Εντυπωσιακά περιστατικά στην οδήγηση σε άτομα με Ήπια Νοητική Διαταραχή και Άνοια Ιωάννα Κατσούρη, Τμήμα Εργοθεραπείας, ΤΕΙ Αθήνας Λουκάς Αθανασιάδης, 1η Ψυχιατρική Κλινική Νοσοκομείο Παπαγεωργίου, ΑΠΘ Ευάγγελος Μπεκιάρης, Ινστιτούτο Μεταφορών, Ε.Κ.Ε.Τ.Α Μαγδαληνή Τσολάκη, 3η Νευρολογική Κλινική Νοσοκομείο Παπανικολάου, ΑΠΘ
Θα ήταν χρήσιμο να μελετήσει κανείς τις απόψεις των ατόμων με Άνοια ως προς τις αλλαγές στον τρόπο μεταφοράς, ιδιαίτερα στα αρχικά στάδια της νόσου, διότι, η κινητικότητα δεν είναι μόνο ο αριθμός των μετακινήσεων που έγιναν, αλλά μια σειρά από ποιοτικούς παράγοντες. Τα δεδομένα μας παρέχουν σημαντικά στοιχεία για την επίδραση της απώλειας της οδήγησης τόσο στις οικογένειες όσο στα ίδια τα άτομα.
Εξετάσθηκαν 233 άτομα με Ήπια Νοητική Διαταραχή (ΗΝΔ) και Άνοια καθώς και Φυσιολογικοί Ηλικιωμένοι για την ικανότητα οδήγησης στα Εξωτερικά Ιατρεία της 3ης Πανεπιστημιακής Νευρολογικής Κλινικής του Νοσοκομείου Παπανικολάου κατά το χρονικό διάστημα από τον Δεκέμβριο του 2012 έως και τον Απρίλιο του 2015. Εντυπωσιακά περιστατικά οδηγητικής συμπεριφοράς μας εξέπληξαν.
Άνδρας ηλικίας 75 ετών, με 6 έτη εκπαίδευσης και με διάγνωση Νόσου Alzheimer (ΝΑ) με (MMSE=19) και (FRSSD=8) συνεχίζει να οδηγεί γιατί ήταν Αυτοκινητιστής, (διατηρούσε φορτηγό και μετέφερε ζώα σε όλη την Ελλάδα). Η οδηγητική του συμπεριφορά παραπέμπει σε άτομο με Ήπια Νοητική Διαταραχή (ΗΝΔ) και όχι σε ΝΑ, αποφεύγει τις διαδρομές σύντομης απόστασης, (για 15 ) προτιμά να πηγαίνει με τα πόδια, αποφεύγει την οδήγηση σε αστικές περιοχές και την οδήγηση την νύχτα,, μερικές φορές την προσπέραση, συνεχίζει να οδηγεί σε αυτοκινητόδρομους, χρησιμοποιεί την όπισθεν κάθε φορά που βγαίνει από την αυλή του. Έκανε τροχαίο ατύχημα λίγο πριν την συνταξιοδότηση του, με τραίνο, ενώ ήταν σταματημένος σε αφύλαχτη σιδηροδρομική διάβαση, τα ζώα δεν τον ακολούθησαν και μετακινήθηκαν.
Γυναίκα ηλικίας 69 ετών και με 12 έτη εκπαίδευσης με διάγνωση ΗΝΔ, με (MMSE= 29) και (FRSSD=15) αποφεύγει πάντα την οδήγηση σε άγνωστες περιοχές, έχει χαθεί σε καινούργιο δρόμο και αντί για την Κοζάνη πήγε στην Κατερίνη. Αποφεύγει την οδήγηση μερικές φορές την νύχτα και όταν βρέχει. Έκανε τροχαίο ατύχημα τα δύο τελευταία χρόνια με άλλο αυτοκίνητο εν κινήσει, όπου έφταιγε η ίδια παραβιάζοντας Στοπ σε διασταύρωση και είχε μέσα στο αυτοκίνητο τον εγγονό της.
Άνδρας ηλικίας 90 ετών και με 6 έτη εκπαίδευσης με Άνοια άλλης αιτιολογίας (Ισχαιμική εγκεφαλοπάθεια) έχει σταματήσει την οδήγηση πριν 8 έτη, λέγοντας στους οικείους του: «Δεν αισθάνομαι καλά να οδηγώ δεν είμαι ασφαλής για τους άλλους».
Άνδρας ηλικίας 71 ετών και με 9 έτη εκπαίδευσης με διάγνωση ΝΑ με (MMSE= 18) και (FRSSD=19) συνεχίζει να οδηγεί αυτοκίνητο και μοτοσικλέτα. Οδηγεί περισσότερο από 10 φορές την εβδομάδα. Αποφεύγει μερικές φορές την προσπέραση και δεν οδηγεί ποτέ την νύχτα, ενώ δεν αποφεύγει να οδηγεί σε αστικές περιοχές και αυτοκινητόδρομους. Δεν έχει κάνει κανένα τροχαίο ατύχημα. Το τελευταίο διάστημα έχει χαθεί αρκετές φορές με το αυτοκίνητο σε γνωστές περιοχές και την τελευταία φορά κοντά στο σπίτι του. Αυτό δεν συμβαίνει όταν οδηγεί την μοτοσικλέτα, όπου η οικογένειά του τον εμπιστεύεται περισσότερο όταν την οδηγεί.
Άνδρας ηλικίας 70 χρόνων με διάγνωση Πρωτοπαθής προοδευτική αφασία (PPA) με (MMSE= 10), (NPI= 12), (FRSSD=13) και (GDS=3), πραγματοποίησε τροχαίο θανατηφόρο ατύχημα πριν 10 χρόνια, σκοτώνοντας πεζή ηλικιωμένη από λάθος χειρισμό του οχήματος. Η οικογένεια του συνέστησε να πάψει την οδήγηση πριν 2 χρόνια, διότι παρατήρησαν αλλαγή στην συμπεριφορά του κατά την οδήγηση, δυσανασχετούσε και δεν ήθελε να του μιλούν ενώ οδηγεί.
Άνδρας ηλικίας 59 ετών με διάγνωση ΝΑ (MMSE= 26), (FRSSD=8) και (Clock test=2/5) συνεχίζει να οδηγεί και να πηγαίνει καθημερινά στο καφενείο. Διαμένει όμως σε μια ανηφορική περιοχή και η σύζυγος ανησυχεί κατά την μετακίνηση του, διότι παίζουν παιδιά στην γειτονιά και υπάρχει ολισθηρότητα στο οδόστρωμα.
Άνδρας ηλικίας 62 ετών με διάγνωση ΝΑ μεσαίου σταδίου με (MMSE= 16) χωρίς καταθλιπτικά συμπτώματα, οδηγεί καθημερινά μόνος του κυρίως τα πρωινά διότι η σύζυγος εργάζεται, ενώ το απόγευμα πάντα τον συνοδεύει. Η σύζυγος τον εμπιστεύεται απόλυτα στην οδήγηση διότι ήταν πρώην οδηγός ταξί, του υπενθυμίζει όμως να χρησιμοποιεί το φλάς γιατί το ξεχνάει. Έχει χάσει δύο φορές τον προσανατολισμό του στιγμιαία κατά την οδήγηση σε γνωστές περιοχές γύρω από το σπίτι και η σύζυγος τον έχει επαναφέρει κάνοντάς του συστάσεις. Κυρίως, όμως η οικογένεια ανησυχεί περισσότερο να μην χάσει τον προσανατολισμό του όταν οδηγεί την βάρκα του στην θάλασσα, είτε μόνος του ή καμιά φορά και με κάποιον φίλο του.
Άνδρας ηλικίας 82 ετών φυσιολογικός, με (MMSE= 30) και (Clock test=4/5) έρχεται να εξεταστεί για προβλήματα μνήμης. Η σύζυγος παρατηρεί αλλαγές στον τρόπο οδήγησης του, δεν οδηγεί τόσο συχνά όπως πρώτα, κάνει μόνο τοπικές κοντινές διαδρομές. Αποφεύγει την οδήγηση στο κέντρο της πόλης γιατί δυσκολεύεται με το παρκάρισμα. Δεν παίρνει αποστάσεις από τα άλλα αυτοκίνητα και τρέχει στους αυτοκινητόδρομους. Όταν είναι μαζί στο αυτοκίνητο προτιμά να οδηγεί η ίδια γιατί δεν τον εμπιστεύεται
Άνδρας ηλικίας 80 ετών με διάγνωση ΝΑ (MMSE= 23), (FRSSD= 4) και (GDS=1) και (FUCAS=51), συνεχίζει να οδηγεί καθημερινά σε αστικές περιοχές και σε αυτοκινητόδρομους. Μετακινείται στο εξοχικό τους στην Χαλκιδική και για να καλύψει τις ανάγκες του σπιτιού όπως ψώνια, επισκέψεις σε γιατρούς, διότι έχει την σύζυγό του κατάκοιτη και τα παιδιά τους μένουν σε άλλες πόλεις.
Συμπεράσματα Πολλές ηλικιωμένες γυναίκες δεν έχουν άδεια οδήγησης γιατί οι σύζυγοι δεν τις επέτρεπαν να κάνουν μαθήματα οδήγησης μόνες με τον δάσκαλο οδήγησης. Ακόμα και εάν έπαιρναν τελικά το δίπλωμα δεν οδηγούσαν ποτέ όταν ήταν και ο σύζυγος στο αυτοκίνητο.
Οι υγιείς ηλικιωμένοι δεν φοβούνται να παραδεχθούν παρατυπίες στην οδήγηση, όπως ότι κάνουν προσπέραση σε τούνελ, δεν ανάβουν πάντα το φλάς, αποσπάται η προσοχή τους σε πολύπλοκες περιοχές, όπως αστικά κέντρα από τις βιτρίνες των καταστημάτων ή τις γιγαντοαφίσες κ.α.
Δεν αναφέρεται η χρήση οποιουδήποτε άλλου εναλλακτικού μέσου μεταφοράς και δε παρατηρήθηκε αύξηση του αριθμού των ανθρώπων που προτιμούν να περπατούν ή που επιλέγουν να χρησιμοποιούν τα μέσα μαζικής μεταφοράς, ταξί, λεωφορεία μετά την ανάκληση της άδειας οδήγησης. Οι περισσότεροι σταματούν την οδήγηση σε αστικές περιοχές και συνεχίζουν να οδηγούν σε αυτοκινητόδρομούς προκειμένου να επισκεφτούν τις εξοχικές τους κατοικίες.
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας!