5. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

5. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Η βασική ιεραρχία διοίκησης ενός τυπικού συστήµατος παραγωγής έχει ήδη περιγραφεί στο Κεφάλαιο 1 και συγκεκριµένα στο Σχήµα 1.2. Στα προηγούµενα Κεφάλαια (2 4) παρουσιάστηκαν βασικές µέθοδοι συγκεντρωτικού προγραµµατισµού παραγωγής και διαχείρισης αποθεµάτων. Οι πρώτες, (βλ. Κεφάλαιο 2) είναι απαραίτητες για τον µετασχηµατισµό της προβλεπόµενης µακροχρόνιας ζήτησης σε ένα µακροπρόθεσµο πρόγραµµα παραγωγής οµάδων προϊόντων (ανά µονάδα), πόρων και αποθεµάτων. Οι δεύτερες µέθοδοι είναι απαραίτητες για την διαχείριση των αποθεµάτων. Παραδοσιακά οι µέθοδοι διαχείρισης αποθεµάτων υπήρξαν και η βάση του προγραµµατισµού παραγωγής. ηλαδή, η παραγωγή κάθε είδους (ετοίµου ή ηµιετοίµου) προέρχετο από την ανάγκη αναπλήρωσης του αποθέµατος του είδους αυτού, (δηλ. όταν η στάθµη του αποθέµατος ήταν µικρότερη ή ίση µε το σηµείο αναπλήρωσης R). Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 60, και αργότερα του 70, αναγνωρίστηκε τόσο από ερευνητές όσο και από επαγγελµατίες της παραγωγής, ότι η προσέγγιση αυτή είναι κατάλληλη περισσότερο για την περίπτωση των ετοίµων προϊόντων παρά για την διαχείριση ηµιετοίµων ή εξαρτηµάτων. Ο βασικός λόγος διαφοροποίησης προέρχεται από την κρίσιµη διαφορά της ανεξάρτητης από την εξαρτηµένη ζήτηση: Η ζήτηση των ετοίµων είναι ανεξάρτητη καθότι προέρχεται από την ευρύτερη αγορά (δηλ. εκτός συστήµατος). Φυσικά, η ζήτηση αυτή εµπεριέχει αβεβαιότητα, και, συνεπώς, η διαχείριση των απαιτήσεων για παραγωγή ετοίµων µπορεί να βασισθεί σε κλασικές τεχνικές διαχείρισης αποθεµάτων (Q, R) (βλ. Κεφάλαιο 4) Η ζήτηση, όµως, ηµιετοίµων (υποσυναρµολογηµάτων και εξαρτηµάτων) εξαρτάται άµεσα από την ζήτηση ετοίµων. Συνεπώς, είναι εξαρτηµένη (δηλ. εντός συστήµατος) και γνωστή µε βάση την ζήτηση ετοίµων. Η διαχείριση της ζήτησης αυτής µε τρόπο όµοιο µε την ανεξάρτητη ζήτηση δεν χρησιµοποιεί τις διαθέσιµες πληροφορίες (σχέσεις εξάρτησης) και καταλήγει σε µη ορθολογική διαχείριση (αυξάνοντας αποθέµατα και σχετικά κόστη και οδηγώντας σε µη ορθή εκµετάλλευση των πόρων). Ο προγραµµατισµός και έλεγχος παραγωγής µέσω συστήµατος διαχείρισης παραγωγικών πόρων (Manufacturing Resource Planning System - MRP II) αναγνωρίζει τη διαφορά µεταξύ ανεξάρτητης και εξαρτηµένης ζήτησης και βασίζεται στην πρώτη για να αναπτύξει το πρόγραµµα παραγωγής ετοίµων, ηµιετοίµων, εξαρτηµάτων, καθώς και το πρόγραµµα αγορών των προµηθευόµενων. Στις επόµενες ενότητες παρουσιάζονται οι βασικές αρχές προγραµµατισµού και ελέγχου παραγωγής που συνθέτουν την µέθοδο του συστήµατος MRP II. 5.1 Πλαίσιο του Συστήµατος MRP II Το Σχήµα 5.1 παρουσιάζει τη βασική δοµή της µεθοδολογίας του συστήµατος MRP II. Όπως φαίνεται στο Σχήµα αυτό υπάρχουν δύο κατηγορίες στοιχείων που χρησιµοποιεί το σύστηµα. Πανεπιστήµιο Αιγαίου Τµήµα Μηχανικών Οικονοµίας και ιοίκησης 49

ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΟΣ ΟΡΙΖΟΝΤΑΣ (ΕΤΗ) ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΜΕΣΟΠΡΟΘΕΣΜΟΣ ΟΡΙΖΟΝΤΑΣ (ΜΗΝΕΣ, ΕΒ ΟΜΑ ΕΣ, ΗΜΕΡΕΣ) ΣΤΑΤΙΚΑ Ε ΟΜΕΝΑ ΧΟΝ ΡΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΥΝΑΜΙΚΟΤΗΤΑΣ ΒΑΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΕΙ Η ΥΛΙΚΩΝ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟ /ΦΕΣ ΕΚ ΟΣΗ ΦΑΣΕΟ- ΕΝΤΟΛΩΝ ΠΡΟΜΗΘΕΙΑΣ ΛΟΓΙΑ ΚΕΝΤΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΥΝΑΜΙΚΟΤΗΤΑΣ ΠΟΡΩΝ ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΕΣ ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΥΝΑΜΙΚΑ ΑΠΟΘΕΜΑ Ε ΟΜΕΝΑ ΕΚ ΟΣΗ ΕΝΤΟΛΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΒΡΑΧΥΠΡΟΘΕΣΜΟΣ ΟΡΙΖΟΝΤΑΣ (ΗΜΕΡΕΣ, ΩΡΕΣ) ΧΡΟΝΟΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΥΝΑΜΙΚΗ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟΥ Σχήµα 5.1 Πλαίσιο του συστήµατος MRP I Πανεπιστήµιο Αιγαίου Τµήµα Μηχανικών Οικονοµίας και ιοίκησης 50

Στατικά δεδοµένα: Είναι τα στοιχεία εκείνα που περιγράφουν βασικές συνιστώσες του συστήµατος παραγωγής, ήτοι είδη, δοµή ειδών, κέντρα εργασίας, τρόπους παραγωγής (φασεολόγια), κλπ. Τα στοιχεία αυτά δεν εξαρτώνται από τη δυναµική κατάσταση του συστήµατος. υναµικά δεδοµένα: Αφορούν τις παραγγελίες πελατών, τις βραχυπρόθεσµες και µεσοπρόθεσµες προβλέψεις, το δυναµικό απόθεµα, τις παραγγελίες σε εξέλιξη, κλπ. Τα στοιχεία αυτά εξαρτώνται άµεσα από την (ή και συµµετέχουν στην) κατάσταση - state - του συστήµατος. Μια βασική εισροή του συστήµατος είναι το συγκεντρωτικό πρόγραµµα παραγωγής, δηλ. η επιθυµητή παραγωγή (σε µονάδες µέτρησης ανά χρονική περίοδο) ανά κατηγορία ετοίµων ειδών εντός ενός µακροπρόθεσµου ορίζοντα (π.χ. έτος). Οι µέθοδοι ανάπτυξης και η µορφή του συγκεντρωτικού προγράµµατος παραγωγής έχουν ήδη συζητηθεί στο Κεφάλαιο 2. Επιπλέον του συγκεντρωτικού προγράµµατος παραγωγής, στο στάδιο του µεσοπρόθεσµου προγραµµατισµού (ο οποίος αποτελεί και τον κορµό του προγραµµατισµού παραγωγής) χρησιµοποιούνται οι παραγγελίες πελατών και οι προβλέψεις επικείµενων παραγγελιών. Επισηµαίνεται ότι µε την πάροδο του χρόνου οι προβλέψεις πρέπει να αναλώνονται από τις παραγγελίες (βλ. Σχήµα 5.2) και, συνεπώς, να µειώνεται η ποσότητα των προς διάθεση προϊόντων (available to promise). Σχήµα 5.2 Ανάλωση προβλέψεων από παραγγελίες Ο Βασικός Προγραµµατισµός Παραγωγής (Master Production Scheduling MPS) βασίζεται στις παραγγελίες πελατών και στις προβλέψεις παραγγελιών. Χρησιµοποιώντας τους διαθέσιµους πόρους (όπως αυτοί έχουν καθοριστεί από τον Πανεπιστήµιο Αιγαίου Τµήµα Μηχανικών Οικονοµίας και ιοίκησης 52

συγκεντρωτικό προγραµµατισµό παραγωγής) καταρτίζεται το βασικό πρόγραµµα παραγωγής το οποίο συνιστάται στα εξής: Για κάθε χρονική περίοδο (συνήθως εβδοµάδα ή ηµέρα) καθορίζεται η ποσότητα παραγωγής ανά κωδικό ετοίµου είδους. Η τυπική δοµή του βασικού προγράµµατος παραγωγής παρουσιάζεται στον Πίνακα 5.1. Επισηµαίνεται ότι το βασικό πρόγραµµα παραγωγής καθορίζει τη ζήτηση, την οποία καλείται να ικανοποιήσει ο προγραµµατισµός απαιτήσεων υλικών. Πίνακας 5.1 Τυπική δοµή βασικού προγράµµατος παραγωγής (χρονικός ορίζοντας: 2 µήνες) Εβδοµάδα Έτοιµα / Είδη 1 2 3 4 5 6 7 8 623591 100 150 100 50 150 50 200 150 584212 10 30 60 30 20 40 20 20 637112 300 500 300 200 200 100 300 400 Στο Χονδρικό Έλεγχο υναµικότητας (Rough Cut Capacity Planning RCCP) ελέγχεται η εφικτότητα του βασικού προγράµµατος παραγωγής σε σχέση µε τη δυναµικότητα των κρίσιµων πόρων παραγωγής (π.χ. κέντρων εργασίας που συνήθως αποτελούν στενώµατα παραγωγής -bottlenecks-). Ο έλεγχος βασίζεται στα στοιχεία του Πίνακα πόρων (bill of resources) κάθε έτοιµου είδους. Ο πίνακας αυτός αναφέρει το χρόνο που απαιτείται για την κατασκευή ενός συγκεκριµένου ετοίµου από κάθε κρίσιµο πόρο. Επισηµαίνεται ότι οι αντίστοιχοι χρόνοι αφορούν την ολοκληρωτική παραγωγή του ετοίµου και όλων των παραγόµενων υποσυναρµολογηµάτων και εξαρτηµάτων που το απαρτίζουν. Γνωρίζοντας τις απαιτήσεις κάθε ετοίµου από το βασικό πρόγραµµα παραγωγής, υπολογίζεται ο συνολικός φόρτος κάθε κρίσιµου πόρου για κάθε χρονική περίοδο. Ο σωρευτικός αυτός φόρτος συγκρίνεται µε την δυναµικότητα του κάθε κρίσιµου πόρου και εάν την υπερβαίνει, τότε θα πρέπει είτε να µεταβληθεί το βασικό πρόγραµµα παραγωγής είτε να αυξηθεί η δυναµικότητα του συγκεκριµένου πόρου (π.χ. µέσω υπερωριών). Το (ή ένα) εφικτό βασικό πρόγραµµα παραγωγής (MPS) χρησιµοποιείται στον Προγραµµατισµό Απαιτήσεων Υλικών (Material Requirements Planning MRP) όπου υπολογίζονται και συντονίζονται οι εντολές προς τους προµηθευτές και προς το εργοστάσιο (εντολές προµήθειας και εντολές παραγωγής, αντίστοιχα) µε στόχο την πλήρη ικανοποίηση των απαιτήσεων του MPS. Η µέθοδος MRP καθορίζει τις ποσότητες ανά κωδικό (ετοίµων, ηµιετοίµων ή εξαρτήµατος) που θα παραχθούν ή που θα αγορασθούν (για προµηθευόµενα ήδη), καθώς και τον χρόνο παραγωγής ή προµήθειας (δηλ. απαντά σε ερωτήσεις της µορφής: Τι; Πόσο; Πότε;) Τα βήµατα της µεθόδου είναι απλά και περιλαµβάνουν για κάθε είδος τις εξής ενέργειες: 1. Υπολογισµός των καθαρών απαντήσεων του είδους, αφαιρώντας από την µεικτή ζήτηση το διαθέσιµο απόθεµα 2. Οµαδοποίηση των καθαρών απαιτήσεων σε παρτίδες Πανεπιστήµιο Αιγαίου Τµήµα Μηχανικών Οικονοµίας και ιοίκησης 53

3. Υπολογισµός του χρόνου έναρξης κάθε παρτίδας αφαιρώντας από την ηµεροµηνία παράδοσης τον χρόνο αναµονής (παραγωγής ή προµήθειας) 4. Με βάση τις τεχνικές προδιαγραφές, τις ποσότητες ανά παρτίδα και τον χρόνο έναρξης, υπολογισµός των συνολικών απαιτήσεων (ζήτησης) για το επόµενο επίπεδο της τεχνικής προδιαγραφής. 5. Επανάληψη των βηµάτων 1 4 έως ότου να εξαντληθούν όλα τα επίπεδα του Πίνακα υλικών. Το αποτέλεσµα του προγραµµατισµού απαιτήσεων υλικών είναι η έκδοση αιτήσεων προµήθειας και η έκδοση αιτήσεων παραγωγής. Η έκδοση των εντολών προµήθειας από τους υπεύθυνους προµηθειών ακολουθεί τις διαδικασίες και κανονισµούς προµηθειών της εταιρίας. Οι αιτήσεις παραγωγής χρησιµοποιούνται σε ένα δεύτερο (πιο λεπτοµερή) έλεγχο εφικτότητας του προγράµµατος παραγωγής πριν µετατραπούν σε εντολές παραγωγής. Ο δεύτερος αυτός έλεγχος εφικτότητας διενεργείται κατά την λειτουργία του Προγραµµατισµού Απαιτήσεων υναµικότητας. Ο έλεγχος γίνεται ανά κέντρο εργασίας (work center) εξετάζοντας τον προβλεπόµενο φόρτο του κέντρου αυτού ο οποίος προέρχεται από εντολές εργασίας που έχουν ήδη εκδοθεί (προς εκτέλεση) αιτήσεις εντολών εργασίας Τα βασικά δεδοµένα που χρησιµοποιούνται για τον υπολογισµό του φόρτου κάθε κέντρου εργασίας είναι φασεολόγια κάθε µίας από τις παραπάνω εντολές ή αιτήσεις. Με βάση τους απαιτούµενους χρόνους προετοιµασίας και λειτουργίας για κάθε εντολή στο συγκεκριµένο κέντρο εργασίας υπολογίζεται η χρονική εξέλιξη του φόρτου (βλ. για παράδειγµα Σχήµα 5.3). Φόρτος (h r) 8 υναµικότητα WC 12 0 1 2 3 4 5 t (ηµέρες) Σχήµα 5.3 Ηµερήσιος φόρτος κέντρου εργασίας (σε ώρες) vs. δυναµικότητα Πανεπιστήµιο Αιγαίου Τµήµα Μηχανικών Οικονοµίας και ιοίκησης 54

Η ανάλυση αυτή είναι χρήσιµη για να εντοπισθούν τυχόν προβλήµατα υπερφόρτωσης, τα οποία αντιµετωπίζονται είτε µε αύξηση της δυναµικότητας κατά τις περιόδους υπερφόρτωσης (π.χ. υπερωρίες) είτε µε χρονική µετατόπιση ορισµένων εντολών παραγωγής. Η αναγνώριση και τακτοποίηση των εντολών αυτών δεν γίνεται, συνήθως, αυτόµατα και αποτελεί ιδιαίτερα πολύπλοκη δραστηριότητα. Μετά την διευθέτηση τυχόν προβληµάτων δυναµικότητας, οι εντολές παραγωγής απελευθερώνονται (job release) στην παραγωγή. Οι απελευθερωθείσες εντολές αποτελούν την εισροή (input) της δυναµικής του εργοστασίου. Ο έλεγχος και διοίκηση της δυναµικής αυτής γίνεται µέσω του χρονοπρογραµµατισµού και του ελέγχου της παραγωγής. Ο χρονοπρογραµµατισµός (job scheduling) καθορίζει τις προτεραιότητες επεξεργασίας των παρτίδων στην ουρά αναµονής κάθε κέντρου εργασίας. Συνήθως η διαχείριση της ουράς ενός κέντρου εργασίας γίνεται χρησιµοποιώντας απλούς κανόνες, όπως, για παράδειγµα προτεραιοποίηση κατά βραχύτερο χρόνο επεξεργασίας (shortest processing time) ή προτεραιοποίηση κατά εγγύτερο χρόνο παράδοσης (earliest due date) Ο έλεγχος παραγωγής (shop floor control SFC) παρακολουθεί την εξέλιξη της παραγωγής (π.χ. την κατάσταση κάθε εντολής εντός της παραγωής) και το επίπεδο των αποθεµάτων σε εξέλιξη (Work in Prosess WIP). Εάν το απόθεµα ( ή ουρά αναµονής) ενός κέντρου εργασίας είναι µεγαλύτερο από ένα επιτρεπτό άνω όριο, τότε ο ρυθµός απελευθέρωσης εντολών προς το κέντρο αυτό είναι µεγάλος και πρέπει να µειωθεί. Εάν, αντιθέτως, το απόθεµα σε εξέλιξη είναι µικρότερο ενός κάτω ορίου, τότε ο ρυθµός αυτός πρέπει να αυξηθεί. Το πλαίσιο που σκιαγραφήθηκε παραπάνω έχει πολλά ισχυρά σηµεία που καθιστούν διαχειρίσιµη την τεράστια πολυπλοκότητα ενός τυπικού συστήµατος παραγωγής. Το πλαίσιο αυτό περιλαµβάνει, επίσης, σηµαντικά ασθενή σηµεία που περιορίζουν την απόδοση του συστήµατος και απαιτούν βαθιά εµπειρία για να αντιµετωπισθούν επαρκώς. Λεπτοµερέστερη κριτική του πλαισίου MRP II παρουσιάζεται στις Ενότητες που ακολουθούν. 5.3 Βασικά εδοµένα Προγραµµατισµού και ιοίκησης Παραγωγής Όπως ήδη αναφέρθηκε στην Ενότητα 5.2 τα βασικά δεδοµένα παραγωγής µπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε δύο οµάδες α) στατικά και β) δυναµικά. Τα στατικά δεδοµένα αποτελούν ένα µοντέλο (data model) του συστήµατος παραγωγής και δεν επηρεάζονται από την κατάσταση (state) του συστήµατος, ενώ τα δυναµικά δεδοµένα συµµετέχουν ή επηρεάζονται άµεσα από την κατάσταση του συστήµατος. Το στατικό πληροφοριακό µοντέλο αποτυπώνει βασικά στοιχεία σχετικά µε τα προµηθευόµενα και παραγόµενα είδη, τη δοµή των παραγοµένων ειδών, τη διαδικασία παραγωγής τους και τους πόρους (µέσα) παραγωγής. Οι αντίστοιχες οντότητες (entities) είναι: Είδη (Item Master) Τεχνικές Προδιαγραφές (Bills of Materials) Πανεπιστήµιο Αιγαίου Τµήµα Μηχανικών Οικονοµίας και ιοίκησης 55

Φασεολόγια (Routings) Κέντρα Εργασίας (Work Centers) 5.3.1 Είδη Το Αρχείο Ειδών αποτυπώνει ίσως το βασικότερο σύνολο πληροφοριών του κυκλώµατος ΠΕΠ. Η πληροφορίες αυτές οµαδοποιούνται σε κατηγορίες µε στόχο την ευκολότερη και αποδοτικότερη διαχείριση τους. Τυπικές κατηγορίες περιλαµβάνουν δεδοµένα: Αναγνώρισης Οµαδοποίησης Σχεδιασµού, οµής και Εφοδιαστικής (Logistics) Κατάστασης Προµηθειών Προγραµµατισµού Προµηθειών/Παραγωγής Οι κατηγορίες αυτές περιλαµβάνουν στοιχεία που υποστηρίζουν πολλαπλές λειτουργίες της παραγωγικής επιχείρησης. Στον Πίνακα 5.2 παρουσιάζονται βασικά δεδοµένα αναγνώρισης και προγραµµατισµού προµηθειών/ παραγωγής. Επισηµαίνεται ότι τα πρώτα είναι απαραίτητα για όλες τις λειτουργίες της επιχείρησης. Πίνακας 5.2 Βασικά δεδοµένα αναγνώρισης και προγραµµατισµού είδους εδοµένα Αναγνώρισης Κωδικός Είδους (κλειδί της οντότητας είδος) Περιγραφή Είδους Μονάδα Μέτρησης (Έκαστου, kg, m 3, lt, κλπ) Τύπος (Μ= κατασκευαζόµενος, P= προµηθευόµενο, Ph= Phantom) εδοµένα Προγραµµατισµού Μέγεθος Παρτίδας (σε µονάδες µέτρησης) Χρόνος Αναµονής (συνήθως σε ηµέρες για µία παρτίδα) Απόθεµα Ασφαλείας Σηµείο Αναπαραγγελίας Χρονικός Φράχτης (Time Fence) Το πλήθος πεδίων του αρχείου ειδών ενός τυπικού συστήµατος MRP II ή ERP ξεπερνούν τα 100. Ένα παράδειγµα αρχείου ειδών συστήµατος MRP II παρουσιάζεται στο Παράρτηµα Β. Πανεπιστήµιο Αιγαίου Τµήµα Μηχανικών Οικονοµίας και ιοίκησης 56

5.3.2 Τεχνικές Προδιαγραφές (Bill of Materials) Κάθε κατασκευαζόµενο είδος συσχετίζεται µε µία τεχνική προδιαγραφή, η οποία καθορίζει τα συστατικά του. Η τεχνική προδιαγραφή ενός είδους περιγράφει τη δοµή του (δένδρο κατασκευής) υπό τη µορφή σχέσεων Γονέας Τέκνο, καθορίζοντας ταυτόχρονα και τις απαιτούµενες ποσότητες ανά συστατικό για τη σύνθεσή του. Στο Σχήµα 5.3 παρουσιάζεται (σε µορφή γραφήµατος) η τεχνική προδιαγραφή του κωδικού Α325762, ο οποίος κατασκευάζεται από 2 µονάδες µέτρησης (ΜΜ) του κωδικού Β121101, 1 ΜΜ του κωδικού Β191232 και 3 ΜΜ του κωδικού Β316177. Εάν στο παράδειγµα αυτό οι κωδικοί Β121101 και Β191232 είναι κατασκευαζόµενα είδη µε τεχνικές προδιαγραφές που παρουσιάζονται στο Σχήµα 5.4, η προδιαγραφή βάθους δύο επιπέδων του κωδικού Α325762 µπορεί να αναπτυχθεί πολύ εύκολα, όπως φαίνεται στο Σχήµα 5.5 Σχήµα 5.3 Τεχνική περιγραφή του κωδικού Α325762 Πανεπιστήµιο Αιγαίου Τµήµα Μηχανικών Οικονοµίας και ιοίκησης 57

Σχήµα 5.4 Τεχνικές προδιαγραφές παραγόµενων Σχήµα 5.5 Τεχνική προδιαγραφή 3 επιπέδων του κωδικού Α 325762 Εποµένως, στο πληροφοριακό σύστηµα µόνο οι τεχνικές προδιαγραφές ενός επιπέδου (σχέση γονέα τέκνων) είναι απαραίτητο να αποθηκευθούν, καθότι η συνολική δενδρική µορφή ενός είδους µπορεί να αναπτυχθεί απευθείας από τις σχέσεις αυτές. Στο Σχήµα 5.6 παρουσιάζεται η συνολική τεχνική προδιαγραφή του ετοίµου Α 10. Πανεπιστήµιο Αιγαίου Τµήµα Μηχανικών Οικονοµίας και ιοίκησης 58

Σχήµα 5.6 Συνολική τεχνική προδιαγραφή ετοίµου Στο Σχήµα αυτό τα είδη µε κωδικούς Α10, Β22, C03 έχουν τέκνα και συνεπώς είναι παραγόµενα (Make), ενώ τα είδη Β04, C71, D31 και D25 δεν έχουν τέκνα και, συνεπώς, είναι προµηθευόµενα (Purchased). Εποµένως, η ρίζα της συνολικής δενδρικής µορφής είναι το έτοιµο είδος, ενώ τα φύλλα της δενδρικής µορφής είναι τα προµηθευόµενα είδη. Παρατηρούνται επίσης και τα εξής: Η ποσότητα ενός τέκνου σε οιουδήποτε επίπεδο της δενδρικής µορφής καταδεικνύει το πλήθος (σε µονάδες µέτρησης) του αντίστοιχου είδους που απαιτούνται για την παραγωγή µίας µονάδας µέτρησης του γονέα (βλ. επίσης και Σχήµα 5.5) Η δενδρική µορφή ενός ετοίµου µπορεί ισοδύναµα να περιγραφεί σε µορφή κειµένου όπως παρουσιάζεται στο Σχήµα 5.6 Η περιγραφή της τεχνικής προδιαγραφής (βάθους 1 επιπέδου) κάθε κατασκευαζόµενου είδους σε πληροφοριακό σύστηµα έχει τη µορφή αρχείου, όπως παρουσιάζεται στον Πίνακα 5. Πανεπιστήµιο Αιγαίου Τµήµα Μηχανικών Οικονοµίας και ιοίκησης 59

Πίνακας 5.5 Τυπικό Αρχείο Πεδίο Περιγραφή. Επίπεδο Το επίπεδο του είδους στη δοµή του δένδρου κατασκευής του γονέα. Κωδικός Ο κωδικός του συστατικού (τέκνου) του είδους. Ποσότητα Η απαιτούµενη ποσότητα (σε µονάδες µέτρησης) του συστατικού για την κατασκευή του είδους. Περιγραφή Είδους Η περιγραφή του συστατικού του είδους, όπως είναι καταχωρηµένη στο αρχείο ειδών Μέθοδοι Αποτύπωσης Τεχνικών Προδιαγραφών σε Περιπτώσεις Μεγάλου Αριθµού Παραλλαγών Σε περιπτώσεις στις οποίες παρόµοια είδη αντιµετωπίζονται ως διαφορετικές τεχνικές προδιαγραφές, η διαχείριση των δεδοµένων επιβαρύνεται σηµαντικά. Αυτό συναντάται συνήθως σε περιπτώσεις που υφίσταται µεγάλος αριθµός παραλλαγών του ίδιου είδους, ή σε περιπτώσεις όπου κάθε παραγγελία πελάτη δηµιουργεί τη δική της τεχνική προδιαγραφή, παρόλο που µπορεί να διαφέρει ελάχιστα από µία άλλη παραγγελία πελάτη. Υφίστανται οι ακόλουθες βασικές τεχνικές για την αποτύπωση της τεχνικής προδιαγραφής των παραλλαγών ενός είδους: 1. Κάθε παραλλαγή αντιµετωπίζεται ως διαφορετική οντότητα είδους σε ξεχωριστή τεχνική προδιαγραφή. 2. Οι τεχνικές προδιαγραφές ορίζονται µόνο για οικογένειες παραλλαγών. Η τεχνική προδιαγραφή κάθε παραλλαγής ορίζεται έµµεσα από την τεχνική προδιαγραφή της οµάδας χρησιµοποιώντας έναν επιπρόσθετο δείκτη δίπλα στον κωδικό είδους. 3. Οι παραλλαγές του είδους δεν ορίζονται πλέον ως οντότητες. Ως οντότητες ορίζονται µόνο τα βασικά υποσυναρµολογήµατα κάτω από τις παραλλαγές στο δέντρο της δοµής του είδους. Μία συγκεκριµένη παραλλαγή σχηµατίζεται από από αυτά τα συστατικά µόνο όταν απαιτείται, και δεν παραµένει ως ενεργό είδος στο σύστηµα, αλλά αρχειοθετείται για ιστορικούς λόγους. Στην περίπτωση 1 παραπάνω, κάθε παραλλαγή αντιµετωπίζεται ως είδος µε ξεχωριστή τεχνική προδιαγραφή. Στο Σχήµα 5.7 διακρίνουµε 3 παραλλαγές, 8 είδη και 13 δοµικές σχέσεις. Εφόσον τα συναρµολογήµατα Σ1, Σ2 και Σ3 χρησιµοποιούνται και στις τρεις παραλλαγές, οι δοµικές σχέσεις µεταξύ αυτών και των παραλλαγών είναι κατά βάση ταυτόσηµες. Πανεπιστήµιο Αιγαίου Τµήµα Μηχανικών Οικονοµίας και ιοίκησης 60

Π1 Π2 Π3 Σ1 Σ2 Σ3 Σ4 Σ5 Σχήµα 5.7 Περίσσεια αποθηκευόµενων πληροφοριών στις τεχνικές προδιαγραφές παραλλαγών είδους Για µείωση των πληροφοριών που φαίνονται στο Σχήµα 5.7, χρησιµοποιούνται τα οιονεί είδη (phantom items). Το υποσύνολο των υποσυναρµολογηµάτων που περιλαµβάνονται σε όλες τις παραλλαγές συνθέτουν ένα νέο, οιονεί, συναρµολόγηµα το phantom item ΡΙ (Σχήµα 5.8). Ορίζεται, λοιπόν, ένα νέο είδος και τρεις νέες δοµικές σχέσεις. Κατ αυτόν τον τρόπο, εκλείπουν δύο δοµικές σχέσεις για κάθε παραλλαγή. Οπότε συνολικά έχουµε 9 είδη και 10 δοµικές σχέσεις. Η συγκεκριµένη οργάνωση δεδοµένων έχει έννοια µόνον αν το phantom item παραµένει διαχρονικά σταθερό, εφόσον όλες οι τεχνικές προδιαγραφές των παραλλαγών επηρεάζονται από αυτό. Π1 Π2 Π3 PI Σ4 Σ1 Σ2 Σ3 Σ5 Σχήµα 5.8 Τεχνικές προδιαγραφές µε phantom items Από την άλλη µεριά οι τεχνικές προδιαγραφές +/- (Plus Minus Bills of Materials) είναι περισσότερο ευέλικτες (Σχήµα 5.9). Μία από τις παραλλαγές ορίζεται ως το βασικό είδος (στο Σχήµα 5.9 το Π2) και οι υπόλοιπες παραλλαγές εκφράζονται από συστατικά + και συστατικά -. Στο αρχείο των τεχνικών προδιαγραφών τα αλγεβρικά σύµβολα + και - υποδεικνύουν είτε ότι το συγκεκριµένο συστατικό προστίθεται στο βασικό είδος Π2, είτε ότι αφαιρείται αντίστοιχα. Η οικονοµία που επιτυγχάνεται στο συγκεκριµένο παράδειγµα είναι η µείωση των δοµικών σχέσεων σε 9. Η µέθοδος αυτή δεν ενδείκνυται σε περιπτώσεις µεγάλου πλήθους παραλλαγών. Πανεπιστήµιο Αιγαίου Τµήµα Μηχανικών Οικονοµίας και ιοίκησης 61

Π1 Π3 Π2 - + + Σ1 Σ2 Σ3 Σ4 Σ5 Σχήµα 5.9 +/- τεχνικές προδιαγραφές Στην περίπτωση 2 παραπάνω, σχηµατίζεται µία οντότητα για κάθε οικογένεια παραλλαγών και συνδέεται µε όλα τα συναρµολογήµατα που περιλαµβάνει η οικογένεια αυτή (Σχήµα 5.10). Επιπλέον, ορίζεται ένας πίνακας, του οποίου η µορφή δίνεται στον Πίνακα 5.4. Ο πίνακας αυτός έχει τόσες γραµµές, όσες τα εναλλακτικά υποσυναρµολογήµατα όλων των παραλλαγών του είδους, και τόσες στήλες όσες παραλλαγές έχει το είδος. Στα πεδία (κελιά) του πίνακα καταχωρούνται οι ποσότητες των εναλλακτικών υποσυναρµολογηµάτων για την κάθε παραλλαγή του είδους. Πίνακας 5.4 Απεικόνιση πολλαπλών τεχνικών προδιαγραφών οµική σχέση Π1 Π2 Π3 Σ1 - ΟΠ 1 1 1 Σ2 - ΟΠ 1 1 1 Σ3 - ΟΠ 1 1 1 Σ4 - ΟΠ 1 1 Σ5 - ΟΠ 1 1 Η τεχνική αυτή οδηγεί σε 6 οντότητες είδους και 5 δοµικές σχέσεις. Το πλεονέκτηµα αυτής της δόµησης, η οποία αρχικά δείχνει αρκετά πολύπλοκη, είναι ότι τα είδη και οι δοµικές σχέσεις µεταξύ τους αναπαριστώνται µόνο µία φορά. Οι τεχνικές προδιαγραφές αυτού του είδους ονοµάζονται Πολλαπλές Τεχνικές Προδιαγραφές (Multiple bills of materials). Π1 ΟΠ Π2 Π3 Σ1 Σ2 Σ3 Σ4 Σ5 Σχήµα 5.10 πολλαπλές τεχνικές προδιαγραφές Πανεπιστήµιο Αιγαίου Τµήµα Μηχανικών Οικονοµίας και ιοίκησης 62

Η περίπτωση 3 παραπάνω, χρησιµοποιείται όταν για κάθε προϊόν υπάρχει τεράστιο πλήθος παραλλαγών. Με τη µέθοδο αυτή κάθε παραλλαγή καθορίζεται µε την τοποθέτηση παραγγελίας από τον πελάτη. Η παραλλαγή αυτή σχηµατίζει µία προσωρινή οντότητα µε µία προσωρινή τεχνική προδιαγραφή ενός επιπέδου. Οι τεχνικές αυτές προδιαγραφές διαγράφονται από το Αρχείο Τεχνικών Προδιαγραφών µετά την εξυπηρέτηση της παραγγελίας και αρχειοθετούνται για µελλοντική χρήση του είδους από τον ίδιον πελάτη. Στο µηχανογραφικό σύστηµα συντηρούνται µόνο τα βασικά συναρµολογήµατα και οι αντίστοιχες τεχνικές προδιαγραφές τους. Εποµένως, η παραγγελία πελάτη καθορίζει το είδος και την ποσότητα των συναρµολογηµάτων που θα ενσωµατωθούν στην παραλλαγή. Η µέθοδος αυτή ονοµάζεται Προσωρινές Τεχνικές Προδιαγραφές (Temporary Bills of Materials). Στο Σχήµα 5.11 που ακολουθεί απεικονίζεται η προσωρινή τεχνική προδιαγραφή παραγγελίας πελάτη που περιλαµβάνει τα Σ2 και Σ3 Σ1 Σ2 Σ3 Σ4 Σ5 5 είδη, 0 δοµικές σχέσεις ΠΧ Σ1 Σ2 Σ3 Σ4 Σ5 Σχήµα 5.11 προσωρινές τεχνικές προδιαγραφές 5.3.3 Φασεολόγιο Στο Φασεολόγιο περιγράφονται όλες οι κατεργασίες (φάσεις) που πρέπει να ακολουθηθούν για την παραγωγή ενός είδους, οι απαραίτητοι πόροι, οι αντίστοιχοι χρόνοι προετοιµασίας, κύριας λειτουργίας, αναµονής και µεταφοράς, καθώς και βασικές παρατηρήσεις και λοιπά στοιχεία για κάθε κατεργασία. Σε κάθε κατασκευαζόµενο είδος (κωδικό) αντιστοιχεί ένα φασεολόγιο. (Σε ορισµένες περιπτώσεις για ένα είδος µπορεί να υφίστανται περισσότερα του ενός φασεολόγια, ένα κύριο και πολλαπλά εναλλακτικά). Τυπικό φασεολόγιο του είδους Α325762 παρουσιάζεται στον Πίνακα 5.5 Πανεπιστήµιο Αιγαίου Τµήµα Μηχανικών Οικονοµίας και ιοίκησης 63

Πίνακας 5.5 Φασεολόγιο του είδους Α 325762 Κωδικός Είδους: Α325763 Περιγραφή Είδους: Κάθισµα Γραφείου Φάση Κέντρο Χρόνος Χρόνος Χρόνος Χρόνος Σχόλια- Οδηγίες Εργασίας Προετοιµασίας Κύριας Λειτουργίας Αναµονής Μεταφοράς Χρησιµοποιείστε το 10 Μ 372 0,5 0,1 10 0,1 εργαλείο Τα 34 Προσοχή στην καθαρότητας 20 Μ 006 0,7 0,05 2 0,1 της επιφάνειας 30 Μ 701 1,2 0,3 0 0,1 40 Μ 006 0,4 0,07 0 0,1 50 Μ 093 0,1 0,01 0 0,1 Στο παράδειγµα αυτό περιλαµβάνονται οι σηµαντικότερες πληροφορίες που απαρτίζουν κάθε φασεολόγιο, δηλαδή Αύξων αριθµός κατεργασίας: Οι κατεργασίες που είναι απαραίτητες για την παραγωγή του είδους αριθµούνται µε βάση την σειρά τους στην παραγωγική διαδικασία Κέντρο εργασίας (Work Center): Ο κωδικός του κέντρου εργασίας µέσω του οποίου υλοποιείται η κατεργασία Χρόνος προετοιµασίας (Setup Time): Ο χρόνος (σε ώρες) που απαιτείται για την προετοιµασία του κέντρου εργασίας. Ο χρόνος αυτός είναι σταθερός και δεν εξαρτάται από το µέγεθος της παρτίδας που παράγεται. Χρόνος κύριας λειτουργίας (Run Time): Ο χρόνος λειτουργίας του κέντρου εργασίας (σε ώρες) που απαιτείται για την παραγωγή µίας µονάδας µέτρησης του είδους. Ο συνολικός χρόνος κύριας λειτουργίας είναι µεταβλητός και εξαρτάται από το µέγεθος της παρτίδας. Χρόνος αναµονής (Queue Time): Ο µέσος χρόνος αναµονής που µεσολαβεί από την άφιξη της παρτίδας στο κέντρο εργασίας έως την έναρξη της κατεργασίας στο κέντρο αυτό Χρόνος µεταφοράς (Move Time): Ο µέσος χρόνος µεταφοράς προς το επόµενο κέντρο εργασίας ή την αποθήκη. Σηµειώνεται ότι οι δύο τελευταίοι χρόνοι είναι σταθεροί (ανεξάρτητοι του µεγέθους παρτίδας) και προαιρετικοί για τη λειτουργία του συστήµατος. Εάν, όµως, οι τιµές των χρόνων αυτών υφίστανται στο φασεολόγιο για κάθε κατεργασία, τότε ο αναµενόµενος χρόνος που µεσολαβεί µεταξύ της απελευθέρωσης της εντολής στην παραγωγή και της ολοκλήρωσης της (µε την παραλαβή της από την αποθήκη) µπορεί να εκτιµηθεί ως το άθροισµα των χρόνων για όλες τις κατεργασίες του φασεολογίου (λαµβάνοντας, φυσικά, υπόψη το µέγεθος παρτίδας για τον υπολογισµό του χρόνου κύριας λειτουργίας). Ο συνολικός χρόνος µεταξύ απελευθέρωσης και ολοκλήρωσης της εντολής είναι ο χρόνος αναµονής ( lead time ή cycle time) ο οποίος προσεγγίζεται στο αντίστοιχο πεδίο του αρχείου ειδών του κωδικού. Πανεπιστήµιο Αιγαίου Τµήµα Μηχανικών Οικονοµίας και ιοίκησης 64

Στο παράρτηµα Β παρουσιάζεται η δοµή του φασεολογίου ενός τυπικού συστήµατος MRP II. 5.3.4 Κέντρα Εργασίας Το αρχείο Κέντρων Εργασίας περιέχει βασικές πληροφορίες για κάθε κέντρο εργασίας που χρησιµοποιείται στην παραγωγική διαδικασία. Βασικό χαρακτηριστικό ενός κέντρου εργασίας είναι ότι όλοι οι πόροι (π.χ. µηχανές) που περιλαµβάνονται στο κέντρο εργασίας είναι εναλλάξιµοι µεταξύ τους, δηλαδή µία κατεργασία µπορεί να γίνει σε οποιονδήποτε από αυτούς τους πόρους. Οι πληροφορίες της οντότητας αυτής στοχεύουν στον καθορισµό των εξής: υναµικότητα (capacity) του κέντρου εργασίας, δηλαδή πόσο χρόνο εντός συγκεκριµένης περιόδου (συνήθως ηµέρα, εβδοµάδα ή / και έτος) το κέντρο εργασίας είναι διαθέσιµο για παραγωγή Μοναδιαίο κόστος χρήσης του κέντρου (π.χ. ανά ώρα) Οι τυπικές πληροφορίες στο αρχείο κέντρων εργασίας Πίνακα 5.6 παρουσιάζονται στον Πίνακας 5.6 Τυπική δοµή οντότητας Κέντρου Εργασίας ΠΕ ΙΟ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Κωδικός Κέντρου Εργασίας Περιγραφή Κέντρου Εργασίας Κλειδί για την οντότητα ΚΕΝΤΡΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Περιγραφή (κείµενο) Τµήµα Παραγωγής Το τµήµα παραγωγής στο οποίο ανήκει το Κέντρο Εργασίας Τυπικός Χρόνος Αναµονής Ο τυπικός χρόνος αναµονής για το συγκεκριµένο Κέντρο Εργασίας Αριθµός Μηχανών Ο αριθµός των µηχανών που υπάγονται στο συγκεκριµένο Κέντρο Εργασίας Ώρες ανά Βάρδια Οι µηχανοώρες ανά βάρδια του Κέντρου Εργασίας, στις οποίες δεν συµπεριλαµβάνονται οι ώρες συντήρησης Βάρδιες ανά Ηµέρα Ηµέρες ανά Έτος Οι ηµέρες ανά έτος που λειτουργεί το Κέντρο Εργασίας Εναλλακτικό Κέντρο Εργασίας Ποσοστό Έµµεσου Κόστους Το Κέντρο Εργασίας που µπορεί να χρησιµοποιηθεί σε περιπτώσεις υπερφόρτωσης Το ποσοστό επιµερισµού των γενικών βιοµηχανικών εξόδων, που αντιστοιχεί στο Κέντρο Εργασίας Πανεπιστήµιο Αιγαίου Τµήµα Μηχανικών Οικονοµίας και ιοίκησης 65

Μοναδιαίο Κόστος Εργασίας Μοναδιαίο Κόστος Προετοιµασίας Το κόστος εργασίας ανά ώρα απασχόλησης Το κόστος προετοιµασίες ανά ώρα 5.4 Βασικός Προγραµµατισµός Παραγωγής Όπως ήδη αναφέρθηκε στην Ενότητα 5.2 το Βασικό Πρόγραµµα Παραγωγής (Master Production Schedule MPS) είναι συνήθως το πρόγραµµα παραγωγής ετοίµων ειδών (προϊόντων) ανά χρονική περίοδο εντός συγκεκριµένου χρονικού ορίζοντα. Αυτό ισχύει στα εξής επιχειρηµατικά περιβάλλοντα: Παραγωγή για απόθεµα (make to stock). Στο περιβάλλον αυτό τα έτοιµα προϊόντα παράγονται σε παρτίδες. Όλα ή σχεδόν όλα τα έτοιµα είδη αποθηκεύονται. Οι πωλήσεις εκτελούνται από το υφιστάµενο απόθεµα. Τυπικά είδη που παράγονται σε περιβάλλον make to stock είναι τα καταναλωτικά προϊόντα Παραγωγή κατά παραγγελία (make to order). Στο περιβάλλον αυτό δεν υφίσταται ουσιαστικό απόθεµα ετοίµων, αλλά κάθε παραγγελία παράγεται κατ εντολή του πελάτη. Στο περιβάλλον συναρµολόγησης κατά παραγγελία (assemble-to-order) δεν αποθηκεύονται έτοιµα προϊόντα αλλά βασικά συναρµολογήµατα που αποτελούν έτοιµα προϊόντα. Η τακτική αυτή ακολουθείται εκεί όπου η ποικιλία ετοίµων είναι τεράστια και, συνεπώς, οι προβλέψεις πωλήσεων σε έτοιµα προϊόντα είναι αδύνατες. Στο περιβάλλον Assemble to order, το Βασικό Πρόγραµµα Παραγωγής περιγράφεται σε τυπικά έτοιµα προϊόντα. Ένα τέτοιο προϊόν αποτελεί τον µέσο όρο µίας κατηγορίας ετοίµων, το οποίο αποτελείται από κοινά συναρµολογήµατα και από κάποιο εκτιµώµενο ποσοστό εξαρτηµάτων παραλλαγών. Για την εκτίµηση της ποσότητας των παραλλαγών αυτών χρησιµοποιούνται ποσοστά που εξάγονται από την ιστορική ζήτηση (για παράδειγµα, στεγνωτήρας µαλλιών µε 20% κίτρινο κάλυµµα, 50% κόκκινο κάλυµµα και 30% λευκό κάλυµµα). Το Βασικό Πρόγραµµα Παραγωγής (MPS) εκπονείται χρησιµοποιώντας µεθόδους παρόµοιες µε εκείνες που χρησιµοποιούνται στον συγκεντρωτικό προγραµµατισµό παραγωγής (βλ. Κεφάλαιο 2). Ο Πίνακας 5.7 παρουσιάζει ένα τυπικό πρόβληµα MPS, στο οποίο ζητείται το πρόγραµµα παραγωγής του ετοίµου Α325762 στο οποίο ζητείται το πρόγραµµα παραγωγής ενός ετοίµου προϊόντος ανά εβδοµάδα για τις επόµενες 12 εβδοµάδες έτσι ώστε να ικανοποιηθεί η προβλεπόµενη ζήτηση, λαµβάνοντας υπόψη το απόθεµα ανά χείρας. Πανεπιστήµιο Αιγαίου Τµήµα Μηχανικών Οικονοµίας και ιοίκησης 66

Πίνακας 5.7 Τυπικό πρόβληµα MPS κωδικού Α325762 Εβδοµάδα 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Προβλέψεις 10 10 10 10 20 20 20 20 30 30 30 30 MPS ιαθέσιµα Ανά Χείρας 20 Το τελευταίο είναι διαθέσιµο κατά των έναρξη της εβδοµάδας 1. Γίνεται η παραδοχή ότι τόσο η ζήτηση όσο και η παραγωγή του MPS αφορούν το τέλος της εβδοµάδας στην οποία αντιστοιχούν (δηλαδή η ζήτηση του τέλους της εβδοµάδας 1 είναι 10 µονάδες του έτοιµου είδους (προϊόντος)). Ως διαθέσιµη ορίζεται η ποσότητα που παραµένει στο απόθεµα αφότου ικανοποιηθεί η ζήτηση της αντίστοιχης εβδοµάδας. Στους Πίνακες 5.8 5.10 παρουσιάζονται τα αποτελέσµατα τριών εναλλακτικών τακτικών εκπόνησης του MPS. Στον Πίνακα 5.8 χρησιµοποιείται η τακτική της σταθερής ποσότητας παραγωγής (20 µονάδες ανά εβδοµάδα). Το διαθέσιµο απόθεµα ανά εβδοµάδα υπολογίζεται προσθέτοντας στο διαθέσιµο απόθεµα της προηγούµενης εβδοµάδας την παραγωγή της τρέχουσας εβδοµάδας και αφαιρώντας τη ζήτηση της εβδοµάδας αυτής. (Το διαθέσιµο απόθεµα της εβδοµάδας 0 ισούται µε το απόθεµα ανά χείρας). Πίνακας 5.8 MPS σταθερής ποσότητας παραγωγής για τον κωδικό Α325762 Εβδοµάδα 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Προβλέψεις 10 10 10 10 20 20 20 20 30 30 30 30 MPS 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 ιαθέσιµα 30 40 50 60 60 60 60 60 50 40 30 20 Ανά Χείρας 20 Στον Πίνακα 5.9 παρουσιάζεται το MPS µε βάση την πλήρη ταύτιση µε τις προβλέψεις. Στην περίπτωση αυτή το διαθέσιµο απόθεµα παραµένει, φυσικά, σταθερό και ισούται µε το απόθεµα ανά χείρας. Πίνακας 5.9 MPS παραγωγής που ταυτίζεται µε τη ζήτηση για τον κωδικό Α325762 Εβδοµάδα 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Προβλέψεις 10 10 10 10 20 20 20 20 30 30 30 30 MPS 10 10 10 10 20 20 20 20 30 30 30 30 ιαθέσιµα 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 Ανά Χείρας 20 Πανεπιστήµιο Αιγαίου Τµήµα Μηχανικών Οικονοµίας και ιοίκησης 67

Τέλος, στον Πίνακα 5.10 ακολουθείται τακτική ανάλογη µε την µέθοδο (Q, R) του Κεφαλαίου 4. ηλαδή ορίζεται σταθερή ποσότητα παραγωγής Q= 40 µονάδων, η οποία παράγεται όταν προβλέπεται ότι η ποσότητα διαθέσιµου αποθέµατος θα είναι µικρότερη των R= 10 µονάδων. Για παράδειγµα στην εβδοµάδα 5 θα παραχθεί ποσότητα Q καθότι εάν δεν προγραµµατισθεί η παραγωγή της, το διαθέσιµο απόθεµα θα ήταν R= 0< 10. Πίνακας 5.10 MPS µε τακτική (Q, R) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Προβλέψεις 10 10 10 10 20 20 20 20 30 30 30 30 MPS 40 40 40 40 40 40 ιαθέσιµα 10 40 30 20 40 20 40 20 30 40 10 20 Ανά Χείρας 20 5.5 Προγραµµατισµός Απαιτήσεων Υλικών Ο Προγραµµατισµός Απαιτήσεων Υλικών (Material Requirements Planning MRP) είναι το βασικότερο, ίσως, εργαλείο προγραµµατισµού παραγωγής παρτίδων προϊόντων που συναρµολογούνται από παραγόµενα και προµηθευόµενα εξαρτήµατα. Ο πρωταρχικός σκοπός του MRP είναι να προγραµµατίσει των ποσότητα και τον χρόνο παραγγελίας ή παραγωγής κάθε είδους ώστε να παραχθεί το σωστό προϊόν, στη σωστή ποσότητα και στον σωστό χρόνο. Χωρίς να χρησιµοποιηθούν υπερωρίες, πλεονάζουσα εργασία ή να δηµιουργηθούν υψηλά αποθέµατα. Οι εισροές του MRP είναι (βλ. και Σχήµα 5.1). Το Βασικό Πρόγραµµα Παραγωγής (MRP) Οι τεχνικές προδιαγραφές Η κατάσταση του αποθέµατος (inventory status) Οι χρόνοι αναµονής κάθε είδους που περιλαµβάνεται στις τεχνικές προδιαγραφές Χρησιµοποιώντας τα δεδοµένα αυτά, το MRP µετατρέπει το MPS λεπτοµερές πρόγραµµα για κάθε προµηθευόµενο και παραγόµενο είδος που απαιτείται για την παραγωγή των παραπάνω ετοίµων. 5.5.1 Βασικές Αρχές του MRP Η µέθοδος του MRP είναι απλή και βασίζεται σε δύο βασικές αρχές Την ανάπτυξη (ή έκρηξη explosion) των τεχνικών προδιαγραφών Τον καθορισµό της αλληλουχίας των χρόνων αναµονής Πανεπιστήµιο Αιγαίου Τµήµα Μηχανικών Οικονοµίας και ιοίκησης 68