for the achievement of maximal vertical jump, with and without guidance of time of support phase, the same height of fall. For the measurement of variables they were used: a) force plate with piezoelectric quartz (Kistler 9281-CA), b) surface electrodes (motion control co.) and g) 2D-video analysis (APAS). Calculations were performed with a SPSS 10.0 for windows. The total time of support phase (198WG- 239Fr and 281WG+msec) and the time of eccentric (96, 110 and 127msec) and concentric support phase (102, 129 and 154msec) presented statistically important changes at the three individual techniques of jump. The maximal vertical jump presented statistically important improvement (p=0.01) in the jump with bigger time of support phase. The Power (P MO and P max ) presented a tendency of increase in the jump with smaller time of support phase. The work (W max-ecc and W MO ) presented a tendency of increase in the jump with bigger time

6 of support phase. The EMG activity of RF at the pre-activation phase presented a statistically important reduction (p=0.03 jump WG- and 0.02 jump WG+). The mean of muscular activation, at the support phase, was decreased statistically considerably in all muscular teams (RF, BF and GAS) in jump WG+. The vertical jumps constitute a widely used movement in the sports and it will be used with base the existing potential and the objective that we want to achieve each time. Words keys: techniques of guidance, mechanically and neuromuscular characteristics, vertical jump with fall by height (DJ)

7 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Στο σημείο αυτό θα ήθελα να ευχαριστήσω τους επιβλέποντες καθηγητές μου κ. Ι. Γκίση (Επίκ. Καθηγητή), κ. Κ. Μπουντόλο (Καθηγητή) και κ. Ι. Βράμπα (Αναπλ. Καθηγητή) για τη σκόπιμη επιστημονική βοήθεια, την ηθική υποστήριξη και συμπαράσταση που μου παρείχαν σε όλη τη διάρκεια της έρευνας, δηλαδή από τη σύλληψη της ερευνητικής πρότασης μέχρι και την τελική συγγραφή της εργασίας. Επίσης θα ήθελα να ευχαριστήσω το συνάδελφο καθηγητή φυσικής αγωγής κ. Γεώργιο Κομσή για τη συμμετοχή του στο τμήμα των μετρήσεων του ερευνητικού πρωτόκολλου. Τους φοιτητές (n=20) που έλαβαν μέρος στη διεξαγωγή της μεταπτυχιακής διατριβής και τέλος, Τα παιδιά μου, Ανθούλα, Σεμίνα και Χριστίνα και το σύζυγό μου Χρήστο για τον πολύτιμο οικογενειακό χρόνο που αφιέρωσαν, με προοπτική να υλοποιηθεί η ολοκλήρωση της μεταπτυχιακής μου διατριβής.

8 Πίνακας Περιεχομένων Περίληψη.... σελ. 3 Abstract. 5 Πρόλογος. 7 Πίνακας Περιεχομένων... 8 Κατάλογος Πινάκων. 11 Κατάλογος Σχημάτων... 12 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ. 13 1.1 Προσδιορισμός αλμάτων. 15 1.2 Τεχνικές αλμάτων με πτώση από ύψος. 16 1.3 Παράγοντες που επηρεάζουν το κατακόρυφο άλμα.. 17 2. ΑΝΑΣΚΟΠΙΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ... 20 2.1 Ύψος πτώσης και πλειομετρικά άλματα. 20 2.2 Χρόνος στήριξης.. 22 2.3 Ηλεκτρομυογραφία.. 22 2.4 Καθοδήγηση των αλμάτων.. 25 2.5 Σκοπός.. 26 3. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ.. 29 Δείγμα..... 29 Περιγραφή των οργάνων μέτρησης... 30 Πρωτόκολλο καθοδήγησης... 31 Περιγραφή των δοκιμασιών... 31 Διαδικασία μέτρησης... 32

9 3.1 Kινηματική ανάλυση (2D). 35 Καταγραφή της κίνησης. 35 Ψηφιοποίηση. 36 Κινηματικά χαρακτηριστικά... 37 3.2 Δυναμομετρία. 37 Εξοπλισμός. 37 Καταγραφή δυνάμεων.. 38 3.3 Ηλεκτρομυογραφία.. 39 Εξοπλισμός.. 39 Μύες.. 39 Λειτουργία των μυών.. 40 Ορθός μηριαίος (RF)... 40 Μακρά κεφαλή του δικέφαλου μηριαίου (BF). 40 Έσω κεφαλή του γαστροκνημίου (GAS). 41 Ηλεκτρόδια. 41 Μυοηλεκτικά χαρακτηριστικά. 41 3.4 Μεταβλητές αξιολόγησης... 42 3.5 Στατιστική ανάλυση... 43 4. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ.. 44 Δυναμικά χαρακτηριστικά.. 44 Ηλεκτρομυογραφικά χαρακτηριστικά.. 46 Κινηματικά χαρακτηριστικά.. 49 5. ΣΥΖΗΤΗΣΗ.. 50

10 6. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ.. 54 7. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ.. 55

11 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ σελ. Πίνακας 1: Ανθρωπομετρικά χαρακτηριστικά του δείγματος... 29 Πίνακας 2. Συντεταγμένες σημείων ελέγχου σε εκατοστά (cm)... 36 Πίνακας 3. Μεταβλητές αξιολόγησης (δυναμικά, κινηματικά και ηλεκτρομυογραφικά χαρακτηριστικά) των κατακόρυφων αλμάτων μετά από πτώση από ύψος πριν και μετά την καθοδήγηση του χρόνου στήριξης (ΧΚ=χωρίς καθοδήγηση, ΜΚ =με καθοδήγηση για μικρό χρόνο στήριξης, ΜΚ+=με καθοδήγηση για μεγάλο χρόνο στήριξης) 43

12 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΣΧΗΜΑΤΩΝ σελ. Σχήμα 1: Κατακόρυφο άλμα μετά από πτώση ύψους (DJ)... 29 Σχήμα 2: Πιεσοηλεκτρικό Δυναμοδάπεδο (Kistler 9281CA)... 29 Σχήμα 3: Ηλεκτρόδια επιφανείας (motion control co.)... 30 Σχήμα 4. Βιντεοκάμερα (Panasonic AG 188, NTCS 60fr/sec)... 30 Σχήμα 5. Ηλεκτρονικός Υπολογιστής με λογισμικό αξιολόγησης (APAS System) 31 Σχήμα 6. Μέτρηση του μέγιστου κατακόρυφου άλματος μετά από πτώση (DJ) από διαφορετικά επιμέρους ύψη (20 μέχρι και 50cm)... 32 Σχήμα 7. Μύες που επηλέχτηκαν (RF, BF, GAS) για την ΗΜΓ ανάλυση... 33 Σχήμα 8. Μεταβολή του μέγιστου κατακόρυφου άλματος στα άλματα ΧΚ και ΜΚ+... 45 Σχήμα 9. Μεταβολή της μέσης ΗΜΓ δραστηριότητας στη φάση προενεργοποίησης του RF στα άλματα ΧΚ και ΜΚ-... 47 Σχήμα 10. Μεταβολή της μέσης ΗΜΓ δραστηριότητας στη φάση προενεργοποίησης του RF στα άλματα ΧΚ και ΜΚ+... 47 Σχήμα 11. Μεταβολή της μέσης ΗΜΓ δραστηριότητας στη φάση στήριξης του GAS στα άλματα ΧΚ και ΜΚ+... 48 Σχήμα 12. Μεταβολή της μέσης ΗΜΓ δραστηριότητας στη φάση στήριξης του RF στα άλματα ΧΚ και ΜΚ+... 48 Σχήμα 13. Μεταβολή της μέσης ΗΜΓ δραστηριότητας στη φάση στήριξης του BF στα άλματα ΧΚ και ΜΚ+... 48

13 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η κατακόρυφη αλτική ικανότητα είναι σημαντικός παράγοντας επίδοσης σε αρκετές αθλητικές δραστηριότητες και κατά συνέπεια υπάρχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την αξιολόγησή της (Oddson, 1989, Baker, 1996, Vint & Hinrichs, 1996). Παράλληλα αποτελεί ένα παράγοντα απόδοσης και ένα δείκτη ισχύος των κάτω άκρων κατά την εκτέλεση πλειομετρικών κινήσεων (Verhoshanski, 1966). Η μετάβαση από την έκκεντρη στη σύγκεντρη δράση των μυών είναι πολύ πιο έντονη και αποτελεσματική, απ ότι αν δεν προηγηθεί έκκεντρη μυϊκή δραστηριότητα. Αυτή η αλληλουχία έκκεντρης, ισομετρικής και σύγκεντρης μυϊκής δραστηριότητας ονομάζεται ΚΔΒ και παρατηρείται στις περισσότερες αθλητικές κινήσεις (Fleck & Kraemer 1997). Τα κατακόρυφα άλματα χρησιμοποιούνται ως εξειδικευμένη μορφή προπόνησης σε πολλά αγωνίσματα ισχύος (δύναμης-ταχύτητας). Είναι μια ξεχωριστή μορφή δύναμης και το στοιχείο που τα διαφοροποιεί είναι ο κύκλος διάτασης βράχυνσης (ΚΔΒ). Ο ΚΔΒ παρατηρείται στις περισσότερες κινήσεις. Για παράδειγμα, στο βάδισμα, κάθε φορά που το άκρο πόδι έρχεται σε επαφή με το έδαφος, ο τετρακέφαλος μηριαίος ακολουθεί έναν κύκλο διάτασης βράχυνσης, δηλαδή παρουσιάζει αρχικά μια έκκεντρη μυϊκή δραστηριότητα, στη συνέχεια ισομετρική και τελικά μια σύγκεντρη μυϊκή δραστηριότητα. Στον κύκλο κύκλος διάτασης-βράχυνσης, κατά την έκκεντρη φάση, αποθηκεύεται ελαστική ενέργεια στο μυοτενόντιο σύστημα, η οποία χρησιμοποιείται κατά τη σύγκεντρη φάση (φάση επιτάχυνσης), (Komi/Bosco 1978, Gollhofer 1987, Schmidtbleicher 1986).

14 Η αξιολόγηση των ποιοτικών χαρακτηριστικών του γρήγορου κύκλου διάτασης βράχυνσης, γίνεται με τα άλματα με πτώση από ύψος (DJ), (Scmidtbleicher, 1988; Buehrle, 1989). Βασική προϋπόθεση είναι ο χρόνος στήριξης και η παραγωγή μέγιστης κατακόρυφης δύναμης αντίδρασης (Schlumberger & Schmidtbleicher, 2000). Πολλοί ερευνητές (Schmidtbleicher, 1991; Bosco, 1995), χρησιμοποιούν τα άλματα με πτώση από ύψος (DJ), για την αξιολόγηση της κατακόρυφης αλτικής ικανότητας. Η αξιολόγηση γίνεται κυρίως με τον υπολογισμό του μέγιστου ύψους του κατακόρυφου άλματος, με βάση την ανύψωση του Κέντρου Βάρους του Σώματος μέσω της κατακόρυφης ώθησης που αναπτύσσεται κατά τη διάρκεια της φάσης στήριξης, πριν την απογείωση (Frick et al., 1991). Τα κατακόρυφα άλματα μετά από πτώση ύψους (DJ) χρησιμοποιούνται για την αξιολόγηση της κατακόρυφης αλτικής ικανότητας. Η αξιολόγηση γίνεται κύρια με τον υπολογισμό του μέγιστου ύψους του άλματος, με βάση την ανύψωση του ΚΒΣ μέσω της κατακόρυφης ώθησης που αναπτύσσεται κατά τη διάρκεια της φάσης στήριξης, πριν την απογείωση (Papadopoulos 2006, 2005, Schmidtbleicher 1991, Bosco 1995). Άλλη μέθοδος προσδιορισμού της αλτικής ικανότητας είναι η μετατόπιση του κέντρου βάρους του σώματος κατά τη διάρκεια της πτήσης η οποία μπορεί: α) να προσδιορισθεί με βίντεο, δηλαδή ανάλυση των κινήσεων του σώματος και των άκρων στο χώρο και στο χρόνο. Αποτελεί μια ικανοποιητική, αλλά χρονοβόρα λύση, β) κατά τη διάρκεια της φάσης στήριξης στο δυναμοδάπεδο (δυνάμεις αντίδρασης του εδάφους), δηλαδή η ανύψωση του κέντρου βάρους του σώματος υπολογίζεται από τις δυνάμεις αντίδρασης του εδάφους και

15 γ) από τη διάρκεια πτήσης, δηλαδή η ανύψωση του κέντρου βάρους του σώματος υπολογίζεται από τη διάρκεια της πτήσης του (με την προϋπόθεση ότι το κέντρο βάρους του σώματος στην αρχή και στο τέλος της πτήσης να βρίσκεται στο ίδιο σημείο (Frick et al., 1991; Schmidtbleicher, 1991). 1.1 Προσδιορισμός αλμάτων Άλμα με πτώση από ύψος (DJ): Ο αθλητής βρίσκεται πάνω στο πλινθίο, σε όρθια θέση με τεντωμένα πόδια (γωνία της άρθρωσης του γονάτου 180 ο ), και τα χέρια του τοποθετούνται στη μεσολαβή. Η πτώση του δοκιμαζόμενου εκτελείται φέρνοντας εμπρός το ένα πόδι και αφήνοντας το σώμα να πέσει λόγω της βαρύτητας. Κατά τη διάρκεια της επαφής με το έδαφος χρειάζεται το σώμα να σταματήσει σ ένα σχετικά σύντομο χρόνο την προς τα κάτω του κίνηση, σταθεροποιώντας τις αρθρώσεις των κάτω άκρων (ισχύο, γόνατο και ποδοκνημική) και στη συνέχεια ο δοκιμαζόμενος μέσω της προς τα πάνω του κίνησης προσπαθεί να πετύχει τη μέγιστη δυνατή κατακόρυφη ανύψωση του κέντρου βάρους σώματος. Άλμα από ημικάθισμα (SJ): Είναι άλμα που γίνεται από μια σταθερή αρχική θέση, με γωνία στην άρθρωση του γόνατος και του ισχύου στις 90 ο (ο κορμός είναι σχεδόν κάθετος). Οι μύες των κάτω άκρων δουλεύουν σύγκεντρα. Τα χέρια είναι τοποθετημένα στη μεσολαβή, ώστε να μην επηρεάζουν την απόδοση του κατακόρυφου άλματος. Άλμα με αρχική επιτάχυνση προς τα κάτω (CMJ): Ο δοκιμαζόμενος έχει ως αφετηρία την όρθια στάση. Στη συνέχεια ξεκινάει την προς τα κάτω κίνηση (αρχική επιτάχυνση), και αφού σταματήσει την κίνηση σε μία συγκεκριμένη θέση, ακολουθεί η

16 προς τα πάνω κίνηση. Με το άλμα αυτό μπορούμε να ελέγξουμε την επίδοση στον αργό κύκλο διάτασης βράχυνσης. Οι δοκιμασίες των διαφορετικών τύπων αλμάτων (Drop Jumps, Squat Jumps και Counter Movement Jumps) χρησιμοποιούνται για τις δοκιμασίες δύναμης των αλμάτων (Asmussen & Bonde-Petersen, 1974, Komi & Bosco, 1978) και εφαρμόζονται από διάφορα αθλητικά κέντρα διάγνωσης της επίδοσης του άλματος των αθλητών. 1.2 Τεχνικές αλμάτων με πτώση από ύψος Ο Holcomb et al. (1996) αναφέρουν άλματα μετά από πτώση ύψους (DJ) με διαφορετικές τεχνικές εκτέλεσης, δηλαδή με έμφαση στην ποδοκνημική, στο γόνατο και στην άρθρωση του ισχίου. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι με την τροποποίηση της κίνησης στα άλματα μετά από πτώση ύψους, αυξάνεται η έμφαση συμμετοχής των αντίστοιχων αρθρώσεων καθώς και η συμμετοχή των μυών που περιβάλουν την άρθρωση. Τα άλματα είναι σύνθετες κινήσεις, όπου επιτυγχάνονται υψηλές δυνάμεις αντίδρασης σε συνθήκες υψηλού συντονισμού της κίνησης. Η ισχύς που αναπτύσσεται βασίζεται στο μηχανισμό αποθήκευσης ενέργειας στα ελαστικά στοιχεία του μυός κατά την έκκεντρη συστολή και στην απελευθέρωσή της κατά τη σύγκεντρη (Bosco 1995). Ο Bobbert et al. 1987, αναφέρουν δύο τεχνικές στο DJ: α) μεταβολή της αρνητικής ταχύτητας σε θετική όσο πιο γρήγορα μπορούν μετά τη στήριξη και β) αύξηση (παρατεταμένη) της αρνητικής κίνησης κατά τη φάση στήριξης. Μια καλή τεχνική στο DJ είναι αυτή, σύμφωνα με την οποία, οι δοκιμαζόμενοι προσπαθούν να πετύχουν μια

17 στήριξη, ενεργοποιώντας τους καμπτήρες μύες στις αρθρώσεις του ισχίου και του γονάτου. 1.3 Παράγοντες που επηρεάζουν το κατακόρυφο άλμα Σε κατακόρυφα άλματα χωρίς υποχωρητική κίνηση (άλματα από ημικάθισμα, γωνία στην άρθρωση του γονάτου στις 90 ο ) επιτυγχάνεται μικρότερο μέγιστο κατακόρυφο ύψος, απ ότι στα κατακόρυφα άλματα με υποχωρητική κίνηση (CMJ & DJ). Αυτό έχει σχέση με το ότι στη πρώτη περίπτωση, οι εκτείνοντες μύες των ποδιών δουλεύουν μόνο σύγκεντρα, ενώ στη δεύτερη περίπτωση ενεργοποιείται ο κύκλος διάτασης βράχυνσης (Komi/Bosco, 1978; Gollhofer,1987). Επειδή η επίδοση του άλματος εξαρτάται εκτός των άλλων και από την επιβάρυνση κατά την έκκεντρη φάση στήριξης (σωματικό βάρος και ύψος πτώσης), εκτελούνται άλματα από διαφορετικά ύψη πτώσης. Το ύψος πτώσης ξεκινάει από 24εκ. και αυξάνεται κάθε 8εκ έως ότου ο δοκιμαζόμενος δεν μπορεί να αυξήσει την απόδοσή του ή δεν μπορεί να αντισταθεί στην επιβάρυνση κατά την έκκεντρη φάση στήριξης (χαρακτηριστικό είναι όταν ακουμπάει η φτέρνα κατά τη στήριξη), (Frick et al., 1991). Τα άλματα που διεξάγονται στο μπάσκετ, στον κλασικό αθλητισμό και στους δρόμους ταχύτητας αποτελούν βαλλιστικές κινήσεις και επομένως οι ειδικές με τα αθλήματα αυτά προπονητικές ασκήσεις είναι τα κατακόρυφα άλματα για την βελτίωση του ρυθμού ανάπτυξης της δύναμης και της αντιδραστικής τους δύναμης (Kraemer & Newton, 1994). Παράλληλα, η ανάγκη για τη βελτίωση της απόδοσης, μας οδηγεί στην εύρεση: α) του ιδανικού ύψους πτώσης και β) του ιδανικού χρόνου στήριξης για την επίτευξη του μέγιστου κατακόρυφου άλματος.

18 Η πρώτη έρευνα για την επίδραση της τεχνικής στα άλματα μετά από πτώση ύψους (DJ) έγινε από τον Cavagna et al. (1974), ο οποίος πρότεινε στους δοκιμαζόμενους να κάνουν άλματα με μικρή υποχωρητική κίνηση. Χρησιμοποιήθηκαν δύο διαφορετικές τεχνικές ως προς τη διάρκεια στήριξης. Όταν κάνανε μικρό χρόνο στήριξης, πετυχαίνανε μεγαλύτερο κατακόρυφο άλμα, απ ότι όταν κάνανε μεγαλύτερο χρόνο στήριξης. Η απόδοση του κατακόρυφου άλματος καθορίζεται από την αλληλεπίδραση διαφόρων παραγόντων μεταξύ των οποίων είναι η μέγιστη δύναμη, ο ρυθμός ανάπτυξης της δύναμης και ο νευρομυϊκός συντονισμός της κίνησης (Kraemer & Newton 1994). Κατά την εκτέλεση των αλμάτων μετά από πτώση ύψους (DJ) απαιτείται υψηλός νευρομυϊκός συντονισμός για να επιτευχθεί μέγιστη ανάπτυξη δύναμης σε μικρό χρόνο στήριξης. Αυτό πετυχαίνεται μόνο σ ένα ΚΔΒ, κατά τον οποίο δημιουργούνται συνθήκες παραγωγής και μεταφοράς ενέργειας από το ισχίο στο γόνατο και τέλος στην ποδοκνημική άρθρωση (Bosco 1995, Avela & Komi 1998, Aura & Viitasalo 1989). Η απόσταση επιτάχυνσης στα άλματα με πτώση ύψους (DJ) είναι μια από τις μεταβλητές που εύκολα μπορεί να διαφοροποιηθεί. Αρκετές έρευνες αναφέρουν ότι το μέγιστο κατακόρυφο ύψος ποικίλει ανάλογα από το ύψος πτώσης και ότι υπάρχει ένα ιδανικό ύψος πτώσης. Για να εξηγήσουν την αύξηση του άλματος με το ύψος πτώσης, οι Asmussen and Bonde-Petersen (1974) και οι Komi & Bosco (1978) αναφέρονται στη σημασία της αποθήκευσης της ενέργειας στα ελαστικά στοιχεία του μυ. Πιθανότατα όταν αυξάνεται το ύψος πτώσης και οι δοκιμαζόμενοι δεν ελέγχουν την τεχνική του άλματος, φαίνεται να εκτελούν μία τονισμένη υποχωρητική κίνηση αμέσως μετά τη στήριξη. Όταν εκτελούν το άλμα ελεύθερα (χωρίς έλεγχο της τεχνικής)

19 από διαφορετικά ύψη πτώσης 20-60εκ. δεν παρατηρήθηκαν διαφορές ως προς την ροπή και την ισχύ των αρθρώσεων όσο μεγαλώνει το ύψος πτώσης (Bobbert et al., 1987). Επίσης οι Bobbert et al. (1987) εξέτασαν την επίδραση του ύψους πτώσης στην απόδοση της αλτικότητας στα άλματα μετά από πτώση ύψους (DJ). Οι δοκιμαζόμενοι εκτέλεσαν άλματα βάθους από 20, 40 και 60cm. Τα αποτελέσματα δεν έδειξαν διαφορές στη μηχανική απόδοση (power) των αρθρώσεων στην αρχή της πτήσης στα άλματα από 20 και 40cm. Η μηχανική απόδοση (power) των αρθρώσεων στην αρχή της φάσης πτήσης, παρατηρήθηκε να είναι μικρότερη στο DJ 60 απ ότι στο DJ 40. Η διάρκεια επίδρασης των δυνάμεων αντίδρασης αυξάνεται με την αύξηση του ύψους πτώσης. Όταν εκτελούνται άλματα μετά από πτώση ύψους 60cm, η δύναμη αντίδρασης του εδάφους διακόπτεται άμεσα, όταν οι φτέρνες των ποδιών ακουμπάνε στο έδαφος. Με βάση τα αποτελέσματα των μετρήσεων, οι ερευνητές προτείνουν μείωση στα ύψη πτώσης (20 ή 40cm) όταν ερευνούν την επίδραση της προπόνησης στην αλτικότητα. Ο κύκλος διάτασης βράχυνσης ολοκληρώνεται σε μια επιμέρους φάση στήριξης, η οποία στην περίπτωση του γρήγορου ΚΔΒ, δε διαρκεί περισσότερο από 200ms. Στο ελάχιστο αυτό χρονικό διάστημα του ΚΔΒ διαπιστώνεται μια υψηλή νευρομυϊκή δραστηριότητα των εκτεινόντων μυών των κάτω άκρων (Gollhofer, 1993).

20 2. ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ Η κατακόρυφη αλτική ικανότητα αποτελεί μια σημαντική και εξειδικευμένη μορφή προπόνησης σε πολλά αγωνίσματα ισχύος (ταχύτητας και δύναμης). Πολλοί ερευνητές ασχολήθηκαν με τα μέγιστα κατακόρυφα άλματα μετά από πτώση ύψους (DJ) και τα ερευνητικά αποτελέσματα πρόσφεραν πολλά στην εξέλιξη της προπονητικής διαδικασίας (Komi & Bosco, 1978; Bobbert et al., 1987a&b; Arampatzis et al., 2001a&b; Hunter et al., 2002; Walsh et al., 2004). Η σχέση της κατακόρυφης αλτικής ικανότητας με τη βελτίωση της μέγιστης ικανότητας ισχύος των αθλητών έχει βρεθεί από τους Bosco 1985; Schmidtbleicher, 1991; Viitasalo et al., 1998. 2.1 Ύψος πτώσης και πλειομετρικά άλματα Παράλληλα η ανάγκη για την βελτίωση της απόδοσης μας οδηγεί: α) στην εύρεση του ιδανικού ύψους πτώσης, και β) του ιδανικού χρόνου στήριξης για την επίτευξη του μέγιστου κατακόρυφου άλματος. Ο Katschajov et al. (1975) υποστηρίζει ότι σε μια προπονητική μονάδα καλό είναι να χρησιμοποιηθούν επιμέρους ύψη πτώσης για να βρεθεί το «ιδανικό». Για τον προσδιορισμό του «ιδανικού» ύψους, ο δοκιμαζόμενος εκτελεί κατακόρυφα άλματα από ύψος πτώσης μεταξύ 20-100cm. Το «ιδανικό» ύψος πτώσης είναι αυτό, από το οποίο ο δοκιμαζόμενος θα πετύχει τη μέγιστη κατακόρυφη μετατόπιση του ΚΒΣ. Ο Bosco (1995) βρήκε ότι ένα άλμα μετά από πτώση ύψους 20 μέχρι 40cm επιφέρει υψηλές θετικές τιμές στην επίδοση καθώς και στην εφαρμογή της δύναμης. Το κατακόρυφο άλμα εκτελείται με μεγάλη ταχύτητα απογείωσης. Επίσης ένα άλμα μετά

21 από πτώση ύψους 40-60cm επιφέρει μέγιστες τιμές στη δύναμη (έκκεντρη και σύγκεντρη φάση του άλματος), και στην επίδοση του κατακόρυφου άλματος. Οι Asmussen, Bonde & Petersen, (1974) για να εξηγήσουν ότι το ύψος του άλματος αυξάνεται ανάλογα με το ύψος πτώσης, αναφέρονται στο ποσοστό της ενέργειας που είναι αποθηκευμένο στα ελαστικά στοιχεία του μυός. Δεν αναφέρονται όμως στις τιμές των δυνάμεων που παρουσιάζονται στην αρχή της σύγκεντρης φάσης, οι οποίες τελικά καθορίζουν το ποσοστό της αποθηκευμένης ενέργειας (αρχή της αρχικής δύναμης), (Hochmuth, 1981). Οι ίδιοι συγγραφείς για να εξηγήσουν το γεγονός μείωσης της απόδοσης με την αύξηση του ύψους πτώσης πάνω από το ιδανικό, το αποδίδουν στην ενεργοποίηση των αντανακλαστικών, επειδή τα όργανα του Golgi, ερεθίζονται από υπερβολικά υψηλές μυϊκές δυνάμεις (Asmussen, et al., 1974). Οι Schmidtbleicher & Gollhofer (1982) υποστηρίζουν ότι η διαφοροποίηση του ύψους άλματος σε σχέση με το ύψος πτώσης, οφείλεται σε μια διαφοροποίηση της τεχνικής εκτέλεσης του κατακόρυφου άλματος. Αν το ύψος πτώσης αυξηθεί και η τεχνική του άλματος δεν τεθεί υπό έλεγχο, οι συμμετέχοντες είναι πιθανό να κάνουν μεγαλύτερη κίνηση προς τα κάτω τη στιγμή της προσγείωσης. Ένα δυνατό και γρήγορο κατακόρυφο άλμα εξαρτάται από το ύψος πτώσης, το oποίο βρέθηκε να κυμαίνεται από 40 μέχρι και 60cm και εξαρτάται από το επίπεδο των αθλητών (Komi & Bosco, 1978; Viitasalo, 1998). 2.3 Χρόνος στήριξης Όταν ο χρόνος στήριξης είναι μεγαλύτερος από 250msec παρατηρούμε μεγάλες διαφοροποιήσεις στις γωνίες των αρθρώσεων των κάτω άκρων, ενώ σε φάση στήριξη

22 που κυμαίνεται μεταξύ 100 και 250msec παρατηρούμε μικρές διαφοροποιήσεις στις γωνίες των αρθρώσεων των κάτω άκρων και κατ επέκταση υφίσταται μικρός χρόνος στήριξης (Schmidtbleicher, 1991). Ο μικρός χρόνος στήριξης αποτελεί τότε και μόνο πλεονέκτημα όταν, στη διάρκειά του μπορούν να επιτευχθούν δυνάμεις, ικανές να πετύχουν ένα μέγιστο κατακόρυφο ύψος άλματος (Schlumberger & Schmidtbleicher, 2000). Ο χρόνος εκτέλεσης ενός κατακόρυφου άλματος είναι τόσο μικρός, που η νευρική ενεργοποίηση μπορεί να παίξει στην καλύτερη περίπτωση ένα δευτερεύοντα ρόλο στον έλεγχο της κίνησης. Από την πλευρά του ελέγχου, το κατακόρυφο άλμα μετά από πτώση ύψους, είναι μια άσκηση υψηλών απαιτήσεων. Σε αναζήτηση για στρατηγικές ελέγχου, οι ερευνητές έστρεψαν επίσης την προσοχή τους σε δυναμικά μοντέλα εξομοίωσης του ανθρώπινου μυοσκελετικού συστήματος, χρησιμοποιώντας σαν ερέθισμα τη μυϊκή ενεργοποίηση (Hatze, 1981, Pandy et al., 1990, Soest et al., 1993). 2.4 Ηλεκτρομυογραφία Το Ηλεκτρομυογράφημα (ΗΜΓ) χρησιμοποιείται για να διερευνηθούν οι μυϊκές απαιτήσεις περίπλοκων αθλημάτων και ασκήσεων (Bartlett, 1997). Η περιοχή της ανάλυσης του ΗΜΓ εξετάζει τρία κυρίως στοιχεία: α) την ικανότητα του μυ να ενεργοποιείται και να χαλαρώνει σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή, β) το μέγεθος της ενεργοποίησης και γ) την κόπωση του μυ κατά την ενεργοποίησή του. Στην ανάλυση του μυϊκού συντονισμού, ο χρόνος της προενεργοποίησης και της ενεργοποίησης, όπως και η διάρκεια της μυϊκής σύσπασης αποτελούν σημαντικές ανεξάρτητες μεταβλητές για την αξιολόγηση της απόδοσης (Enoka, 1988).

23 Η ΗΜΓ προενεργοποίηση αποτελεί ένα βασικό κομμάτι του κεντρικού κινητικού προγράμματος, το οποίο προετοιμάζει ιδανικά το μυ για τις διαφορετικές συνθήκες στήριξης, δηλαδή, με την ενεργοποίηση του μυός πριν τη στήριξη, δημιουργείται μια ιδανική μυϊκή σκληρότητα (stiffness), (Schmidtbleicher & Gollhofer, 1997). Η προενεργοποίηση έχει και μια δεύτερη λειτουργία: επιδρά σε μια ιδανική ευαισθητοποίηση της μυϊκής ατράκτου. Επειδή η μυϊκή άτρακτος συνδέεται λειτουργικά με τα αισθητήρια νεύρα, τα οποία αντιδρούν με τη διάταση του μυός, μπορούν με τη διαφοροποίηση της προενεργοποίησης, να ρυθμιστούν δόκιμα για την κατάλληλη επιβάρυνση στη στήριξη (Gollhofer, 1993). Η προενεργοποίηση είναι σημαντική για τη συμπεριφορά του ΗΜΓ στην έκκεντρη φάση και για τον μυϊκό συντονισμό κατά την διάρκεια στήριξης σ ένα άλμα (Moritani et al., 1991). Οι χρόνοι αύξησης της ηλεκτρομυογραφικής δραστηριότητας, επηρεάζουν τους χρόνους αύξησης της δύναμης (Zandwijk, 1998, Bobbert and Zandwijk, 1999). Ο μυϊκός συντονισμός μπορεί να εμφανιστεί με δύο μορφές: α) οι μύες συνενεργοποιούνται ακριβώς με τον ίδιο τρόπο σε κάθε περίπτωση, π.χ. το κατακόρυφο άλμα, και β) παρατηρούνται αλλαγές στη βασική αλληλουχία όπως π.χ. όταν συγκρίνουμε την ποδηλασία σε κεκλιμένο επίπεδο ή στον κατακόρυφο άξονα. Αν και υπάρχουν διαφορετικές τεχνικές το γενικό συμπέρασμα είναι ότι: η ιδανική αλληλουχία της μυικής συνέργειας επιτρέπει στο άτομο να αποδίδει το μέγιστο σε κάθε προσπάθεια (Verma et al., 2000). Η μυϊκή ενεργοποίηση εμφανίζεται πολύ πρίν από τη φάση στήριξη, κυρίως στους α) έξω πλατύ (vastus lateralis) και β) δικέφαλο μηριαίο (biceps femoris). Η

24 αύξηση του ύψους πτώσης συνδέεται περισσότερο με την ένταση της μυϊκής προενεργοποίησης παρά με την διάρκεια της φάσης στήριξης (Viitasalo, Salo, Lahtinen, 1998). Η υψηλή ενεργοποίηση των μυών των κάτω άκρων στην πρώτη φάση στήριξης (έκκεντρη συστολή) αφορά στην παραγωγή ελαστικής ενέργειας και μυϊκής σκληρότητας (stiffness). Στην ακόλουθη σύγκεντρη συστολή η ελαστική ενέργεια απελευθερώνεται αυξάνοντας με τον τρόπο αυτό τη συνολική ισχύ του άλματος. Το μυϊκό σύστημα δείχνει να είναι προετοιμασμένο για μεγάλες επιβαρύνσεις διάτασης, και φυσικά υψηλή μυϊκή δραστηριότητα στην έκκεντρη φάση. Έχει βρεθεί ότι τα μυοτατικά αντανακλαστικά αυξάνουν με την αύξηση της ταχύτητας διάτασης (Viitasalo et al., 1998). Κατά τη διάρκεια της μικρής φάσης στήριξης στα συνεχόμενα άλματα, η μηχανική ισχύς και το επίπεδο ενεργοποίησης του υποκνημίδιου μυός μεγάλωνε σχετικά με την αύξηση του χρόνου στήριξης στα άλματα (Voigt et al., 1995). Η σκληρότητα των κάτω άκρων επιδρά θετικά στη μεταφορά της ελαστικής ενέργειας σε ένα γρήγορο κύκλο διάτασης βράχυνσης (Avela & Komi, 1998; Gollhofer et al., 1993). Η υψηλή μυϊκή ενεργοποίηση των κάτω άκρων κατά την εκτέλεση αλμάτων με πτώση από ύψος (DJ) δημιουργεί αλλαγές στη σκληρότητα (stiffness) των ποδιών, ενώ ταυτόχρονα αποτελεί την αιτία για την εμφάνιση μέγιστων κατακόρυφων δυνάμεων αντίδρασης, μικρής κατακόρυφης μετατόπισης του κέντρου βάρους και μικρού χρόνου στήριξης (Arampatzis et al., 2001a&b; Nigg & Liu, 1999). Τα άλματα με πτώση από ύψος (DJ) αποτελούν μια δημοφιλή μορφή προπόνησης του κύκλου διάτασης βράχυνσης. Εφαρμόζονται επίσης διαφορετικές τεχνικές για να καθορίσουν την ποσοτικοποίηση των αλμάτων πτώσης, όπως το ύψος του άλματος

25 πτώσης, και ο χρόνος της έκκεντρης και σύγκεντρης φάσης κατά τη διάρκεια της φάσης στήριξης (Baca 1999). 2.4 Καθοδήγηση των πλειομετρικών αλμάτων Με δυο οδηγίες καθοδήγησης του χρόνου στήριξης: 1. «πήδα όσο πιο ψηλά μπορείς» και 2. «πήδα ψηλά με χρόνο στήριξης λίγο πιο μικρό από το προηγούμενο άλμα» 15 φοιτητές του Τμήματος Φυσικής Αγωγής του Πανεπιστημίου της Κολωνίας έκαναν κατακόρυφα άλματα με πτώση από ύψος 20, 40 & 60cm (DJ). Τα δεδομένα χωρίστηκαν σε 5 ομάδες, όπου την πρώτη ομάδα αποτελούσαν οι μεγαλύτεροι χρόνοι στήριξης κάθε αθλητή και την πέμπτη ομάδα οι μικρότεροι χρόνοι στήριξης. Σκοπός της εργασίας ήταν: α) να εξετάσει τη δυνατότητα επηρεασμού της σκληρότητας των κάτω άκρων, και β) να προσδιορίσει την επίδραση της σκληρότητας των κάτω άκρων στη μηχανική ισχύ και την ταχύτητα απογείωσης στα DJ. Οι τιμές σκληρότητας των κάτω άκρων και της ποδοκνημικής άρθρωσης ήταν υψηλότερες όταν οι χρόνοι στήριξης ήταν μικροί. Η μέγιστη ταχύτητα απογείωσης μπορεί να επιτευχθεί μέσω διαφορετικών επιπέδων σκληρότητας των κάτω άκρων. Η μηχανική ισχύς που επιδρά στο ανθρώπινο σώμα κατά τη διάρκεια της σύγκεντρης φάσης των DJ είχε τις υψηλότερες τιμές στην ομάδα 3, εκεί φαίνεται να υπάρχει μια ιδανική τιμή σκληρότητας των κάτω άκρων ικανής να μεγιστοποιήσει τη μηχανική ισχύ (Arampatzis et al., 2001a). Ο Walsh et al. (2004) έχοντας ως βάση τα παραπάνω αποτελέσματα αναφέρει ότι τα άλματα της 3 ης ομάδας παρουσίασαν την υψηλότερη μέγιστη και μέση μηχανική ισχύ (p 0.05), ενώ το ύψος των επιμέρους πλειομετρικών αλμάτων δεν διαφοροποιήθηκε από το αρχικό. Τα αποτελέσματα δηλώνουν ότι η καθοδήγηση της τεχνικής του άλματος

26 παίζει σημαντικότερο ρόλο, απ ότι το ύψος του άλματος για την καθοδήγηση σημαντικών παραμέτρων του. Στις προηγούμενες έρευνες χρησιμοποιήθηκαν τα καλύτερα άλματα των δοκιμαζόμενων (χωρίς καθοδήγηση του χρόνου στήριξης) και στη συνέχεια μια σειρά από άλματα με μικρότερους χρόνους στήριξης. Φαίνεται να μην χρησιμοποιήθηκαν άλματα με μεγαλύτερους χρόνους στήριξης, δεδομένο που σχολιάζεται θετικά στη βιβλιογραφία (Bobbert et al., 1987, Hunter et al., 2002). Χωρίς επίσης να ελεγχθεί εάν οι αθλητές διαφοροποιούν τα μέγιστά τους άλματα (με & χωρίς καθοδήγηση του χρόνου στήριξης) σε σχέση με το ύψος πτώσης, διεξάγεται μια σύγκριση των αλμάτων σε κάθε επιμέρους ύψος και εντός των γρηγορότερων χρόνων. Στην προκειμένη περίπτωση φαίνεται να λείπει ο συμψηφισμός των μέγιστων αλμάτων με και χωρίς καθοδήγηση του χρόνου στήριξης. Σε μεταπτυχιακή διατριβή που έγινε στο Εργαστήριο Αθλητικής Βιομηχανικής του ΤΕΦΑΑ Σερρών (Κομσής 2003) παρατηρήθηκε ότι οι δοκιμαζόμενοι διαφοροποιούν το ιδανικό ύψος πτώσης για την επίτευξη του μέγιστου κατακόρυφου ύψους άλματος όταν δέχονται ή όταν δε δέχονται καθοδήγηση για το εύρος του χρόνου στήριξης που θα επιλέξουν. Μη λαμβάνοντας αυτό υπόψη παρατηρήθηκε μια τάση αύξησης των χρόνων στήριξης (p.05) με προοπτική την επίτευξη μέγιστου κατακόρυφου ύψους άλματος. Οι Schmidbleicher & Gollhofer (1982), υποστηρίζουν ότι η διαφοροποίηση του ύψους άλματος σε σχέση με το ύψος πτώσης, οφείλεται σε μια διαφοροποίηση της τεχνικής εκτέλεσης του κατακόρυφου άλματος. Αν το ύψος πτώσης αυξηθεί και η τεχνική του άλματος δεν τεθεί υπό έλεγχο, οι συμμετέχοντες είναι πιθανό να κάνουν μεγαλύτερη κίνηση προς τα κάτω τη στιγμή της προσγείωσης.

27 Το ερευνητικό κενό που προκύπτει αφορά δοκιμαζόμενους: 1. που διεξάγουν με & χωρίς καθοδήγηση του χρόνου στήριξης, μέγιστα κατακόρυφα άλματα με πτώση από το ίδιο ύψος, και 2. που χρησιμοποιούν κατά τη διάρκεια της καθοδήγησης του χρόνου στήριξης, μικρότερους και μεγαλύτερους χρόνους στήριξης από αυτούς που επιλέγουν χωρίς την καθοδήγηση του χρόνου στήριξης. 2.5 Σκοπός της έρευνας Σκοπός της έρευνας είναι να ελεγχθεί η αλτική ικανότητα δοκιμαζομένων: α) που διεξάγουν με και χωρίς καθοδήγηση του χρόνου στήριξης, μέγιστα κατακόρυφα άλματα με πτώση από το ίδιο ύψος, και β) που χρησιμοποιούν κατά τη διάρκεια της καθοδήγησης του χρόνου στήριξης, τόσο μικρότερους όσο και μεγαλύτερους χρόνους στήριξης. 2.6 Σημασία της έρευνας Έλεγχος των μεταβλητών που χρησιμοποιεί το συγκεκριμένο βιολογικό υλικό (νευρομυϊκό σύστημα) σε παρόμοιες συνθήκες εξωτερικής επιβάρυνσης (μέγιστα κατακόρυφα άλματα με πτώση από το ίδιο ύψος) για τη μεταβολή του χρόνου στήριξης, με προοπτική να πετύχει μέγιστη ικανότητα απόδοσης στο κατακόρυφο άλμα με πτώση από ύψος (DJ). 2.7 Λειτουργικοί Ορισμοί 1. Κατακόρυφο άλμα μετά από πτώση ύψους (Drop Jump),

28 2. Eνεργοποίηση του γρήγορου κύκλου διάτασης βράχυνσης (ΚΔΒ), 3. Καθοδήγηση του χρόνου στήριξης (μικρότεροι και μεγαλύτεροι χρόνοι στήριξης). 2.8 Περιορισμοί Η έρευνα περιορίζεται στη μέτρηση της αλτικής ικανότητας δοκιμαζόμενων (20 φοιτητές του ΤΕΦΑΑ Σερρών) που διεξάγουν με (μικρότεροι και μεγαλύτεροι χρόνοι στήριξης, 6 άλματα) και χωρίς καθοδήγηση (3 άλματα) του χρόνου στήριξης, μέγιστα κατακόρυφα άλματα με πτώση από το ίδιο ύψος (DJ). 2.9 Υποθέσεις 2.9.1 Μηδενική υπόθεση (Η 0 ) Δεν θα υπάρχουν στατιστικά σημαντικές διαφορές ανάμεσα στους μέσους όρους των κινηματικών, δυναμικών και ΗΜΓ χαρακτηριστικών των μέγιστων κατακόρυφων αλμάτων με καθοδήγηση και του μέγιστου κατακόρυφου άλματος χωρίς καθοδήγηση. H 0 : μ 1 =μ 2 (μ 1 = μέγιστα κατακόρυφα άλματα με καθοδήγηση, μ 2 = μέγιστο κατακόρυφο άλμα χωρίς καθοδήγηση). 2.9.2 Εναλλακτική υπόθεση (Η 1 ) Θα υπάρχουν στατιστικά σημαντικές διαφορές ανάμεσα στους μέσους όρους των κινηματικών, δυναμικών και ΗΜΓ χαρακτηριστικών των μέγιστων κατακόρυφων αλμάτων με καθοδήγηση και του μέγιστου κατακόρυφου άλματος χωρίς καθοδήγηση. H 1 : μ 1 μ 2 (μ 1 = μέγιστα κατακόρυφα άλματα με καθοδήγηση, μ 2 = μέγιστο κατακόρυφο άλμα χωρίς καθοδήγηση).

29 3. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Δείγμα Στην έρευνα συμμετείχαν 20 φοιτητές του ΤΕΦΑΑ Σερρών, από διαφορετικά έτη σπουδών. Για την περαιτέρω ανάλυση των δεδομένων επιλέχτηκαν μόνο αυτοί (n=10) που διεξήγαγαν άλματα με και χωρίς καθοδήγηση του χρόνου στήριξης από το ίδιο ύψος πτώσης (πίνακας 1). Πίνακας 1: Ανθρωπομετρικά χαρακτηριστικά του δείγματος Ηλικία (έτη) (M±sd) Σωμ. Ύψος (cm) (M±sd) Σωμ. Βάρος (Kg) (M±sd) n=10 19,78±1,63 178±6 74,4±8,5 Οι φοιτητές είχαν προσαρμογές σε αθλήματα κλασικού αθλητισμού (ταχύτητες, άλματα) και σε κατακόρυφα άλματα με πτώση ύψους (DJ) στο πλαίσιο του προγράμματος των σπουδών τους (σχήμα 1). Σχήμα 1: Κατακόρυφο άλμα μετά από πτώση ύψους (DJ)

30 Περιγραφή των οργάνων μέτρησης Για την καταγραφή και αξιολόγηση των μεταβλητών χρησιμοποιήθηκαν τα ακόλουθα όργανα μέτρησης: α) ένα δυναμοδάπεδο με πιεσοηλεκτρικούς κρυστάλλους (Kistler 9281CΑ, 1000Hz), (σχήμα 2), Σχήμα 2: Πιεσοηλεκτρικό Δυναμοδάπεδο (Kistler 9281CA) β) επιφανειακά ηλεκτρόδια (motion control co., 1000Hz) με προενισχυτή (σχήμα 3), γ) το σύστημα κινηματικής ανάλυσης APAS (2D) για τον ακριβή προσδιορισμό του ύψους πτώσης του ΚΒΣ (σχήμα 4) και Σχήμα 3: Ηλεκτρόδια επιφανείας (motion control co.) Σχήμα 4. Βιντεοκάμερα (Panasonic AG 188, NTCS 60fr/sec)

31 δ) Ηλεκτρονικός Υπολογιστής με ειδικό λογισμικό για την καταγραφή και αξιολόγηση των μεταβλητών (Ariel Performance Analysis System), (σχήμα 5). Σχήμα 5. Ηλεκτρονικός Υπολογιστής με λογισμικό αξιολόγησης (APAS System) Πρωτόκολλο καθοδήγησης Το σχετικό πρωτόκολλο καθοδήγησης διεξήχθηκε από ανεξάρτητο συνεργάτη του Εργαστηρίου Αθλητικής Βιομηχανικής του ΤΕΦΑΑ Σερρών. Κατά τη διάρκεια των δοκιμασιών υπήρχε σταθερή μορφή καθοδήγησης. Τονιζόταν στο δοκιμαζόμενο να πετύχει μέγιστα κατακόρυφα άλματα και υπήρχε έλεγχος και ανατροφοδότηση για το χρόνο στήριξης. Ο δοκιμαζόμενος εκτελούσε το άλμα μετά από πτώση ύψους (DJ), έβλεπε στην οθόνη του υπολογιστή το χρόνο στήριξης (καμπύλη δύναμης-χρόνου), και επανεκτελούσε το επόμενο άλμα του καθοδηγώντας με τον τρόπο αυτό το χρόνο στήριξης. Περιγραφή των Δοκιμασιών Οι δοκιμαζόμενοι εκτέλεσαν την ακόλουθη δέσμη δοκιμασιών (Papadopoulos 2005) στο δυναμοδάπεδο (Kistler 9281CΑ) με τη χρήση κινηματικής ανάλυσης (APAS) και ΗΜΓ (motion control co.):

32 α) μέγιστα κατακόρυφα άλματα (DJ max ) με πτώση από διαφορετικά επιμέρους ύψη (20, 30, 40 και 50 cm), χωρίς καθοδήγηση του χρόνου στήριξης (3) και β) μέγιστα κατακόρυφα άλματα (DJ max ), με πτώση από διαφορετικά επιμέρους ύψη (20, 30, 40 και 50 cm), με καθοδήγηση του χρόνου στήριξης (μικρότεροι και μεγαλύτεροι χρόνοι στήριξης, από τρεις προσπάθειες αντίστοιχα), (σχήμα 6). Σχήμα 6. Μέτρηση του μέγιστου κατακόρυφου άλματος μετά από πτώση (DJ) από διαφορετικά επιμέρους ύψη (20 μέχρι και 50cm) Διαδικασία μέτρησης Κατά τη διάρκεια του κατακόρυφου άλματος μετά από πτώση ύψους (DJ) τα χέρια του εξεταζόμενου ήταν στη μεσολαβή. Αυτή η θέση των χεριών επιλέχθηκε ώστε να αποφευχθεί η συμμετοχή των χεριών κατά τη διάρκεια του άλματος (Khalid et al., 1989; Bobbert & Van Ingen Schenau 1988; Fukashiro & Komi 1987; Gregoire et al., 1984; Van Soest et al., 1985) και να αποκλειστεί η δυνατότητα μεταφοράς ώθησης από την αιώρηση των χεριών (Frick et al., 1991). Κατά την διάρκεια της διεξαγωγής των μετρήσεων ο κάθε δοκιμαζόμενος φορούσε αθλητικό παντελόνι (shorts) και αθλητικά παπούτσια στίβου. Για να έχουμε μια αυξημένη νευρομυϊκή προετοιμασία καθώς και μια ελαχιστοποίηση της πιθανότητας του

33 τραυματισμού (Schlumberger & Schmidtbleicher 2000), έγινε προθέρμανση (10min) και δοκιμασίες πλειομετρικών αλμάτων (5min). Οι δοκιμασίες εκτελέστηκαν με την παρακάτω σειρά: α. Μέγιστα πλειομετρικά άλματα από επιμέρους ύψη πτώσης (20, 30, 40 και 50cm), β) Μέγιστα πλειομετρικά άλματα με μικρότερο χρόνο στήριξης και γ) Μέγιστα πλειομετρικά άλματα με μεγαλύτερο χρόνο στήριξης. Μεταξύ των επιμέρους δοκιμασιών μεσολάβησε διάλειμμα πέντε λεπτών. Ο κάθε εξεταζόμενος εκτέλεσε εννέα (9) άλματα από τέσσερα διαφορετικά ύψη (20, 30, 40 & 50cm), προσπαθώντας να πετύχει μέγιστο κατακόρυφο άλμα. Οι δοκιμαζόμενοι εκτελούσαν τα άλματα μετά από τη σχετική λήψη της οδηγίας του εξεταστή. Η μεθοδολογίες της δυναμομετρίας, της ηλεκτρομυογραφίας και της δισδιάστατης κινηματικής ανάλυσης έγινε σε όλα τα άλματα. Η λήψη του ηλεκτομυογραφήματος έγινε σε τρείς μύες του δεξιού ποδιού, δηλαδή: α) στον ορθό μηριαίο (Rectus Femoris), β) στο δικέφαλο μηριαίο (μακρά κεφαλή), (Biceps Femoris), και γ) στην έσω κεφαλή του γαστροκνήμιου (gastrocnemious Medialis), (σχήμα 7). Ορθός μηριαίος (RF) Δικέφαλος μηριαίος (BF) Εσω γαστροκνήμιος (GAS) Σχήμα 7. Μύες που επηλέχτηκαν (RF, BF, GAS) για την ΗΜΓ ανάλυση

34 Οι παραπάνω μύες επιλέχθηκαν, διότι έχει βρεθεί ότι αποτελούν τους κύρια υπεύθυνους μύες για την εκτέλεση του σχετικού κατακόρυφου άλματος (Van Soest et al., 1985). Αμέσως μετά οι δοκιμαζόμενοι καθοδηγήθηκαν για τον τρόπο διεξαγωγής των κατακόρυφων αλμάτων τους (Drop Jump). Πραγματοποίησαν συνολικά τριάντα έξι (36) άλματα, δηλαδή τρία (3) χωρίς καθοδόγηση του χρόνου στήριξης (ελεύθερα), τρία (3) με καθοδήγηση του χρόνου στήριξης (μικρότεροι χρόνοι στήριξης), και τρία (3) με καθοδήγηση του χρόνου στήριξης (μεγαλύτεροι χρόνοι στήριξης) από τέσσερα διαφορετικά (20, 30, 40 και 50cm) ύψη πτώσης (4 x 9 = 36). Μεταξύ των πλειομετρικών αλμάτων μεσολαβούσε 30sec διάλειμμα και μεταξύ των επιμέρους υψών πτώσης 5 λεπτά. Από τα εννέα (9) πλειομετρικά άλματα, τα τρία (3) πρώτα ήταν ελεύθερα, δηλαδή οι δοκιμαζόμενοι επέλεξαν το χρόνο στήριξης για την επίτευξη του μέγιστου κατακόρυφου ύψους άλματος. Τα υπόλοιπα έξι (6) άλματα, έγιναν ύστερα από καθοδήγηση του δοκιμαζόμενου με προοπτική να διεξάγει το άλμα του με μικρότερο και με μεγαλύτερο χρόνο στήριξης από το μέσο όρο των τριών πρώτων αλμάτων. Τονίζονταν στο δοκιμαζόμενο να πετυχαίνει μέγιστα κατακόρυφα άλματα και υπήρχε έλεγχος και ανατροφοδότηση (feedback) για τον χρόνο στήριξης (msec) μέσω μιάς οθόνης Η/Υ. Οι μετρήσεις έγιναν σε τρεις διαφορετικές ημέρες. Την πρώτη ημέρα έγιναν τα πρώτα δώδεκα ελεύθερα άλματα (3x4 ύψη πτώσης), και τη δεύτερη ημέρα έγιναν τυχαία τα δώδεκα καθοδηγούμενα άλματα με μεγαλύτερο ή μικρότερο χρόνο στήριξης σε ομάδες των 5 ατόμων. Την τρίτη ημέρα έγιναν τυχαία τα υπόλοιπα δώδεκα καθοδηγούμενα άλματα με μεγαλύτερο ή μικρότερο χρόνο στήριξης αντίστοιχα σε ομάδες των 5 ατόμων.

35 3.1 Kινηματική ανάλυση (2D) Για την κινηματική ανάλυση του κατακόρυφου άλματος, χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος της δισδιάστατης βιντεοανάλυσης, μέσω του συστήματος κινηματικής ανάλυσης APAS (Ariel Performance Analysis System). Η δισδιάστατη ανάλυση της κίνησης περιελάμβανε τρεις φάσεις: Καταγραφή της κίνησης Για την καταγραφή της κίνησης του κατακόρυφου άλματος χρησιμοποιήθηκε μια βιντεοκάμερα τύπου Panasonic AG 188, NTCS 60fr/sec, που παρείχε τη δυνατότητα καταγραφής της κίνησης με συχνότητα δειγματοληψίας 60Hz. Η Videocamera διέθετε αυτόματα προσαρμοσμένη ταχύτητα φωτοφράκτη μεταξύ 1/60, 1/250 και 1/500, ανάλογα με τη φωτεινότητα του αντικειμένου καταγραφής. Η Videocamera τοποθετήθηκε πάνω σ ένα σταθερό τρίποδα, ώστε να μην υπόκειται σε κραδασμούς κατά τη διάρκεια της λήψης (Bartlett 1997) και ο οπτικός της άξονας βρισκόταν κάθετα στον άξονα κίνησης του δοκιμαζόμενου και σε ύψος 1,10m πάνω από το επίπεδο του εδάφους. Για τον προσδιορισμό των αρθρώσεων και των μελών του σώματος τοποθετήθηκαν ανακλαστήρες (Lohmann et al., 1988) στα ακόλουθα σημεία: α) φύμα του 5 ου μεταταρσίου, β) έξω σφυρό, γ) έξω πλευρά (βαθούλωμα) του γόνατου, δ) μείζονα τροχαντήρα, και ε) ώμο. Οι ανακλαστήρες τοποθετήθηκαν στην αριστερή πλευρά του σώματος κάθε εξεταζόμενου και πάνω στο δέρμα (γυμνή επιφάνεια) για να ελαχιστοποιηθεί η μετακίνησή τους εξαιτίας της μετακίνησης των ρούχων κατά την εκτέλεση των αλμάτων (Nigg, 1986).

36 Για τη διαβάθμιση του χώρου χρησιμοποιήθηκε το πλαίσιο διαβάθμισης με διαστάσεις 180x180cm, για να ανταποκρίνεται στις διαστάσεις του χώρου όπου διεξαγόταν η κίνηση (Ladin, 1995), (πίνακας 2). Πίνακας 2. Συντεταγμένες σημείων ελέγχου σε εκατοστά (cm) Αριθμός σημείου ελέγχου X Y 1 0,00 0,00 2 180 0,00 3 180 180 4 0,00 180 Αρχικά βιντεοσκοπήθηκε ο κύβος διαβάθμισης και στη συνέχεια απομακρύνθηκε για να διεξαχθεί το κατακόρυφο άλμα (DJ), ενώ η Videocamera παρέμεινε σταθερή (δε μετακινήθηκε από τη θέση της, δεν υπέστη κραδασμούς και δεν επιχειρήθηκε μεγέθυνση (zoom) κατά τη λήψη, αλλά ούτε και κατά τη διεξαγωγή των αλμάτων), (Winter, 1990). Σε κάθε καταγραφή της κίνησης φαινόταν σε ένα πινάκιο ο κωδικός του εξεταζόμενου και ο αριθμός της προσπάθειας του κατακόρυφου άλματος. Ψηφιοποίηση Για την ψηφιοποίηση των επιλεγμένων σημείων του σώματος, έπρεπε κατ αρχήν να μεταφερθεί το video αρχείο (.avi) στο σύστημα ανάλυσης του APAS. Η καταγραφή (capture) της κίνησης του άλματος αφορούσε ένα χρονικό διάστημα λίγο πριν (10 εικόνες) την απογείωση από το κάθε φορά διαφορετικό ύψος πτώσης, το σύνολο της φάσης στήριξης και ένα χρονικό διάστημα λίγο μετά το τέλος της φάσης στήριξης (10 εικόνες). Πριν την έναρξη της διαδικασίας ψηφιοποίησης (digitizing) καταχωρήθηκαν ο

37 αριθμός των σημείων ελέγχου, οι συντεταγμένες τους και οι μονάδες μέτρησής τους (cm). Η ψηφιοποίηση των σημείων ελέγχου και του σταθερού σημείου έγινε με τη σειρά που καταχωρήθηκαν στο λογισμικό αξιολόγησης της κίνησης (APAS). Κινηματικά χαρακτηριστικά Η εξομάλυνση των δεδομένων έγινε με τον παρακάτω τύπο: όπου Xi = αφιλτράριστη τιμή του i δείγματος και όπου Xj = φιλτραρισμένη τιμή του j δείγματος, με συχνότητα κοπής fc (Winter, 1990). Αφού ολοκληρώθηκε η εξομάλυνση των δυσδιάστατων συντεταγμένων των επιλεγμένων σημείων του σώματος, εξήχθησαν τα κινηματικά χαρακτηριστικά της κίνησης για την κάθε χρονική στιγμή. Η απόσταση πτώσης του ΚΒΣ για το κάθε φορά διαφορετικό ύψος πτώσης για το μέγιστο κατακόρυφο (DJ) αποτέλεσε το μοναδικό κινηματικό χαρακτηριστικό αξιολόγησης. 3.2 Δυναμομετρία Εξοπλισμός Για τη μέτρηση των δυνάμεων αντίδρασης του εδάφους χρησιμοποιήθηκε ένα πιεσοηλεκτρικό δυναμοδάπεδο (Kistler, type 9281 C), το οποίο ήταν εφοδιασμένο με τέσσερεις (4) πιεσοηλεκτρικούς μετατροπείς. Το ηλεκτρικό φορτίο (pc) που παραγόταν από τους πιεσοηλεκτρικούς μετατροπείς (4), όταν ενεργούσε πάνω τους κάποιο μηχανικό αίτιο (πίεση), μεταφερόταν μέσω ενός ομοαξονικού καλώδιου (type: 1681Β5), μήκους 10m, σ έναν ενισχυτή φορτίου (type: 5233 A), όπου ενισχυόταν και μετατρεπόταν σε

38 ανάλογη τάση (Volt). Στη συνέχεια το αναλογικό σήμα μετατρεπόταν σε ψηφιακό, μέσω μιας A/D κάρτας μετατροπής αναλογικών σημάτων σε ψηφιακά (Kistler Analog/Digital input 16 A/D Channels) και καταγραφόταν σ έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή. Καταγραφή των δυνάμεων Μέσω του δυναμοδάπεδου της Kistler (type 9281-CA), λόγω χρησιμοποίησης τεσσάρων τρισδιάστατων μετατροπέων δύναμης, ένα σε κάθε γωνία, υπήρχε η δυνατότητα μέτρησης της ενδιαφερόμενης δύναμης στους τρεις καρτεσιανούς άξονες x, y και z. Η συχνότητα δειγματοληψίας κατά την καταγραφή των δυνάμεων ήταν 1000 Hz. Η δύναμη επιδρούσε για κάποιο χρονικό διάστημα και μέσω του δυναμοδάπεδου καταγραφόταν η πορεία της δύναμης αντίδρασης του εδάφους σε σχέση με το χρόνο (manual KISTLER). Από τη γραφική παράσταση της μεταβολής της δύναμης σε σχέση με το χρόνο, μπορούσε να υπολογιστεί στη συνέχεια, μέσω ολοκλήρωσης της σχετικής επιφάνειας, η ταχύτητα, η απόσταση, το έργο και η ισχύς του ΚΒΣ σε συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα (Kreigbaum & Barthels, 1990). Αξιολογήθηκε η κατακόρυφη δύναμη αντίδρασης (Fz) του εδάφους και στη συνέχεια ακολούθησε η επεξεργασία της σε σχέση με το χρόνο. Χρησιμοποιήθηκε ειδικά προσαρμοσμένο λογισμικό πρόγραμμα (Microsoft Excell) για να αξιολογηθεί από τη σχετική καμπύλη δύναμης-χρόνου, η ώθηση, ο χρόνος στήριξης, η μέγιστη ισχύς, η μέση ισχύς, το μέγιστο έργο, το μέσο έργο και το ύψος του άλματος (Παπαδόπουλος και συν., 2005).

39 3.3 Ηλεκτρομυογραφία Εξοπλισμός Για την καταγραφή της διαφοράς του ηλεκτρικού δυναμικού των μυών των κάτω άκρων, χρησιμοποιήθηκε ο ηλεκτρομυογράφος του APAS (motion control co.) μέσω 3 ενεργητικών ηλεκτροδίων επιφανείας, με προενισχυτή. Το κάθε ενεργητικό ηλεκτρόδιο συνδεόταν απ ευθείας με την A/D κάρτα μετατροπής αναλογικών σημάτων σε ψηφιακά (Kistler Analog/Digital input 16 A/D Channels), η οποία ήταν κοινή για το δυναμοδάπεδο και τον ηλεκτρομυογράφο. Στη συνέχεια το ψηφιοποιημένο μυοηλεκτρικό σήμα αποθηκευόταν στον ηλεκτρονικό υπολογιστή του συστήματος αξιολόγησης (APAS). Η μέση τιμή της ηλεκτρομυογραφικής δραστηριότητας υπολογίστηκε ως εξής: Το μέσο ηλεκτρομυογράφημα (ARemg) είναι το πηλίκο του ολοκληρώματος δια του χρόνου ολοκλήρωσης και σύμφωνα με τον Basmajian & de Luca (1985), αποτελεί μια έγκυρη παράμετρο για την εκτίμηση της μυοηλεκτρικής δραστηριότητας. Μύες Στην παρούσα μελέτη καταγράφηκε η μυοελεκτρική δραστηριότητα του ορθού μηριαίου (RF), της μακράς κεφαλής του δικέφαλου μηριαίου (BF) και της έσω κεφαλής του γαστροκνήμιου (GAS). Οι παραπάνω μύες επιλέχθηκαν, διότι σύμφωνα με τον Van Soest et al. (1985) αποτελούν τους κύρια συμμετέχοντες μύες για την εκτέλεση του μέγιστου κατακόρυφου άλματος μετά από πτώση ύψους (DJ).

40 Λειτουργία των μυών Ορθός μηριαίος (RF) Ο ορθός μηριαίος μαζί με τον έσω, το μέσο και τον έξω πλατύ αποτελούν τις τέσσερεις (4) εκφυτικές κεφαλές του τετρακέφαλου μηριαίου μυός, οι οποίες καταλήγουν σε κοινό καταφυτικό τένοντα. Ο ορθός μηριαίος ευθύνεται για την κάμψη του ισχίου και την έκταση του γονάτου. Είναι διαρθρικός μυς, και ενεργοποιείται ακόμη και όταν η κίνηση εντοπίζεται σε μία μόνο άρθρωση (Basmajian & de Luca, 1985). Κατά την έκταση του γονάτου παρουσιάζει πλήρη δραστηριότητα μόνο όταν η άρθρωση του ισχίου είναι ακινητοποιημένη (Fujiwara & Basmajian, 1975). Mακρά κεφαλή του δικέφαλου μηριαίου (BF) Ο δικέφαλος μηριαίος μυς (BF) αποτελείται από δύο εκφυτικές κεφαλές, τη μακρά και τη βραχεία. Η μακρά κεφαλή εκφύεται από το ισχιακό κύρτωμα του ανώνυμου οστού της λεκάνης και η βραχεία κεφαλή από την τραχεία γραμμή και από την έξω υπερκονδύλια γραμμή του μηριαίου οστού. Αποτελεί καμπτήρα του γoνάτου και παρουσιάζει εντονότερη δραστηριότητα όταν το ισχίο είναι ακινητοποιημένο (Fujiwara & Basmajian, 1975). Έσω κεφαλή του γαστροκνήμιου μυός (GAS) Ο γαστροκνήμιος μυς αποτελείται από δύο εκφυτικές κεφαλές, την έσω και την έξω. Η έσω κεφαλή είναι πιο μακριά και εκφύεται από την ιγνυακή επιφάνεια του μηριαίου οστού και το τρήμα της έσω υπερκονδύλιας γραμμής. Η έξω κεφαλή εκφύεται

41 από το κάτω μέρος της έξω υπερκονδύλιας γραμμής και της ιγνυακής επιφάνειας του μηριαίου οστού. Ο γαστροκνήμιος μυς κάμπτει πελματιαία το άκρο πόδι, έλκοντας ταυτόχρονα τη φτέρνα προς τα πάνω (Σάββας, 1979). Ηλεκτρόδια Για την καταγραφή της μυοελεκτρικής δραστηριότητας των μυών χρησιμοποιήθηκαν 3 ενεργητικά ηλεκτρόδια επιφανείας (motion control co). Το κάθε ηλεκτρόδιο αποτελούνταν από τρεις επιφάνειες ανίχνευσης της διαφοράς του δυναμικού του μυός. Για τη διεξαγωγή της μέτρησης έγινε η σχετική προετοιμασία του δέρματος για την αποφυγή των παρεμβολών του σήματος (De Luca 1997). Κατ αρχή ξυριζόταν (ξηρό ξύρισμα με καινούργια ξυράφια χρήσης) η επιφάνεια πάνω στην οποία επρόκειτο να τοποθετηθεί το κάθε ηλεκτρόδιο και στη συνέχεια τριβόταν καλά και καθαριζόταν με καθαρό οινόπνευμα. Το κάθε ηλεκτρόδιο τοποθετήθηκε παράλληλα με τη κατεύθυνση των μυϊκών ινών του αντίστοιχου μυός και στο κέντρο της γαστέρας του μυός (De Luca 1997). Μυοηλεκτρικά χαρακτηριστικά Από την ανάλυση των δεδομένων αξιολογήθηκε ο μέσος όρος της μυϊκής προενεργοποίησης (Μ ΗΜΓ-ΠΡΟ ), πριν τη φάση στήριξης, και ο μέσος όρος της μυϊκής ενεργοποίησης (Μ ΗΜΓ-ΦΣ ), κατά τη διάρκεια της φασης στήριξης στους τρείς (3) επιμέρους μύες, και στον κάθε αθλητή ξεχωριστά.

42 3.4 Μεταβλητές αξιολόγησης Δυναμικά χαρακτηριστικά Σύμβολο Μονάδα μέτρησης Ύψος άλματος Η max cm Χρόνος στήριξης t στηρ msec Χρόνος έκκεντρης φάσης t εκκ msec Χρόνος σύγκεντρης φάσης t συγκ msec Μέγιστη κατακόρυφη δύναμη F z-max N Μέσος όρος ισχύος στην έκκ. φάση P εκκ-mo Watt Μέσος όρος ισχύος στη σύγκ. φάση P συγκ-mo Watt Μέσος όρος ισχύος στη φάση στήριξης P MO Watt Μέγιστη ισχύς P max Watt Μέγιστο έργο στην έκκεντρη φάση W εκκ-max Joule Μέγιστο έργο στη σύγκεντρη φάση W συγκ-max Joule Μέσος όρος έργου W ΜΟ Joule ΗΜΓ χαρακτηριστικά Μ ΗΜΓ ορθού μηριαίου (RF) στη Φ ΠΡΟ M ΦΠΡΟ-RF μv Μ ΗΜΓ δικέφαλου Μηριαίου (BF)στη Φ ΠΡΟ M ΦΠΡΟ-BF μv Μ ΗΜΓ Γαστροκνήμιου (GAS) στη Φ ΠΡΟ M ΦΠΡΟ-GAS μv Μ ΗΜΓ ορθού μηριαίου (RF) στη Φ Σ M ΦΣ-RF μv Μ ΗΜΓ δικέφαλου μηριαίου (BF) στη Φ Σ M ΦΣ-BF μv Μ ΗΜΓ Γαστροκνήμιου (GAS) στη Φ Σ M ΦΣ-GAS μv 3.5 Στατιστική ανάλυση Υπάρχουν τρεις διαφορετικές συνθήκες αλμάτων: 1. χωρίς καθοδήγηση του χρόνου στήριξης (μέγιστα ελεύθερα άλματα), 2. με καθοδήγηση του χρόνου στήριξης (μέγιστα άλματα με μικρούς χρόνους στήριξης), και 3. με καθοδήγηση του χρόνου στήριξης (μέγιστα άλματα με μεγάλους χρόνους στήριξης). Η αξιολόγηση των αλμάτων αφορά μόνο ένα συγκεκριμένο ύψος (20cm), απ όπου οι δοκιμαζόμενοι εκτέλεσαν μέγιστα κατακόρυφα άλματα με και χωρίς καθοδήγηση του