Χαιρετισμός του Ειδικού Γραμματέα για την Κοινωνία της Πληροφορίας Καθ. Β. Ασημακόπουλου στο HP day 31.03.2005 Θέμα: Ο δημόσιος τομέας ως adaptive enterprise Αγαπητοί σύνεδροι, φίλοι και φίλες Επιθυμώ κατ αρχάς να ευχαριστήσω τους διοργανωτές του συνεδρίου και την Hewlett Packard για το επίπεδο της σημερινής συνάντησης και την ανάδειξη ζητημάτων με μεγάλο ενδιαφέρον τόσο για το δημόσιο όσο και για τον ιδιωτικό τομέα. Αυτό που θεωρώ ότι έχει ιδιαίτερη σημασία στη σημερινή εκδήλωση, είναι ότι οι προτάσεις και οι τεχνολογικές λύσεις που παρουσιάζονται βασίζονται σε μια κοινή παραδοχή: την παραδοχή ότι όλοι οι οργανισμοί, ανεξαρτήτως δημόσιου ή ιδιωτικού χαρακτήρα, πρέπει να μάθουν να αλλάζουν με ταχείς ρυθμούς προκειμένου να επιβιώσουν και να μην ξεπεραστούν από τους ανταγωνιστές τους, επιχειρήσεις ή άλλες ανταγωνίστριες οικονομίες. Αυτός είναι ο ρεαλισμός που πρέπει να μας διακρίνει όλους όταν αναφερόμαστε σε «adaptive organisations» ή «adaptive enterprises». Οι νέες τεχνολογίες, αποτελούν το μέσο προς την κατεύθυνση της ταχύτερης αλλαγής. Ωστόσο οι τεχνολογίες από μόνες τους δεν μπορούν να προσφέρουν τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο. 1
Αυτό που χρειάζεται κυρίως, είναι η κουλτούρα για συνεχή και αδιάκοπη προσαρμογή και αλλαγή. Προκύπτει συνεπώς ένα μάλλον προφανές ερώτημα: Αν ο ανταγωνισμός αποτελεί την κινητήριο δύναμη για αλλαγή και συνεχή βελτίωση στις επιχειρήσεις, τότε ποιο είναι το αντίστοιχο κίνητρο που πρέπει να οδηγεί τις δράσεις βελτίωσης του δημόσιου τομέα; Προκειμένου να διερευνηθεί αυτή η σχέση είναι απαραίτητο να διακρίνουμε κάποια διαφορετικά χαρακτηριστικά των δημόσιων οργανισμών: Πρώτον, ο δημόσιος τομέας δεν λειτουργεί υπό συνθήκες ανταγωνισμού: η πίεση συνεπώς για ταχεία προσαρμογή δεν είναι τόσο ισχυρή, και η έννοια της ανταγωνιστικότητας έχει δυστυχώς μειωμένη βαρύτητα. Ωστόσο, η αναποτελεσματική λειτουργία του επιβαρύνει τη συνολική ανταγωνιστικότητα της οικονομίας, όπως προκύπτει από όλες τις διεθνείς μετρήσεις. Δεύτερον, ο δημόσιος τομέας έχει πολύ συχνά κοινωνική στόχευση που αποτιμάται δυσκολότερα σε επίπεδο αποδοτικότητας, άρα οι όροι παραγωγικότητας, επίτευξης στόχων κλπ. μετρώνται πολύ πιο δύσκολα. Τρίτον, η έκθεση των στελεχών του δημόσιου τομέα στις συνθήκες και τους ρυθμούς των διεθνών αγορών είναι σχετικά περιορισμένη, με αποτέλεσμα να μην γίνεται άμεσα αντιληπτή η απαίτηση για ταχεία προσαρμογή στις εκάστοτε συνθήκες. 2
Άρα, πώς ωθείται ο δημόσιος τομέας στο να καταστεί ένας διαρκώς «προσαρμοζόμενος» οργανισμός; Στην Ειδική Γραμματεία για την Κοινωνία της Πληροφορίας, θεωρούμε ότι κρίσιμη παράμετρος που συμβάλει δραστικά προς αυτή την κατεύθυνση, και η οποία δυστυχώς δεν αποτέλεσε μέρος του κατ αρχήν σχεδιασμού του Επιχειρησιακού Προγράμματος για την Κοινωνία της Πληροφορίας, είναι η αρχή ότι «αν όλα είναι προτεραιότητα, τίποτα δεν είναι προτεραιότητα» Αν επιθυμούμε να αλλάξουμε ρυθμούς, όπως και οι ιδιωτικές επιχειρήσεις, οφείλουμε να ιεραρχήσουμε αυστηρά τους στόχους μας και να διοχετεύσουμε τις προσπάθειές μας με οργανωμένο τρόπο. Στην Ειδική Γραμματεία για την Κοινωνία της Πληροφορίας, παρ ότι δεν μπορούμε να αλλάξουμε δραστικά τη ροή πολλών δράσεων του Προγράμματος, εντούτοις σχεδιάζουμε το κάθε επόμενο βήμα με τρόπο συστηματικό. Για παράδειγμα, από τις πρώτες ημέρες διαγνώσαμε ότι στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Κοινωνία της Πληροφορίας» υπήρχε σημαντικό έλλειμμα περιφερειακής στόχευσης, ώστε οι πολίτες της περιφέρειας να αισθανθούν σε καθημερινό επίπεδο τα οφέλη της νέας τεχνολογίας. Παράλληλα, διαπιστώσαμε ότι πολύ μεγάλο ποσοστό των δράσεων του Προγράμματος, δεν αφορούσε άμεσα σε αυτούς που πραγματικά θα έπρεπε, δηλαδή στους πολίτες. Αυτές οι διαπιστώσεις για το 2005 μεταφράσθηκαν σε ένα αυστηρό προγραμματισμό που περιελάμβανε δύο μεγάλους στόχους: 3
έργα πληροφορικής και τεχνολογιών με έμφαση σε υπηρεσίες αισθητές στους πολίτες, και έργα πληροφορικής για την ανάπτυξη ηλεκτρονικών υπηρεσιών στην περιφέρεια Μέσα στο πρώτο τετράμηνο του 2005, έχουν ήδη προκύψει οι σχετικές δράσεις, όπως η Πρόσκληση 114 και η εκδήλωση ενδιαφέροντος για ηλεκτρονικές υπηρεσίες στους ΟΤΑ και τις Περιφέρειες που ανακοινώθηκε την προηγούμενη εβδομάδα. Παρ όλες τις δυσκολίες του Επιχειρησιακού Προγράμματος και ακριβώς επειδή στοχεύσαμε οργανωμένα, οι Προσκλήσεις τυγχάνουν πολύ υψηλού ενδιαφέροντος και συμμετοχής. Και οι έννοιες των «υπηρεσιών» με θετικό αντίκτυπο στους πολίτες δεν παρέμειναν ευχολόγιο. Τα κριτήρια αξιολόγησης των προτεινόμενων έργων μεταβλήθηκαν δραστικά, ώστε να εξασφαλίζουν ότι κάθε έργο που εντάσσεται στις συγκεκριμένες Προσκλήσεις, αφορά άμεσα στον πολίτη. Άρα η πρώτη κρίσιμη παράμετρος για αλλαγή στο δημόσιο τομέα, είναι η σαφής και συστηματική ιεράρχηση των στόχων. Η καλά εστιασμένη προσπάθεια εκτιμούμε ότι μπορεί να επιφέρει ταχύτερο βηματισμό, στους τομείς που επιλέγουμε. Και βεβαίως στοχοθέτηση χωρίς μέτρηση του αποτελέσματος δεν μπορεί να υπάρξει. Το Παρατηρητήριο για την Κοινωνία της Πληροφορίας έως τον Ιούνιο του 2005 θα δώσει σε όλους μας, μια ολοκληρωμένη εικόνα της κατάστασης της Κοινωνίας της Πληροφορίας στην Ελλάδα, βάσει συγκρίσιμων Ευρωπαϊκών δεικτών και μεθοδολογιών. Μια εικόνα που έλειπε για περισσότερο από 4 έτη. 4
Η δεύτερη παράμετρος για τη βελτίωση της προσαρμοστικότητας του δημόσιου τομέα, αφορά στον τρόπο επίλυσης των ζητημάτων που προκύπτουν. Εκεί όπου ο γραμμικός τρόπος λειτουργίας του δημοσίου τομέα δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί με συμβατικές λύσεις, επιλέγουμε δραστικές λύσεις, επιλέγουμε τομές. Για παράδειγμα, για να αλλάξει ο χάρτης της ευρυζωνικότητας στη χώρα, δεν αρκεί να υλοποιηθούν κάποιες επιμέρους δράσεις, κάποια ασύνδετα έργα. Στη λογική των «δραστικών τομών» αλλάζουμε το χάρτη ευρυζωνικών υποδομών της χώρας, καθώς εντός του έτους θα ξεκινήσουν να υλοποιούνται σε περισσότερες από 60 περίπου πρωτεύουσες νομών τα έργα των μητροπολιτικών οπτικών δακτυλίων. Μια «τομή» που φέρνει γρήγορα νέες υποδομές της Κοινωνίας της Πληροφορίας στην περιφέρεια. Στη λογική των «τομών», αυτή τη φορά με παράδειγμα που αφορά στο συντονισμό και στην υλοποίηση των έργων Πληροφορικής συνολικά, το Υπουργικό Συμβούλιο αποφάσισε το Φεβρουάριο του 2005 τη δημιουργία οργανωτικού σχήματος άμεσης εφαρμογής των αποφάσεων της Επιτροπής Πληροφορικής από την «Κοινωνία της Πληροφορίας Α.Ε.». Στόχος είναι η οργανωτική και λειτουργική συνάφεια σε όλα τα στάδια των παρεμβάσεων πληροφορικής, από την κατάρτιση της στρατηγικής και το σχεδιασμό μέχρι και την υλοποίηση των έργων του δημόσιου τομέα. Δραστικές τομές σχεδιάζουμε μέσα στο έτος και για την παιδεία και την κατάρτιση, οι οποίες θα ανακοινωθούν στο επόμενο διάστημα. 5
Η τρίτη ικανότητα που κρίνει αν ένας οργανισμός μπορεί να προσαρμόζεται, αν μπορεί δηλαδή να είναι «adaptive», αφορά στην δυνατότητά του να «αφουγκράζεται» την πραγματικότητα. Στην Ειδική Γραμματεία για την Κοινωνία της Πληροφορίας, αυτή την πρόθεσή μας την αποδεικνύουμε καθημερινά σε όλα τα επίπεδα. Εκτός της πολύ τακτικής συνεργασίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση για τη συνδιαμόρφωση των στόχων της Κοινωνίας της Πληροφορίας έως το 2010, το γνωστό πλέον «i2010», αξιοποιούμε την τεχνογνωσία του κλάδου τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών σχεδόν σε όλες τις υπό σχεδιασμό παρεμβάσεις. Αυτή η αξιοποίηση, δεν αφορά μόνο στο στάδιο κάποιας «τελικής» διαβούλευσης που ούτως ή άλλως πραγματοποιείται, αλλά στην ενεργό συμμετοχή των φορέων της αγοράς, του ΣΕΒ, του ΣΕΠΕ, του ΣΕΣΜΑ, του ΣΕΠΒΕ κλπ. στο σχεδιασμό των έργων κρατικών ενισχύσεων από πολύ νωρίς. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα έργα για την ευρυζωνικότητα, όπου υπάρχει συνεχής και πολύ καλή συνεργασία με τους φορείς της αγοράς από τα πρώτα βήματα σχεδιασμού τους. Με σαφή στόχευση, δραστικές τομές όπου απαιτείται και «ανοιχτά μάτια» προσπαθούμε τουλάχιστον στον τομέα των τεχνολογιών, να βελτιώσουμε τους ρυθμούς απόκρισης του δημόσιου τομέα και να τον κάνουμε να αποκτήσει, έστω κάποια λίγα, χαρακτηριστικά ενός «προσαρμοζόμενου οργανισμού». 6
Η προσπάθεια δεν είναι εύκολη και τα αποτελέσματα δεν θα είναι άμεσα. Επιθυμούμε την ενεργό συμβολή του ιδιωτικού τομέα σε αυτή την προσπάθεια. Είναι σαφές, ότι για εμάς ο ιδιωτικός τομέας είναι ένας μεγάλος σύμμαχος με ισχυρή τεχνογνωσία, δυνατότητα αυτοχρηματοδότησης κάποιων κρίσιμων έργων, διεθνείς συνεργασίες και ισχυρό ανθρώπινο κεφάλαιο. Τα αποτελέσματα της σχέσης αυτής, μπορούν να μεγιστοποιηθούν αν αντιμετωπίσουμε την πληροφορική, και ειδικότερα τα έργα ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, όχι ως διελκυστίνδα μεταξύ δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, αλλά ως πεδίο κοινής προσπάθειας. Η επιτυχία του δημόσιου τομέα στο να καταστεί ανταγωνιστικότερος και προσαρμοστικότερος, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την επιτυχία του ιδιωτικού τομέα στους ανάλογους στόχους ανταγωνιστικότητας.. Αλλά και το αντίστροφο Θα είναι λάθος το δημόσιο να αντιμετωπισθεί ως το «μάννα εξ ουρανού» για την πληροφορική, όπως θα είναι επίσης λάθος να αντιμετωπισθεί ο ιδιωτικός τομέας ως ο συνεργάτης που έχει μόνο υποχρεώσεις υλοποίησης χωρίς δικαιώματα. Κλείνοντας με αυτές τις σκέψεις, σας ευχαριστώ ιδιαιτέρως και εύχομαι καλή επιτυχία στις εργασίες του συνεδρίου. 7