Σχεδιασμός: Αλεξούδης Ιωάννης ΠΕ70

Εκπαιδευτικό πρόγραμμα στα πλαίσια της Ευέλικτης Ζώνης Σχεδιασμός: Αλεξούδης Ιωάννης ΠΕ70 Σχολικό έτος: 2014-2015

Εισαγωγή Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα για την Πνευματική Ιδιοκτησία (ήτοι για το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας και τα συγγενικά δικαιώματα), εκπονήθηκε με σκοπό την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των μαθητών της ΣΤ Δημοτικού για τη σημασία του έργου των δημιουργών (συγγραφέων, εικαστικών, φωτογράφων, μουσικοσυνθετών, δημιουργών λογισμικού, κλπ.) και των δικαιούχων συγγενικών δικαιωμάτων (τραγουδιστών, μουσικών, ηθοποιών, εκδοτών, παραγωγών ταινιών και δισκογραφικών εταιρειών). Η ανάγκη προέκυψε από την παρατήρηση μας ότι κατά την τελευταία κυρίως δεκαετία με την εξάπλωση του διαδικτύου η απρόσκοπτη πρόσβαση στην πληροφορία ελλοχεύει πολλούς κινδύνους, όπως η καταπάτηση της πνευματικής ιδιοκτησίας. Το παρόν εκπαιδευτικό πρόγραμμα, πιστεύω, θα επιτρέπει στα παιδιά να σκύψουν πάνω από τα αγαπημένα τους βιβλία, ταινίες, τραγούδια, φωτογραφίες, έργα των εικαστικών τεχνών, βιντεοπαιχνίδια, κ.α. και να καταλάβουν πως αυτά έφθασαν στα χέρια τους, τι κρύβεται πίσω από τις λέξεις, τους ήχους και τις εικόνες, τι σημαίνει σεβασμός στον κόπο του άλλου, πως πρέπει να συμπεριφερόμαστε όταν είμαστε στο διαδίκτυο και άλλα πολλά. Ως μέλη της εκπαιδευτικής κοινότητας πιστεύουμε ακράδαντα ότι οι μαθητές μας θα πρέπει από πολύ νωρίς να εκπαιδεύονται στο σεβασμό της πνευματικής ιδιοκτησίας, ώστε να εξελιχθούν σε πολίτες, οι οποίοι σέβονται και αναγνωρίζουν τον πνευματικό κόπο του συνανθρώπου τους. Αυτός είναι και ο σκοπός του εκπαιδευτικού προγράμματος, ο οποίος αναλύεται στη συνέχεια.

Προφίλ εργασίας Σχολείο: 1 ο 12/θ Δημοτικό Σχολείο Σουφλίου Τάξη: ΣΤ 1 Αριθμός μαθητών: 14 Εκπαιδευτικός: Αλεξούδης Ιωάννης

Σκοπός και στόχοι του εκπαιδευτικού προγράμματος Γενικός σκοπός: οι μαθητές να συνειδητοποιήσουν ότι το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας και τα συγγενικά δικαιώματα αποκτούν μια ολοένα αυξανόμενη σημασία στη σύγχρονη κοινωνία και οικονομική πραγματικότητα, ενώ συνιστούν καθοριστικό παράγοντα για την προώθηση της δημιουργικότητας και του πολιτισμού. Επιμέρους στόχοι: 1. Γνωρίζοντας και κατανοώντας (Γνώσεις) Να κατανοήσουν την έννοια του υλικού αγαθού. Να αντιληφθούν τις διαφορές μεταξύ υλικών και (άυλων) πνευματικών αγαθών. Να έρθουν σε επαφή με τις βασικές έννοιες της Πνευματικής Ιδιοκτησίας. Να κατανοήσουν τη σημασία των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και των συγγενικών δικαιωμάτων για τους δημιουργούς, τους δικαιούχους συγγενικών δικαιωμάτων, την καλλιτεχνική δημιουργία, την κοινωνία και την οικονομία. Να εξοικειωθούν με την έννοια της Πνευματικής Ιδιοκτησίας στο περιβάλλον του διαδικτύου. Να κατανοήσουν την έννοια της προσβολής της Πνευματικής Ιδιοκτησίας. Να διακρίνουν τη νόμιμη από την παράνομη χρήση των έργων. Να γνωρίσουν τις κυρώσεις που επισύρει η προσβολή της Πνευματικής Ιδιοκτησίας. 2. Διερευνώντας και εντοπίζοντας (δεξιότητες) Να εντοπίσουν υλικά αγαθά, τα οποία ενσωματώνουν πνευματικά δικαιώματα.

Να εξοικειωθούν με διαφορετικές μορφές πνευματικών έργων, όπως γραπτά έργα, προφορικά κείμενα, μουσικές συνθέσεις, θεατρικά έργα, χορογραφίες, οπτικοακουστικά έργα, λογισμικό (έργα Η/Υ), φωτογραφίες, εικαστικά έργα και έργα εφαρμοσμένων τεχνών. Να εντοπίζουν τον δημιουργό σε πνευματικά δημιουργήματα και τον δικαιούχο συγγενικών δικαιωμάτων, όπως τον ηθοποιό, τον μουσικό, τον παραγωγό ηχογραφημάτων (CDs) και κινηματογραφικών έργων, τους τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς οργανισμούς. Να εντοπίσουν στο διαδίκτυο πνευματικά έργα 3. Επικοινωνώντας (και συνεργαζόμενοι με τους άλλους) Να συνεργαστούν με τους συμμαθητές τους προκειμένου να δημιουργήσουν ένα πνευματικό έργο. Να εκφραστούν και να βιώσουν συναισθήματα που απορρέουν από την κλοπή του πνευματικού τους έργου. Να ανακοινώσουν τεκμηριωμένα τις απόψεις τους και τα συμπεράσματά τους για το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας και τα συγγενικά δικαιώματα στην ολομέλεια της τάξης και να δεχτούν την κριτική στάση των συμμαθητών τους. Να εκτιμήσουν την αξία της συνεργατικότητας και της κοινής προσπάθειας. Να αναστοχάζονται και να αξιολογούν τις δράσεις τους. 4. Συνδέοντας (με τη ζωή) Να εξοικειωθούν με τη σημασία που έχει η δυνατότητα εκμετάλλευσης των έργων για τους δημιουργούς και για τους δικαιούχους τους με σκοπό τον βιοπορισμό τους. Να υιοθετήσουν ως στάση ζωής τη νόμιμη χρήση των πνευματικών δημιουργημάτων. Να προβληματιστούν για τις επιπτώσεις που έχει στον δημιουργό ενός έργου η παράνομη χρήση του.

5. Οριζόντιες ικανότητες οι οποίες αναπτύσσονται μέσα από το Πρόγραμμα Ανάπτυξη κριτικής ικανότητας και δημιουργικότητα. Μεταγνωστικές ικανότητες (μαθαίνω πώς να μαθαίνω). Κοινωνικές ικανότητες και ικανότητες που σχετίζονται με την ιδιότητα του πολίτη. (Οι σκοποί και οι στόχοι είναι από τη συγγραφική ομάδα του ΟΠΙ)

Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές Γλώσσα, Ιστορία, Μαθηματικά, Γεωγραφία, Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή, Αισθητική Αγωγή Τάξη στην οποία απευθύνεται Το εκπαιδευτικό σενάριο απευθύνεται στους μαθητές της Έκτης (ΣΤ ) τάξης του Δημοτικού. Οργάνωση της διδασκαλίας Οι μαθητές εργάστηκαν συμμετέχοντας σε τρεις ομάδες των τεσσάρων πέντε ατόμων. Οι δραστηριότητες γινόταν στην τάξη την ώρα της Ε.Ζ. Προαπαιτούμενες γνώσεις Βασικές δεξιότητες των παιδιών στη χρήση επεξεργαστή κειμένου (word), και γνώση των βασικών εργαλείων του λογισμικού Kidspiration.

Λογισμικά που χρησιμοποιήθηκαν Λογισμικό επεξεργασίας κειμένου Εφαρμογές διαδικτύου (μηχανές αναζήτησης) Λογισμικό Kidspiration Ιστοσελίδα του ΟΠΙ (Οργανισμού Πνευματικής Ιδιοκτησίας) http://www.opi.gr/index.php/2013-10-03-12-24-10/2013-10-04-06-43-11 Εκτιμώμενη διάρκεια Η διάρκεια του σεναρίου ήταν 7 διδακτικές ώρες, ενταγμένο στις αντίστοιχες ώρες του ωρολογίου προγράμματος στο μάθημα της Ευέλικτης Ζώνης.

Δραστηριότητες Φύλλα Εργασίας α/α Διάρκεια Περιγραφή της δραστηριότητας Ως αφορμή για συζήτηση σχετικά με την έννοια της ιδιοκτησίας, ζητήθηκε από τους μαθητές να προσκομίσουν στην τάξη το αγαπημένο τους παιχνίδι ή βιβλίο. Μετά τη συζήτηση ακολούθησε η 1 1 ώρα δημιουργία εννοιολογικού χάρτη με κεντρική την έννοια «ιδιοκτησία». Έγινε εισαγωγή, από πλευράς του εκπαιδευτικού, των εννοιών της υλικής και πνευματικής ιδιοκτησίας και ακολούθησε συζήτηση σχετικά με τις διαφορές των δύο εννοιών. Προς επεξεργασία δόθηκε στους μαθητές το ΦΕ1. Επισκεφτήκαμε και τον ιστότοπο του ΟΠΙ. Μοιράστηκε στους μαθητές έντυπο υλικό που εστάλη από τον ΟΠΙ. Στο σημείο αυτό παρουσίασα στους μαθητές το λογότυπο (Χταπόδι) που έχει σχεδιαστεί αποκλειστικά για το Πρόγραμμα προκειμένου να βοηθήσω τους μαθητές να αντιληφθούν το πλήθος και το είδος των 2 1 ώρα έργων που προστατεύονται από την Πνευματική Ιδιοκτησία. Στη συνέχεια δημιουργήσαμε με τους μαθητές πίνακα, στις στήλες του οποίου αναφέρονταν τα είδη των έργων που προστατεύονται από την Πνευματική Ιδιοκτησία και οι μαθητές κλήθηκαν να σκεφτούν τον τίτλο ενός έργου και να τον γράψουν κάτω από την κάθε στήλη. Προς επεξεργασία τους δόθηκε το σχετικό. Οι μαθητές είχαν ενημερωθεί από την προηγούμενη συνεδρίαση να επιλέξουν μια τηλεοπτική διαφήμιση και να αναγνωρίσουν σ αυτήν 3 1 ώρα ποια κομμάτια της μπορούν να προστατευτούν με δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και συγγενικά δικαιώματα. Μετά από σχετική συζήτηση παρουσίαση των διαφημίσεων από την πλευρά των μαθητών ζητήθηκε από τις τρεις ομάδες ξεχωριστά να σκεφτούν και να δημιουργήσουν ένα διαφημιστικό σποτ για ένα φανταστικό

προϊόν (το σποτ μπορούσε να περιλαμβάνει ένα κείμενο για την προώθηση του προϊόντος, μια εικαστική δημιουργία κ.α. Τα αποτελέσματα παρουσιάστηκαν στην τάξη. Διαβάσαμε αποσπάσματα από το σενάριο του θεατρικού έργου του 4 1 ώρα Ε. Τριβιζά «Η Κούλα η κατσικούλα και το κλεμμένο τραγούδι» που αφορά την κλοπή της πνευματικής ιδιοκτησίας. Ακολούθησε συζήτηση πάνω στο θέμα αυτό. Προς επεξεργασία δόθηκε το ΦΕ2. Αφού είχε προηγηθεί το μοίρασμα των σχετικών ρόλων παίξαμε στην τάξη το θεατρικό παιχνίδι «ο πλανόδιος έμπορος», 5 1 ώρα προκειμένου οι μαθητές να αντιληφθούν τις αρνητικές συνέπειες που έχει το παραεμπόριο. Ακολούθησε συζήτηση στην τάξη σχετικά με το θεατρικό. Επίσκεψη μουσικού στην τάξη μας προκειμένου οι μαθητές να 6 1 ώρα ενημερωθούν σχετικά με το πρόβλημα της κλοπής πνευματικής ιδιοκτησίας μέσω του παράνομου «κατεβάσματος» μουσικής από το διαδίκτυο ή της αγοράς CDs από πλανόδιους πωλητές. Το πρόγραμμα έκλεισε τον κύκλο του με μια μικρή αξιολόγηση. Τέθηκαν στους μαθητές ερωτήματα για συζήτηση όπως: - Σε τι αφορά η πνευματική ιδιοκτησία; Ποιους αφορά; 7 1 ώρα - Γιατί δεν πρέπει να κατεβάζω δωρεάν τραγούδια, ταινίες από το διαδίκτυο; - Εάν θέλω να χρησιμοποιήσω υλικό χωρίς να πάρω άδεια ή να πληρώσω, τι κάνω;

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

ΦΕ 1 Κυκλώνω με κόκκινο μολύβι αυτά που είναι ιδιοκτησία και με πράσινο αυτά που είναι πνευματική ιδιοκτησία.

ΦΕ 2 Φτιάχνω το δικό μου σύνθημα για την προστασία Πνευματικής Ιδιοκτησίας. Συνοδεύω το σύνθημά μου με ένα σκίτσο.

Θεατρικό παιχνίδι: «Ο πλανόδιος έμπορος» Το θεατρικό παιχνίδι «ο πλανόδιος έμπορος» θα βοηθήσει τους μαθητές να αντιληφθούν τις αρνητικές συνέπειες που έχει το παραεμπόριο: Στην τάξη στήνεται με απλά υλικά το σκηνικό: μερικά εμπορικά καταστήματα στη σειρά που πουλούν διάφορα είδη (DVDs με ταινίες ή βιντεοπαιχνίδια, CDs με μουσική, τσάντες, βιβλία κλπ.), ενώ λίγο πιο κάτω έχουν απλώσει την πραμάτεια τους πλανόδιοι πωλητές χωρίς άδεια. Μερικοί μαθητές υποδύονται τους καταστηματάρχες, ενώ κάποιοι άλλοι τους πλανόδιους πωλητές. Κάποιος μαθητής, υποδυόμενος τον πελάτη, μπαίνει σε ένα από τα καταστήματα και ρωτάει την τιμή ενός προϊόντος που τον ενδιαφέρει. Ο καταστηματάρχης του λέει μια τιμή, ο πελάτης τον ευχαριστεί και φεύγει δίχως να αγοράσει το προϊόν που επιθυμεί. Στη συνέχεια, ο ίδιος πελάτης πηγαίνει στους πλανόδιους πωλητές, αγοράζει από αυτούς το προϊόν και τη στιγμή που περνάει έξω από το κατάστημα εμφανίζεται ο καταστηματάρχης: Καταστηματάρχης: Συγγνώμη, κύριε, αλλά ήθελα να σας ρωτήσω γιατί προτιμήσατε να αγοράσετε την τσάντα αυτή από τον πλανόδιο εμπόριο και όχι από το κατάστημά μου. Πελάτης: Μα είναι πολύ απλό βρήκα το ίδιο σχέδιο με αυτό που είδα σε εσάς σχεδόν στη μισή τιμή από αυτή που μου είπατε εσείς. Κορόιδο είμαι να το πληρώσω παραπάνω ή νομίζετε ότι μου περισσεύουν τα χρήματα σε αυτές τις δύσκολες εποχές; Καταστηματάρχης: Ναι αντιλαμβάνομαι ότι η χαμηλή τιμή ενός προϊόντος είναι ένα πολύ ισχυρό κίνητρο αλλά έχετε μήπως αναρωτηθεί γιατί εγώ είμαι πιο ακριβός από τον πλανόδιο πωλητή; Ας αρχίσουμε από τα βασικά, εγώ έχω άδεια καταστήματος, ενώ εκείνος κατά 90% δεν έχει άδεια πώλησης. Άρα, εγώ έχω πάγια έξοδα, ξέρετε ενοίκιο, ρεύμα. Επιπλέον, εγώ θα σας κόψω απόδειξη για την αγορά σας κάτι που εκείνος δεν θα κάνει. Αυτό σημαίνει ότι εγώ θα αποδώσω τους φόρους που πρέπει στο κράτος, ενώ εκείνος θα κερδίσει όπως λέμε «μαύρα χρήματα», πολύ απλά θα τα βάλει κατευθείαν στην τσέπη του και το κράτος δεν θα μπορέσει να εισπράξει κανέναν φόρο από αυτόν. Και κάτι ακόμα, μήπως αναρωτηθήκατε ποια είναι η ποιότητα του προϊόντος που αγοράσατε; Τα προϊόντα που πουλώ εγώ στο κατάστημά μου είναι αυθεντικά, ενώ οι πλανόδιοι πωλητές πωλούν φτηνές απομιμήσεις, αμφιβόλου ποιότητας Επομένως, το πιο πιθανό

είναι το προϊόν που αγοράσατε σχεδόν στην μισή τιμή να χαλάσει ή να φθαρεί πολύ πιο γρήγορα απ ότι αν αγοράζατε το αντίστοιχο αυθεντικό ακόμα κι αν είναι ακριβότερο. Ο πελάτης κοιτάει αποσβολωμένος κατεβάζοντας το κεφάλι από ντροπή. Πελάτης: Ίσως να έχετε δίκιο Καταστηματάρχης: Σας ευχαριστώ που το αναγνωρίζετε, θα με ευχαριστούσε, όμως, ακόμα περισσότερο αν την επόμενη φορά σκεφτόσασταν από ποιόν θα αγοράσετε τα προϊόντα που χρειάζεστε. (Το θεατρικό έχει σχεδιαστεί από τη συγγραφική ομάδα του ΟΠΙ)

Πρόγραμμα: «Πνευματική Ιδιοκτησία: Δημιουργώ, προστατεύω, παράγω πολιτισμό» στα πλαίσια του μαθήματος της E.Z. 1 ο 12/θ Δημοτικό Σχολείο Σουφλίου Κικόνων 15 68400 Σουφλί e-mail:mail@1dim-soufl.evr.sch.gr Σουφλί: Φεβρουάριος 2015