Διδάσκοντας φυσικές επιστήμες με την κεραμική τέχνη και τις ψηφιακές αφηγήσεις: Οι ιδιότητες του αέρα

ΤΠΕ στην Εκπαίδευση 679 Διδάσκοντας φυσικές επιστήμες με την κεραμική τέχνη και τις ψηφιακές αφηγήσεις: Οι ιδιότητες του αέρα Άννα Λέτσι 1, Ξένια Αραπάκη 2 και Φανή Σέρογλου 3 letsianna@eled.auth.gr, parap@uth.gr, seroglou@eled.auth.gr 1 Μεταπτυχιακή φοιτήτρια, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 2 Επίκουρη καθηγήτρια, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας 3 Επίκουρη καθηγήτρια, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Περίληψη Στην εργασία αυτή παρουσιάζουμε το σχεδιασμό, την εφαρμογή και την ανάλυση των αποτελεσμάτων μ ια ς π ο ιο τικ ή ς έρ ευ ν α ς γ ια τη δ ιδ α σ κ α λ ία τω ν χ α ρ α κ τη ρ ισ τικ ώ ν κ α ι τω ν ιδ ιο τή τω ν το υ α έρ α χ ρ η σ ιμ ο π ο ιώ ν τα ς τη ν κ ερ α μ ικ ή κ α ι τις ψ η φ ια κ ές α φ η γ ή σ εις π ο υ π ρ α γ μ α το π ο ιείτα ι σ ε ν η π ια γ ω γ εία σ τη ν Α θ ή ν α κ α ι σ το Κ ιλ κ ίς (σ ε 9 1 π α ιδ ιά η λ ικ ία ς 4 5 ετώ ν ) κ α ι α π ο τελ εί μ ια π ρ ώ τη εφ α ρ μ ο γ ή το υ μ ο ν τέλ ο υ LEARN (L E a rn in g th ro u g h A R t a n d N a rra tiv e s). Χ ρ η σ ιμ ο π ο ιώ ν τα ς ω ς β α σ ικ ό υ λ ικ ό το ν π η λ ό, εξετά ζο ν τα ι ο ι β α σ ικ ές ιδ ιό τη τες το υ α έρ α ό π ω ς ο ό γ κ ο ς, η κ ίν η σ η τω ν μ ο ρ ίω ν κ α ι η π α ρ α γ ω γ ή ή χ ο υ. Τ α π α ιδ ιά φ τιά χ ν ο υ ν α π λ ές τρ ισ δ ιά σ τα τες κ α τα σ κ ευ ές, σ τή ν ο υ ν σ κ η ν ικ ά, δ η μ ιο υ ρ γ ο ύ ν σ εν ά ρ ια κ α ι τα ιν ίες slo w m a tio n κ α ι δ ια π ρ α γ μ α τεύ ο ν τα ι α φ η ρ η μ έν ες έν ν ο ιες δ ίν ο ν τα ς σ ε α υ τές σ χ ή μ α, ό γ κ ο, μ ο ρ φ ή κ α ι ν ό η μ α. Τ α δ εδ ο μ έν α α π ό τις εφ α ρ μ ο γ ές α ν α λ ύ ο ν τα ι μ ε το ερ ευ ν η τικ ό μ ο ν τέλ ο GNOSIS (G u id e lin e s fo r N a tu re O f S cie n ce In tro d u ctio n in S cie n tific lite ra cy ) γ ια τη ν κ α τα γ ρ α φ ή κ α ι α ξιο λ ό γ η σ η τω ν ό ψ εω ν τη ς φ ύ σ η ς τω ν φ υ σ ικ ώ ν επ ισ τη μ ώ ν π ο υ τα π α ιδ ιά α ν α δ εικ ν ύ ο υ ν σ το π λ α ίσ ιο α υ τή ς τη ς δ η μ ιο υ ρ γ ικ ή ς μ α θ η σ ια κ ή ς δ ια δ ικ α σ ία ς. Λέξεις κλειδιά: δ η μ ιο υ ρ γ ικ ή μ ά θ η σ η σ τις φ υ σ ικ ές επ ισ τή μ ες, κ ερ α μ ικ ή, ψ η φ ια κ ές α φ η γ ή σ εις, slo w m a tio n, ερ ευ ν η τικ ά μ ο ν τέλ α LEARN και GNOSIS Εισαγωγή Γ ια π ο λ λ ά χ ρ ό ν ια δ ιδ ά σ κ ο υ μ ε α φ η ρ η μ έν ες έν ν ο ιες τω ν φ υ σ ικ ώ ν επ ισ τη μ ώ ν σ ε π α ιδ ιά δ ια φ ό ρ ω ν η λ ικ ιώ ν σ τη ν υ π ο χ ρ εω τικ ή εκ π α ίδ ευ σ η κ α ι σ τη σ υ ν έχ εια α ξιο λ ο γ ο ύ μ ε μ ε δ ιά φ ο ρ ες μ εθ ό δ ο υ ς τα μ α θ η σ ια κ ά α π ο τελ έσ μ α τα κ α τα λ ή γ ο ν τα ς λ ίγ ο ω ς π ο λ ύ ό λ ες τις φ ο ρ ές σ τα ίδ ια α π ο γ ο η τευ τικ ά α π ο τελ έσ μ α τα (D riv e r e t a l., 1 9 9 6 ; Κ ο υ μ α ρ ά ς & Σ έρ ο γ λ ο υ, 2 0 0 8 ; O E C D, 2 0 0 1 ; 2 0 0 4 ). Ο ι α φ η ρ η μ έν ες έν ν ο ιες είν α ι δ ύ σ κ ο λ ο ν α τις δ ια χ ειρ ισ το ύ ν εν ή λ ικ ες ειδ ικ ο ί, π ό σ ο μ ά λ ισ τα μ α θ η τές κ α ι μ α θ ή τρ ιες (T h a g a rd, 1 9 9 2 ). Σ τη ν ερ γ α σ ία μ α ς α υ τή π ρ ο τείν ο υ μ ε μ ια ά λ λ η α ν τιμ ετώ π ισ η τη ς δ ιδ α σ κ α λ ία ς τω ν φ υ σ ικ ώ ν επ ισ τη μ ώ ν μ έσ α α π ό τη ν τέχ ν η κ α ι τις α φ η γ ή σ εις (L e m k e, 2 0 0 2 ; B ru n e r, 2 0 0 4 ; H a d z ig e o rg io u, 2 0 0 6 ). Ο ι α φ η ρ η μ έν ες έν ν ο ιες, εν τα γ μ έν ες σ ε δ η μ ιο υ ρ γ ικ ά μ α θ η σ ια κ ά π ερ ιβ ά λ λ ο ν τα, γ ίν ο ν τα ι α ν τικ είμ εν α τρ ισ δ ιά σ τα τω ν κ α τα σ κ ευ ώ ν α π ό τα π α ιδ ιά κ α ι σ τη σ υ ν έχ εια ο ι κ α τα σ κ ευ ές α υ τές π ρ ω τα γ ω ν ισ το ύ ν σ ε ψ η φ ια κ ές α φ η γ ή σ εις π ο υ τα ίδ ια τα π α ιδ ιά α ν α π τύ σ σ ο υ ν (P ilio u ra s e t al., 2011). Μέσα από αυτή τη διαδικασία το αφηρημένο αποκτά σχήμα, μορφή και νόημα γ ια το υ ς μ α θ η τές κ α ι τις μ α θ ή τρ ιες. Τ α τελ ευ τα ία τρ ιά ν τα χ ρ ό ν ια ό λ ο κ α ι π ερ ισ σ ό τερ ες έρ ευ ν ες γ ίν ο ν τα ι σ τη ν Ε λ λ ά δ α κ α ι σ το ν κ ό σ μ ο γ ια το ν επ α ν α σ χ εδ ια σ μ ό τη ς εκ π α ίδ ευ σ η ς σ τις φ υ σ ικ ές επ ισ τή μ ες, έτσ ι ώ σ τε ν α α φ ο ρ ά ό λ ο υ ς το υ ς π ο λ ίτες κ α ι ν α κ α λ λ ιερ γ εί το γ ρ α μ μ α τισ μ ό σ τις φ υ σ ικ ές επ ισ τή μ ες (Je n k in s, 1 9 9 6 ; H o d so n, 1 9 9 8 ; L e a ch e t a l 2 0 0 0 ; W e lls & C la x to n 2 0 0 2 ; Σ έρ ο γ λ ο υ Φ., 2 0 0 6 ; K o lio p o u lo s e t a l., 2 0 0 7 ; H u n t 2 0 0 8 ). Ε π ιχ ειρ ώ ν τα ς ν α εν θ α ρ ρ ύ ν ο υ μ ε τη δ η μ ιο υ ρ γ ικ ή

680 9 ο Πανελλήνιο Συνέδριο με Διεθνή Συμμετοχή μ ά θ η σ η σ τις φ υ σ ικ ές επ ισ τή μ ες, ο ι τέχ ν ες μ α ς β ο η θ ο ύ ν ν α α ν α π τύ ξο υ μ ε ν έα δ η μ ιο υ ρ γ ικ ά περιβάλλοντα μάθησης που οδηγούν στην κατανόηση των επιστ ημονικών εννοιών εν ερ γ ο π ο ιώ ν τα ς δ ια φ ο ρ ετικ ές μ ο ρ φ ές γ ν ώ σ η ς κ α ι εμ π ειρ ία ς, εν ώ εν ερ γ ο π ο ιο ύ ν δ ια φ ο ρ ετικ ο ύ ς τύ π ο υ ς π ο λ λ α π λ ή ς ν ο η μ ο σ ύ ν η ς (G a rd n e r, 1 9 8 2 ; S m ith, 1 9 8 2 ; W rig h t, 1 9 9 1 ; P a p a d o p o u lo s & S e ro g lo u, 2 0 1 2 ). Σ τη ν ερ γ α σ ία α υ τή ο σ υ γ κ ερ α σ μ ό ς τη ς δ ιδ α κ τικ ή ς τω ν φ υ σ ικ ώ ν επ ισ τη μ ώ ν, τη ς τέχ ν η ς τη ς κ ερ α μ ικ ή ς κ α ι τω ν ψ η φ ια κ ώ ν α φ η γ ή σ εω ν α π ό το ν χ ώ ρ ο τω ν Τ Π Ε μ ε σ τό χ ο τη δ η μ ιο υ ρ γ ικ ή μ ά θ η σ η υ λ ο π ο ιείτα ι σ τα π λ α ίσ ια το υ μ ο ν τέλ ο υ LEARN (L E a rn in g th ro u g h A R t a n d N a rra tiv e s Μ α θ α ίν ο ν τα ς μ έσ α α π ό τη ν τέχ ν η κ α ι τις α φ η γ ή σ εις) π ο υ π α ρ ο υ σ ιά ζετα ι σ τη ν Ε ικ ό ν α 1. Εικόνα 4: Tο μοντέλο LEARN (LEarning through ARt and Narratives) Η τέχ ν η τη ς κ ερ α μ ικ ή ς κ α ι γ εν ικ ό τερ α ο ι εικ α σ τικ ές κ α ι εφ α ρ μ ο σ μ έν ες τέχ ν ες έχ ο υ ν π ο λ λ ές φ ο ρ ές σ υ ν α ν τη θ εί μ ε τη ν ισ το ρ ία, τις φ υ σ ικ ές επ ισ τή μ ες κ α ι τη ν τεχ ν ο λ ο γ ία κ α ι ο ι κ ο ιν ο ί τό π ο ι α υ τώ ν τω ν π εδ ίω ν μ π ο ρ ο ύ ν ν α α ν α δ ειχ θ ο ύ ν σ το ν εκ π α ιδ ευ τικ ό χ ώ ρ ο τό σ ο στην ανάπτυξη διδακτικού υλικού όσο και στο σχεδιασμό δημιουργικών μαθησιακών π ερ ιβ α λ λ ό ν τω ν κ α ι δ ιδ α κ τικ ώ ν σ τρ α τη γ ικ ώ ν (A ra p a k i & Z a fra n a, 2 0 0 4 ; A ra p a k i & K o n to y ia n n i, 2 0 0 6 ; N isio to u & A ra p a k i, 2 0 0 9 ; A ra p a k i & K o lio p o u lo s, 2 0 1 0 ). Τ α υ τό χ ρ ο ν α, ο ι ψηφιακές αφηγήσεις και ειδικότερα η τεχνική του slowmation (2 φωτογραφίες ανά δ ευ τερ ό λ επ το ) π ρ ο σ φ έρ ο υ ν τη δ υ ν α τό τη τα ν α α π ο κ τή σ ο υ ν ο ι έν ν ο ιες εικ ό ν α κ α ι ή χ ο σ υ μ β ά λ λ ο ν τα ς τό σ ο σ τη δ η μ ιο υ ρ γ ικ ή μ ά θ η σ η ό σ ο κ α ι σ το ν σ χ εδ ια σ μ ό κ α ι σ τη ν α ν ά π τυ ξη εκ π α ιδ ευ τικ ο ύ υ λ ικ ο ύ γ ια τη δ ιδ α σ κ α λ ία τω ν φ υ σ ικ ώ ν επ ισ τη μ ώ ν (H o u g h to n & W illo w s 1 9 8 7, N e w b y, 2 0 0 9 ). Τ ο slo w m a tio n ω ς μ ια α π λ ο π ο ιη μ έν η μ ο ρ φ ή το υ a n im a tio n μ π ο ρ εί ν α π α ρ ο υ σ ιά σ ει κ α ι ν α «ο π τικ ο π ο ιή σ ει» τη ν α φ η ρ η μ έν η δ ιδ α σ κ α λ ία τω ν φ υ σ ικ ώ ν επ ισ τη μ ώ ν υποστηρίζοντας πολυτροπικές αναπαραστάσεις (Kress et al., 2001; Brown, 2011). Οι μαθητές κ α ι ο ι μ α θ ή τρ ιες δ είχ ν ο υ ν μ εγ α λ ύ τερ η σ υ μ μ ετο χ ή, π ερ ισ σ ό τερ η ο μ α δ ικ ό τη τα, χ ρ η σ ιμ ο π ο ιο ύ ν τη φ α ν τα σ ία το υ ς κ α ι κ α τα ν ο ο ύ ν τις δ ιά φ ο ρ ες έν ν ο ιες το υ φ υ σ ικ ο ύ κ ό σ μ ο υ μ ε έν α ν ο ικ είο, ευ χ ά ρ ισ το κ α ι α π ο τελ εσ μ α τικ ό τρ ό π ο (H o b a n e t a l., 2 0 0 7 ; S e ro g lo u, 2 0 0 8 ;

ΤΠΕ στην Εκπαίδευση 681 K e a st e t a l., 2 0 1 0 ). Ε φ α ρ μ ό ζο ν τα ς το μ ο ν τέλ ο LEARN, τα π α ιδ ιά φ τιά χ ν ο υ ν α π λ ές τρισδιάστατες κεραμικές κατασκευές, στήνουν σκηνικά, δημιουργούν σενάρια και ταινίες slo w m a tio n κ α ι δ ια π ρ α γ μ α τεύ ο ν τα ι α φ η ρ η μ έν ες έν ν ο ιες δ ίν ο ν τα ς σ ε α υ τές σ χ ή μ α, ό γ κ ο, μ ο ρ φ ή κ α ι ν ό η μ α. Μια εφαρμογή του μοντέλου LEARN στο νηπιαγωγείο Ε φ α ρ μ ό ζο ν τα ς γ ια π ρ ώ τη φ ο ρ ά το μ ο ν τέλ ο L E A R N σ το ν η π ια γ ω γ είο, δ ιερ ευ ν ο ύ μ ε τη ν αποτελεσματικότητα αυτού του διδακτικού μετασχηματισμού, τα επίπεδα κατανόησης των ιδ ιο τή τω ν το υ α έρ α α π ό π α ιδ ιά 4 5 χ ρ ό ν ω ν κ α ι τη ν λ ειτο υ ρ γ ικ ό τη τα εκ π α ιδ ευ τικ ο ύ υ λ ικ ο ύ π ο υ δ η μ ιο υ ρ γ είτα ι α π ό π α ιδ ιά γ ια π α ιδ ιά. Σ τη ν π ο ιο τικ ή έρ ευ ν α π ο υ π ρ α γ μ α το π ο ιή θ η κ ε σ υ μ μ ετείχ α ν 9 1 π α ιδ ιά η λ ικ ία ς 4 5 ετώ ν σ ε 4 τά ξεις μ ε 2 0 έω ς 2 5 ν ή π ια η κ α θ εμ ιά σ ε ν η π ια γ ω γ εία τη ς Α θ ή ν α ς κ α ι το υ Κ ιλ κ ίς. Σ το ν π λ η θ υ σ μ ό το υ δ είγ μ α το ς υ π ή ρ χ α ν α ρ κ ετά π α ιδ ιά μ ετα ν α σ τώ ν μ ε ικ α ν ο π ο ιη τικ ή γ ν ώ σ η τη ς ελ λ η ν ικ ή ς γ λ ώ σ σ α ς, τρ ία π α ιδ ιά μ ε μ α θ η σ ια κ ές δ υ σ κ ο λ ίες κ α ι έν α α υ τισ τικ ό π α ιδ ί. Τ α π α ιδ ιά κ α τά τη δ ιά ρ κ εια τη ς π α ρ έμ β α σ η ς ερ γ ά σ τη κ α ν σ ε ο μ ά δ ες μ ε τη ν εμ ψ ύ χ ω σ η μ ία ς ερ ευ ν ή τρ ια ς κ α ι δ ύ ο ν η π ια γ ω γ ώ ν σ ε κ ά θ ε τμ ή μ α. Η π α ρ έμ β α σ η δ ιή ρ κ η σ ε τέσ σ ερ εις ημέρες σε κάθε ομάδα και η ροή της παρουσιάζεται στον Πίνακα 1. Την πρώτη μέρα π ρ α γ μ α το π ο ιή θ η κ α ν τα σ τά δ ια 1 α κ α ι 1 β, ό π ο υ σ τό χ ο ς ή τα ν η εξο ικ είω σ η μ ε το ν π η λ ό μ έσ α α π ό ευ χ ά ρ ισ τες δ η μ ιο υ ρ γ ίες, κ α θ ώ ς μ ε α υ τό το υ λ ικ ό θ α επ εξερ γ ά ζο ν τα ν τις επ ό μ εν ες η μ έρ ες τις ιδ ιό τη τες το υ α έρ α. Ο ι κ α τα σ κ ευ ές π ο υ α κ ο λ ο ύ θ η σ α ν β α σ ίζο ν τα ν σ το σ υ ν δ υ α σ μ ό δ υ ο β α σ ικ ώ ν τεχ ν ικ ώ ν τη ς κ ερ α μ ικ ή ς, δ η λ α δ ή τις σ φ α ίρ ες κ α ι το υ ς σ ω λ ή ν ες. Τ η ν δ εύ τερ η μ έρ α, τα π α ιδ ιά σ υ ζη το ύ ν γ ια τη ν έν ν ο ια το υ α έρ α κ α ι εισ ά γ ο ν τα ι σ τις β α σ ικ ές ιδ ιό τη τές το υ μ έσ α α π ό τις εμ π ειρ ίες τη ς κ α θ η μ ερ ιν ή ς το υ ς ζω ή ς, ό π ω ς η α ν α π ν ο ή, η κ ίν η σ η τω ν φ ύ λ λ ω ν εν ό ς δ έν τρ ο υ α π ό το ν ά ν εμ ο, η α ίσ θ η σ η σ το δ έρ μ α μ α ς ό τα ν φ υ σ ά ει κ.λ π.. Σ τη σ υ ν έχ εια, ελ έγ χ ο υ ν τις υ π ο θ έσ εις το υ ς σ χ ετικ ά μ ε τις ιδ ιό τη τες το υ α έρ α μ έσ α α π ό δραστηριότητες μ ε τον πηλό. Για παράδειγμα, προσπαθούν να εγκλωβίσουν τον αέρα φ τιά χ ν ο ν τα ς κ λ εισ τές φ ό ρ μ ες π ο υ μ ο ιά ζο υ ν μ ε τυ ρ ο π ιτά κ ια, το ν α γ γ ίζο υ ν γ ια ν α το ν ν ο ιώ σ ο υ ν α λ λ ά κ α ι γ ια ν α δ ο υ ν π ω ς μ π ο ρ εί κ α ι μ ετα κ ιν είτα ι μ έσ α σ το ν π η λ ό, φ υ σ ο ύ ν μ ικ ρ ές σ φ α ίρ ες α π ό π η λ ό γ ια ν α δ ο υ ν π ω ς ο α έρ α ς μ π ο ρ εί ν α κ ιν ή σ ει α ν τικ είμ εν α κ α ι δ η μ ιο υ ρ γ ο ύ ν α π λ ά μ ο υ σ ικ ά ό ρ γ α ν α (σ τά δ ια 2 α, 2 β, 2 γ κ α ι 2 δ ). Τ η ν τρ ίτη μ έρ α α κ ο λ ο υ θ ο ύ ν τα σ τά δ ια 3α κ α ι 3β, ό π ο υ α ν α π α ρ ίσ τα τα ι η κ ίν η σ η τω ν μ ο ρ ίω ν το υ α έρ α μ έσ α α π ό μ ικ ρ ές, σ τεγ ν ές μ π ά λ ες π η λ ο ύ κ α ι δ ο κ ιμ ά ζο υ ν τα μ ο υ σ ικ ά ό ρ γ α ν α π ο υ έφ τια ξα ν τη ν π ρ ο η γ ο ύ μ εν η μ έρ α γ ια ν α δ ο υ ν π ω ς ο α έρ α ς π α ρ ά γ ει ή χ ο (Ε ικ ό ν α 2 ). Τ η ν τελ ευ τα ία μ έρ α π ρ α γ μ α το π ο ιο ύ ν τα ι τα σ τά δ ια 4 α, 4 β, 4 γ κ α ι 4 δ, ό π ο υ τα π α ιδ ιά φ τιά χ ν ο υ ν μ ια τα ιν ία 3 λεπτών με την τεχνική του slowmation. Αρχικά, αν ακεφαλαιώνουμε όσα δ ια π ρ α γ μ α τευ τή κ α μ ε τις π ρ ο η γ ο ύ μ εν ες μ έρ ες κ α ι σ υ ζη τά μ ε γ ια τη ν τα ιν ία π ο υ π ρ έπ ει ν α φ τιά ξο υ μ ε. Τ α π α ιδ ιά π ρ ο τείν ο υ ν έν α σ εν ά ρ ιο κ α ι επ ιλ έγ ο υ ν το υ ς ή ρ ω ες α υ τή ς τη ς τα ιν ία ς. Δημιουργούν διαλόγους σχετικά με τις ιδιότητες του αέρα και αρχίζ ουν να στήνουν απλά σ κ η ν ικ ά χ ρ η σ ιμ ο π ο ιώ ν τα ς τις κ ερ α μ ικ ές κ α τα σ κ ευ ές το υ ς γ ια ν α τα φ ω το γ ρ α φ ίσ ο υ μ ε. Ο ι εικ ό ν ες α υ τές μ α ζί μ ε το υ ς δ ια λ ό γ ο υ ς σ υ ν δ υ ά ζο ν τα ι σ ε έν α π ρ ό γ ρ α μ μ α το υ η λ εκ τρ ο ν ικ ο ύ υ π ο λ ο γ ισ τή, το m o v ie m a k e r κ α ι μ ε α υ τό ν το ν τρ ό π ο π ρ ο κ ύ π τει μ ια ψ η φ ια κ ή α φ ή γ η σ η.

682 9 ο Πανελλήνιο Συνέδριο με Διεθνή Συμμετοχή Πίνακας 1: Τα στάδια της εφαρμογής Εικόνα 2: Ενδεικτικές δημιουργίες παιδιών

ΤΠΕ στην Εκπαίδευση 683 Ανάλυση με το μοντέλο GNOSIS και πρώτα αποτελέσματα Τ α ερ ευ ν η τικ ά δ εδ ο μ έν α σ υ λ λ έχ θ η κ α ν κ α τά τη δ ιά ρ κ εια τη ς π α ρ έμ β α σ η ς μ έσ ω β ιν τεο σ κ ό π η σ η ς κ α ι η χ ο γ ρ ά φ η σ η ς τη ς δ ιδ α σ κ α λ ία ς. Η α ν ά λ υ σ η τω ν δ εδ ο μ έν ω ν έγ ιν ε μ έσ ω το υ μ ο ν τέλ ο υ GNOSIS (G u id e lin e s fo r N a tu re O f S cie n ce In tro d u ctio n in S cie n tific lite ra cy ). Μ ε το μ ο ν τέλ ο GNOSIS (Π ίν α κ α ς 2 ) δ ιερ ευ ν ο ύ ν τα ι ο ι δ ια σ τά σ εις τη ς δ ιδ α σ κ α λ ία ς τω ν φ υ σ ικ ώ ν επ ισ τη μ ώ ν κ α ι ο ι ό ψ εις τη ς φ ύ σ η ς τω ν φ υ σ ικ ώ ν επ ισ τη μ ώ ν π ο υ εμ π ερ ιέχ ο ν τα ι σ τη δ ιδ α σ κ α λ ία κ α ι εκ δ η λ ώ ν ο ν τα ι σ τα λ ό γ ια κ α ι τις δ ρ ά σ εις τω ν π α ιδ ιώ ν κ α ι τω ν εκ π α ιδ ευ τικ ώ ν (S e ro g lo u & A d ú riz B ra v o 2 0 0 7, P ilio u ra s e t a l., 2 0 1 1 ): 1. Η γ ν ω σ τικ ή δ ιά σ τα σ η τη ς δ ιδ α σ κ α λ ία ς κ α ι μ ά θ η σ η ς τω ν φ υ σ ικ ώ ν επ ισ τη μ ώ ν π ο υ α φ ο ρ ά α ) τη δ ιδ α σ κ α λ ία τω ν φ υ σ ικ ώ ν επ ισ τη μ ώ ν ω ς έν α σ ύ ν ο λ ο μ ο ν τέλ ω ν π ο υ α φ ο ρ ο ύ ν το ν κ ό σ μ ο γ ύ ρ ω μ α ς, δ η λ α δ ή τη φ ύ σ η το υ π ερ ιεχ ο μ έν ο υ τω ν φ υ σ ικ ώ ν επ ισ τη μ ώ ν (G 1 ) κ α ι β ) τη δ ιδ α σ κ α λ ία γ ια το ευ ρ ύ τερ ο κ ο ιν ω ν ικ ό π λ α ίσ ιο μ έσ α σ το ο π ο ίο ο ι επ ισ τη μ ο ν ικ ές ιδ έες α ν α π τύ χ θ η κ α ν κ α ι δ ια μ ο ρ φ ώ θ η κ α ν, δ η λ α δ ή, τη φ ύ σ η του περιβάλλοντος των φυσικών επιστημών ( G 2). 2. Η μ ετα γ ν ω σ τικ ή δ ιά σ τα σ η τη ς δ ιδ α σ κ α λ ία ς κ α ι μ ά θ η σ η ς τω ν φ υ σ ικ ώ ν επ ισ τη μ ώ ν π ο υ α φ ο ρ ά : α ) το τι είν α ι ο ι φ υ σ ικ ές επ ισ τή μ ες εσ τιά ζο ν τα ς σ τη σ υ ν θ ετικ ή φ ύ σ η τω ν φ υ σ ικ ώ ν επ ισ τη μ ώ ν ω ς ν ο η τικ ο ύ π ρ ο ϊό ν το ς (G 3), β ) το π ώ ς α λ λ ά ζο υ ν ο ι φ υ σ ικ ές επ ισ τή μ ες σ τη ν ισ το ρ ία α ν α δ εικ ν ύ ο ν τα ς τη φ ύ σ η τη ς εξέλ ιξη ς τω ν φ υ σ ικ ώ ν επ ισ τη μ ώ ν κ α ι τω ν μ εθ ο δ ο λ ο γ ιώ ν τω ν φ υ σ ικ ώ ν επ ισ τη μ ώ ν (G 4 ) κ α ι γ ) το ν τρ ό π ο π ο υ ο ι φ υ σ ικ ές επ ισ τή μ ες α λ λ η λ επ ιδ ρ ο ύ ν μ ε τη ν κ ο ιν ω ν ία κ α ι το ν π ο λ ιτισ μ ό κ α ι τη φ ύ σ η τω ν α λ λ η λ επ ιδ ρ ά σ εω ν τω ν φ υ σ ικ ώ ν επ ισ τη μ ώ ν μ ε τη ν κ ο ιν ω ν ία (G 5 ), ό π ο υ α ν α δ εικ ν ύ ετα ι το «π ο λ ιτισ μ ικ ό α π ο τύ π ω μ α τω ν φ υ σ ικ ώ ν επ ισ τη μ ώ ν». 3. Η συναισθηματική διάσταση της διδασκαλίας και μάθησης των φυσικ ών επιστημών π ο υ α φ ο ρ ά τις σ τά σ εις (G 6 ) π ο υ εκ φ ρ ά ζο ν τα ι κ α ι τις α ξίες (G 7 ) π ο υ κ α λ λ ιερ γ ο ύ ν τα ι α π ό τις φ υ σ ικ ές επ ισ τή μ ες. Α υ τές ο ι σ τά σ εις κ α ι α ξίες είν α ι θ εμ ελ ιώ δ εις σ τη ν λ ειτο υ ρ γ ία τω ν φ υ σ ικ ώ ν επ ισ τη μ ώ ν κ α ι είν α ι σ η μ α ν τικ ές κ α ι επ ιθ υ μ η τές σ τη ν εκ π α ίδ ευ σ η εγ γ ρ ά μ μ α τω ν π ο λ ιτώ ν σ τις φ υ σ ικ ές επ ισ τή μ ες. Σ ε κ ά θ ε δ ιά σ τα σ η το υ μ ο ν τέλ ο υ σ υ μ β ά λ λ ει κ α ι μ ια δ ια φ ο ρ ετικ ή μ ετα επ ισ τή μ η : η Ισ το ρ ία, η Φ ιλ ο σ ο φ ία κ α ι η Κ ο ιν ω ν ιο λ ο γ ία τω ν φ υ σ ικ ώ ν επ ισ τη μ ώ ν. Πίνακας 2: Το ερευνητικό μοντέλο GNOSIS

684 9 ο Πανελλήνιο Συνέδριο με Διεθνή Συμμετοχή Α ν α λ ύ ο ν τα ς μ ε το ερ ευ ν η τικ ό μ ο ν τέλ ο GNOSIS, η δ ιδ α σ κ α λ ία μ ετα τρ έπ ετα ι σ ε μ ια ρ ο ή από στιγμιότυπα 8 δευτερολέπτων και κάθε στιγμιότυπο αντιστοιχίζεται με τις επτά όψεις τη ς φ ύ σ η ς τω ν φ υ σ ικ ώ ν επ ισ τη μ ώ ν (G 1, G 2, G 3, G 4, G 5, G 6, G 7 ). Σ τα δ ια γ ρ ά μ μ α τα ρ ο ή ς π ο υ α κ ο λ ο υ θ ο ύ ν φ α ίν ετα ι π ω ς σ το δ η μ ιο υ ρ γ ικ ό α υ τό μ α θ η σ ια κ ό π ερ ιβ ά λ λ ο ν τα π α ιδ ιά σ υ ζη το ύ ν γ ια τις ιδ ιό τη τες το υ α έρ α (γ ν ω σ τικ ή δ ιά σ τα σ η π ερ ιεχ ό μ εν ο ), δ ο κ ιμ ά ζο υ ν τρ ό π ο υ ς γ ια ν α π α ρ ο υ σ ιά σ ο υ ν τις ιδ ιό τη τες α υ τές σ τη ν τα ιν ία το υ ς (μ ετα γ ν ω σ τικ ή δ ιά σ τα σ η μ εθ ο δ ο λ ο γ ία ), επ ιχ ειρ ο ύ ν ν α σ υ ν θ έσ ο υ ν δ ια φ ο ρ ετικ ά κ ο μ μ ά τια γ ν ώ σ η ς γ ια ν α τα εν τά ξο υ ν σ τη ν τα ιν ία (μ ετα γ ν ω σ τικ ή δ ιά σ τα σ η σ υ ν θ ετικ ή φ ύ σ η τη ς γ ν ώ σ η ς), εν ώ α ν α δ εικ ν ύ ο υ ν τη σ π ο υ δ α ιό τη τα το υ α έρ α σ τη ζω ή (σ υ ν α ισ θ η μ α τικ ή δ ιά σ τα σ η σ τά σ εις κ α ι α ξίες). Τ ο δ η μ ιο υ ρ γ ικ ό α υ τό π ερ ιβ ά λ λ ο ν π ο υ χ ρ η σ ιμ ο π ο ιεί τις Τ Π Ε δ ίν ει τη ν ευ κ α ιρ ία σ τα παιδιά να μάθουν πολυσήμαντα και η πολυτροπικότητα του μαθησιακού περιβάλλοντος α ν τα ν α κ λ ά τα ι σ τις επ τά μ α θ η σ ια κ ές δ ια δ ρ ο μ ές π ο υ α φ ο ρ ο ύ ν τη φ ύ σ η τω ν φ υ σ ικ ώ ν επ ισ τη μ ώ ν κ α ι εκ φ ρ ά ζο ν τα ι μ ε το μ ο ν τέλ ο G N O S IS. Εικόνα 3: Ενδεικτικό διάγραμμα ροής Τ ό σ ο το π α ρ α π ά ν ω δ ιά γ ρ α μ μ α ρ ο ή ς ό σ ο κ α ι το επ ό μ εν ο π ο υ α κ ο λ ο υ θ εί μ α ς δ ίν ο υ ν π λ η ρ ο φ ο ρ ίες γ ια το ν τρ ό π ο π ο υ μ π ο ρ ο ύ μ ε ν α κ ο υ β εν τιά σ ο υ μ ε μ ε τα π α ιδ ιά α ν α δ εικ ν ύ ο ν τα ς τις δ ια φ ο ρ ετικ ές ό ψ εις τη ς φ ύ σ η ς τω ν φ υ σ ικ ώ ν επ ισ τη μ ώ ν. Π α ρ α τη ρ ο ύ μ ε κ α ι σ τις δ ύ ο π ερ ιπ τώ σ εις μ ια μ α θ η σ ια κ ή δ ρ α σ τη ρ ιό τη τα π ο υ σ τη ρ ίζει τη ν π α ρ ο υ σ ία σ η το υ π ερ ιεχ ο μ έν ο υ κ α ι το υ π ερ ιβ ά λ λ ο ν το ς τω ν φ υ σ ικ ώ ν επ ισ τη μ ώ ν (G 1, G 2 ), π α ρ ά γ ει σ υ ζη τή σ εις γ ια τη μ εθ ο δ ο λ ο γ ία κ α ι τη σ υ ν θ ετικ ή φ ύ σ η τω ν φ υ σ ικ ώ ν επ ισ τη μ ώ ν (G 3, G 4 ) κ α ι σ τη σ υ ν έχ εια εν θ α ρ ρ ύ ν ο ν τα ι σ χ ό λ ια κ α ι α π ό ψ εις τω ν π α ιδ ιώ ν γ ια τις α λ λ η λ επ ιδ ρ ά σ εις φ υ σ ικ ώ ν επ ισ τη μ ώ ν κ α ι κ ο ιν ω ν ία ς (G 5 ), γ ια σ τά σ εις κ α ι α ξίες (G 6, G 7 ). Κ ά θ ε δ ιά γ ρ α μ μ α ρ ο ή ς είν α ι ένα μοτίβο μαθησιακό, πολλά διαγράμματα ροής συγκριτικά μπορούν να μας α π ο κ α λ ύ ψ ο υ ν τα μ α θ η σ ια κ ά μ ο τίβ α π ο υ είτε είν α ι ή δ η εν ερ γ ά είτε μ π ο ρ εί ν α λ ειτο υ ρ γ ο ύ ν π ιο α π ο τελ εσ μ α τικ ά κ α τά τη δ ιδ α σ κ α λ ία, π ρ ο σ φ έρ ο ν τα ς ά λ λ η π ρ ο ο π τικ ή σ το υ ς μελλοντικούς διδακτικούς μετασχηματισμούς που θα επιχειρήσουμε χρησιμοποιώντας την π ο λ υ τρ ο π ικ ό τη τα τω ν Τ Π Ε. Η μ ελ έτη α υ τή τω ν δ ρ ά σ εω ν κ α ι τω ν λ ό γ ω ν τω ν π α ιδ ιώ ν κ α τά τη δ ιά ρ κ εια τη ς διδασκαλίας δείχνει πως η φύση του περιεχομένου των φυσικών επιστημών ( G 1) εμ φ α ν ίζετα ι σ ε π ο σ ο σ τό 4 9 % σ το σ ύ ν ο λ ο τη ς δ ιδ α σ κ α λ ία ς εν ώ η φ ύ σ η το υ π ερ ιβ ά λ λ ο ν το ς τω ν φ υ σ ικ ώ ν επ ισ τη μ ώ ν (G 2 ) α γ γ ίζει το 32 % τη ς δ ιδ α σ κ α λ ία ς. Ο ι δ υ ο α υ τές κ α τη γ ο ρ ίες σ υ γ κ ρ ο το ύ ν τη ν π ρ ώ τη δ ιά σ τα σ η, τη γ ν ω σ τικ ή. Σ ε α υ τή τη δ ιά σ τα σ η η σ υ ζή τη σ η ή η κ α τα σ κ ευ ή α φ ο ρ ο ύ σ ε τις ιδ ιό τη τες το υ α έρ α κ α ι τα χ α ρ α κ τη ρ ισ τικ ά το υ. Τ α υ ψ η λ ά α υ τά π ο σ ο σ τά είν α ι α π ό μ ό ν α το υ ς μ ια α π ά ν τη σ η π ρ ο ς τις επ ιφ υ λ ά ξεις π ο υ κ ά π ο ιο ι μ π ο ρ εί ν α

ΤΠΕ στην Εκπαίδευση 685 φ έρ ο υ ν ό τα ν επ ιχ ειρ ο ύ μ ε ν α δ ιδ ά ξο υ μ ε φ υ σ ικ ές επ ισ τή μ ες χ ρ η σ ιμ ο π ο ιώ ν τα ς μ α θ η σ ια κ ά περιβάλλοντα εμπλουτισμένα με μορφές τέχνης, ανησυχώντας για το «πού είναι οι φυσικές επ ισ τή μ ες;» κ α ι «κ α τά π ό σ ο δ ιδ ά σ κ ο υ μ ε φ υ σ ικ ές επ ισ τή μ ες μ έσ α α π ό τη ν τέχ ν η ;». Εικόνα 4: Ενδεικτικό διάγραμμα ροής Π α ρ α τη ρ ο ύ μ ε ό τι η α ν ά λ υ σ η α ν α δ εικ ν ύ ει ό τι το π ερ ιεχ ό μ εν ο τω ν φ υ σ ικ ώ ν επ ισ τη μ ώ ν δ ια π ρ α γ μ α τεύ ετα ι σ τα λ ό γ ια κ α ι τις δ ρ ά σ εις π α ιδ ιώ ν κ α ι εκ π α ιδ ευ τικ ώ ν ό χ ι μ ό ν ο σ ε υ ψ η λ ά π ο σ ο σ τά α λ λ ά κ α ι δ η μ ιο υ ρ γ ικ ά α ν α π λ α ισ ιω μ έν ο. Π ρ ο χ ω ρ ώ ν τα ς, η σ υ ν θ ετικ ή φ ύ σ η τω ν φ υ σ ικ ώ ν επ ισ τη μ ώ ν ω ς ν ο η τικ ο ύ π ρ ο ϊό ν το ς (G 3) εμ φ α ν ίζετα ι σ ε π ο σ ο σ τό 2 8 %, η φ ύ σ η τη ς εξέλ ιξη ς τω ν φ υ σ ικ ώ ν επ ισ τη μ ώ ν κ α ι τω ν μ εθ ο δ ο λ ο γ ιώ ν τω ν φ υ σ ικ ώ ν επ ισ τη μ ώ ν (G 4 ) σ ε ποσοστό 48% και η φύση των αλληλεπιδράσε ων των φυσικών επιστημών με την κοινωνία (G 5 ) σ ε π ο σ ο σ τό 36 %. Ο ι τρ εις α υ τές κ α τη γ ο ρ ίες α π ο τελ ο ύ ν τη μ ετα γ ν ω σ τικ ή δ ιά σ τα σ η το υ μ ο ν τέλ ο υ. Σ ε α υ τές τις κ α τη γ ο ρ ίες η επ ισ τη μ ο ν ικ ή γ ν ώ σ η, δ η λ α δ ή ο α έρ α ς σ υ ν δ έετα ι μ ε τη ν κ α θ η μ ερ ιν ή ζω ή τω ν π α ιδ ιώ ν, μ ελ ετο ύ ν κ α ι σ υ ζη το ύ ν τη μ εθ ο δ ο λ ο γ ία π ο υ α κ ο λ ο υ θ ο ύ ν γ ια τη ν κ α τα ν ό η σ η τω ν ιδ ιο τή τω ν το υ α έρ α, κ α θ ώ ς κ α ι τις α ν α λ ο γ ίες π ο υ π ρ α γ μ α το π ο ιο ύ μ ε γ ια ν α εξά γ ο υ μ ε τα ν ο ή μ α τά μ α ς. Π α ρ α τη ρ ο ύ μ ε ό τι η δ ιδ α σ κ α λ ία α κ ρ ιβ ώ ς μ έσ α α π ό τη δ η μ ιο υ ρ γ ικ ή α ν α π λ α ισ ίω σ η τω ν χ α ρ α κ τη ρ ισ τικ ώ ν κ α ι τω ν ιδ ιο τή τω ν το υ α έρ α δ ίν ει τη ν ευ κ α ιρ ία ν α ερ γ α σ το ύ μ ε σ ε σ η μ α ν τικ ό β α θ μ ό μ ε τη ν κ α λ λ ιέρ γ εια μ ετα γ ν ω σ τικ ώ ν δ εξιο τή τω ν π ο υ εμ π λ ο υ τίζο υ ν τις μ α θ η σ ια κ ές α π ο σ κ ευ ές τω ν μ ικ ρ ώ ν π α ιδ ιώ ν κ α ι τα β ο η θ ο ύ ν «ν α μ α θ α ίν ο υ ν π ώ ς ν α μ α θ α ίν ο υ ν». Τ έλ ο ς, η σ υ ν α ισ θ η μ α τικ ή δ ιά σ τα σ η α π ο τυ π ώ ν ει τις σ τά σ εις π ο υ κ ρ α το ύ ν τα π α ιδ ιά α π έν α ν τι σ τη ν επ ισ τη μ ο ν ικ ή γ ν ώ σ η, ό π ω ς ο εν θ ο υ σ ια σ μ ό ς ή η α π ο δ ο κ ιμ α σ ία, η α μ φ ισ β ή τη σ η ή η α π ο δ ο χ ή, η χ α ρ ά ή η δ υ σ α ρ έσ κ εια κ.λπ. Συγκεκριμένα, οι στάσεις που οι φυσικές επιστήμες καλλιεργούν ( G 6) καταγράφοντα ι σ ε π ο σ ο σ τό 35 % κ α ι ο ι α ξίες π ο υ ο ι φ υ σ ικ ές επ ισ τή μ ες φ έρ ο υ ν (G 7 ) σ ε π ο σ ο σ τό 1 8 %. Ο ι σ τά σ εις κ α ι ο ι α ξίες, ό τα ν είν α ι π α ρ ο ύ σ ες σ τη δ ιδ α σ κ α λ ία, δ ίν ο υ ν κ ο ιν ω ν ικ ή κ α ι σ υ ν α ισ θ η μ α τικ ή ο υ σ ία σ τα μ α θ η σ ια κ ά δ ρ ώ μ εν α, το ν ώ ν ο ν τα ς τη ν εμ π λ ο κ ή τω ν π α ιδ ιώ ν σ τη μ ά θ η σ η. Τ α α π ο τελ έσ μ α τα τη ς α ν ά λ υ σ η ς α π εικ ο ν ίζο ν τα ι σ τη ν Ε ικ ό ν α 3 κ α ι σ τη ν Ε ικ ό ν α 4 :

686 9 ο Πανελλήνιο Συνέδριο με Διεθνή Συμμετοχή Εικόνα 5: Το ερευνητικό μοντέλο GNOSIS Ιδ ια ίτερ ο εν δ ια φ έρ ο ν π α ρ ο υ σ ιά ζο υ ν κ ά π ο ιες δ η λ ώ σ εις τω ν π α ιδ ιώ ν κ α τά τη δ ιά ρ κ εια τη ς διδασκαλίας, καθώς αναδεικνύουν τις απόψεις τους, τ ις σκέψεις αλλά και τον στοχασμό π ά ν ω σ τη ν έα γ ν ώ σ η. Έ τσ ι, έχ ο υ μ ε το ν Π α ν α γ ιώ τη π ο υ α ρ χ ικ ά θ εω ρ ο ύ σ ε π ω ς ο α έρ α ς δ εν υ π ά ρ χ ει γ ύ ρ ω μ α ς, α λ λ ά μ ό ν ο π ά ν ω σ το ν ο υ ρ α ν ό, ν α λ έει σ τη ν ν η π ια γ ω γ ό το υ : Κυρία εδώ μέσα έχει αέρα, τον φυλάκισα κ α ι τη Μ α ρ γ α ρ ίτα ν α υ π ο σ τη ρ ίζει ό τι Ο αέρας είναι παντού. Εμείς δεν τον βλέπουμε. Ο Μ ιχ ά λ η ς π ρ ο σ θ έτει π ω ς ο αέρας δεν έχει σχήμα, ούτε χρώμα αλλά τον καταλαβαίνουμε επειδή μας κρυώνει το δέρμα εν ώ η Β ά ϊα σ υ μ φ ω ν ώ ν τα ς λ έει π ω ς τον αέρα τον καταλαβαίνουμε επειδή μας φυσάει, μας δροσίζει. Τ έλ ο ς, ο Π α ύ λ ο ς υ π ο σ τη ρ ίζει π ω ς Ο αέρας είναι από μόρια. Είναι πολύ πολύ μικρά, πιο μικρά από μυρμήγκια, ή την άμμο και δεν τα βλέπουμε. Αυτά κουνιούνται παντού. Σ τα τελ ικ ά α π ο τελ έσ μ α τα π α ρ α τη ρ ο ύ μ ε ό τι έχ ο υ μ ε μ ια ισ ο ρ ρ ο π ία τη ς δ ιδ α σ κ α λ ία ς α ν ά μ εσ α σ τις τρ εις δ ια σ τά σ εις: 33% σ τη γ ν ω σ τικ ή, 4 5 % σ τη μ ετα γ ν ω σ τικ ή κ α ι 2 2 % σ τη σ υ ν α ισ θ η μ α τικ ή (Ε ικ ό ν α 4 ). Σ το α π ο τέλ εσ μ α α υ τό ο δ ή γ η σ ε ο σ χ εδ ια σ μ ό ς τη ς δ ιδ α σ κ α λ ία ς π ο υ σ τό χ ευ ε ό χ ι μ ό ν ο σ τη γ ν ώ σ η π ο υ θ α π α ρ έχ ει σ τα π α ιδ ιά α λ λ ά κ α ι σ το π ερ ιβ ά λ λ ο ν ό π ο υ ο ικ ο δ ο μ είτα ι η γ ν ώ σ η, σ τις σ τά σ εις π ο υ κ α λ λ ιερ γ εί π ρ ο ς τις φ υ σ ικ ές επ ισ τή μ ες κ α ι τη φ ύ σ η τω ν φ υ σ ικ ώ ν επ ισ τη μ ώ ν κ α ι σ το ν α ν α σ το χ α σ μ ό π ά ν ω σ ε α υ τή τη δ ια δ ικ α σ ία. Ιδ ια ίτερ α τα υ ψ η λ ά π ο σ ο σ τά τη ς μ ετα γ ν ω σ τικ ή ς κ α ι τη ς σ υ ν α ισ θ η μ α τικ ή ς δ ιά σ τα σ η ς π ρ ο σ θ έτο υ ν μ ια ισορροπία η οποία δυστυχώς απουσιάζει από την παραδοσιακή διδασκαλία. Συμπεράσματα Εικόνα 6: Ολικά αποτελέσματα του GNOSIS Η σ ύ ν δ εσ η τω ν φ υ σ ικ ώ ν επ ισ τη μ ώ ν μ ε τη ν κ ερ α μ ικ ή κ α ι τις ψ η φ ια κ ές α φ η γ ή σ εις δ είχ ν ει π ω ς η δ ιδ α σ κ α λ ία μ π ο ρ εί ν α είν α ι δ η μ ιο υ ρ γ ικ ή, ν α κ α λ λ ιερ γ εί κ α ι ν α α ν α δ εικ ν ύ ει

ΤΠΕ στην Εκπαίδευση 687 γ ν ω σ τικ ές κ α ι μ ετα γ ν ω σ τικ ές δ εξιό τη τες, σ τά σ εις κ α ι α ξίες, κ α ι ν α ο δ η γ εί σ ε μ ια εν ερ γ η τικ ή διαδικασία κατά την οποία τα παιδιά προσπαθούν να ελέγξουν και να ρυθμίσουν την γ ν ώ σ η, τα κ ίν η τρ α κ α ι τις σ τά σ εις το υ ς κ α θ ο δ η γ ο ύ μ εν α α π ό το υ ς σ τό χ ο υ ς το υ ς κ α ι το π ερ ιβ ά λ λ ο ν το υ ς. Ο ι εκ π α ιδ ευ τικ ο ί π ο υ σ υ μ μ ετέχ ο υ ν κ α ι π α ρ α κ ο λ ο υ θ ο ύ ν τις δ ρ α σ τη ρ ιό τη τες υ π ο σ τη ρ ίζο υ ν ό τι ο δ ιδ α κ τικ ό ς α υ τό ς μ ετα σ χ η μ α τισ μ ό ς α π ο τελ εί μ ια π ρ ω τό τυ π η μ έθ ο δ ο δ ιδ α σ κ α λ ία ς μ ε π ο λ ύ θ ετικ ά α π ο τελ έσ μ α τα κ α ι δ η μ ιο υ ρ γ εί π ρ ο ο π τικ ές γ ια δ ιδ α κ τικ ές π ρ ο σ εγ γ ίσ εις μ ε σ τό χ ο το ν γ ρ α μ μ α τισ μ ό τω ν π α ιδ ιώ ν σ τις φ υ σ ικ ές επ ισ τή μ ες. Η μ ελ έτη τη ς α φ η ρ η μ έν η ς έν ν ο ια ς το υ α έρ α α γ γ ίζει υ ψ η λ ά επ ίπ εδ α κ α τα ν ό η σ η ς κ α ι εμ π έδ ω σ η ς φ τά ν ο ν τα ς μ έχ ρ ι κ α ι το μ ικ ρ ό κ ο σ μ ο. Κ α θ ώ ς τα εικ α σ τικ ά κ α ι ο ι χ ειρ ο τεχ ν ίες π η γ ά ζο υ ν α π ό τα εν δ ια φ έρ ο ν τα τω ν π α ιδ ιώ ν, εξα σ φ α λ ίζετα ι έν α ευ χ ά ρ ισ το κ λ ίμ α κ α ι μ ια έντονη ενεργητικότητα. Ο πηλός είναι ένα υλικό που τα παιδιά μπορούν να το επ εξερ γ α σ το ύ ν κ α ι ν α το χ ειρ ισ το ύ ν εύ κ ο λ α κ α ι μ ε ιδ ια ίτερ ο ζή λ ο. Α π ό τη ν ά λ λ η, ο ι ψ η φ ια κ ές α φ η γ ή σ εις μ ε τη ν τεχ ν ικ ή το υ slo w m a tio n β ο η θ ο ύ ν σ τη β α θ ύ τερ η κ α τα ν ό η σ η κ α ι σ τη ν α ν α π λ α ισ ίω σ η τω ν γ ν ώ σ εω ν π ο υ δ ια π ρ α γ μ α τεύ ο ν τα ι, κ α θ ώ ς α υ τή η γ ν ώ σ η α π ο κ τά ν ό η μ α γ ια τα π α ιδ ιά. Ε π ιπ λ έο ν, η εκ τέλ εσ η τω ν δ ρ α σ τη ρ ιο τή τω ν εν ερ γ ο π ο ιεί ό χ ι μ ό ν ο τη ν α π λ ή α ν ά κ λ η σ η γ ν ώ σ εω ν α λ λ ά κ α ι το ν σ το χ α σ μ ό π ά ν ω σ ε α υ τά. Δ η λ α δ ή, τα π α ιδ ιά κ α λ ο ύ ν τα ι ν α επ ιλ έξο υ ν τι θ α σ υ μ π ερ ιλ ά β ο υ ν σ τη ν τα ιν ία το υ ς, π ο ιες επ ιπ λ έο ν π λ η ρ ο φ ο ρ ίες είν α ι α π α ρ α ίτη τες κ α ι π ώ ς ό λ α α υ τά μ π ο ρ ο ύ ν ν α εκ φ ρ α σ το ύ ν μ έσ α α π ό το υ ς δ ια λ ό γ ο υ ς το υ ς. Φ υ σ ικ ά, σ ε α υ τή τη ν δ υ ν α μ ικ ή κ α ι εν ερ γ η τικ ή δ ιδ α σ κ α λ ία κ α θ ο δ η γ ο ύ ν τα ι κ α ι εν θ α ρ ρ ύ ν ο ν τα ι α π ό το ν / τη ν εκ π α ιδ ευ τικ ό τη ς τά ξη ς. Ο ι ψ η φ ια κ ές α φ η γ ή σ εις είν α ι μ ια π ρ ω τό γ ν ω ρ η εμ π ειρ ία γ ια τα π α ιδ ιά π ο υ σ υ λ λ ο γ ικ ά κ α ι μ ε α σ τα μ ά τη το εν θ ο υ σ ια σ μ ό σ χ εδ ιά ζο υ ν, δ η μ ιο υ ρ γ ο ύ ν κ α ι σ υ ν θ έτο υ ν εικ ό ν ες κ α ι ή χ ο υ ς π ο υ εκ φ ρ ά ζο υ ν τα χ α ρ α κ τη ρ ισ τικ ά κ α ι τις ιδ ιό τη τες το υ α έρ α. Π α ρ ό λ ο π ο υ φ α ν τά ζει δ ύ σ κ ο λ ο εγ χ είρ η μ α, τα π α ιδ ιά κ α τα β ά λ λ ο υ ν μ εγ ά λ η π ρ ο σ π ά θ εια γ ια ν α α ν α π λ α ισ ιώ σ ο υ ν τις έν ν ο ιες τω ν φ υ σ ικ ώ ν επ ισ τη μ ώ ν μ έσ α σ τις κ ερ α μ ικ ές κ α τα σ κ ευ ές κ α ι σ τη ν τρ ίλ επ τη τα ιν ία το υ ς, δ ίν ο ν τα ς μ ο ρ φ ή κ α ι σ χ ή μ α σ ε α φ η ρ η μ έν ες έν ν ο ιες. Τ α α π ο τελ έσ μ α τα τη ς έρ ευ ν α ς επ ιβ εβ α ιώ ν ο υ ν ό τι η συγκεκριμένη διδακτική προσέγγιση αυξάνει την κατανόηση των χαρακτηριστικών και των ιδ ιο τή τω ν το υ α έρ α σ ε έν α μ α θ η σ ια κ ό π ερ ιβ ά λ λ ο ν π ο υ π ρ ο σ φ έρ ει ισ ο ρ ρ ο π ία α ν ά μ εσ α σ τη ν κ α λ λ ιέρ γ εια γ ν ω σ τικ ώ ν κ α ι μ ετα γ ν ω σ τικ ώ ν δ εξιο τή τω ν, σ τά σ εω ν κ α ι α ξιώ ν. Τ α ίδ ια τα π α ιδ ιά χ α ρ α κ τη ρ ίζο υ ν τη ν εμ π ειρ ία το υ ς α υ τή ω ς «εν δ ια φ έρ ο υ σ α, δ ια σ κ εδ α σ τικ ή κ α ι έξυ π ν η» κ α θ ώ ς εν θ α ρ ρ ύ ν ο ν τα ι ν α σ υ μ μ ετέχ ο υ ν σ τη μ ά θ η σ η τω ν φ υ σ ικ ώ ν επ ισ τη μ ώ ν κ α ι τη ς φ ύ σ η ς τω ν φ υ σ ικ ώ ν επ ισ τη μ ώ ν τα υ τό χ ρ ο ν α, σ ε έν α δ η μ ιο υ ρ γ ικ ό μ α θ η σ ια κ ό π ερ ιβ ά λ λ ο ν π ο υ π α ν τρ εύ ει τη ν τέχ ν η κ α ι τη ν τεχ ν ο λ ο γ ία μ ε τις φ υ σ ικ ές επ ισ τή μ ες. Τ έλ ο ς, ο ι τρ ίλ επ τες τα ιν ίες π ο υ τα π α ιδ ιά δ η μ ιο υ ρ γ ο ύ ν α π ο τελ ο ύ ν ιδ α ν ικ ό δ ιδ α κ τικ ό υ λ ικ ό γ ια τη δ ιδ α σ κ α λ ία σε πληθυσμούς ανάλογης ηλικίας. Η διδακτική αυτή προσέγγιση φαίνεται να μας εισάγει σε μ ια ά λ λ η π ρ ο σ έγ γ ισ η το υ σ χ εδ ια σ μ ο ύ κ α ι τη ς π α ρ α γ ω γ ή ς δ ιδ α κ τικ ο ύ υ λ ικ ο ύ, ό π ο υ ο ειδ ικ ό ς (ο / η εκ π α ιδ ευ τικ ό ς, ο ερ ευ ν η τή ς ή η ερ ευ ν ή τρ ια σ τη δ ιδ α κ τικ ή τω ν φ υ σ ικ ώ ν επ ισ τη μ ώ ν ή / κ α ι τη δ ιδ α κ τικ ή τω ν εικ α σ τικ ώ ν ) μ α ζί μ ε το ν μ η ειδ ικ ό (τα π α ιδ ιά ) σ υ ν δ ια μ ο ρ φ ώ ν ο υ ν το δ ιδ α κ τικ ό υ λ ικ ό κ α ι το τελ ικ ό π ρ ο ϊό ν μ ε το ν τρ ό π ο α υ τό είν α ι π ιο κ ο ν τά σ τις α ν ά γ κ ες κ α ι τις π ρ ο σ δ ο κ ίες τω ν μ α θ η τευ ο μ έν ω ν. Δ ιδ α κ τικ ό υ λ ικ ό α π ό π α ιδ ιά γ ια π α ιδ ιά, π ο υ σ χ εδ ιά ζετα ι κ α ι α ν α π τύ σ σ ετα ι σ ε έν α π ερ ιβ ά λ λ ο ν π ο λ υ τρ ο π ικ ό, λ ειτο υ ρ γ εί ω ς δ υ ν α μ ικ ό μ έσ ο δ ιδ α κ τικ ο ύ μ ετα σ χ η μ α τισ μ ο ύ α ν ο ίγ ο ν τα ς ν έες π ρ ο ο π τικ ές σ τη σ ύ ν θ εσ η π λ α ισ ίω ν γ ια δ η μ ιο υ ρ γ ικ ή μ ά θ η σ η σ τις φ υ σ ικ ές επ ισ τή μ ες. Αναφορές A ra p a k i, X. & Z a fra n a M., (2 0 0 4 ) T h e a rtistic e x p re ssio n o f k in d e rg a rte n ch ild re n a fte r a 'g u id e d ' te a ch in g a p p ro a ch. European Early Childhood Education Research Journal, 1 2 (2 ), 4 3 5 8.

688 9 ο Πανελλήνιο Συνέδριο με Διεθνή Συμμετοχή A ra p a k i, X. & K o n to g ia n n i, A. (2 0 0 6 ). S u p p o sitio n s P ro p o sitio n s.. a b o u t T R A N S IT IO N S. U sin g N ew T e ch n o lo g ie s in th e F ie ld o f V isu a l A rts E d u ca tio n a n d D ra m a in E d u ca tio n. Ιn ESREA Life history and Biography Network: Conference Transitional Spaces, Transitional Processes and Research. A ra p a k i, X. & K o lio p o u lo s, D. (2 0 1 0 ). P o p u la riz a tio n a n d te a ch in g o f th e re la tio n sh ip b e tw e e n v isu a l a rts a n d n a tu ra l scie n ce s: h isto rica l, p h ilo so p h ica l a n d d id a ctica l d im e n sio n s o f th e p ro b le m. Science & Education, 2 0 (7 ), 7 9 7 8 0 3. B ro w n, J. (2 0 1 1 ) The impact of student created slowmation on the teaching and learning of primary science. P o st g ra d u a te T h e sis. S ch o o l o f E d u ca tio n E d ith C o w a n U n iv e rsity, P e rth, W e ste rn A u stra lia. B ru n e r, J. (2 0 0 4 ). N a rra tiv e s o f S cie n ce. In E. S ca n lo n, P. M u rp h y, J. T h o m a s, & E. W h ite le g g (e d s.), Reconsidering science learning (p p. 9 0 9 8 ). L o n d o n : R o u tle d g e. D riv e r, R., L e a ch, J., M illa r, R., & S co tt, P. (1 9 9 6 ). Young people s images of science. B u ck in g h a m, E n g la n d : O p e n U n iv e rsity P re ss. G a rd n e r, H. (1 9 8 2 ). Art, Mind and Brain: A Cognitive Approach to Creativity. N e w Y o rk : B a sic B o o k s H a d z ig e o rg io u, Y. (2 0 0 6 ). H u m a n iz in g th e te a ch in g o f p h y sics th ro u g h sto ry te llin g : T h e ca se o f cu rre n t e le ctricity. Physics Education, 41 (4 2 4 6 ). H o b a n, G., F e rry, B., K o n z a, D. & V ia lle W. (2 0 0 7 ). S lo w m a tio n : e x p lo rin g a n e w te a ch in g a p p ro a ch in p rim a ry sch o o l cla ssro o m s. Proceedings of the 2007 Australian Teacher Education Association Conference. H o d so n, D. (1 9 9 8 ). Teaching and learning science: Towards a personalized approach. B u ck in g h a m, U K : O p e n U n iv e rsity P re ss. H o u g h to n, H. A., & W illo w s, D. M. (E d s.). (1 9 8 7 ). The psychology of illustration, Vol 2, instructional issues. N e w Y o rk : S p rin g e r. H u n t, A. (E d.). (2 0 0 8 ). Science in society. H e in e m a n n : T h e N u ffie ld F o u n d a tio n. Je n k in s, E. (1 9 9 6 ). T h e n a tu re o f scie n ce a s a cu rricu lu m co m p o n e n t. Journal of Curriculum Studies, 2 8 (2 ), 1 37 1 5 0. K e a st S., C o o p e r R., B e rry A., L o u g h ra n J. & H o b a n G. (2 0 1 0 ). S lo w m a tio n a s a p e d a g o g ica l sca ffo ld fo r im p ro v in g scie n ce te a ch in g a n d le a rn in g. Brunei International Journal of Science & Mathematic Education, 2 (1 ), 0 1 1 5 K o lio p o u lo s, D., D o ssis, S., & S ta m o u lis, E. (2 0 0 7 ). T h e u se o f h isto ry o f scie n ce te x ts in te a ch in g scie n ce : T w o ca se s o f a n in n o v a tiv e, co n stru ctiv ist a p p ro a ch. The Science Education Review, 6 (2 ), 4 4 5 6. K re ss, G., Je w itt, C., & O g b o rn, J. (2 0 0 1 ). Multimodal teaching and learning: The rhetorics of the science classroom. L o n d o n, N e w Y o rk : C o n tin u u m In te rn a tio n a l. L e a ch, J., M illa r, R., R y d e r, J., & S e re, M. G. (2 0 0 0 ). E p iste m o lo g ica l u n d e rsta n d in g in scie n ce le a rn in g : T h e co n siste n cy o f re p re se n ta tio n s a cro ss co n te x ts. Learning and Instruction, 1 0 (6 ), 4 9 7 5 2 7. L e m k e, J. L. (2 0 0 2 ). M u ltim e d ia g e n re s fo r scie n ce e d u ca tio n a n d scie n tific lite ra cy. In M. S ch le p p e g re ll & M. C. C o lo m b i (e d s.), Developing advanced literacy in first and second language (p p. 2 1 4 4 ). M a h w a h, N J: E rlb a u m. N e w b y, T. J., S te p ich, D. A., L e h m a n, J. D. & R u sse ll J. D (2 0 0 9 ). Εκπαιδευτική Τεχνολογία για Διδασκαλία και Μάθηση. Ε π ίκ εν τρ ο : Θ εσ σ α λ ο ν ίκ η. N isio to u, J. & A ra p a k i, X., (2 0 0 9 ). D e sig n, a p p lica tio n a n d e v a lu a tio n o f a p ro g ra m in A rt: Ε d u ca tio n fo r ch ild re n w ith sp e cia l n e e d s. In th e Proceedings of the International Congress We Speak the Same Culture (p p. 7 7 5 7 8 2 ). G a z i U n iv e rsity, A n k a ra. O E C D, (2 0 0 1 ). Knowledge and Skills for Life, First Results From the OECD. P ro g ra m m e fo r In te rn a tio n a l S tu d e n t A sse ssm e n t, (P IS A ) 2 0 0 0. h ttp :/ / w w w.p isa.o e cd.o rg O E C D, (2 0 0 4 ). Learning for Tomorrow s World, First Results from PISA 2003. h ttp :/ / w w w.p isa.o e cd.o rg P ilio u ra s, P., S ia k a s, S., & S e ro g lo u, F., (2 0 1 1 ). P u p ils P ro d u ce T h e ir O w n N a rra tiv e s In sp ire d b y th e H isto ry o f S cie n ce : A n im a tio n M o v ie s C o n ce rn in g th e G e o ce n tric H e lio ce n tric D e b a te. Science and Education, 2 0 (7 8 ), 7 6 1 7 9 5. S e ro g lo u, F., & A d u riz B ra v o, A. (2 0 0 7 ). D e sig n in g a n d e v a lu a tin g n a tu re o f scie n ce a ctiv itie s fo r te a ch e r e d u ca tio n. P a p e r p re se n te d a t th e 9 th in te rn a tio n a l h isto ry, p h ilo so p h y a n d scie n ce te a ch in g co n fe re n ce, Ju n e 2 4 2 8, 2 0 0 7. C a lg a ry, C a n a d a. S e ro g lo u, F., K o u lo u n tz o s, V., P a p a d o p o u lo s, P. & K n a v a s, O. (2 0 0 8 ). R e stru ctu rin g scie n ce sto rie s in film s & ro le p la y in g : T e a ch in g scie n ce co n ce p ts in th e ir so cia l a n d cu ltu ra l co n te x t. In v ite d p a p e r p re se n te d a t th e se co n d in te rn a tio n a l co n fe re n ce in scie n ce te a ch in g, Ju ly 1 4 1 8, 2 0 0 8. M u n ich, G e rm a n y : D e u tsch e s M u se u m.

ΤΠΕ στην Εκπαίδευση 689 S m ith, N. (1 9 8 2 ). T h e V isu a l A rts in E a rly C h ild h o o d E d u ca tio n : D e v e lo p m e n t a n d th e C re a tio n o f M e a n in g. Ιn B. S p o d e k (e d.) Handbook of Research in Early Childhood Education. N e w Y o rk : Τ h e F re e P re ss. T h a g a rd, P. (1 9 9 2 ). Conceptual revolutions. N J: P rin ce to n U n iv e rsity P re ss W e lls, G., & C la x to n, G. (2 0 0 2 ). Learning for life in the 21st century: Sociocultural perspectives on the future of education. L o n d o n : B la ck w e ll P u b lish in g. W rig h t, S. (1 9 9 1 ). The Arts in Early Childhood. S y d n e y : P re n tice H a ll. P a p a d o p o u lo s P. & S e ro g lo u F. (2 0 1 2 ). D e v e lo p in g A n a ly sis F ra m e w o rk s fo r S cie n tific L ite ra cy A ctiv itie s. Έρευνα και Πράξη, τεύ χ ο ς 4 0 4 1. Κ ο υ μ α ρ ά ς Π. & Σ έρ ο γ λ ο υ Φ. (2 0 0 8 ). Δ ιδ α σ κ α λ ία τω ν φ υ σ ικ ώ ν επ ισ τη μ ώ ν, Έρευνα και Πράξη, 2 7, (2 6 ). Σ έρ ο γ λ ο υ Φ α ν ή (2 0 0 6 ). Φυσικές επιστήμες για την εκπαίδευση του πολίτη. Θ εσ σ α λ ο ν ίκ η : Ε π ίκ εν τρ ο.