η επιδραση του φυλου και επιπεδου δεξιοτητασ στην εκμαθηση και διατηρηση μιασ βασικησ δεξιοτητασ ενοργανησ γυμναστικησ στο πρακτικο στιλ διδασκαλιασ

η επιδραση του φυλου και επιπεδου δεξιοτητασ στην εκμαθηση και διατηρηση μιασ βασικησ δεξιοτητασ ενοργανησ γυμναστικησ στο πρακτικο στιλ διδασκαλιασ GENDER AND SKILL-LEVEL EFFECTS ON LEARNING AND RETENTION OF A BASIC GYMNASTICS SKILL, THROUGH PRACTICE STYLE OF TEACHING Πρώιος Μιχ. 1, Πρώιος Μιλ. 1, Σίσκος Β. 2 1. Τ.Ε.Φ.Α.Α., Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 2. 17 ο Δημοτικό Σχολείο Θεσσαλονίκης Mih. Proios 1, Milt. Proios 1, B. Siskos 2 1. Department of Physical Education & Sports Science, Aristotle University of Thessaloniki 2. 17 ο Primary School of Thessaloniki Περίληψη Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν να εξεταστεί η επίδραση του πρακτικού στιλ διδασκαλίας στην εκμάθηση και διατήρηση μιας βασικής δεξιότητας ενόργανης γυμναστικής σε μαθητές διαφορετικού φύλου και επιπέδου δεξιότητας. Στη μελέτη συμμετείχαν κορίτσια (n=19) και αγόρια (n=27), δύο διαφορετικών τμημάτων της πρώτης γυμνασίου, τα οποία διδάχθηκαν τον τροχό με το πρακτικό στιλ διδασκαλίας, στα πλαίσια του μαθήματος, σε δώδεκα (12) διδακτικές μονάδες διάρκειας 30 λεπτών και με συχνότητα δύο (2) φορές την εβδομάδα. Η εκτέλεση της δεξιότητας βιντεοσκοπήθηκε και αξιολογήθηκε στην αρχή, στο τέλος και δύο εβδομάδες μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος. Το επίπεδο δεξιότητας των μαθητών υπολογίστηκε από τα αρχικά σκορ εκτέλεσης του τροχού και προέκυψαν δύο ομάδες (χαμηλής / υψηλής δεξιότητας), ανά φύλο. Τα δεδομένα αναλύθηκαν εντός των ομάδων, για να προσδιοριστεί εάν υπήρξε μάθηση, και μεταξύ των ομάδων, για να ελεγχθούν οι σχετικές επι- Abstract The purpose of the present study was to examine the effects of the practice style of teaching on learning and retention of a basic gymnastics skill on students with different gender and gymnastics skill-level. Participants were 19 girls and 27 boys of 7th grade junior high school, belonging in two different classes. They were taught the cartwheel drill with the practice style of teaching under school conditions during twelve (12) lessons, 30 minutes each, 2 times per week. The students performances of the cartwheel drill were videotaped and evaluated prior, post and two weeks after the end of the program. Based on the initial measurement scores, each gender discriminated in two levels of skill (Low- and High-Skilled Learners). The data were analysed within groups to determine if the learning was evident, and between groups, to examine the relative effectiveness of teaching on student gender and their skill level. The 2 2 3 (Gender Skill Level Test) repeated measures ANO- VA showed that all groups improved significantly Αλληλογραφία Μιχάλης Πρώιος Αγ. Κυριακής 73 57500 Επανομή E-mail: miproios@phed.auth.gr Correspondence Mihalis Proios 73 Ag. Kyriakis, 57500 Epanomi, Greece E-mail: miproios@phed.auth.gr ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΑΘΛΗΣΗ, Τόμος VIII, 2011/2012 Σελ. 36-46

Επίδραση του φύλου και επιπέδου δεξιότητας στην εκμάθηση και διατήρηση 37 δράσεις της διδασκαλίας στο φύλο και στο επίπεδο δεξιότητας των μαθητών. Η ανάλυση διακύμανσης 2 2 3 (φύλο επίπεδο δεξιότητας μέτρηση), με επαναλαμβανόμενες μετρήσεις στον τελευταίο παράγοντα, έδειξε ότι επήλθε μάθηση για όλες τις ομάδες και ότι υπήρξαν σημαντικές επιδράσεις για το φύλο και το επίπεδο δεξιότητας των μαθητών, χωρίς όμως την οποιαδήποτε στατιστικά σημαντική αλληλεπίδραση. Τα κορίτσια παρουσίασαν μεγαλύτερα σκορ στην εκτέλεση του τροχού από τα αγόρια, ενώ οι μαθητές υψηλής δεξιότητας φάνηκε ότι υπερέχουν των αντίστοιχων χαμηλής δεξιότητας, αν και οι τελευταίοι έδειξαν να βελτιώνονται περισσότερο. Λέξεις-κλειδιά: Πρακτικό στιλ διδασκαλίας, κινητική μάθηση, δεξιότητες ενόργανης γυμναστικής. in cartwheel drill. Statistically significant differences found between the two genders, while there were not statistically significant interactions between the groups during the measurements. The girls presented higher scores in the cartwheel drill performance than the boys, and the highskilled students outperformed to the low-skilled students. However, the low-skilled students presented the higher improvements in learning the cartwheel. Key-words: practice style of teaching, motor learning, gymnastics skills. Εισαγωγή H ανάπτυξη των κινητικών δεξιοτήτων παραμένει σημαντικό ζήτημα στα πλαίσια της διδασκαλίας. Παρά την εκτεταμένη έρευνα στον τομέα της διδασκαλίας, ο προβληματισμός των καθηγητών φυσικής αγωγής (ΚΦΑ) είναι διαρκής και έντονος, σχετικά με τη διδασκαλία και την εκμάθηση νέων κινητικών δεξιοτήτων. H πρακτική εξάσκηση είναι o βασικός συντελεστής για την αποτελεσματικότητα της εκτέλεσης μιας δεξιότητας, όπου η μάθηση και η εμπειρία οδηγούν σε εκτελέσεις με τη λιγότερη δυνατή προσπάθεια (Schmidt, 1991). Σύμφωνα με τον Silver - man (1996), η ατομική πρακτική του μαθητή είναι ο πιο σημαντικός και καθοριστικός παράγοντας επιτυχίας για την εκμάθηση μιας κινητικής δεξιότητας. Ένα από τα πλέον γνωστά και χρησιμοποιούμενα στιλ διδασκαλίας, που αποβλέπει στην αύξηση της πρακτικής εξάσκησης, είναι το πρακτικό στιλ (Mosston & Ashworth, 2002). Το πρακτικό στιλ είναι η «μέθοδος» που χρησιμοποιείται από το σύνολο των προπονητών και ΚΦΑ, στην εκμάθηση κινητικών δεξιοτήτων, και αντιπροσωπεύει σε μεγάλο βαθμό την επικρατέστερη μορφή διδασκαλίας στα σχολεία (Salvara & Birone, 2002; Cothran, Kulinna, Banville, & Choi 2005). Oι ερευνητές υποστηρίζουν ότι οι συνθήκες που προβλέπονται από αυτό το στιλ, κυρίως η ευκαιρία μεγιστοποίησης του διαθέσιμου χρόνου πρακτικής, συνδέονται με τη βελτίωση των επιδόσεων (Gold ber - ger, Gerney, & Charnberlain, 1982; Gold - berger & Gerney, 1986). Στη διάρκεια ενός διδακτικού επεισοδίου πρακτικού στιλ, ο ΚΦΑ προετοιμάζει μια σειρά από ασκήσεις για να εκτελεστούν στον χώρο της μάθησης. Περιγράφει τους συγκεκριμένους ρόλους καθηγητή και μαθητή, παρουσιάζει τις ασκήσεις, παρέχει κάποιες οργανωτικές πληροφορίες και ενημερώνει τους μαθητές για να ξεκινήσουν όταν θα είναι έτοιμοι. Oι μαθητές στη συνέχεια ασκούνται σε

38 ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΑΘΛΗΣΗ, Τόμος VIII, 2011/2012 σταθμούς χωρισμένοι σε ομάδες ολίγων ατόμων. Ενώ οι μαθητές εξασκούνται, ο ΚΦΑ κινείται τριγύρω, παρατηρεί και παρέχει ανατροφοδότηση. Μετά από μερικά λεπτά ή έναν ορισμένο αριθμό επαναλήψεων ο ΚΦΑ μετακινεί συστηματικά τους μαθητές από τον έναν σταθμό στον άλλο. Δίνονται οδηγίες και σχέδια των ασκήσεων για να βοηθούν τους μαθητές να θυμούνται τι και πώς να κάνουν, ώστε να αυξάνεται ο χρόνος άσκησης. Τα φύλλα οδηγιών και κριτηρίων αποτελούν ένα σημαντικό στοιχείο καθώς παρέχουν στους μαθητές τις απαραίτητες πληροφορίες, σχετικά με τις ασκήσεις, αλλά αντίστοιχα και στον ίδιο τον διδάσκοντα, για την πρόοδο των μαθητών. Η μέχρι τώρα έρευνα έδωσε κάποια στοιχεία για την αποτελεσματικότητα του πρακτικού στιλ στη βελτίωση της απόδοσης διάφορων κινητικών δεξιοτήτων (Goldberger et al., 1982; Goldberger & Gerney, 1986; 1990; Beckett, 1990; Boyce, 1992; Griffey, 1983; Harrison, Fellingham, Buck, & Pellett, 1995; Zeng, Leung, Liu & Bian, 2009), ωστόσο παρουσίασε και κάποιες αντιφάσεις αναφορικά με κάποια χαρακτηριστικά των μαθητών, όπως το φύλο και το επίπεδο δεξιότητας. Συγκεκριμένα, ενώ ένα σύνολο ερευνών αποκάλυψε ότι το πρακτικό στιλ ήταν αποτελεσματικότερο σε μαθητές μέσης δεξιότητας (Gerney, 1979; Goldberger et al., 1982; Goldberger & Gerney, 1986; Boyce, 1992), άλλες μελέτες έδειξαν ότι το στιλ αυτό ήταν εξίσου κατάλληλο σε μαθητές μέσης και υψηλής δεξιότητας (Griffey, 1983; Beckett, 1990), αλλά και σε μαθητές χαμηλών δυνατοτήτων (Harrison et al., 1995). Επίσης, οι Zeng και συν., (2009) διέκριναν διαφορές μεταξύ αγοριών και κοριτσιών στην εκμάθηση δεξιοτήτων βόλεϊ και συμπέραναν ότι το πρακτικό στιλ λειτούργησε καλύτερα για τα αγόρια κολεγίου, παρά για τα κορίτσια, σε αντιπαράθεση με τον Griffey (1983), που παρατήρησε ακριβώς το αντίθετο. O ίδιος ερευνητής σε μια άλλη μελέτη διαπίστωσε ακόμη ότι τα κορίτσια χαμηλής δεξιότητας είχαν χαμηλότερα τελικά σκορ στην εκτέλεση δεξιοτήτων βόλεϊ, σε σχέση με τα αγόρια του ίδιου επιπέδου δεξιότητας, ενώ τα κορίτσια υψηλής δεξιότητας σκόραραν υψηλότερα από τα αντίστοιχα αγόρια (Griffey, 1980). Με βάση τα παραπάνω πορίσματα ερευνών, γίνεται αντιληπτό ότι το φύλο και το επίπεδο δεξιότητας των μαθητών είναι ζητήματα που απαιτούν επιπλέον διερεύνηση των στιλ διδασκαλίας και προπαντός σε διαφορετικές δεξιότητες, αλλά και σε προγράμματα μεγαλύτερης διάρκειας. Ειδικά για το πρακτικό στιλ διδασκαλίας, χρειάζεται επιπλέον να τονιστεί ότι, παρά την ευρεία χρήση του στα σχολεία, οι αναμενόμενες μελέτες είναι ελάχιστες, ενώ δεν υπάρχουν αντίστοιχες στον χώρο της ενόργανης γυμναστικής (ΕΓ). Oι δεξιότητες της ΕΓ εντάσσονται στα αναλυτικά προγράμματα φυσικής αγωγής και αποτελούν ένα από τα βασικά αντικείμενα διδασκαλίας στο σχολείο. Oι περισσότερες δεξιότητες της ΕΓ παρουσιάζουν αρκετές δυσκολίες, ιδίως για μαθητές χαμηλών δεξιοτήτων, και δεν μπορούν να μαθευτούν σε ένα ή δύο μαθήματα. Όπως όλες οι αθλητικές δεξιότητες, έτσι και αυτές της ΕΓ, θεωρούνται γενικά ως σύνθετες, που περιλαμβάνουν τον έλεγχο και τον συγχρονισμό ενός μεγαλύτερου αριθμού μελών του σώματος και απαιτούν περισσότερη πρακτική για να αποκτηθούν (Schmidt, 1991). Μελέτη της Williams (1993) επισημαίνει ότι οι μαθητές πρέπει να διδαχθούν και να μάθουν την αξία της συνεχιζόμενης πρακτικής εξά-

Επίδραση του φύλου και επιπέδου δεξιότητας στην εκμάθηση και διατήρηση 39 σκησης σε μια δραστηριότητα ή δεξιότητα χωρίς τη συνεχή παρέμβαση του ΚΦΑ, και θεωρεί ότι το πρακτικό στιλ θα μπορούσε να έχει μια αρκετά εκτεταμένη εφαρμογή στα πλαίσια της ΕΓ. O σκοπός της μελέτης ήταν να εξετάσει την επίδραση του πρακτικού στιλ διδασκαλίας στην εκμάθηση και τη διατήρηση μιας βασικής δεξιότητας ΕΓ, όπως ο τροχός, σε μαθητές πρώτης γυμνασίου. Επιπλέον, να συγκρίνει τις επιπτώσεις του πρακτικού στιλ, στην κινητική απόδοση μαθητών διαφορετικού φύλου και επιπέδου δεξιότητας. Μεθοδολογία Δείγμα Επιλέχτηκαν τυχαία δύο (2) από τα έξι (6) τμήματα της πρώτης τάξης γυμνασίου ενός ημιαστικού σχολείου. Oι 46 συνολικά συμμετέχοντες μαθητές (27 αγόρια και 19 κορίτσια), ηλικίας 12-14 ετών (Μ=12.7, ΤΑ=.44), ομαδοποιήθηκαν ομοιογενώς σε τέσσερις (4) ομάδες (2 αγοριών και 2 κοριτσιών). Όλοι οι μαθητές, οι οποίοι δεν διέθεταν αθλητική εμπειρία στην ΕΓ, μετείχαν εθελοντικά και με τη συγκατάθεση των γονιών τους, ενώ έλαβαν μέρος σε όλα τα τεστ και είχαν πλήρη συμμετοχή στα μαθήματα. Δεξιότητα και Μετρήσεις Επιλέχθηκε μια βασική δεξιότητα της ΕΓ, που είναι ενταγμένη στη διδακτέα ύλη των αναλυτικών προγραμμάτων και ήταν άγνωστη στους μαθητές της πρώτης τάξης γυμνασίου. Η δεξιότητα αυτή ήταν ο τροχός, μια άσκηση απλής δομής, εύκολη στους αθλητές ΕΓ, που παρουσιάζει όμως δυσκολίες για τους αρχάριους μαθητές. Πριν την έναρξη του προγράμματος έγινε μια αρχική μέτρηση για τον εντοπισμό του επιπέδου των ομάδων, στην εκτέλεση του τροχού. Αμέσως μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος ακολούθησε η τελική μέτρηση, για να προσδιορισθεί η επίδραση της παρεμβατικής διδασκαλίας στην εκμάθηση της δεξιότητας. Η διατήρηση της μάθησης ελέγχθηκε μετά από δύο εβδομάδες, δίχως να μεσολαβήσει κανένα σχετικό πρόγραμμα ή διδασκαλία. Αξιολόγηση της δεξιότητας Η βαθμολόγηση της επίδοσης κάθε μαθητή στην εκτέλεση του τροχού έγινε μέσω βίντεο και με τη χρήση μιας υποκειμενικής κλίμακας αξιολόγησης, που καθορίστηκε σε συνεργασία με δύο πεπειραμένους προπονητές ΕΓ. Η κλίμακα αυτή κυμαινόταν από 0-10 βαθμούς, βαθμολογώντας με 10 την τέλεια εκτέλεση και με 0 την αντίστοιχα χειρότερη. Oι προπονητές προσδιόρισαν τα κύρια χαρακτηριστικά της κίνησης (από την αρχή μέχρι το τέλος) και καθόρισαν τα κριτήρια της σωστής εκτέλεσης με τις αντίστοιχες μειώσεις κάθε μέρους της άσκησης που παραλειπόταν ή που εκτελούνταν με λάθη. (Μια λεπτομερής περιγραφή για την αξιολόγηση της εκτέλεσης του τροχού είναι διαθέσιμη από τους ερευνητές). Η αξιολόγηση έγινε από τρεις ανεξάρτητους κριτές, οι οποίοι εκπαιδεύτηκαν από τον έναν εκ των προπονητών. Αρχικά έμαθαν να εκτιμούν ορθά την εκτέλεση του τροχού, παρατηρώντας 10 διαφορετικούς μαθητές. Στη συνέχεια, αφού αξιολόγησαν άλλους 10 διαφορετικούς μαθητές, οι βαθμολογίες των κριτών συγκρίνονταν με εκείνες του προπονητή, για να διαπιστωθεί κατά πόσο αυτές συνέκλιναν. Εάν το ποσοστό συμφωνίας ήταν μικρότερο του 90%, τότε επαναλαμβανόταν η όλη διαδικασία της αξιολόγησης και μέχρι να επιτευχθεί το κριτήριο αξιοπιστίας του παραπάνω ποσοστού. Μετά το πρόγραμμα της εκπαίδευσης των κριτών ακολούθησε η διαδικασία της

40 ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΑΘΛΗΣΗ, Τόμος VIII, 2011/2012 αξιολόγησης των μαθητών στην εκτέλεση του τροχού. Για τη διασφάλιση της εγκυρότητας οι κριτές αξιολόγησαν ανεξάρτητα τις βιντεοσκοπημένες εκτελέσεις της δεξιότητας και δεν γνώριζαν την ομάδα στην οποία εντάχθηκαν οι μαθητές. Ακόμη, αξιολόγησαν ανά έναν τους μαθητές στις τρεις μετρήσεις (αρχική, τελική και διατήρηση). Η συνέπεια με την οποία οι κριτές βαθμολόγησαν τους μαθητές εξετάστηκε με τη βοήθεια του συντελεστή εσωτερικής συνοχής α του Cronbach. Με βάση το α του Cronbach παρουσιάστηκαν υψηλά ποσοστά συμφωνίας μεταξύ του ίδιου του κριτή (intra-observer agreement), που αντιστοιχούσαν στις τιμές.94,.94 και.95 για την αρχική μέτρηση,.95,.96 και.97 για την τελική μέτρηση και.96,.97 και.96 για τη μέτρηση διατήρησης. Επίσης, υψηλά ποσοστά συμφωνίας παρουσιάστηκαν και μεταξύ των βαθμολογιών των τριών κριτών (inter-observer agreement), που ανέρχονταν σε.97,.95 και.94, για την αρχική, την τελική και τη μέτρηση διατήρησης αντίστοιχα. Με τον τρόπο αυτό αξιολόγησης διαπιστώθηκε το επίπεδο μάθησης της δεξιότητας για όλες τις ομάδες και για τις τρεις μετρήσεις. Σκορ ήταν, σε κάθε περίπτωση, ο μέσος όρος των βαθμολογιών των τριών κριτών. Αν και αυτός ο τρόπος θεωρείται υποκειμενικός έτσι διεξάγεται και η αξιολόγηση στους επίσημους αγώνες της ΕΓ. Πειραματική διαδικασία Η όλη διαδικασία πραγματοποιήθηκε στο φυσικό περιβάλλον του γυμνασίου και στα πλαίσια του μαθήματος ΦΑ. Το κλειστό γυμναστήριο του σχολείου διαμορφώθηκε έτσι ώστε υπήρξαν συγκεκριμένες θέσεις και όργανα για κάθε άσκηση που χρησιμοποιήθηκε και επέτρεπε την εξάσκηση ανά δύο μαθητών σε κάθε όργανο. Για να εξασφαλιστεί η εγκυρότητα της πειραματικής διαδικασίας και των επεισοδίων διδασκαλίας, εφαρμόστηκαν λεπτομερή σχέδια μαθημάτων και όλες οι συνεδρίες ελέγχθηκαν από τους ερευνητές. Όλες οι ομάδες διδάχθηκαν τον τροχό από τον ίδιο ΚΦΑ, σύμφωνα με το στιλ της πρακτικής διδασκαλίας, είχαν ίσο χρόνο εξάσκησης και χρησιμοποίησαν τις ίδιες ασκήσεις και τα ίδια όργανα. Αρχικά, έγιναν δύο (2) προκαταρκτικά μαθήματα για την κατανόηση του στιλ διδασκαλίας και της όλης διαδικασίας από τους μαθητές. Στη συνέχεια, ακολούθησε το κυρίως πρόγραμμα, που ολοκληρώθηκε σε δώδεκα (12) διδακτικές μονάδες, διάρκειας 30 λεπτών και με συχνότητα δύο (2) φορές την εβδομάδα. Στην αρχή κάθε διδακτικής μονάδας, μετά από μια πεντάλεπτη προθέρμανση, ο καθηγητής επεξηγούσε και επιδείκνυε τις ασκήσεις που έπρεπε να μαθευτούν και υπενθύμιζε τους ρόλους των μαθητών και του καθηγητή με τους μαθητές. Κατόπιν, δινόταν η ευκαιρία στους μαθητές να εξασκηθούν με τον τρόπο της κυκλικής εξάσκησης, ενώ είχαν στη διάθεσή τους φύλλα οδηγιών και κριτηρίων για κάθε άσκηση. Στη διάρκεια της εξάσκησης, ο ΚΦΑ παρείχε ατομική ανατροφοδότηση, ενώ μετακινούσε συστηματικά τους μαθητές στον επόμενο σταθμό, ανά πέντε (5) λεπτά. Oι μαθητές κάθε ομάδας χωρίστηκαν σε τέσσερις (4) υποομάδες και εξασκούνταν ατομικά σε σταθμούς, σε τέσσερις ασκήσεις (μία άσκηση σε κάθε σταθμό). Oι δύο από τις ασκήσεις αφορούσαν στην εκμάθηση του τροχού και οι υπόλοιπες σε διαφορετικές ασκήσεις ΕΓ. Συνολικά επιλέχθηκαν έξι (6) ασκήσεις για την εκμάθηση του τροχού και χρησιμοποιήθηκαν δύο στην 1 η -4 η διδακτική μονάδα, δύο στην 5 η -8 η και δύο στην 9 η -12 η. Oι ασκήσεις αυτές ήταν: 1) πλάγιο πέρασμα πάγκου,

Επίδραση του φύλου και επιπέδου δεξιότητας στην εκμάθηση και διατήρηση 41 ύψους 30 εκ., μετά από πλάγια στήριξη χεριών και ώθηση ποδιών, 2) πλάγιο πέρασμα χαμηλού πλινθίου, ύψους 20 εκ., μετά από διαδοχική πλάγια στήριξη χεριών και ώθηση ποδιών, 3) τροχός πάνω στην περιφέρεια κύκλου, ακτίνας 80 εκ., 4) τροχός με πέρασμα σκελών επάνω από χαμηλό επικλινή εμπόδιο (ελαστικό σχοινάκι), 5) τροχός εντός διαδρόμου πλάτους 60 εκ. και 6) τροχός επάνω σε ευθεία γραμμή. Για να ελεγχθεί η επίδραση του στιλ στα αποτελέσματα μάθησης των μαθητών διαφορετικής δεξιότητας, οι μαθητές κατηγοριοποιήθηκαν σε δύο ομάδες (χαμηλής/ υψηλής δεξιότητας), βάσει των αρχικών τους επιδόσεων. Τα σκορ των αγοριών και των κοριτσιών τακτοποιήθηκαν ιεραρχικά και διαιρέθηκαν στη μέση. Στον πίνακα 1 παρουσιάζονται τα δεδομένα των αρχικών μετρήσεων για τις ομάδες χαμηλής και υψηλής δεξιότητας. Όπως διαπιστώθηκε, οι μαθητές υψηλής δεξιότητας φάνηκαν πιο ικανοί στην αρχική εκτέλεση του τροχού, από εκείνους της χαμηλής δεξιότητας. Ανάλυση δεδομένων Για να εξετασθεί η μάθηση των μαθητών (από αρχική έως τελική και μέτρηση διατήρησης) και να ανιχνευθεί εάν κάποια ομάδα υπερείχε έναντι των άλλων, χρησιμοποιήθηκαν ξεχωριστές αναλύσεις διακύμανσης 2 2 3 (φύλο επίπεδο δεξιότητας μέτρηση), με επαναλαμβανόμενες μετρήσεις στον τελευταίο παράγοντα. Επίσης, ακολούθησαν τεστ πολλαπλών συγκρίσεων Bonferroni, για τη διαπίστωση στατιστικά σημαντικών διαφορών μεταξύ των επιπέδων των τριών παραγόντων. Αποτελέσματα Η περιγραφική στατιστική για τις επιδόσεις των ομάδων στον τροχό (Πίν. 2) έδειξε ότι όλες οι ομάδες βελτίωσαν την εκτέλεσή τους από την αρχική μέτρηση έως την τελική και τη μέτρηση διατήρησης. Oι ομάδες των κοριτσιών παρουσίασαν τις μεγαλύτερες μέσες βαθμολογίες, σε σχέση με τις αντίστοιχες των αγοριών. Τις υψηλότερες επιδόσεις έδειξε η ομάδα υψηλής δεξιότητας των κοριτσιών (Μ=4.96 στην αρχική, Μ=6.52 στην τελική και Μ=6.28 στη μέτρηση διατήρησης), ενώ τις μικρότερες βαθμολογίες παρουσίασε η ομάδα χαμηλής δεξιότητας των αγοριών (Μ=2.38, Μ=3.95 και Μ=4.01 βαθμούς αντίστοιχα). Πίνακας 1. Αρχικές επιδόσεις των μαθητών ανά φύλο και επίπεδο δεξιότητας. Oμάδες Ν Μ ΤΑ Εύρος Min-Max Κορίτσια 19 3.82 1.38 5.85 1.00-6.85 Χ/Δ 10 2.79 0.78 2.68 1.00-3.68 Υ/Δ 9 4.96 0.92 2.87 3.98-6.85 Αγόρια 27 3.30 1.18 3.93 1.57-5.50 Χ/Δ 14 2.38 0.45 1.58 1.57-3.15 Υ/Δ 13 4.30 0.86 2.32 3.18-5.50 Σημείωση: Χ/Δ= Χαμηλή δεξιότητα, Υ/Δ= Υψηλή δεξιότητα.

42 ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΑΘΛΗΣΗ, Τόμος VIII, 2011/2012 Πίνακας 2. Περιγραφική ανάλυση για τις επιδόσεις των ομάδων στην εκτέλεση τροχού στις τρεις μετρήσεις. Μ/Σκορ = Μεταβολή του σκορ από την αρχική μέτρηση. Αρχική Μ. Τελική Μ. Διατήρηση Μ. Oμάδες Ν Μ ΤΑ Μ ΤΑ Μ/Σκορ Μ ΤΑ Μ/Σκορ Κορίτσια 19 3.82 (G*) 1.38 5.42 (G*) 1.28 1.60 5.30 1.24 1.49 Χ/Δ 10 2.79 0.78 4.42 0.79 1.63 4.43 0.70 1.63 Υ/Δ 9 4.96 (S) 0.92 6.52 (G*,S) 0.63 1.56 6.28 (S) 0.94 1.32 Αγόρια 27 3.30 1.18 4.78 1.25 1.48 4.81 1.26 1.51 Χ/Δ 14 2.38 0.45 3.95 0.97 1.57 4.01 0.96 1.63 Υ/Δ 13 4.30 (S) 0.86 5.68 (S) 0.84 1.38 5.68 (S) 0.93 1.39 * p<.05 level, p<.001 level. Σημείωση: G = Διαφορές ως προς τον παράγοντα «φύλο», S = Διαφορές ως προς τον παράγοντα «επίπεδο δεξιότητας». Oι αναλύσεις διακύμανσης έδειξαν στατιστικά σημαντικές διαφορές ως προς τον παράγοντα «μέτρηση» (F 2,84 =213.28, p<.001). Από τις αναλύσεις πολλαπλών συγκρίσεων Bonferroni, που ακολούθησαν, φάνηκε ότι όλοι οι μαθητές παρουσίασαν σημαντική πρόοδο από την αρχική μέτρηση έως την τελική και τη μέτρηση διατήρησης, χωρίς μεταβολές από την τελική έως τη μέτρηση διατήρησης. Η επίδραση του παράγοντα «μέτρηση» ελέγχθηκε χωριστά σε κάθε επίπεδο του παράγοντα «φύλο» και έδειξε ότι τα αρχικά σκορ των κοριτσιών ήταν σημαντικά χαμηλότερα από τα σκορ της τελικής μέτρησης και της διατήρησης (F 2,34 =133.49, p<.001), όπως επίσης και εκείνα των αγοριών (F 2,50 =104.33, p<.001). Σχετικά με τον παράγοντα «φύλο» οι αναλύσεις έδειξαν μια στατιστικά σημαντική κύρια επίδραση (F 1,42 =6.13, p<.05), με υπεροχή των κοριτσιών έναντι των αγοριών στην εκτέλεση της δεξιότητας. Ωστόσο, δεν παρατηρήθηκε στατιστικά σημαντική αλληλεπίδραση μεταξύ των παραγόντων «φύλο» και «μέτρηση» (F 2,84 =.445, p>.05). Όπως φάνηκε από την ανάλυση των απλών κύριων επιδράσεων, υπήρξαν σημαντικές διαφορές μεταξύ κοριτσιών και αγοριών για την αρχική μέτρηση (F 1,42 =5.69, p<.05) και την τελική μέτρηση (F 1,42 =6.89, p<.05), ενώ οι διαφορές τους δεν ήταν σημαντικές στη μέτρηση διατήρησης (F 1,42 =3.54, p>.05). Ακόμη, στον πίνακα 2 μπορεί κανείς να διακρίνει μια αύξηση της διαφοράς των δύο ομάδων από την αρχική (Δ=.54) έως την τελική μέτρηση (Δ=.66), η οποία μειώνεται στη μέτρηση διατήρησης (Δ=.51). Όσον αφορά στον παράγοντα «επίπεδο δεξιότητας» τα αποτελέσματα αποκάλυψαν επίσης μια σημαντική κύρια επίδραση (F 1,42 =69.19, p<.001), δείχνοντας ότι οι μαθητές υψηλής δεξιότητας είχαν υψηλότερα σκορ μετρήσεων από τους μα-

Επίδραση του φύλου και επιπέδου δεξιότητας στην εκμάθηση και διατήρηση 43 8 Κορίτσια Υ/ Κορίτσια Χ/ Αγόρια Υ/ Αγόρια Χ/ M.O. Επίδοσης 7 6 5 4 3 2 1 Αρχική Τελική ιατήρηση Μετρήσεις Γράφημα 1. Επιδόσεις των μαθητών ανά φύλο και επίπεδο δεξιότητας στις τρεις μετρήσεις.. Στατιστικά σημαντικές διαφορές ως προς τον παράγοντα «μέτρηση» (p<.001). θητές χαμηλής δεξιότητας (Γράφημα 1). Όμως, δεν προέκυψαν στατιστικά σημαντικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ των παραγόντων «επίπεδο δεξιότητας» και «μέτρηση» (F 2,84 =1.35, p>.05), ούτε μεταξύ των παραγόντων «φύλο», «επίπεδο δεξιότητας» και «μέτρηση» (F 2,84 =.156, p>.05). Για μια πιο λεπτομερή διερεύνηση έγιναν συγκρίσεις στα σκορ των μαθητών μεταξύ και εντός των δύο επιπέδων δεξιότητας. Oι αναλύσεις μεταξύ των επιπέδων δεξιότητας έδειξαν ότι ανεξαρτήτως φύλου, οι μαθητές υψηλής δεξιότητας υπερείχαν σημαντικά και στις τρεις μετρήσεις (στην αρχική μέτρηση F 1,42 =82.07, p<.001, την τελική F 1,42 =52.02, p<.001, και τη μέτρηση διατήρησης F 1,42 =42.92, p<.001). Ωστόσο, διακρίθηκε μια τάση μείωσης αυτής της διαφοράς μεταξύ των δύο επιπέδων δεξιότητας, από μέτρηση σε μέτρηση (στην αρχική μέτρηση Δ=2.04, στην τελική Δ=1.91 και σε αυτή της διατήρησης Δ=1.76), με τους μαθητές χαμηλής δεξιότητας να παρουσιάζουν μεγαλύτερη βελτίωση. Όπως φαίνεται και στον πίνακα 2, οι ομάδες χαμηλής δεξιότητας μετέβαλαν τα αρχικά σκορ τους περισσότερο (γύρω στις 1.60 μονάδες), ενώ οι ομάδες υψηλής δεξιότητας βελτιώθηκαν λιγότερο. Oι αναλύσεις εντός των επιπέδων δεξιότητας έδειξαν ότι, στο επίπεδο χαμηλής δεξιότητας, τα κορίτσια εκτέλεσαν καλύτερα έναντι των αγοριών, όμως οι διαφορές τους (Δ=.435) δεν ήταν στατιστικά σημαντικές (F 1,22 =2.26, p=.147). Για το επίπεδο υψηλής δεξιότητας, οι διαφορές μεταξύ κοριτσιών και αγοριών ήταν μεγαλύτερες (Δ=.699), αλλά και πάλι δεν ήταν στατιστικά σημαντικές (F 1,20 =3.78, p=.066). Oι παραπέρα έλεγχοι, με independent sample t test, αποκάλυψαν στατιστικά σημαντικές διαφορές μόνο εντός του επιπέδου υψηλής δεξιότητας και μόνο κατά την τελική μέτρηση (t=2.54, p=.019), όπου τα κορίτσια υπερείχαν σημαντικά σε σχέση με τα αγόρια (Πίν. 2).

44 ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΑΘΛΗΣΗ, Τόμος VIII, 2011/2012 Συζήτηση Συμπεράσματα Με βάση τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης, όπως αναμενόταν, επιβεβαιώθηκε η υπόθεση ότι το πρακτικό στιλ είναι αποτελεσματικό στην απόκτηση και τη διατήρηση του τροχού, σε μαθητές πρώτης γυμνασίου, ανεξαρτήτως φύλου και επιπέδου δεξιότητας. Όλοι οι μαθητές βελτίωσαν τις επιδόσεις τους από την αρχική μέτρηση έως την τελική, και με το τεστ διατήρησης επιβεβαιώθηκε η μάθηση για όλες τις ομάδες. Τα αποτελέσματα αυτά ενισχύονται και από εκείνα άλλων ερευνών (Goldberger & Gerney, 1986; Beckett, 1990; Boyce, 1992). Επειδή ο τομέας της διατήρησης παραμελήθηκε στην έρευνα των στιλ διδασκαλίας, τα παραπάνω ευρήματα παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Εδώ, αξίζει να τονιστεί η σημασία των πορισμάτων της συγκεκριμένης μελέτης, δεδομένου ότι αυτή πραγματοποιήθηκε στο σύνηθες σχολικό περιβάλλον και διήρκεσε επαρκώς. Όσον αφορά στην επίδραση του πρακτικού στιλ διδασκαλίας στο φύλο των μαθητών, τα αποτελέσματα της μελέτης υποστήριξαν τη θετική επίδραση της διδασκαλίας στη μάθηση τόσο των κοριτσιών όσο και των αγοριών, ανεξαρτήτως επιπέδου δεξιότητας. Όμως, όπως προέκυψε από τις αναλύσεις, υπήρξαν σημαντικές διαφορές μεταξύ κοριτσιών και αγοριών στην εκτέλεση του τροχού. Τα κορίτσια απέδωσαν, γενικά, καλύτερα και υπερείχαν έναντι των αγοριών, τα οποία όμως ξεκίνησαν την εκμάθηση της δεξιότητας με ένα σχετικό έλλειμμα. Η ύπαρξη αυτής της αρχικής διαφοράς πιθανά να επηρέασε και το αποτέλεσμα της μη σημαντικής αλληλεπίδρασης. Ωστόσο, από την ανάλυση απλών κύριων επιδράσεων παρατηρήθηκε ότι τα κορίτσια έδειξαν μεγαλύτερη πρόοδο συγκριτικά με τα αγόρια στην τελική μέτρηση, ενώ στα αγόρια φάνηκε η τάση να αποδίδουν καλύτερα στο τεστ διατήρησης. Τα παραπάνω ευρήματα έρχονται σε αντίθεση με εκείνα άλλων μελετών που έδειξαν ότι στο άμεσο στιλ διδασκαλίας (π.χ. πρακτικό), τα αγόρια υπερέχουν σημαντικά σε σχέση με τα κορίτσια στην εκτέλεση τροχού (Hein & Kivimets, 2000) και ότι το πρακτικό στιλ, στην εκμάθηση δεξιοτήτων βόλεϊ, λειτουργεί καλύτερα στα αγόρια από ό,τι στα κορίτσια κολεγίου (Zeng et al., 2009). Αντίθετα, τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης βρίσκονται σε συμφωνία με τα ευρήματα παρόμοιων ερευνών (Griffey, 1980; Griffey, 1983). Σχετικά με την επίδραση του πρακτικού στιλ διδασκαλίας στο επίπεδο δεξιότητας των μαθητών, τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης υποστήριξαν τη θετική επίδραση της διδασκαλίας στη μάθηση τόσο των μαθητών χαμηλής δεξιότητας όσο και των μαθητών υψηλής δεξιότητας, ανεξαρτήτως φύλου. Συγκεκριμένα, φάνηκε ότι οι μαθητές υψηλής δεξιότητας είχαν καλύτερες επιδόσεις στην εκτέλεση του τροχού, από τους μαθητές χαμηλής δεξιότητας, σε όλες τις μετρήσεις, χωρίς όμως την ύπαρξη σημαντικής αλληλεπίδρασης. Ωστόσο, οι αναλύσεις των απλών κύριων επιδράσεων έδειξαν ότι οι μαθητές χαμηλής δεξιότητας τείνουν να παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη βελτίωση, από μέτρηση σε μέτρηση. Παρόμοια αποτελέσματα παρατηρήθηκαν σε μελέτη, που έδειξε ότι το πρακτικό στιλ βοήθησε περισσότερο τους χαμηλής δεξιότητας φοιτητές πανεπιστημίου, για την απόδοση στο καρφί του βόλεϊ (Harrison et al., 1995). Σε ό,τι αφορά τις συγκρίσεις του φύλου εντός των δύο επιπέδων δεξιότητας τα αποτελέσματα της συγκεκριμένης μελέτης δεν έδειξαν σημαντικές διαφορές μεταξύ αγοριών και κοριτσιών. Ωστόσο,

Επίδραση του φύλου και επιπέδου δεξιότητας στην εκμάθηση και διατήρηση 45 από τις αναλύσεις των απλών κύριων επιδράσεων, παρατηρήθηκε ότι τα κορίτσια υπερείχαν έναντι των αγοριών τόσο στο επίπεδο χαμηλής όσο και υψηλής δεξιότητας, όπου σημείωσαν καλύτερες επιδόσεις. Τα ευρήματα αυτά συμφωνούν, εν μέρει, με εκείνα άλλης μελέτης όπου διαπιστώθηκε ότι τα κορίτσια χαμηλής δεξιότητας καταγράφουν χαμηλότερα τελικά σκορ στην εκτέλεση δεξιοτήτων βόλεϊ, σε σχέση με εκείνα αντίστοιχων αγοριών, ενώ τα κορίτσια υψηλής δεξιότητας σκοράρουν υψηλότερα από τα υψηλής δεξιότητας αγόρια (Griffey, 1980). Τα συμπεράσματα που προκύπτουν από τα πορίσματα αυτής της μελέτης είναι: α) Η μορφή διδασκαλίας πρακτικού στιλ μπορεί να είναι μια κατάλληλη επιλογή για την εκμάθηση σύνθετων δεξιοτήτων ΕΓ, οι οποίες απαιτούν αρκετή πρακτική εξάσκηση και β) το πρακτικό στιλ διδασκαλίας ενδεχομένως ενδείκνυται για όλους τους μαθητές, ανεξαρτήτως φύλου και επιπέδου δεξιότητας, με μια μικρή υπεροχή των κοριτσιών και γενικά των μαθητών χαμηλής δεξιότητας. Ωστόσο, λόγω του σχετικά μικρού δείγματος που μπορεί να επηρέασε, συγκεκριμένα, το αποτέλεσμα των μη σημαντικών αλληλεπιδράσεων, απαιτείται περαιτέρω διερεύνηση. Προτείνονται λοιπόν μελέτες σε μεγαλύτερα και διαφοροποιημένα δείγματα, σε περισσότερες και διαφορετικού τύπου δεξιότητες, καθώς και σε διάφορους τομείς ανάπτυξης (γνωστικό, συναισθηματικό, κοινωνικό, ηθικό). ΒΙΒΛΙOΓΡΑΦΙΑ Beckett, K.D. (1990). The effects of two teaching styles on college students achievement of selected physical education outcomes. Journal of Teaching in Physical Education, 10, 153-69. Boyce, B.A. (1992). The effects of three styles of teaching on university students motor performance. Journal of Teaching in Physical Education, 11, 389-401. Cothran, D.J., Kulinna, P.H., Banville, D., & Choi, E. (2005). A cross-cultural investigation of the use of teaching styles. Research Quarterly for Exercise & Sport, 76(2), 193-201. Gerney, P. (1979). The effects of Mosston s practice style and reciprocal style on psychomotor skill acquisition and social development of fifth graders. Unpubli - shed Doctoral Dissertation. Temple University, Philadelphia, U.S.A. Microfilms no. 8014535. Goldberger, M., & Gerney, P. (1986). The effects of direct teaching styles on motor skill acquisition of fifth grade children. Research Quarterly for Exercise & Sport, 57, 215-9. Goldberger, M., & Gerney, P. (1990). Effects of learner use of practice time on skill acqui sition of fifth grade children. Journal of Teaching in Physical Education, 10(1), 84-95. Goldberger, M., Gerney, P., & Chamberlin, J. (1982). The effects of three styles of teaching on the psychomotor performance and social skill development of fifth grade children. Research Quarterly for Exercise & Sport, 53, 116-24. Griffey, D.C. (1980). A study of aptitude x treatment interactions associated with student decision making in physical education classes. Unpublished Doctoral Dissertation. Stanford University, California, U.S.A. Microfilms no. 81-03, 514. Griffey, D.C. (1983). Hunting the elusive ATI: How pupil aptitudes mediate instruction in the gymnasium. In: T.J. Templin &

46 ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΑΘΛΗΣΗ, Τόμος VIII, 2011/2012 J.K. Olson (Eds.), Teaching in Physical Education (pp 265-76). Champaign, IL: Human Kinetics. Harrison, J.M., Fellingham, G.W., Buck, M.M., & Pellett, T.L. (1995). Effects of practice and command styles on rate of change in volleyball performance and self-efficacy of high-, medium-, and low-skilled learners. Journal of Teaching in Physical Education, 14, 328-9. Hein, V., & Kivimets, M. (2000). The effects of two styles of teaching and teachers qualification on motor skill performance of the cartwheel. Acta Kinesiologiae Universitatis Tartuensis, 5, 67-78. Mosston, M., & Ashworth, S. (2002). Teaching Physical Education (5th ed). Benjamin Cummings Publications, San Francisco, CA. Salvara, I.M., & Birone, N.E. (2002). Teacher s use of teaching styles: A comparative study between Greece and Hungary. International Journal of Applied Sports Sciences, 14(2), 46-69. Schmidt, R.A. (1991). Κινητική Μάθηση & Απόδοση: Από τις βασικές αρχές στην πρακτική. Εκδόσεις Αθλότυπος, Αθήνα. Silverman, S. (1996). A pedagogical model of human performance determinants in sports. Proceedings of the Pre-Congress Symposium of the 1996 Seoul International Sport Science Congress, June 20-22, 1996, (pp 32-41), Olympic Parktel, Seoul, Korea. Williams, A. (1993). Aspects of teaching and learning in gymnastics. The British Journal of Physical Education, 24(1), 29-32. Zeng, H.Z., Leung, R.W., Liu, W., & Bian, W. (2009). Learning outcomes taught by three teaching styles in college fundamental volleyball classes. Clinical Kinesiology, 63(1), 1-6.