ΖΑΝΝΟ ΔΡΑΚΟΠΟΥΛΟ & ΙΑ Ο.Ε.

ΖΑΝΝΟ ΔΡΑΚΟΠΟΥΛΟ & ΙΑ Ο.Ε. ΕΡΓΟ: «ΠΑΡΑΓΨΓΗ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟΤ ΤΛΙΚΟΤ ΓΙΑ ΣΙ ΑΝΑΓΚΕ ΚΑΣΑΡΣΙΗ 120 ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΣΙΨΝ ΤΓΕΙΑ» αρ. πρωτ. 53/2012 ΠΑΡΑΔΟΣΕΟ Π.1 - ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΤΛΙΚΟ ΘΕΜΑΣΙΚΗ ΕΝΟΣΗΣΑ 5 ΧΕΔΙΑΜΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΩΝ ΠΡΟΑΓΩΓΗ ΤΓΕΙΑ ΣΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΗ ΠΡΩΣΟΓΕΝΟΤ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΝΕΡΓΑΙΑ ΜΕ ΣΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΗ ΚΟΙΝΟΣΗΣΑ 30 ΜΑΪΟΥ 2013 «ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟΤ ΤΛΙΚΟΤ ΚΑΙ ΚΑΣΑΡΣΙΗ ΔΠΑΓΓΔΛΜΑΣΙΩΝ ΤΓΔΙΑ ΣΩΝ ΝΗΩΝ ΒΟΡΔΙΟΤ ΑΙΓΑΙΟΤ ΣΟ ΥΔΓΙΑΜΟ ΚΑΙ ΣΗΝ ΤΛΟΠΟΙΗΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΩΝ ΠΡΟΑΓΩΓΗ ΣΗ ΤΓΔΙΑ ΣΑ ΠΛΑΙΙΑ ΣΗ ΠΡΩΣΟΒΑΘΜΙΑ ΦΡΟΝΣΙΓΑ ΤΓΔΙΑ» κωδικόρ MIS 377006, Δπισειπηζιακό Ππόγπαμμα «Ανάπηςξη Ανθπώπινος Γςναμικού» 1 www.ygeiapronoia.gr Με ηην ζσγτρημαηοδόηηζη ηης Εσρωπαϊκής www.epanad.gov.gr ΘΕΜΑΣΙΚΗ ΕΝΟΣΗΣΑ 5: «ΦΕΔΙΑΜΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΨΝ ΠΡΟΑΓΨΓΗ www.espa.gr ΤΓΕΙΑ ΣΟ ΕΠΙΠΕΔΟ Ενωζης

ΠΡΩΣΟΓΕΝΗ ΠΡΟΛΗΨΗ Η πρωτογενόσ πρόληψη αναφϋρεται ςτισ παρεμβϊςεισ πριν από την εκδόλωςη ενόσ προβλόματοσ ό φαινομϋνου και με την ϋννοια αυτό αφορϊ το γενικό πληθυςμό. 2

ΚΑΘΟΛΙΚΗ ΠΡΟΛΗΨΗ Οι καθολικϋσ παρεμβϊςεισ πρόληψησ ςτοχεύουν ςτο νεανικό πληθυςμό. Τλοποιούνται εύτε ϊμεςα ςε παιδιϊ και νϋουσ /-εσ (π.χ. μαθητϋσ, ςτρατευμϋνουσ) εύτε ςε ϊλλεσ ομϊδεσ (π.χ. εκπαιδευτικούσ, γονεύσ) που ϋρχονται ςε επαφό με νϋουσ. τόχοσ εύναι η διατόρηςη τησ υγεύασ με την παροχό των απαραύτητων γνώςεων και δεξιοτότων. Πρόκειται για παρεμβϊςεισ ευρεύασ κλύμακασ που πραγματοποιούνται χωρύσ προηγουμϋνωσ να ϋχει γύνει ϋλεγχοσ για ενδεχόμενη ϋκθεςη των ςυμμετεχόντων ςε κϊποια νόςο ό την υιοθϋτηςη ςυμπεριφορών υψηλού κινδύνου. 3

ΕΠΙΚΕΝΣΡΩΜΕΝΗ 4 ΠΡΟΛΗΨΗ Οι παρεμβϊςεισ επικεντρωμϋνησ πρόληψησ απευθύνονται ςε ςυγκεκριμϋνεσ υποομϊδεσ του νεανικού πληθυςμού για τισ οπούεσ θεωρεύται ότι ςυντρϋχουν παρϊγοντεσ κινδύνου ωσ προσ την εκδόλωςη προβλημϊτων που ςχετύζονται με την εκδόλωςη μιασ νόςου (π.χ. μαθητϋσ με ψυχοκοινωνικϊ προβλόματα, μαθητϋσ με προβλόματα χαμηλόσ ςχολικόσ επύδοςησ, νϋοι που ϋχουν εγκαταλεύψει το ςχολεύο, παιδιϊ των οπούων οι γονεύσ τουσ καπνύζουν κ.α.). Οι παρεμβϊςεισ υλοποιούνται ςε επύπεδο ομϊδασ, χωρύσ να λαμβϊνονται υπόψη ατομικού παρϊγοντεσ κινδύνου. Πρόκειται για εςτιαςμϋνεσ παρεμβϊςεισ ςε ευϊλωτεσ κοινωνικϋσ ομϊδεσ.

ΕΝΔΕΔΕΙΓΜΕΝΗ ΠΡΟΛΗΨΗ Οι παρεμβϊςεισ ενδεδειγμϋνησ πρόληψησ εςτιϊζουν ςτο ϊτομο και απευθύνονται μόνο ςε ϊτομα, τα οπούα ϋχουν εκδηλώςει πρώιμα ςημϊδια ςυμπεριφορών υψηλού κινδύνου, όπωσ για παρϊδειγμα το κϊπνιςμα. τόχοσ τησ εύναι η ϋγκαιρη διϊγνωςη και η παρϋμβαςη ςε ατομικό επύπεδο. 5

ΠΛΕΟΝΕΚΣΗΜΑΣΑ ΜΕΙΟΝΕΚΣΗΜΑ ΣΑ ΜΟΡΦΩΝ ΠΡΟΛΗΨΗ Εύδοσ Πρόληψησ Καθολικό Πρόληψη Πλεονεκτόματα Αποφεύγονται οι ετικϋτεσ και ο ςτιγματιςμόσ ομϊδων / ατόμων. Μπορούν να αποτελϋςουν το πρώτο βόμα για την εφαρμογό επικεντρωμϋνων και ενδεδειγμϋνων παρεμβϊςεων. Δύνουν τη δυνατότητα να αντιμετωπιςτούν κοινωνικού και περιβαλλοντικού παρϊγοντεσ και ςυνθόκεσ που ςχετύζονται με την εκδόλωςη νόςων επηρεϊζουν δυνητικϊ όλο τον πληθυςμό. Ενδεύκνυνται από ςυμπεριφορικόσ απόψεωσ (π.χ. νϋοι υψηλού κινδύνου δεν αναμϋνεται να αλλϊξουν τη ςυμπεριφορϊ τουσ όταν βρύςκονται ανϊμεςα ςε νϋουσ με την ύδια ςυμπεριφορϊ), ενώ δεν υπϊρχουν αλυςιδωτϋσ επιπτώςεισ τησ «προβληματικόσ «ςυμπεριφορϊσ. Ευϊλωτεσ ομϊδεσ και ϊτομα επωφελούνται μερικϋσ φορϋσ περιςςότερο ςε ςχϋςη με το ςύνολο των ςυμμετεχόντων. Αφορούν το ςύνολο μιασ ομϊδασ ό πληθυςμού. Μειονεκτόματα Μπορεύ να εύναι μικρό το όφελοσ για τον πληθυςμό που δεν ανόκει ςε ευπαθεύσ ομϊδεσ. Σα αποτελϋςματα μπορεύ να εξαςθενούν ύςτερα από ϋνα χρονικό διϊςτημα. Μπορεύ να ϋχει μεγαλύτερη επύδραςη ςε όςουσ διατρϋχουν μικρότερο κύνδυνο ςε ςχϋςη με όςουσ ανόκουν ςε ευπαθεύσ ομϊδεσ. Δυνητικϊ εύναι μικρό το όφελοσ για το ϊτομο. Εύναι δύςκολο να εκτιμηθεύ η ςυνολικό τουσ επύδραςη Σο κόςτοσ τουσ μπορεύ να θεωρηθεύ υψηλό. Απαιτεύται υψηλό κϊλυψη. Επικεντρωμϋν η Ενδεδειγμϋνη Πρόληψη 6 & Δυνατότητα ϋγκαιρησ αντιμετώπιςησ προβλημϊτων. Δυνατότητα αντιμετώπιςησ βαθύτερων παραγόντων και χαρακτηριςτικών ευπϊθειασ Ενδεχομϋνωσ μεγαλύτερησ απόδοςησ όςον αφορϊ την κατϊλληλη και ουςιαςτικό διαχεύριςη των πόρων. Πιθανόσ ςτιγματιςμόσ ομϊδων και ατόμων. Μικρό η δυνατότητα πρόβλεψησ μελλοντικόσ διαταραχόσ ςε ατομικό επύπεδο. Κύνδυνοσ αλυςιδωτών επιπτώςεων, ιδιαύτερα ςε παρεμβϊςεισ όπου ςυμμετϋχουν νϋοι από ευϊλωτεσ κοινωνικϋσ ομϊδεσ, με ςημαντικό το ρόλο των ςυνομηλύκων (peer-to-peer approach), π.χ. νϋοι υψηλού κινδύνου δεν αναμϋνεται να αλλϊξουν τη ςυμπεριφορϊ τουσ όταν βρύςκονται ανϊμεςα ςε νϋουσ με την ύδια ςυμπεριφορϊ. Η προςϋγγιςη, η επαφό και η εμπλοκό ευϊλωτων ομϊδων εύναι δύςκολη και απαιτεύ πόρουσ. υνόθωσ υποτιμϊται ο ρόλοσ των κοινωνικών παραγόντων

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΣΙΚΕ ΣΡΑΣΗΓΙΚΕ ΠΡΟΛΗΨΗ Ενώ η καθολικό, η επικεντρωμϋνη και η ενδεδειγμϋνη πρόληψη και οι αντύςτοιχεσ παρεμβϊςεισ αναπτύςςονται ςτο πλαύςιο τησ διαμόρφωςησ ςτϊςεων και ςυμπεριφορών του ατόμου, οι περιβαλλοντικϋσ ςτρατηγικϋσ πρόληψησ ςτοχεύουν ςτη μεταβολό του ϊμεςα ςχετιζόμενου πολιτιςμικού, κοινωνικού, φυςικού και οικονομικού πλαιςύου μϋςα ςτο οπούο οι νϋοι κοινωνικοποιούνται. το πλαύςιο Αγωγόσ αυτό θεωρεύται ότι οι νϋοι υιοθετούν ςυμπεριφορϋσ και ςτϊςεισ, όχι μόνο ςτη βϊςη των προςωπικών τουσ χαρακτηριςτικών, αλλϊ αντύθετα, επηρεϊζονται από ϋνα ςύνολο παραγόντων του περιβϊλλοντόσ τουσ, όπωσ οι κρατούςεσ αντιλόψεισ για το «φυςιολογικό», οι αντιλόψεισ και οι ςυμπεριφορϋσ που υπϊρχουν ςτο οικογενειακό περιβϊλλον, οι κοινωνικού κανόνεσ ό οι νόμοι που υπϊρχουν, ο δημόςιοσ λόγοσ κλπ.. υγκεκριμϋνα, οι περιβαλλοντικϋσ ςτρατηγικϋσ πρόληψησ ςυχνϊ περιλαμβϊνουν μϋτρα όπωσ εύναι ο ϋλεγχοσ τησ αγορϊσ, η θϋςπιςη ορύων ηλικύασ για την αγορϊ καπνού και οινοπνευματωδών, απαγορεύςεισ ςχετικϋσ με το κϊπνιςμα κτλ. Ϊχουν επομϋνωσ μια ςημαντικό δυναμικό για κοινωνικό διϊλογο, καθώσ αποτελούν πρόκληςη για το πώσ η κοινωνύα αντιλαμβϊνεται τη δημόςια υγεύα. Για παρϊδειγμα, θϋματα δημόςιασ υγεύασ, όπωσ εύναι η διατροφό, το κϊπνιςμα και η χρόςη οινοπνευματωδών, θεωρούνται ζητόματα προςωπικόσ επιλογόσ, ςτα οπούα το κρϊτοσ δεν πρϋπει να παρεμβαύνει. 7

ΑΓΩΓΗ ΤΓΕΙΑ ΚΑΙ ΧΟΛΕΙΟ Η Αγωγό Τγεύασ ςτα ςχολεύα εύναι μια ςυγκροτημϋνη εκπαιδευτικό διαδικαςύα διεπιςτημονικού και διαθεματικού χαρακτόρα, η οπούα ςυμβϊλλει ςτην αναβϊθμιςη τησ ςχολικόσ ζωόσ και ςτη ςύνδεςη του ςχολεύου με την κοινωνικό πραγματικότητα. κοπόσ τησ Αγωγόσ και Προαγωγόσ τησ Τγεύασ εύναι η προϊςπιςη, η βελτύωςη και η προαγωγό τησ ψυχικόσ, ςωματικόσ και κοινωνικόσ υγεύασ των μαθητών/-τριών, αφενόσ με την ανϊπτυξη των δεξιοτότων τουσ και τησ κριτικόσ ςκϋψησ τουσ αφετϋρου με την αναβϊθμιςη του κοινωνικού και φυςικού περιβϊλλοντόσ τουσ. 8

ΣΟΧΟΙ ΣΗ ΑΓΩΓΗ ΤΓΕΙΑ ΣΟ ΧΟΛΕΙΟ Αναβϊθμιςη τησ ςχολικόσ ζωόσ και ςύνδεςό τησ με την κοινωνικό πραγματικότητα. Πρόληψη του αποκλειςμού νεαρών ατόμων από την κοινωνύα και την αγορϊ εργαςύασ. Ανϊπτυξη δεξιοτότων και διαμόρφωςη ατόμων με κριτικό ςτϊςη. Μεύωςη τησ ςχολικόσ αποτυχύασ και τησ πρόωρησ εγκατϊλειψησ τησ υποχρεωτικόσ εκπαύδευςησ. 9

ΠΑΡΑΓΟΝΣΕ ΠΟΤ ΕΠΗΡΕΑΖΟΤΝ ΣΗΝ ΤΓΕΙΑ 10

ΒΑΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΣΕ ΤΓΕΙΑ Η οικογϋνεια, η οπούα ϋχει την διαπαιδαγώγηςη του παιδιού μϋχρι να πϊει ςχολεύο και αργότερα ο ρόλοσ τησ ελαττώνεται, καθώσ ενηλικιώνεται το παιδύ. Σο ςχολεύο, που εκφρϊζει τη ςυςτηματικό και διαρθρωμϋνη διαδικαςύα τησ αγωγόσ, αναλαμβϊνει τη διαπαιδαγώγηςη, τη μόρφωςη και την εκπαύδευςη του παιδιού. Η Κοινότητα, εύναι η κοινωνικό ζωό, οι εμπειρύεσ και τα βιώματα που αποκτούν τα παιδιϊ μϋςα από την επαφό και την αλληλεπύδραςη με τα ϊλλα ϊτομα του περιβϊλλοντόσ τουσ. την Κοινότητα μπορούν να ςυμπεριληφθούν και τα Μϋςα Μαζικόσ Επικοινωνύασ (Μ.Μ.Ε.). 11

ΠΑΡΑΓΟΝΣΕ ΤΓΕΙΑ ΓΙΑ ΣΗΝ ΑΓΩΓΗ ΤΓΕΙΑ Οικογένεια χολείο Αγωγή Κοινότητα 12

Η ΗΜΑΙΑ ΣΟΤ ΧΟΛΕΙΟΤ ΓΙΑ ΣΗΝ ΑΓΩΓΗ ΤΓΕΙΑ Τιοθϋτηςη τυποποιημϋνων και λιγότερο ό περιςςότερο οργανωμϋνων μορφών δρϊςησ. Φρόςη των κατϊλληλων μεθοδολογικών εργαλεύων που θα του επιτρϋψουν την επύτευξη των ςτόχων του. Τποχρϋωςη των παιδιών να ενταχθούν ςτισ ςχολικϋσ μονϊδεσ για τουλϊχιςτον εννϋα χρόνια. Ανϊπτυξη ψυχοκοινωνικών δυναμικών που διαμορφώνουν το κατϊλληλο κλύμα μϊθηςησ και καλλιϋργειασ των αντιλόψεων, ςτϊςεων, αξιών που η κοινωνύα θεωρεύ ωσ απαραύτητεσ για την κοινωνικοπούηςη και την ομαλό ϋνταξη του παιδιού ςτουσ κόλπουσ τησ. Ύπαρξη δυνατότητασ ικανοποιητικού ελϋγχου τόςο των διαδικαςιών που επιςτρατεύει, όςο και των παραγόμενων αποτελεςμϊτων. Η Δυνατότητα αυτό δε δύνεται ςε ικανοποιητικό βαθμό ςτουσ ϊλλουσ φορεύσ τησ αγωγόσ. 13

ΤΜΠΕΡΙΦΟΡΕ ΣΟ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΠΟΤ ΤΜΒΑΛΛΟΤΝ ΣΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΕΠΙΒΛΑΒΩΝ ΤΜΠΕΡΙΦΟΡΩΝ υπϊρχουν γονεύσ με θετικϊ πρότυπα ςυμπεριφορϊσ οι γονεύσ μπορούν και διαχειρύζονται καταςτϊςεισ κρύςησ, καθώσ και αγχογόνεσ καταςτϊςεισ με ηρεμύα, διϊλογο, πνεύμα ςυνεργαςύασ και αυτοπεπούθηςη οι γονεύσ ενιςχύουν την αυτοεκτύμηςη και αυτοπεπούθηςη των παιδιών μϋςα από οικογενειακϋσ, ςχολικϋσ ό ευρύτερα κοινωνικϋσ δραςτηριότητεσ ςτο οικογενειακό περιβϊλλον επικρατεύ οριοθϋτηςη ςχϋςεων, προςδοκιών, ευθυνών και η ρεαλιςτικό αντιμετώπιςη δυνατοτότων και αποτελϋςματοσ (όχι παρϊλογεσ, υψηλϋσ ό χαμηλϋσ προςδοκύεσ αλλϊ με ςημεύο αναφορϊσ τισ ικανότητεσ του ςυγκεκριμϋνου ατόμου και όχι ότι θεωρεύται «επιτυχϋσ» με βϊςη τισ απόψεισ «ϊλλων» ό τησ κοινωνύασ γενικότερα) ςτο οικογενειακό περιβϊλλον υπϊρχει αναγνώριςη και επιςόμανςη του υποςτηρικτικού ρόλου, που ϋχουν οι παραδόςεισ και η Ιςτορύα, όχι μόνο ςε εθνικό, αλλϊ και ςε επύπεδο τοπικόσ κοινωνύασ (ςεβαςμόσ αξιών, ηθών και εθύμων) οι γονεύσ διατηρούν επαφό με το ςχολικό ό εξωςχολικό περιβϊλλον και αςκούν ορθολογικό γονεώκό ϋλεγχο. 14

ΑΡΧΕ ΧΕΔΙΑΜΟΤ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΩΝ ΠΡΩΣΟΓΕΝΟΤ ΠΡΟΛΗΨΗ ΣΟ ΧΟΛΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ϋγκαιρη ϋναρξη των προγραμμϊτων πρόληψησ, με κύριο ςτόχο τισ νεαρότερεσ ηλικιακϋσ ομϊδεσ, προςανατολιςμό των προγραμμϊτων ςτην προςπϊθεια ενύςχυςησ των θετικών διαπροςωπικών ςχϋςεων, τησ προςωπικόσ Αγωγόσ αυτονομύασ και τησ αντύςταςησ ςτην πύεςη των ςυνομηλύκων, που οδηγεύ ςε ςυμπεριφορϋσ μιμητιςμού και όχι κριτικόσ επιλογόσ, ενςωμϊτωςη των προγραμμϊτων πρόληψησ όχι μόνο ςτο ςχολικό πρόγραμμα αλλϊ και ςτον ελεύθερο ψυχαγωγικό χρόνο των νϋων και ότι η ςυμμετοχό των γονϋων ςτισ παρεμβϊςεισ πρόληψησ θεωρεύται παρϊγοντασ καθοριςτικόσ ςημαςύασ. 15

ΠΡΟΫΠΟΘΕΕΙ ΕΠΙΣΤΧΙΑ ΣΗ ΑΓΩΓΗ ΤΓΕΙΑ ΣΑ ΧΟΛΕΙΑ Μια πολιτικό από τη μεριϊ τησ Πολιτεύασ, που θα απαιτεύ ςυνεργαςύα των Τπουργεύων Τγεύασ και Παιδεύασ, ώςτε να υπϊρξει μια αποτελεςματικό Αγωγό Τγεύασ ςτο ςχολεύο. Δημιουργύα φορϋων, ώςτε να μπορούν να αναλϊβουν τη ςτόριξη και το ςυντονιςμό προγραμμϊτων Αγωγόσ Τγεύασ. Επιμόρφωςη και κατϊρτιςη των εκπαιδευτικών που αναλαμβϊνουν προγρϊμματα Αγωγόσ Τγεύασ. Εξοπλιςμόσ των ςχολεύων με ερευνητικό και εποπτικό υλικό για την υλοπούηςη των προγραμμϊτων. Η διαρκόσ προςοχό και ενεργόσ ςυμμετοχό τησ οικογϋνειασ ςε θϋματα υγεύασ, αλλϊ και ςτα προγρϊμματα που υλοποιούνται μϋςα ςτο ςχολεύο. 16

ΒΑΙΚΕ ΑΡΧΕ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΩΝ ΑΓΩΓΗ ΤΓΕΙΑ ΣΑ ΧΟΛΕΙΑ Η Αγωγό Τγεύασ δεν εύναι μόνο μεταφορϊ βιολογικών δεδομϋνων. Η Αγωγό Τγεύασ δεν ανόκει ςτη Βιολογύα ό ςτην Ιατρικό, αν και αυτό υποςτηρύζεται λϊθοσ μερικϋσ φορϋσ. Εύναι μια εκπαιδευτικό δραςτηριότητα που εκτεύνεται ςε πολλϊ πεδύα, με επιςτημονικό βϊςη, προςαρμοςμϋνη ςτον τομϋα τησ υγεύασ του ανθρώπου. 17

ΒΑΙΚΕ ΑΡΧΕ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΩΝ ΑΓΩΓΗ ΤΓΕΙΑ ΣΑ ΧΟΛΕΙΑ Η Αγωγό Τγεύασ θα πρϋπει να εμφανύζεται ςε πολλϊ μϋρη του Αναλυτικού Προγρϊμματοσ (τυπικό, εκτεταμϋνο, κρυφό). Η Αγωγό Τγεύασ δεν πρϋπει να ϋχει τη μορφό ενόσ τυπικού μαθόματοσ μϋςα ςτο Αναλυτικό πρόγραμμα, αλλϊ να διαχϋεται μϋςα ςτισ θεματικϋσ του και να ϋχει παρουςύα και ςτο κρυφό Αναλυτικό Πρόγραμμα. 18

ΒΑΙΚΕ ΑΡΧΕ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΩΝ ΑΓΩΓΗ ΤΓΕΙΑ ΣΑ ΧΟΛΕΙΑ Η Αγωγό Τγεύασ εύναι μια ςυνεχόσ διαδικαςύα που αναγνωρύζει τισ ανϊγκεσ όλων των μαθητών. Η Αγωγό Τγεύασ αρχύζει από τισ πρώτεσ μϋρεσ και τελειώνει με το φυςικό τϋλοσ του ανθρώπου. Προςαρμόζεται δε και καλύπτει όλεσ τισ ανϊγκεσ του (βιολογικϋσ, κοινωνικϋσ, προςωπικϋσ, κ.ϊ.). 19

ΒΑΙΚΕ ΑΡΧΕ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΩΝ ΑΓΩΓΗ ΤΓΕΙΑ ΣΑ ΧΟΛΕΙΑ Η Αγωγό Τγεύασ δε θα πρϋπει να προκαλεύ προςωπικό ενόχληςη ό να θύγει οποιαδόποτε ομϊδα ατόμων. Ο εκπαιδευτικόσ πρϋπει να προςαρμόζει τισ θεματικϋσ για την υγεύα και να απευθύνεται ςτισ ανϊγκεσ τησ ςυγκεκριμϋνησ τϊξησ και να «αγκαλιϊζει» το κϊθε παιδύ χωριςτϊ, ιδιαύτερα όταν υπϊρχουν ςτην τϊξη παιδιϊ με χρόνιεσ παθόςεισ ό από διαφορετικούσ πολιτιςμούσ. 20

ΒΑΙΚΕ ΑΡΧΕ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΩΝ ΑΓΩΓΗ ΤΓΕΙΑ ΣΑ ΧΟΛΕΙΑ Η Αγωγό Τγεύασ δε θα πρϋπει να επικεντρώνεται αποκλειςτικϊ ςτο «κϊνε αυτό» ό «μην κϊνεισ αυτό». Η Αγωγό Τγεύασ δεν ϋχει ϋνα κατϊλογο ϋτοιμων ςυνταγών για επιτρεπόμενεσ ό απαγορευτικϋσ ςυμπεριφορϋσ. Σα θϋματα αναπτύςςονται με τϋτοιο τρόπο, ώςτε να ταιριϊζουν με τουσ διαφορετικούσ τύπουσ προςωπικότητασ, που υπϊρχουν ςε κϊθε τϊξη, χωρύσ να διαφαύνονται τϊςεισ επιβολόσ απόψεων ό θϋςεων με αυταρχικό τρόπο. Οι μαθητϋσ αναπτύςςουν δεξιότητεσ, ςτϊςεισ και αντιλόψεισ ώςτε να κρύνουν και να αποφαςύζουν μόνοι τουσ ςε θϋματα που αφορούν την υγεύα τουσ. 21

ΒΑΙΚΕ ΑΡΧΕ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΩΝ ΑΓΩΓΗ ΤΓΕΙΑ ΣΑ ΧΟΛΕΙΑ Η Αγωγό Τγεύασ θα πρϋπει να ςτηρύζεται ςε μια εκτύμηςη των παραγόντων που επιδρούν ςτη ςυμπεριφορϊ των νϋων ανθρώπων. Η Αγωγό Τγεύασ ςτηρύζεται ςτην ανθρώπινη ςυμπεριφορϊ. Πρϋπει η μεθοδολογύα τησ και τα περιεχόμενϊ τησ να προςαρμόζονται ςτουσ παρϊγοντεσ που επηρεϊζουν την ανθρώπινη ςυμπεριφορϊ. 22

ΒΑΙΚΕ ΑΡΧΕ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΩΝ ΑΓΩΓΗ ΤΓΕΙΑ ΣΑ ΧΟΛΕΙΑ Η Αγωγό Τγεύασ θα πρϋπει να εςτιϊζεται περιςςότερο ςτην υγιό ανϊπτυξη παρϊ ςτην αντικοινωνικό ςυμπεριφορϊ. Οι ευρύτεροι ςτόχοι τησ Αγωγόσ Τγεύασ εύναι να αναπτύξουν τα παιδιϊ δεξιότητεσ ώςτε να προαςπύςουν και να προϊγουν τη ςωματικό, ψυχικό, πνευματικό και κοινωνικό τουσ υγεύα και όχι να καταςτεύλουν αντικοινωνικϋσ ςυμπεριφορϋσ. 23

ΒΑΙΚΕ ΑΡΧΕ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΩΝ ΑΓΩΓΗ ΤΓΕΙΑ ΣΑ ΧΟΛΕΙΑ Η Αγωγό Τγεύασ πρϋπει να ςτηρύζεται ςτο περιεχόμενο τησ οικογενειακόσ ζωόσ. Η οικογϋνεια εύναι ο πρώτοσ και ςημαντικόσ θεςμόσ, που το παιδύ από τα πρώιμα ςτϊδια τησ ζωόσ του ϋρχεται ςε επαφό για όλεσ τισ μορφϋσ αγωγόσ, όπωσ εύναι και η αγωγό για την υγεύα και για Αγωγόσ Τγεύασ τουσ λόγουσ η Αγωγό Τγεύασ πρϋπει να ϋχει αγαςτό ςυνεργαςύα μαζύ τησ. 24

ΒΑΙΚΕ ΑΡΧΕ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΩΝ ΑΓΩΓΗ ΤΓΕΙΑ ΣΑ ΧΟΛΕΙΑ Η Αγωγό Τγεύασ ςτο ςχολεύο δε θα πρϋπει να αντιμετωπύζεται ωσ ϋνα μεμονωμϋνο περιςτατικό κϊποιασ χρονιϊσ, αλλϊ ωσ ϋνα τμόμα μιασ εκτεταμϋνησ και ςυνεχούσ διαδικαςύασ. Σα θϋματα που διαπραγματεύεται η Αγωγό Τγεύασ εύναι ανεξϊντλητα και γι αυτό η Αγωγόσ Τγεύασ, αφενόσ πρϋπει να ϋχουν διϊρκεια και αφετϋρου, για να εύναι αποτελεςματικϊ, πρϋπει να προςαρμόζονται ςτην ηλικύα των παιδιών και να λαμβϊνονται υπόψη όλα εκεύνα τα ιδιαύτερα χαρακτηριςτικϊ που απαρτύζουν την τϊξη. 25

ΒΑΙΚΕ ΑΡΧΕ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΩΝ ΑΓΩΓΗ ΤΓΕΙΑ ΣΑ ΧΟΛΕΙΑ Η Αγωγό Τγεύασ που προςφϋρεται ςτο ςχολεύο θα πρϋπει να εύναι ευαύςθητη ςτισ επιθυμύεσ των γονϋων. Σα προγρϊμματα Αγωγόσ Τγεύασ που εφαρμόζονται ςτο ςχολεύο δεν υποτιμούν, ούτε αναπληρώνουν την αγωγό για την υγεύα που προςφϋρει η οικογϋνεια, αλλϊ φροντύζουν να ενιςχύουν, να βελτιώνουν και να προϊγουν την υγεύα των παιδιών ςε ςυνεργαςύα με την οικογϋνεια. Σο ςχολεύο πρϋπει να διαμορφώνει εκεύνεσ τισ θεματικϋσ που αφορούν και την οικογϋνεια και να ϋχει ϊριςτη ςυνεργαςύα μαζύ τησ. 26

ΦΙΛΟΟΦΙΑ ΧΕΔΙΑΜΟΤ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΩΝ ΑΓΩΓΗ ΜΕ ΒΑΗ ΣΟ ΧΟΛΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Σα προγρϊμματα τησ Αγωγόσ Τγεύασ πρϋπει να εύναι ςχεδιαςμϋνα με τϋτοιο τρόπο, ώςτε να βοηθούν τουσ μαθητϋσ: Να ςυνειδητοποιόςουν την αξύα τησ Τγεύασ μϋςα από την καλό φυςικό κατϊςταςη, αλλϊ και τουσ παρϊγοντεσ που την επηρεϊζουν. Να αποκτόςουν ςαφό γνώςη τησ ανϊγκησ για καθημερινό ϊςκηςη και υγιεινό ςυμπεριφορϊ. Να κατανοόςουν ότι η πρόληψη εύναι ο ςημαντικότεροσ παρϊγοντασ για την υγεύα τουσ και την ποιότητα τησ ζωόσ τουσ. Να κατανοόςουν ότι οι αξύεσ τησ ςωματικόσ - ψυχικόσ υγεύασ και κοινωνικόσ ευεξύασ ςτηρύζονται πϊνω ςτισ βαςικϋσ αρχϋσ πρόληψησ. 27

28 ΠΡΟΒΛΗΜΑΣΑ ΣΗΝ ΑΓΩΓΗ ΤΓΕΙΑ ΣΟ ΧΟΛΕΙΟ Η υλοπούηςη προγραμμϊτων Αγωγόσ Τγεύασ απαιτεύ τη δημιουργύα ενόσ επιςτημονικού φορϋα, ο οπούοσ θα πρϋπει να αναλϊβει: Να προςαρμόςει το πρόγραμμα Αγωγόσ Τγεύασ ςτισ ιδιαιτερότητεσ και ςτισ ανϊγκεσ κϊθε κοινωνικόσ ομϊδασ. Να προκαλϋςει την ενεργό ςυμμετοχό του εκπαιδευτικού κόςμου, που εξαςφαλύζεται με: Ση ςυνεχό εκπαύδευςη και επιμόρφωςη των εκπαιδευτικών. Σον εξοπλιςμό των ςχολεύων με το κατϊλληλο εκπαιδευτικό υλικό και το ςυνεχό εμπλουτιςμό του. Σην παροχό κινότρων ςτουσ εκπαιδευτικούσ που ςυμμετϋχουν ς αυτϊ τα προγρϊμματα. Σο ϊνοιγμα και τη ςυνεργαςύα του ςχολεύου με την κοινότητα. Σην αξιολόγηςη τησ αποτελεςματικότητασ του προγρϊμματοσ, καθώσ και την ανατροφοδότηςη και αναπροςαρμογό, αν χρειαςτεύ ςτη διϊρκεια τησ υλοπούηςόσ του.

Η ΑΓΩΓΗ ΤΓΕΙΑ ΣΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΤΣΗΜΑ Σο Τπουργεύο Παιδεύασ εφαρμόζει προγρϊμματα Αγωγόσ Τγεύασ από το 1996 ςτη Δευτεροβϊθμια Εκπαύδευςη και από το 2001 ςτην Πρωτοβϊθμια Εκπαύδευςη με προαιρετικό ςυμμετοχό των εκπαιδευτικών. Σο Νϋο Διαθεματικό Ενιαύο Πλαύςιο Προγραμμϊτων πουδών (Δ.Ε.Π.Π..) και τα Αναλυτικϊ Προγρϊμματα πουδών (Α.Π.) τησ Τποχρεωτικόσ Εκπαύδευςησ (2002) εντϊςςουν την καινοτομύα τησ «Ευϋλικτησ Ζώνησ» ςτο ςχολεύο και ςτο πλαύςιο αυτόσ προτεύνονται διαθεματικϋσ δραςτηριότητεσ με κυρύαρχη την Αγωγό Τγεύασ για όλουσ τουσ μαθητϋσ Νηπιαγωγεύου, Δημοτικού και Γυμναςύου. Για την επιτυχό εφαρμογό των προγραμμϊτων πραγματοποιούνται επιμορφώςεισ των εκπαιδευτικών. Η υλοπούηςη των προγραμμϊτων Αγωγόσ Τγεύασ ϋχει ακόμη προαιρετικό χαρακτόρα ςε όλεσ τισ βαθμύδεσ τησ υποχρεωτικόσ εκπαύδευςησ. 29

ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΧΟΛΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΩΝ ΑΓΩΓΗ ΤΓΕΙΑ Οι μϋθοδοι που αξιοποιούνται για την επιτυχύα των προγραμμϊτων Αγωγόσ Τγεύασ εύναι οι ανακαλυπτικϋσ, ενεργητικϋσ, ςυμμετοχικϋσ, βιωματικϋσ, ομαδοςυνεργατικϋσ. ε καμιϊ περύπτωςη δεν αρκούν οι ενημερωτικϋσ προφορικϋσ ειςηγόςεισ με ϋντονο διδακτιςμό από την πλευρϊ του εκπαιδευτικού. Οι μαθητϋσ καθοδηγούνται να ανακαλύψουν τη γνώςη αξιοποιώντασ τισ εμπειρύεσ τουσ από το περιβϊλλον τουσ, τα βιβλύα αλλϊ και τα ςύγχρονα οπτικοακουςτικϊ μϋςα (διαδύκτυο, προβολϋασ, βύντεο). ημαντικό εύναι η αξιοπούηςη τησ τϋχνησ ωσ διδακτικού μϋςου, όπωσ τησ μουςικόσ, του θεϊτρου, των εικαςτικών καθώσ και τησ ςύγχρονησ παιδικόσ λογοτεχνύασ. 30

ΘΕΜΑΣΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΩΝ ΑΓΩΓΗ ΤΓΕΙΑ Η θεματολογύα των προγραμμϊτων Αγωγόσ Τγεύασ εύναι τερϊςτια κα περιλαμβϊνει θϋματα που αφορούν τη διατροφό και τισ διατροφικϋσ ςυνόθειεσ, τισ πρώτεσ βοόθειεσ, τη ςωματικό υγιεινό, τη ςτοματικό υγιεινό, την κυκλοφοριακό αγωγό, τισ διαπροςωπικϋσ ςχϋςεισ, τη ψυχικό υγεύα, τη ςυναιςθηματικό ανϊπτυξη, την πρόληψη τησ βύασ, την πρόληψη τησ χρόςησ εξαρτηςιογόνων ουςιών, όπωσ του αλκοόλ, του καπνού και των ναρκωτικών, τη ςεξουαλικό αγωγό, την πρόληψη και την αντιμετώπιςη ϋκτακτων καταςτϊςεων, όπωσ ςειςμών, πλημμύρων πυρκαγιών, τη φυςικό ϊςκηςη, το περιβϊλλον ςε ςχϋςη με την υγεύα, τον εθελοντιςμό και πολλϊ ϊλλα θϋματα που αφορούν το ςωςτό υγιεινό τρόπο διαβύωςησ. 31

ΔΙΑΘΕΜΑΣΙΚΟ ΕΝΙΑΙΟ ΠΛΑΙΙΟ ΠΟΤΔΩΝ ΑΓΩΓΗ ΤΓΕΙΑ ΣΗΝ ΠΡΩΣΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ Ωξονεσ περιεχομϋνου Διαπροςωπικϋσ ςχϋςεισ- Χυχικό Τγεύα (θεματολογύα κορμού) Πρόληψη χρόςησ εξαρτηςιογόνων ουςιών Κατανϊλωςη και Τγεύα εξουαλικό Αγωγό Διαφυλικϋσ χϋςεισ Υυςικό ϊςκηςη και υγεύα Κυκλοφοριακό Αγωγό- Ατυχόματα Περιβϊλλον και Τγεύα Εθελοντιςμόσ Αντιμετώπιςη ϋκτακτων καταςτϊςεων (ανϊπτυξη δεξιοτότων για την αντιμετώπιςη του ϊγχουσ, του φόβου κλπ.) 32 Περιεχόμενο Ο εαυτόσ μου. Η ςχϋςη μου με τουσ ϊλλουσ. Η ςχϋςη μου με τον περιβϊλλον. Αυτοεκτύμηςη, ατομικό ταυτότητα, ςυναιςθόματα, επικοινωνύα, ενεργητικό ακρόαςη, κοινωνικόσ αποκλειςμόσύςεσ ευκαιρύεσ, ιςότητα των δύο φύλων, ρατςιςμόσ, βύα, αντιμετώπιςη πϋνθουσ, αντιμετώπιςη ϊγχουσ (ςχολικού- εργαςιακού). Ναρκωτικϊ, αλκοόλ, τςιγϊρο. Διατροφό και διατροφικϋσ ςυνόθειεσ, παχυςαρκύα, καρδιαγγειακϊ νοςόματα, ςτοματικό υγιεινό, γενετικϊ τροποποιημϋνα προώόντα. εξουαλικώσ μεταδιδόμενα νοςόματα(λ.χ. AIDS, Ηπατύτιδα Β), πρόληψη παιδικόσ κακοπούηςησ. Ελεύθεροσ χρόνοσ Οδικό ςυμπεριφορϊ των μαθητών πεζών. Κρϊνοσ και ζώνη αςφαλεύασ. Αρνητικϋσ επιπτώςεισ τησ χρόςησ αλκοόλ πριν και κατϊ την οδόγηςη. Παιδιϊ ςτο αυτοκύνητο. Σι πρϋπει να γνωρύζουν οι μαθητϋσ ωσ οδηγού μοτοποδηλϊτων, ωσ επιβϊτεσ ςχολικών λεωφορεύων, αεροπλϊνων, πλούων και ϊλλων μϋςων. Ϊκθεςη ςε τοξικϋσ ουςύεσ και ςτην υπερβολικό ηλιακό ακτινοβολύα, μόλυνςη του περιβϊλλοντοσ (ςυνϋπειεσ π.χ. καρκύνοσ). Εθελοντικό αιμοδοςύα (λ.χ. για την αντιμετώπιςη τησ Μεςογειακόσ Αναιμύασ). Προςφορϊ ιςτών και οργϊνων. Πρώτεσ βοόθειεσ, εθελοντικό εργαςύα, εθελοντόσ ςχολικόσ τροχονόμοσ ειςμού, πλημμύρεσ, πυρκαγιϋσ, ναυϊγια.

ΡΟΛΟ ΣΩΝ ΤΠΕΤΘΤΝΩΝ ΑΓΩΓΗ ΤΓΕΙΑ ύμφωνα με την υπουργικό απόφαςη Αρ.Πρωτ.92998/Γ7/10-08-2012/ΤΠΑΙΘΠΑ (ΥΕΚ 2314/2012) «οι Υπεύθυνοι Αγωγήσ Υγείασ παρακολουθούν, υποςτηρίζουν και αξιολογούν τα πολύμηνα προγράμματα Αγωγήσ Υγείασ ςχολικών μονάδων τησ αρμοδιότητάσ τουσ. Στην αρχή κάθε ςχολικήσ χρονιάσ ενημερώνουν τουσ ενδιαφερόμενουσ εκπαιδευτικούσ και τουσ Δ/ντεσ ςχολικών μονάδων για τισ δυνατότητεσ υλοποίηςησ προγραμμάτων Αγωγήσ Υγείασ, ςύμφωνα με τισ εκάςτοτε ιςχύουςεσ διατάξεισ και εγκυκλίουσ των αρμοδίων οργάνων του Υ.ΠΑΙ.Θ.Π.Α.. 33

ΚΤΚΛΟ ΧΕΔΙΑΜΟΤ ΚΑΙ ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΩΝ ΑΓΩΓΗ ΤΓΕΙΑ 11 ο βήμα: Αξιολόγηζη 1 ο βήμα: Γημιοςπγία ομάδαρ ζσεδιαζμού 2 ο βήμα: Δπιλογή θέμαηορ 10 ο βήμα: ύνηαξη Υπονοδιαγπάμμαηορ - Δθαπμογή 3 ο βήμα: Δκηίμηζη πποβλήμαηορ 9 ο βήμα: Δπαναπποζδιοπιζμόρ ζκοπών και ζηόσων ΥΕΔΙΑΜΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΟ ΑΓΩΓΗ ΤΓΕΙΑ 4 ο βήμα: Πεπιγπαθή ζκοπού & ζηόσων 8 ο βήμα: Ανηιμεηώπιζη ανηιθέζεων & πποβλημάηων 5 ο Βήμα: Κοινοποίηζη Αποδοσή 7 ο βήμα: Δξεύπεζη πόπων μέζων & ςποδομών 6 ο βήμα: Πεπιγπαθή μεθοδολογίαρ εθαπμογήρ αξιοπιζηία 34

ΣΑΔΙΑ ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΕΝΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΟ ΑΓΩΓΗ ΤΓΕΙΑ ΣΑΔΙΟ ΕΝΑΡΞΗ ΣΑΔΙΟ ΟΡΓΑΝΨΗ ΣΑΔΙΟ ΕΥΑΡΜΟΓΗ ομϊδα υποςτόριξησ εντόπιςη προβλημϊτων κατανόηςη ιδεών υιοθϋτηςη πρόταςησ ϋγκριςη αξιολόγηςη ομϊδα εργαςύασ εκτύμηςη καταγραφό προβλόματοσ προςδιοριςμόσ ςχεδιαςμόσ ϋργου οργϊνωςη ςυντονιςτικού γραφεύου υποδομό αξιολόγηςη υγκϋντρωςη πληροφοριών διατομεακό δρϊςη ςυμμετοχό κοινότητασ εταύροι ςυνεργϊτεσ καινοτομύεσ ορατότητα διαφϊνεια εφαρμογό «δημόςιασ πολιτικόσ» αξιολόγηςη 35

ΚΟΜΒΙΚΑ ΗΜΕΙΑ ΣΟ ΧΕΔΙΑΜΟ ΕΝΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΟ ΑΓΩΓΗ ΤΓΕΙΑ κοπού και ςτόχοι αφόνεια ςκοπών και ςτόχω αφόνεια επιδιωκόμεν ου αποτελϋςμα τοσ Ομϊδα ςτόχου Φώροσ Αντικειμενικό καταγραφό, εκτύμηςη προβλημϊτων Γνώςεισ για τον πληθυςμό: ηλικύα, επιρροϋσ, γνώςεισ, εμπειρύεσ, ςυνόθειεσ, επιδημιολογικϊ ςτοιχεύα, κ.ο.κ. Γνώςεισ για το χώρο, δομό, κανονιςμού, νομοθεςύα Μϋθοδοι Σεχνικϋσ Φρηςιμοπούηςη μεθόδων και τεχνικών που ανταποκρύνονται ςτισ ανϊγκεσ και τα χαρακτηριςτικϊ του πληθυςμού, ςτο ςκοπό και τουσ ςτόχουσ Τποδομό προγρϊμματοσ Κϊλυψη δαπανών Ανθρώπινο δυναμικό ειδικϊ εκπαιδευμϋνο Κατϊλληλο υλικό για τη διεξαγωγό του προγρϊμματο σ Διϊθεςη κατϊλληλου χώρου Προγραμματιςμό σ Εφαρμογό - Φρονοδιϊγραμμα Επαναπροςδι οριςμόσ κοπού και τόχων Ανϊπτυξη μηχανιςμού διαχεύριςησ, διούκηςησ, ςυντονιςμού Αξιολόγηςη Προγρϊμματοσ Ο ςκοπόσ, οι ςτόχοι και ϊλλα κριτόρια χρηςιμοπ οιούνται για την αξιολόγη ςη τησ πορεύασ, τησ επύδραςη σ και του αποτελϋς ματοσ 36

ΣΡΟΠΟΙ ΤΝΕΡΓΑΙΑ ΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΗ ΚΟΙΝΟΣΗΣΑ ΓΙΑ ΣΗΝ ΤΛΟΠΟΙΗΗ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΩΝ ΠΡΟΛΗΨΗ Οι υπεύθυνοι Αγωγόσ Τγεύασ ανϊ Περιφερειακό ενότητα πρϋπει να αποτελϋςουν «τα πρόςωπα κλειδιϊ» για να ςχεδιαςτούν και να υλοποιηθούν δρϊςεισ. Σα εργαλεύα χρηματοδότηςησ υπϊρχουν εύτε μϋςω των Περιφερειακών Επιχειρηςιακών Προγραμμϊτων εύτε μϋςω των Προγραμμϊτων Πρωτοβϊθμιασ Υροντύδασ Τγεύασ του υπουργεύου Τγεύασ & Κοινωνικόσ Αλληλεγγύησ εύτε τϋλοσ από προγρϊμματα ΕΠΕΑΕΚ του υπουργεύου Παιδεύασ. Σα προβλόματα επομϋνωσ δεν εύναι οικονομικϊ, αλλϊ κυρύωσ διοικητικϊ και ςτο επύπεδο νοοτροπύασ. το πλαύςιο αυτό οι υπεύθυνοι Αγωγόσ Τγεύασ μπορούν και πρϋπει να πϊρουν πρωτοβουλύεσ λειτουργώντασ ϋξω από το ςχολεύο, δημιουργώντασ ϊτυπα δύκτυα υποςτόριξησ του ϋργου απ όλουσ τουσ ϊλλουσ φορεύσ και πϊνω απ όλα γνωρύζοντασ και οικοδομώντασ ςχϋςεισ εμπιςτοςύνησ και ςυναλληλύασ με τουσ υπευθύνουσ των ϊλλων φορϋων. Όλα τα υπόλοιπα θα προκύψουν «ςυν τω χρόνω» ωσ προώόν διαβούλευςησ προκειμϋνου να αναδειχτούν τα κοινϊ ςημεύα, οι προτεραιότητεσ, οι ςχεδιαςμού και όλα αυτϊ που αναλύθηκαν διεξοδικϊ κατϊ την παρουςύαςη των θεμϊτων τησ Πρωτογενούσ Πρόληψησ. 37