Νευροψυχολογικές και δημογραφικές διαφορές μεταξύ ασθενών με άνοια που απεβίωσαν και αυτών που επιβιώνουν

Transcript

1 Νευροψυχολογικές και δημογραφικές διαφορές μεταξύ ασθενών με άνοια που απεβίωσαν και αυτών που επιβιώνουν Κουντή Ζαφειροπούλου Φωτεινή, MSc PhD Μπακογλίδου Ευαγγελία Πόπτση Ελένη, MSc Κιόση Κυριακή Βλάχου Αικατερίνη Τσολάκη Μάγδα MD, PhD Alzheimer Hellas

2 Πορεία άνοιας Η εξέλιξη της νόσου διαφέρει ανά άτομο Η άνοια είναι τυπικά γνωστή για την ύπουλη έναρξη της και συνήθως για τη βραδέως εξελισσόμενη πορεία Josephs et al., 2009 Σε γενικές γραμμές, η άνοια έχει μειωμένο προσδόκιμο ζωής James et al., 2014 Η θνησιμότητα κυμαίνεται από 3-13 χρόνια μετά την έναρξη ή τη διάγνωση Brodaty et al., 2012

3 Άνοια Η άνοια ακολουθεί συνήθως μια βραδέως εξελισσόμενη πορεία, αλλά μια υποομάδα χειροτερεύει και πεθαίνει ταχύτερα Paterson et al., 2012

4 Μεταβλητές που συσχετίζονται με τη θνησιμότητα Σοβαρότητα της άνοιας Garcia-Ptacek et al., 2014 Ηλικία και το είδος της άνοιας Brodaty et al., 2012 Πρώιμη έναρξη της άνοιας έχει υψηλή επίπτωση στη θνησιμότητα Koedam et al., 2008 Παθολογικά αίτια, συνοδοί νόσοι

5 Στόχος Μελέτης Ο σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η ανίχνευση των νευροψυχολογικών και δημογραφικών διαφορών μεταξύ ασθενών με άνοια που απεβίωσαν και αυτών που επιβιώνουν περισσότερο χρόνο και η προγνωστική τους αξία στις πιθανότητες επιβίωσης

6 Συμμετέχοντες Επισκέπτες των κέντρων ημέρας της Alzheimer Ελλάς, από την ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης Το σχέδιο έρευνας, περιλάμβανε μία ομάδα ασθενών με άνοια (DSM-V), οι οποίοι έχουν αποβιώσει και μία αντίστοιχη συγκριτική ομάδα ασθενών με άνοια οι οποίοι ζουν επί του παρόντος Ασθενείς στο ίδιο στάδιο άνοιας (MMSE)

7 Συμμετέχοντες - Χαρακτηριστικά Οι συμμετέχοντες εξετάσθηκαν με τις ίδιες ψυχομετρικές δοκιμασίες Επιλέχθηκε η πιο πρόσφατη ΝΨΕ πριν από τον θάνατο

8 Νευροψυχολογική Εκτίμηση Γενική Νοητική Ικανότητα MMSE [Mini Mental State Examination (Folstein et al., Fountoulakis, Tsolaki, Chantzi & Kazis, 2000)] Καθημερινή Λειτουργικότητα FRSSD [Functional Rating Scale of Symptoms of Dementia-FRSSD (Hutton, Τσολάκη, 1997.)] FUCAS [Functional Cognitive Assessment Scale-FUCAS (Kounti, Efklides, Tsolaki, & Kiosseoglou, 2006)] Συναισθηματική Κατάσταση GDS [Geriatric Depression Scale (Sheikh & Yesavage, 1986, Fountoulakis, Tsolaki, Iacovides, Yesavage, O Hara, Kazis & Ierodiakonou, 1999) ]

9 Νευροψυχολογική Εκτίμηση Μνήμη RBMT [Rivermead Behavioural Memory Test (Wilson et al.,1989, Efklides, Yiultsi, Kangellidou, Kounti, Dina & Tsolaki, 2002), υποδοκιμασία Ιστορίας] ROCFT [Rey Osterreith Complex Figure Test (Rey, Osterrieth, Kounti et al., 2004)] RAVLT [Rey Auditory Verbal Learning Test (Rey, Messinis, et al., 2007)] Προσοχή TEA [Test of Every Day Attention (Robertson et al., Tsolaki et al., 2004)]

10 Νευροψυχολογική Εκτίμηση Εκτελεστική Λειτουργία TRAIL B [Trail-making Test, part A, part B (Armitage SG, 1946, Βλάχου & Κοσμίδου,2002. Poptsi et al., 2007)] FUCAS [Functional Cognitive Assessment Scale-FUCAS (Kounti, Efklides, Tsolaki, & Kiosseoglou, 2006)] ΧΣΑ [Verbal fluency (Kosmidis, Vlachou, Panagiotaki, & Kiosseoglou, 2004)] Συμπεριφορικά Συμπτώματα NPI [Neuropsychiatric Inventory (Cummings et al, Politis et al., 2004)]

11 412 καταγεγραμμένοι ασθενείς με άνοια απεβίωσαν τα έτη ασθενείς είχαν ελλιπή δημογραφικά στοιχεία 91 ασθενείς δεν είχαν ΝΨεξέταση Για 31 ασθενείς δεν υπήρχε πληροφορία φαρμ. αγωγής 249 ασθενείς με πλήρη δημογραφικά και ΝΨεξέταση 157 ασθενείς δεν είχαν πλήρη ΝΨεξέταση 92 αποβιώσαντες με πλήρη δημογραφικά και πλήρη ΝΨεξέταση

12 1003 καταγεγραμμένοι ασθενείς με άνοια, οι οποίοι ζουν 455 ασθενείς με πρόσφατη εξέταση 180 ασθενείς παρακολουθούσαν προγράμματα νοητικής αποκατάστασης 63 ασθενείς δεν είχαν πλήρη ΝΨεξέταση 212 ασθενείς με άνοια και πρόσφατη πλήρη ΝΨεξέταση 165 επιβιώνοντες στο ίδιο στάδιο άνοιας με τους αποβιώσαντες ως προς τη MMSE

13 Συμμετέχοντες Χαρακτηριστικά Αποβιώσαντες Ν=92 Μ.Ο (Τ.Α) Επιβιώνοντες Ν=165 Μ.Ο (Τ.Α) p Φύλο Α/Γ χ² 57 Α / 35 Γ 51 Α / 114 Γ Εκπαίδευση 8.56 (4.94) 6.68 (4.24) Φάρμακο Ν/Ο χ² 70 Ν / 22 Ο 61 Ν / 104 Ο MMSE (6.49) (4.57) Ηλικία (6.32) (6.06) 0.954

14 Αναλύσεις SPSS 21 Χ² (ανίχνευση διαφοράς φύλου & φαρμάκου μεταξύ των ομάδων) T test (ανίχνευση διαφορών επίδοσης μεταξύ των 2 ομάδων) Δυαδική λογιστική παλινδρόμηση (ανίχνευση της προγνωστικής αξίας παραγόντων για τον κίνδυνο θνησιμότητας)

15 Διαφορές Νευροψυχολογικών χαρακτηριστικών Νοητικές Ικανότητες Χαρακτηριστικά Εργαζόμενη Μνήμη (RAVLT 1) Αποβιώσαντες Ν=92 Μ.Ο (Τ.Α) Επιβιώνοντες Ν=165 Μ.Ο (Τ.Α) 1.65 (1.52) 2.45 (1.32) p Σύμφωνα με τη διόρθωση του Bonferroni

16 Διαφορές Νευροψυχολογικών χαρακτηριστικών Νοητικές Ικανότητες Εκτελεστική Λειτουργία (FUCAS) Χαρακτηριστικά Αποβιώσαντες Ν=92 Μ.Ο (Τ.Α) Επιβιώνοντες Ν=165 Μ.Ο (Τ.Α) Κατανόηση 8.68 (3.36) 7.00 (1.46) Σχεδιασμός (3.37) 9.06 (2.37) Χρόνος 9.81 (3.48) 8.04 (2.18) Διαδοχή 9.95 (3.31) 8.50 (2.43) p Σύμφωνα με τη διόρθωση του Bonferroni

17 Διαφορές Νευροψυχολογικών χαρακτηριστικών Καθημερινή λειτουργικότητα - FUCAS Χαρακτηριστικά Αποβιώσαντες Ν=92 Μ.Ο (Τ.Α) Επιβιώνοντες Ν=165 Μ.Ο (Τ.Α) Φάρμακα (3.75) (2.73) Πλύσιμο 9.19 (3.39) 7.41 (1.37) Ντύσιμο (4.09) 7.88 (2.13) Συνολική Επίδοση (20.77) (13.58) p Σύμφωνα με τη διόρθωση του Bonferroni

18 Διαφορές Νευροψυχολογικών χαρακτηριστικών Καθημερινή λειτουργικότητα - FRSSD Χαρακτηριστικά Αποβιώσαντες Ν=92 Μ.Ο (Τ.Α) Επιβιώνοντες Ν=165 Μ.Ο (Τ.Α) p Ντύσιμο 0.97 (1.15) 0.37 (0.74) Ακράτεια 0.71 (1.03) 0.20 (0.54) Γλώσσα 1.39 (0.76) 0.92 (0.67) Μνήμη προσώπων 0.94 (0.91) 0.58 (0.74) Υγιεινή 1.24 (1.27) 0.65 (0.95) Σύγχυση στο χρόνο 1.01 (1.10) 0.61 (0.88) Προσανατολισμός 1.60 (1.11) 1.01 (0.90) Συνολική λειτουργικότητα (8.58) (6.21) Σύμφωνα με τη διόρθωση του Bonferroni

19 Διαφορές Συμπεριφορικών επιδόσεων (NPI) Συμπεριφορικές Επιδόσεις Αποβιώσαντες Ν=92 Μ.Ο (Τ.Α) Επιβιώνοντες Ν=165 Μ.Ο (Τ.Α) p Ψευδαισθήσεις 1.01 (2.11) 0.36 (1.16) Απάθεια 3.08 (3.79) 1.72 (2.60) Παθολογική κινητικότητα 2.04 (3.49) 0.67 (1.92) Σύμφωνα με τη διόρθωση του Bonferroni

20 Προβλεπτικές Μεταβλητές για τον κίνδυνο θανάτου Χαρακτηριστικά p sig B Πιθανότητες % Φύλο % γυναίκες Εργαζόμενη μνήμη (RAVLT 1) % καλύτερη μνήμη Φάρμακο % με φάρμακο Ακράτεια (FRSSD) % με ακράτεια

21 Φάρμακο για την άνοια Οι περισσότεροι επιβιώνοντες δεν ελάμβαναν φάρμακο για την άνοια Χαρακτηριστικά Αποβιώσαντες Ν=92 Μ.Ο (Τ.Α) Επιβιώνοντες Ν=165 Μ.Ο (Τ.Α) Φάρμακο Ν / Ο 70 Ν / 22 Ο 61 Ν / 104 Ο Τα φάρμακα στην σοβαρή άνοια έχουν μικρή επίδραση στις νοητικές λειτουργίες και μπορούν να προκαλέσουν σημαντικές παρενέργειες στην υγεία του ασθενούς p Ali, 2015

22 Συμπερασματικά: οι επιβιώνοντες Περισσότερες γυναίκες Νεώτεροι σε ηλικία Χαμηλότερη εκπαίδευση Υψηλότερες επιδόσεις στην εκτελεστική λειτουργία Καλύτερη καθημερινή λειτουργικότητα Ηπιότερα προβλήματα συμπεριφοράς

23 Συμπερασματικά Πιθανότητες επιβίωσης Γυναίκες κατά 32% Καλή εργαζόμενη μνήμη 21% Πιθανότητες θνησιμότητας Με ακράτεια 81% Με φάρμακο 15%

24 Χρησιμότητα μελέτης Χρήσιμο να γνωρίζουμε ποια χαρακτηριστικά μπορούν να προσδιορίσουν τους ασθενείς που είναι επιρρεπείς σε έναν ταχύ θάνατο Σχεδιασμό ιατρικής και μη φροντίδας Πρόβλεψη για συμβουλευτική οικογένειας

25