ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΣΤΟ ΥΔ ΔΥΤΙΚΗΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ (EL01) Ως σημαντικότερα θέματα διαχείρισης των υδατικών πόρων στο Υδατικό Διαμέρισμα Δυτικής Πελοποννήσου αξιολογούνται τα ακόλουθα: 1. Η υπερεκμετάλλευση για την κάλυψη υδρευτικών και αρδευτικών αναγκών και η κακή ποιοτική κατάσταση υπόγειων υδατικών συστημάτων. Οι πηγές ρύπανσης όπως η γεωργία, η κτηνοτροφία και τα αστικά απόβλητα, αποτελούν εν δυνάμει πιέσεις ασκούμενες στους υπόγειους υδατικούς πόρους. Σύμφωνα με την ανάλυση που πραγματοποιήθηκε για την ποσοτικοποίηση των πιέσεων που ασκούνται στα επιφανειακά νερά, προκύπτει ότι ένα τμήμα των ρυπογόνων φορτίων που παράγονται από τις εκάστοτε δραστηριότητες, αποτελούν εισροές με αποδέκτη το υπέδαφος. Αναλυτικότερα, τα υπόγεια υδατικά συστήματα του ΥΔ Δυτικής Πελοποννήσου με τα μεγαλύτερα προβλήματα, λόγω ανθρωπογενών πιέσεων, συνοψίζονται στον ακόλουθο Πίνακα. Πίνακας 1: Υπόγεια υδατικά συστήματα του ΥΔ Δυτικής Πελοποννήσου με τα μεγαλύτερα προβλήματα στην ποσοτική ή/και ποσοτική τους κατάσταση, λόγω ανθρωπογενών πιέσεων Κωδικός συστήματο ς GR0100010 GR0100250 GR0100260 GR0100090 Ονομασία Σύστημα Αλφειού Σύστημα Ζαχάρως Σύστημα Καϊάφα Σύστημα Δυτικού Ταϋγέτου Πιέσεις/Χρήσεις δραστηριοτήτων. Αυξημένες τιμές Fe, Mn φυσικής προέλευσης δραστηριοτήτων Αυξημένες τιμές χλωριόντων λόγω θερμομεταλλικής υδροφορίας δραστηριοτήτων. Αυξημένες τιμές Cl λόγω φυσικού υποβάθρου και υπεραντλήσεων GR0100100 Σύστημα Παμίσου δραστηριοτήτων. Αυξημένες τιμές Cl λόγω υφαλμύρινσης στην παράκτια ζώνη GR0100120 Σύστημα Μεθώνης Τοπικές επιβαρύνσεις λόγω αγροτικών δραστηριοτήτων GR0100130 Σύστημα Κυνηγού δραστηριοτήτων. Αυξημένες τιμές Cl λόγω φυσικού υποβάθρου και υπεραντλήσεων GR0100140 Σύστημα Ρωμανού - Χώρας δραστηριοτήτων. Αυξημένες τιμές Cl στη παράκτια ζώνη λόγω τοπικών υπεραντλήσεων Αυξημένες τιμές Cl λόγω φυσικού υποβάθρου Κατάσταση Κακή (Cl: 17-326, SO4: 10-682, NO3: 3-350 mg/l) GR0100150 Σύστημα Γαργαλιάνων GR0100160 Σύστημα Χώρας Τοπική επιβάρυνση νιτρικών GR0100170 Σύστημα Φιλιατρών - Κυπαρισσίας GR0100180 GR0100200 Σύστημα Καλού Νερού - Νέδας Σύστημα Άνω Μεσσηνίας δραστηριοτήτων. Αυξημένες τιμές Cl στη παράκτια ζώνη δραστηριοτήτων. δραστηριοτήτων Κακή (Cl: 16-375, SO4: 12-213, NO3: 4-150 mg/l) 1
2. Στο Υδατικό Διαμέρισμα Δυτικής Πελοποννήσου (ΥΔ01) η ύδρευση ικανοποιείται στο μεγαλύτερο τμήμα από τοπικές πηγές και γεωτρήσεις. Οι αρδευτικές ανάγκες καλύπτονται από επιφανειακά ύδατα, πηγές και γεωτρήσεις που υπάγονται σε ΤΟΕΒ ή είναι ιδιωτικές. Στον πίνακα που ακολουθεί δίδονται τα στοιχεία των αντλήσεων ανά υπόγειο υδατικό σύστημα και για τις 2 λεκάνες απορροής (ΛΑΠ). Από τα υπόγεια υδατικά συστήματα μόνο στη λεκάνη απορροής Πάμισου-Νέδοντος-Νέδας σημειώνονται τα ΥΥΣ Παμίσου (δυτικό τμήμα) (GR0100100), Φιλιατρών Κυπαρισσίας (GR0100170), και τοπικά στο παράκτιο τμήμα του Ρωμανού Χώρας (GR0100140) φαινόμενα υπερεκμετάλλευσης (τοπικά ή πιο εκτεταμένα) που έχουν ως αποτέλεσμα την εντονότερη ή τοπική υφαλμύρινση. Πίνακας 2: Ετήσιες απολήψεις από τα υπόγεια υδατικά συστήματα του ΥΔ Δυτικής Πελοποννήσου Μέσες Ποσοτική Κατάσταση Κωδικός Ετήσιες Ονομασία Υπόγειου Υδατικού Απολήψεις Συστήματος (10^6 m3) GR0100010 Σύστημα Αλφειού 60,0 GR0100020 Σύστημα Νότιου Ερύμανθου 6,0 GR0100030 Σύστημα Λάδωνα 6,5 GR0100040 Σύστημα Λαγκαδίων 3,0 GR0100050 Σύστημα Μεθυδρίου - Πιάνας 4,5 GR0100060 Σύστημα Ελισσώνα 4,0 GR0100070 Σύστημα Μεγαλόπολης 0,5 GR0100220 Σύστημα Καρίταινας-Στεμνίτσας 20,0 GR0100230 Σύστημα Λούσιου - Παλούμπας 3,0 GR0100240 Σύστημα Μίνθης 2,2 GR0100250 Σύστημα Ζαχάρως 4,2 GR0100260 Σύστημα Καϊάφα 0,0 GR0100080 Σύστημα Αγ. Φλώρου-Πηδήματος 27,0 GR0100090 Σύστημα Δυτικού Ταϋγέτου 0,6 GR0100100 Σύστημα Παμίσου 17,0 Κακή GR0100110 Σύστημα Κορώνης 5,0 GR0100120 Σύστημα Μεθώνης 1,5 GR0100130 Σύστημα Κυνηγού 2,0 GR0100140 Σύστημα Ρωμανού - Χώρας 9,0 GR0100150 Σύστημα Γαργαλιάνων 6,0 GR0100160 Σύστημα Χώρας 0,6 GR0100170 Σύστημα Φιλιατρών - Κυπαρισσίας 16,0 Κακή GR0100180 Σύστημα Καλού Νερού - Νέδας 3,6 GR0100190 Σύστημα Κυπαρισσίας - Ιθώμης 8,5 GR0100200 Σύστημα Άνω Μεσσηνίας 5,0 GR0100210 Σύστημα Διαβολιτσίου - Νέας Φιγαλείας 8,0 3. Σημαντικά προβλήματα ποσοτικής και ποιοτικής υποβάθμισης λόγω διείσδυσης θαλασσινού νερού, έχουν παρατηρηθεί σε υπόγειους υδροφορείς, και οφείλονται τόσο στην υπεράντλησή τους όσο και σε φυσικά γεωλογικά παλαιογεωγραφικά αίτια. Στους παράκτιους υδροφορείς η υπεράντληση οδηγεί, τις περισσότερες φορές, σε υφαλμύρινση των υδροφορέων λόγω της διείσδυσης θαλάσσιου νερού, εκτός των περιπτώσεων που υπάρχει υπόγεια αδιαπέρατος γεωλογικά φραγμός που εμποδίζει τη διείσδυση της θάλασσας. Είναι, επίσης, πιθανό η υφαλμύρινση να μην οφείλεται σε ανθρώπινη δραστηριότητα, αλλά σε γεωλογικά παλαιογεωγραφικά αίτια (π.χ. ζώνες ρηγμάτων, καρστικά συστήματα ανοιχτά στη 2
θάλασσα κ.ά.). Στα καρστικά συστήματα το επίπεδο καρστικοποίησης βρίσκεται σε αρκετές δεκάδες μέτρα κάτω από τη σημερινή επιφάνεια της θάλασσας εξαιτίας γεωλογικών παλαιογεωγραφικών δεδομένων. Το φαινόμενο αυτό έχει ως αποτέλεσμα να παρατηρείται στα παράκτια συστήματα που είναι ανοιχτά στη θάλασσα αυξημένη συγκέντρωση χαρακτηριστικών ιόντων του θαλασσινού (Cl, Na, K). Πίνακας 3: Υπόγεια υδατικά συστήματα του ΥΔ Δυτικής Πελοποννήσου με προβλήματα υφαλμύρισης Κωδικός Ονομασία συστήματο Κατάσταση ς GR0100090 Σύστημα Δυτικού Ταϋγέτου Λόγω του ανεπτυγμένου καρστ και της τεκτονικής δημιουργούνται ζώνες αποστράγγισης - εκφόρτισης της υπόγειας υδροφορίας, που συγχρόνως επιτρέπουν την προέλαση της θαλάσσιας διείσδυσης προς την ενδοχώρα. Η φυσικής προέλευσης υφαλμύρινση τοπικά, στο δυτικό του τμήμα, μπορεί να εντείνεται λόγω των αντλήσεων. GR0100100 GR0100130 Σύστημα Παμίσου Σύστημα Κυνηγού Οι αυξημένες τιμές χλωριόντων, ιδιαίτερα στο νοτιοδυτικό τμήμα του, οφείλονται σε ανθρώπινη δραστηριότητα, δηλαδή σε υπεραντλήσεις λόγω αγροτικών δραστηριοτήτων καθώς και σε ρύπανση από λύματα των οικιστικών περιοχών. Το υδροφόρο σύστημα είναι ανοιχτό στη θάλασσα στο δυτικό του τμήμα.. Λόγω του ανεπτυγμένου καρστ και της τεκτονικής δημιουργούνται ζώνες αποστράγγισης - εκφόρτισης της υπόγειας υδροφορίας, που συγχρόνως επιτρέπουν την προέλαση της θαλάσσιας διείσδυσης προς την ενδοχώρα. GR0100140 Σύστημα Ρωμανού Χώρας Οι αυξημένες τιμές χλωριόντων στη παράκτια ζώνη του οφείλονται στην ανάπτυξη εκεί της λιμνοθάλασσας της Γιάλοβας που επιτρέπει την ανάπτυξη αλμυρού νερού σε έκταση της παράκτιας ζώνης και αφετέρου σε ανθρώπινη δραστηριότητα, δηλαδή σε υπεραντλήσεις λόγω αγροτικών δραστηριοτήτων. GR0100150 Σύστημα Γαργαλιάνων Το καρστικό σύστημα δεν παρουσιάζει προβλήματα υφαλμύρινσης πλην της περιοχής εκφόρτισης του μέσω της υφάλμυρης πηγής του Βρωμονερίου που οφείλεται σε παλαιογεωγραφικά αίτια. GR0100170 Σύστημα Φιλιατρών Κυπαρισσίας Το υδροφόρο σύστημα είναι ανοιχτό στη θάλασσα στο δυτικό του τμήμα. Οι αυξημένες τιμές χλωριόντων στη παράκτια ζώνη του οφείλονται σε υπεραντλήσεις για την κάλυψη αρδευτικών κυρίως αναγκών. 4. Η ρύπανση επιφανειακών υδατικών συστημάτων από: α) σημειακές πηγές που σχετίζονται, σε σειρά προτεραιότητας ως προς την επιβάρυνση των συστημάτων, με τις βιομηχανικές μονάδες, τις Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας Λυμάτων (Ε.Ε.Λ.), την εκβολή δικτύων αποχέτευσης σε φυσικό αποδέκτη, τις διαρροές από ΧΑΔΑ και ΧΥΤΑ και τις Υδατοκαλλιέργειες - Ιχθυοκαλλιέργειες 3
β) διάχυτες πηγές ρύπανσης που σχετίζονται, σε σειρά προτεραιότητας ως προς την επιβάρυνση των συστημάτων, με την ποιμενική κτηνοτροφία, τις γεωργικές δραστηριότητες, τα αστικά λύματα που δεν καταλήγουν σε Ε.Ε.Λ. και τη φυσική ρύπανση. Αναλυτικότερα τα επιφανειακά υδατικά συστήματα του ΥΔ Δυτικής Πελοποννήσου με τα μεγαλύτερα προβλήματα, λόγω πηγών ρύπανσης, συνοψίζονται στον ακόλουθο Πίνακα. Πίνακας 4: Επιφανειακά υδατικά συστήματα του ΥΔ Δυτικής Πελοποννήσου με τα μεγαλύτερα προβλήματα, λόγω σημειακών ή διάχυτων πηγών ρύπανσης Ονομασία Κωδικός Αιτίες ρύπανσης GR0129R000201001N ΑΛΦΕΙΟΣ Π. GR0129R000202002N ΛΕΣΤΕΝΙΤΣΑΣ GR0129R000202003N ΛΕΣΤΕΝΙΤΣΑΣ GR0129R000202005N ΑΛΗΣΙΟ GR0129R000203007N ΑΛΦΕΙΟΣ Π. GR0129R000204008N ΣΕΛΙΝΟΥΣ Π. GR0129R000204009N ΣΕΛΙΝΟΥΣ Π. GR0129R000205010N ΑΛΦΕΙΟΣ Π. GR0129R000207020N ΑΛΦΕΙΟΣ Π. GR0129R000208021N ΛΑΔΩΝ Π. GR0129R000208022N ΛΑΔΩΝ Π. GR0129R000208025N ΛΑΔΩΝ Π. GR0129R000208026N ΛΑΔΩΝ Π. GR0129R000208028N ΛΑΔΩΝ Π. GR0129R000208433N Αροάνιος Π. Υδατοκαλλιέργειες - Ιχθυοκαλλιέργειες GR0129R000209036N ΑΛΦΕΙΟΣ Π. GR0129R000211038N ΑΛΦΕΙΟΣ Π. GR0129R000213040N ΑΛΦΕΙΟΣ Π. GR0129R000215043N ΑΛΦΕΙΟΣ Π. GR0129R000215044H ΑΛΦΕΙΟΣ Π., Θερμοηλεκτρικοί Σταθμοί GR0129R000216045N ΕΛΙΣΣΩΝ Π. GR0129R000216046N ΕΛΙΣΣΩΝ Π., Θερμοηλεκτρικοί Σταθμοί GR0129R000217050H ΑΛΦΕΙΟΣ Π. GR0129R000217051A ΕΚΤΡΟΠΗ ΑΛΦΕΙΟΥ Π. GR0129R000218052N ΞΕΡΙΛΑΣ Απορροές από εξορυκτικές δραστηριότητες GR0129L000000001H ΤΕΧΝΗΤΗ ΛΙΜΝΗ ΛΑΔΩΝΑ GR0129C0002N ΚΥΠΑΡΙΣΣΙΑΚΟΣ ΚΟΛΠΟΣ Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας Λυμάτων (Ε.Ε.Λ.) GR0129T0002N ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑ ΚΑΪΑΦΑ GR0132R000201023H ΠΑΜΙΣΟΣ Π. GR0132R000201024H ΠΑΜΙΣΟΣ Π. GR0132R000201025N ΠΑΜΙΣΟΣ Π. GR0132R000201038H ΑΡΗΣ Π. GR0132R000202026H ΑΓΙΟΥ ΦΛΩΡΟΥ GR0132R000202027H ΑΓΙΟΥ ΦΛΩΡΟΥ GR0132R000202039H ΤΖΙΡΟΡΡΕΜΑ 4
GR0132R000202040N ΤΖΙΡΟΡΡΕΜΑ GR0132R000203028N ΜΑΥΡΟΖΟΥΜΕΝΑ GR0132R000203029N ΜΑΥΡΟΖΟΥΜΕΝΑ GR0132R000203042H ΑΡΗΣ Π. GR0132R000203043H ΑΡΗΣ Π. GR0132R000203044N ΑΡΗΣ Π. GR0132R000204030H ΜΕΓΑΛΟ ΠΟΤΑΜΙ GR0132R000204033H ΜΕΓΑΛΟ ΠΟΤΑΜΙ GR0132R000204131H ΤΖΑΜΗΣ GR0132R000205035N ΧΟΥΧΛΟΤΟΣ GR0132R000207037N ΚΛΕΙΣΟΥΡΑΙΙΚΟ 2 GR0132R000300001N ΒΕΛΙΚΑ GR0132R000700006N ΓΙΑΝΝΟΥΖΑΓΑΣ GR0132R000700007N ΓΙΑΝΝΟΥΖΑΓΑΣ GR0132R000900011N ΛΑΓΚΟΥΒΑΡΔΟΣ GR0132R000901008N ΣΕΛΑΣ, Μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες GR0132R000902009N ΑΛΑΦΙΝΟΡΡΕΜΑ GR0132R000903010N ΚΑΜΠΙΡΟΒΑ GR0132R001100016N ΚΑΛΟ ΝΕΡΟ GR0132R001100017N ΚΑΛΟ ΝΕΡΟ GR0132R001100018N ΚΑΛΟ ΝΕΡΟ GR0132R001500020N ΝΕΔΑ Π. Βιομηχανικές μονάδες GR0132R001500021N ΝΕΔΑ Π. Βιομηχανικές μονάδες, αμμοληψίες GR0132R001700045H ΝΕΔΩΝ Π. GR0132R002100049N ΜΥΛΟΙ Βιομηχανικές μονάδες GR0132C0008N GR0132C0003N GR0132T0003N ΚΟΛΠΟΣ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΜΕΣΣΗΝΙΑΚΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΑΚΤΕΣ ΣΤΟ ΙΟΝΙΟ ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑ ΓΙΑΛΟΒΑΣ Λιμάνια Μαρίνες - Ναυσιπλοΐα Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας Λυμάτων Ε.Ε.Λ., Εκβολή δικτύων αποχέτευσης σε φυσικό αποδέκτη Βιομηχανικές μονάδες 5. Η μέχρι σήμερα ανθρώπινη δραστηριότητα, έχει μεταβάλει σε ορισμένα υδατικά συστήματα, τα αρχικά τους μορφολογικά χαρακτηριστικά. Οι αλλαγές αυτές, ανεξάρτητα από το βάθος της αλλοίωσης που έχουν επιφέρει και από τους λόγους για τους οποίους έγιναν, καθιστούν τα συστήματα αυτά κατά μια έννοια ιδιαίτερα. Τέτοιες μορφολογικές αλλοιώσεις ή μέτρα για τη ρύθμιση της ροής του νερού αποτελούν τα εξής: Αντιπλημμυρικά φράγματα / ρουφράκτες Υδροηλεκτρικά έργα Ταμιευτήρες αποθήκευσης νερού Αναχώματα και διώρυγες Μεταφορά νερού 5
Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται και στις 2 Λεκάνες Απορροής τα έργα που έχουν προκαλέσει υδρομορφολογικές αλλοιώσεις σε επιφανειακά υδατικά συστήματα, με αποτέλεσμα τον χαρακτηρισμό τους ως Ιδιαιτέρως Τροποποιημένα Υδατικά Συστήματα ή Τεχνητά Υδατικά Συστήματα. Πίνακας 5: Έργα με υδρομορφολογικές αλλοιώσεις σε επιφανειακά υδατικά συστήματα προσδιορισμένα ως ΙΤΥΣ ή ΤΥΣ του ΥΔ Δυτικής Πελοποννήσου Κωδικός Έργο Καθορισμένη χρήση έργου GR0129R000217051A, ΕΚΤΡΟΠΗ ΑΛΦΕΙΟΥ Π. Εκμετάλλευση λιγνιτωρυχείου Μεγαλόπολης GR0129R000219053A GR0129R000217050H, ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗ ΑΛΦΕΙΟΥ Π. Εκμετάλλευση λιγνιτωρυχείου Μεγαλόπολης GR0129R000215044H GR0129L000000001H ΤΕΧΝΗΤΗ ΛΙΜΝΗ ΛΑΔΩΝΑ Παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας, αρδευτικές ανάγκες, Αναψυχή GR0132R000202039H ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗ ΚΟΙΤΗΣ Αρδευτικές ανάγκες, Αντιπλημμυρική προστασία ΤΖΙΡΟΡΕΜΑΤΟΣ GR0132R001700045H ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗ Αντιπλημμυρική προστασία ΝΕΔΩΝΑ Π. GR0132R000204131H ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗ ΚΟΙΤΗΣ Αντιπλημμυρική προστασία ΤΖΑΜΗ GR0132R000202027H, GR0132R000202026H ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗ ΚΟΙΤΗΣ ΑΓ.ΦΛΩΡΟΥ Αρδευτικές και Υδρευτικές ανάγκες, Αντιπλημμυρική προστασία, Αναψυχή GR0132R000201024H, GR0132R000201023H ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗ ΚΟΙΤΗΣ ΠΑΜΙΣΟΥ Π. Αρδευτικές ανάγκες, Αντιπλημμυρική προστασία GR0132R000204033H, ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗ ΚΟΙΤΗΣ ΜΕΓ. ΠΟΤΑΜΙ Αντιπλημμυρική προστασία GR0132R000204030H GR0132R000203043H, ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗ ΚΟΙΤΗΣ Αρδευτικές ανάγκες, Αντιπλημμυρική προστασία GR0132R000203042H, GR0132R000201038H ΑΡΗ Π. GR0132L000000001H ΤΕΧΝΗΤΗ ΛΙΜΝΗ ΦΙΛΙΑΤΡΙΝΟΥ* Αρδευτικές ανάγκες GR0132R000900013Η ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗ ΦΙΛΙΑΤΡΙΝΟΥ ΚΑΤΑΝΤΗ ΤΟΥ ΦΡΑΓΜΑΤΟΣ Αρδευτικές ανάγκες 6