Αριθμητική και Ανάγνωση: Η έκπληξη στη Νοητική Αποκατάσταση

Transcript

1 Αριθμητική και Ανάγνωση: Η έκπληξη στη Νοητική Αποκατάσταση Dr Κουντή-Ζαφειροπούλου Φωτεινή, Νευροψυχολόγος Λιάπη Δέσποινα, Ψυχολόγος Μπακογλίδου Ευαγγελία, Φυσιοθεραπεύτρια Alzheimer Hellas Εταιρεία Alzheimer Ευόσμου Κορδελιού & Καλαμαριάς ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ/ ΕΙΔΙΚΟΙ ΣΤΗ ΝΟΗΤΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Αγωγιάτου Χριστίνα Βασίλογλου Μαρία Κουντή-Ζαφειροπούλου Φωτεινή Λιάπη Δέσποινα Μπακογλίδου Ευαγγελία Μάρκου Νεφέλη Ουζούνη Φανή Πόπτση Έλενα Σούμπουρου Αικατερίνη

2 Θεραπεία Μάθησης Νέα νοητική παρέμβαση για ασθενείς με ΗΝΔ ή άνοια Aπλή και εύκολη παρέμβαση Ενεργοποιεί νοητικές λειτουργίες του προμετωπιαίου φλοιού και συνδετικές περιοχές του κροταφικού και του βρεγματικού φλοιού

3 Θεραπεία Μάθησης Περιλαμβάνει δύο απλά και εύκολα έργα: ασκήσεις αριθμητικής και ανάγνωσης Μελέτες με απεικόνιση εγκεφάλου δείχνουν ενεργοποίηση προμετωπιαίου φλοιού Επηρεάζουν την κριτική ικανότητα, την επίλυση καθημερινών προβλημάτων και την εκτέλεση καθημερινών σύνθετων δραστηριοτήτων

4 Θεραπεία Μάθησης Ανάγνωση φωναχτά: αναγνώριση οπτικά παρουσιαζόμενων λέξεων, ανάλυση νοήματος, φωνολογική μετατροπή Επίλυση αριθμητικών πράξεων: αναγνώριση οπτικά παρουσιαζόμενων αριθμών, χρήση αριθμητικών πράξεων

5 Θεραπεία Μάθησης Απαιτούν ενεργοποίηση εργαζόμενης μνήμης και προμετωπιαίου φλοιού, η οποία οδηγεί σε γενίκευση σε άλλες νοητικές λειτουργίες Φαίνεται και από τη διεθνή βιβλιογραφία ότι με την άσκηση αριθμητικής και ανάγνωσης οι παραπάνω νοητικές ικανότητες μπορούν να βελτιωθούν και είναι πιθανό τα άτομα με Ήπια Νοητική Διαταραχή να επιστρέψουν στις φυσιολογικές επιδόσεις

6 Στόχος Πιλοτικής Μελέτης Παρακολούθηση ασθενών με Ήπια Νοητική Διαταραχή, οι οποίοι συμμετείχαν στη Θεραπεία Μάθησης Μέσω της ανάγνωση και των αριθμητικών πράξεων Στόχος ήταν η καλλιέργεια μετωπιαίων ικανοτήτων, που εμφανίζονται προσβεβλημένες στους φυσιολογικούς ηλικιωμένους και σε αυτούς με Ήπια Νοητική Διαταραχή

7 Περιγραφή Θεραπείας Μάθησης Το πρόγραμμα αποτελείται από δύο μέρη: την αριθμητική και την ανάγνωση Η άσκηση της αριθμητικής περιλαμβάνει γραπτές αριθμητικές πράξεις (πρόσθεση, αφαίρεση και διαίρεση) ακέραιων αριθμών Οι πράξεις αποτελούνται από μονοψήφιους, διψήφιους και τριψήφιους αριθμούς Η άσκηση της ανάγνωσης επιτελείται μέσα από γραπτά κείμενα

8 Περιγραφή Θεραπείας Μάθησης Το πρόγραμμα διαθέτει 3 επίπεδα δυσκολίας Πριν την έναρξη του προγράμματος κάθε υποψήφιος αξιολογείται ως προς την ικανότητα ανάγνωσης και αριθμητικής αλλά και ως προς την ταχύτητα, ώστε να ενταχθεί στο ανάλογο επίπεδο της παρέμβασης

9 Περιγραφή Θεραπείας Μάθησης Στα πρώτα 20 λεπτά της συνεδρίας καλείται να εκτελέσει γραπτώς τις αριθμητικές πράξεις που του ζητούνται και να διαβάσει δυνατά ένα κείμενο

10 Περιγραφή Θεραπείας Μάθησης Τα υπόλοιπα 20 λεπτά κάνει αυτοδιόρθωση των ασκήσεων που του ανατέθηκαν κατά τη διάρκεια του προγράμματος, αλλά και των ασκήσεων που είχαν δοθεί για το σπίτι

11 Συμμετέχοντες Κάτοικοι της Δυτικής Θεσσαλονίκης Η νευροψυχολογική εκτίμηση και η παρέμβαση έγινε στο ΚΑΠΗ της περιοχής τους

12 Συμμετέχοντες Η ομάδα ελέγχου δεν έλαβε μέρος σε κανένα πρόγραμμα μη φαρμακευτικής θεραπείας και βρισκόταν εγγεγραμμένη σε λίστα αναμονής για μελλοντική συμμετοχή Οι συμμετέχοντες επισκέπτονταν 1 φορά την εβδομάδα το κέντρο ημέρας για άσκηση 40 λεπτών, για 10 συνεδρίες, σε 2.5 μήνες Τους δίνονταν 4 πακέτα ασκήσεων για το σπίτι (κάθε μέρα και 1 πακέτο)

13 Σχέδιο Έρευνας Εξισωμένες Ομάδες ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ Ν=16 ΟΜΑΔΑ ΕΛΕΓΧΟΥ Ν=16.p ΦΥΛΟ Α/Γ Α3/Γ13 Α3/Γ ΗΛΙΚΙΑ (έτη) (6.00) (4.78).215 ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ (έτη) 6.93 (2.71) 7.75 ( MMSE (2.15) (3.08).423 FUCAS (1.89) (2.39).316 ΧΣΑ 8.16 (2.64) 8.22 (2.75).500 TRAIL -B (71.78) (135.24).055 Ομοιότητες WAIS (4.53) (2.89).079 Digit Symbol (8.94) (13.19).318

14 Κριτήρια Επιλογής Δείγματος Εναισθησία Δεν έπασχαν από πρωτογενή κατάθλιψη Δεν παρουσίαζαν συμπεριφορικά ή ψυχιατρικά συμπτώματα MMSE 24 Ικανοποιητικές αισθητηριακές ικανότητες Δεν είχαν κάποια σοβαρή γλωσσική διαταραχή στην κατανόηση ή στην παραγωγή του λόγου Διάγνωση ΗΝΔ κατά τα Κριτήρια των Petersen et al.(2001) Εθελοντική συμμετοχή με έγγραφο συναίνεσης

15 Νευροψυχολογική Εκτίμηση Καθημερινή Λειτουργικότητα Κλίμακα Λειτουργικής Νοητικής Εκτίμησης (Functional Cognitive Assessment Scale-FUCAS) Σφαιρική Νοητική επίδοση Σύντομη Εξέταση της Νοητικής Κατάστασης (Mini Mental State Examination-MMSE)

16 Νευροψυχολογική Εκτίμηση Ικανότητες προσοχής και εκτελεστικής λειτουργίας Δοκιμασία Λεκτικής Ροής ΧΣΑ (Verbal Fluency FAS). Δοκιμασία Οπτικο-Νοητικής Ιχνηλάτησης (Trailmaking Test, part B). Κλίμακα Λειτουργικής Νοητικής Εκτίμησης (Functional Cognitive Assessment Scale-FUCAS) Δοκιμασία Κωδικών (Digit Symbol Test WAIS-R) Δοκιμασία Ομοιοτήτων (WAIS-R)

17 Νευροψυχολογική Εκτίμηση Οι συμμετέχοντες εξετάσθηκαν με τις ίδιες ψυχομετρικές δοκιμασίες πριν από την έναρξη της θεραπείας και 2.5 μήνες μετά, κατά την ολοκλήρωσή της

18 Στατιστική Ανάλυση Στατιστική ανάλυση με μη παραμετρικές δοκιμασίες εξαιτίας του μικρού αριθμού του δείγματος και της ετερογένειας στις επιδόσεις των συμμετεχόντων Έλεγχος Mann-Whitney για 2 ανεξάρτητα δείγματα, με τη μέθοδο Monte Carlo για την ανίχνευση διαφορών μεταξύ πειραματικής ομάδας και ομάδας ελέγχου Έλεγχος Wilcoxon για 2 σχετιζόμενα δείγματα για την εξέταση διαφορών στις επιδόσεις της κάθε ομάδας χωριστά, μεταξύ της 1ης και της 2ης εκτίμησης

19 Αποτελέσματα Διομαδική σύγκριση των επιδόσεων πειραματικής και ελέγχου στο τέλος της παρέμβασης ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΟΜΑΔΑ ΕΛΕΓΧΟΥ ΕΠΙΔΟΣΕΙΣ 1Η ΕΚΤΙΜΗΣΗ 2Η ΕΚΤΙΜΗΣΗ 1Η ΕΚΤΙΜΗΣΗ 2Η ΕΚΤΙΜΗΣΗ.p FUCAS total (1.89) (1.58) (2.39) (6.30).017 FUCAS acctot 6.31 (.602) 6.06 (.250) 6.31 (.704) 7.06 (1.56).012

20 Αποτελέσματα Ενδοομαδικές συγκρίσεις ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ 1Η ΕΚΤΙΜΗΣΗ 2Η ΕΚΤΙΜΗΣΗ.p MMSE (2.15) (1.42).003 ΧΣΑ 8.16 (2.64) (3.37).008 Digit Symbol (8.94) (9.60).006 Ομοιότητες WAIS (4.53) (4.61).047 ΕΠΙΔΟΣΕΙΣ

21 Αποτελέσματα Ενδοομαδικές συγκρίσεις ΟΜΑΔΑ ΕΛΕΓΧΟΥ ΕΠΙΔΟΣΕΙΣ FUCAS acctot 1Η ΕΚΤΙΜΗΣΗ 2Η ΕΚΤΙΜΗΣΗ.p 6.31 (.704) 7.06 (1.56).013

22 Αποτελέσματα Οι 5 συμμετέχοντες από τους 16 της πειραματικής ομάδας επέστρεψαν σε φυσιολογικές επιδόσεις μετά την παρέμβαση, ενώ από την ομάδα ελέγχου κανείς δεν επέστρεψε σε φυσιολογικές επιδόσεις

23 Συμπεράσματα Oι στόχοι της έρευνας ολοκληρώθηκαν με επιτυχία Το πρόγραμμα έδειξε ότι καλλιεργεί όλο το φάσμα της νοητικής εκτελεστικής λειτουργίας, που προσβάλλεται κατά την ΗΝΔ Η νοητική εκπαίδευση αριθμητικής και ανάγνωσης είναι σύντομη, οικονομική, απλή και αποτελεσματική Αξίζει λοιπόν σε πεδίο πρόληψης, οι ηλικιωμένοι με ΗΝΔ να συμμετέχουν σε αυτό, ώστε να απομακρυνθεί το ενδεχόμενο μετάλλαξης και εξέλιξης της ΗΝΔ σε άνοια

24 Ευχαριστώ για την προσοχή σας