Η χρήση γαλακταγωγών στη γαλουχία Παπανικολάου Μαριάννα Μαία Msc Γ.Ν.Καβάλας
Παράγοντες που εμπλέκονται και αλληλεπιδρούν στην γαλακτοπαραγωγή Συναισθηματικοί παράγοντες Σωματικοί παράγοντες Ορμόνες
Οι ορμόνες που σχετίζονται με την γαλακτοπαραγωγή Αναπαραγωγικές & Μεταβολικές ΠΡΟΛΑΚΤΙΝΗ ΟΙΣΤΡΟΓΟΝΑ ΠΡΟΓΕΣΤΕΡΟΝΗ ΟΞΥΤΟΚΙΝΗ ΑΥΞΗΤΙΚΗ ΟΡΜΟΝΗ ΓΛΥΚΟΚΟΡΤΙΚΟΕΙΔΗ ΙΝΣΟΥΛΙΝΗ
Παράγοντες μειωμένης παραγωγής γάλακτος από τη μητέρα Κατακράτηση πλακούντα Προγεστερόνη Τεστοστερόνη στην κύηση Διαβήτης Μειωμένη προλακτίνη Υποθυρεοειδιμός κ.α.
Παράγοντες από το νεογνό που λαμβάνουμε υπόψη και σχετίζονται με την γαλακτογέννεση Το ιστορικό του τοκετού και της υγείας του νεογνού Εξέταση της κλινικής του εικόνας Αξιολόγηση της κατάποσης Εξετάζουμε τη συμπεριφορά σε σχέση με τη διαθέσιμη ποσότητα γάλακτος Παρατηρούμε το γεύμα, παρακολουθούμε την πρόσληψη βάρους Το πρόβλημα μπορεί να είναι πολυπαραγοντικό Marasco, 2010
Πώς δρουν Γαλακταγωγά έχουν Αντιντοπαμινεργική Δράση Μειώνουν την έκκριση Ντοπαμίνης Όταν η συγκέντρωση της ντοπαμίνης μειώνεται, αυξάνονται τα επίπεδα της προλακτίνης ορού από τον πρόσθιο λοβό της υπόφυσης American Breastfeeding Academy Protocol # 9, last revision, 2011
Βασικές ενδείξεις για χρήση γαλακταγωγών 1) Υιοθεσία για πρόκληση γαλακτοφορίας 2) Επαναγαλακτισμό 3) Αντιμετώπιση μειωμένης παραγωγής λόγω προβλημάτων υγείας της μητέρας ή του νεογνού ή την απομάκρυνσή τους 4) Σε γυναίκες που κάνουν αντλήσεις με το χέρι ή με αντλία και δε θηλάζουν είναι πολύ πιθανό να αντιμετωπίσουν μειωμένη παραγωγή εντός λίγων εβδομάδων 5) Υπάρχει μια μείωση στην παραγωγή γάλακτος, που οφείλεται στη χρήση αντισυλληπτικών χαπιών 6) Μια από τις πιο συνηθισμένες ενδείξεις αφορά τις μητέρες των νεογνών που νοσηλεύονται στις ΜΕΝΝ (ABM,2011)
ΓΑΛΑΚΤΑΓΩΓΑ 1. ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΑ ΓΑΛΑΚΤΑΓΩΓΑ 2. ΦΥΤΙΚΑ ΓΑΛΑΚΤΑΓΩΓΑ ΤΡΟΦΕΣ ΠΟΤΑ-ΡΟΦΗΜΑΤΑ ΚΑΡΥΚΕΥΜΑΤΑ ΒΟΤΑΝΑ
ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΑ ΓΑΛΑΚΤΑΓΩΓΑ ΔΟΜΠΕΡΙΔΟΝΗ Domperidone (Cirloton) ΜΕΤΡΟΚΛΟΠΑΜΙΔΗ Metroclopamide (Primperan)
ΔΟΜΠΕΡΙΔΟΝΗ Δόση: 20 mg /4 φορές την ημέρα 30 λεπτά πριν το φαγητό Οι περισσότερες μητέρες λαμβάνουν δομπεριδόνη για 3 έως 8 εβδομάδες Η μητέρα που θηλάζει υιοθετημένο νεογνό μπορεί να λάβει το φάρμακο πολύ περισσότερο
Δομπεριδόνη (Motilium) Η δομπεριδόνη χρησιμοποιείται γενικά για τις διαταραχές του γαστρεντερικού σωλήνα Είναι ένα φάρμακο το οποίο έχει, ως παρενέργεια, την αυξημένη παραγωγή της ορμόνης προλακτίνης
Οργανισμός διαχείρισης τροφών και φαρμάκων (FDA) Food and Drug Administration & Δομπεριδόνη Ο οργανισμός (FDA), δε συστήνει τη χορήγηση domperidone στη θηλάζουσα μητέρα για να αυξήσει την παραγωγή γάλακτος, λόγω πιθανότητας εμφάνισης παρενεργειών Η φαρμακευτική ουσία αποβάλλεται και στο γάλα, γεγονός που μπορεί να εκθέσει σε αγνώστους κινδύνους την υγεία του νεογνού FDA Talk Paper: FDA Warns Against Women Using Unapproved Drug, Domperidone, to Increase Milk Production, 2004 Page Last Updated: 07/28/2009 http://www.fda.gov/drugs/drugsafety/informationbydrugclass/ucm173886.htm
Δομπεριδόνη Στην από του στόματος μορφή της η δομπεριδόνη έχει εγκριθεί από τον Καναδά και σε παγκόσμιο επίπεδο ως ουσία ασφαλής στη χορήγηση Σε τυχαιοποιημένη μελέτη (DaSilva et al, 2001) διαπιστώθηκε ότι οι γυναίκες που είχαν λάβει 10 mg δομπεριδόνης 3 φορές ημερησίως για να ενισχύσουν τη γαλουχία, είχαν μέση τιμή ορού την 5 η ημέρα θεραπείας 6.6 ng/ml. Ενώ το μέσο επίπεδο της δομπεριδόνης στο μητρικό γάλα τους ήταν 1. 2 ng/ml Δεν αναφέρθηκε καμία παρενέργεια Cambel-Yeo et al, 2006 BMC Pregnancy-ChidbirthStudy protocol: a double blind placebo controlled trial examining the effect of domperidone on the composition of breast milk
Μετοκλοπραμίδη (Maxeran) Είναι γνωστό ότι αυξάνει την παραγωγή γάλακτος Έχει συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες στις θηλάζουσες μητέρες (κόπωση, οξυθυμία, κατάθλιψη) Η δομπεριδόνη έχει πολύ λιγότερες παρενέργειες
Συνοπτικά οι παρενέργειες από τα φάρμακα Χαρακτηριστική ξηροστομία Γαστρεντερικές διαταραχές Καρδιακή Αρρυθμία Λήθαργος Καταστολή Εξωπυραμυδικά συμπτώματα: υπέρταση, τρόμος κ.α.
EΘΝΙΚΟ ΣΥΝΤΑΓΟΛΟΓΙΟ ΔΟΜΠΕΡΙΔΟΝΗ Προσοχή στη χορήγηση: Σε κύηση, γαλουχία ΜΕΤΡΟΚΛΟΠΑΜΙΔΗ Γαλουχία προσοχή λόγω των μεγάλων συγκεντρώσεων του φαρμάκου στο γάλα http://eof1.eof.gr/syntagologio/chapter1.htm#112
Βασική προϋπόθεση Η μητέρα έχει ενημερωθεί για τα ακριβή δεδομένα αναφορικά με την ασφάλεια και το βαθμό αποτελεσματικότητας από τη χρήση των γαλακταγωγών φαρμάκων (informed choice) Αν και η σύντομη θεραπεία (1-3 εβδομάδες) φαίνεται να έχει αξιολογηθεί, η θεραπεία για μεγαλύτερη περίοδο δεν έχει μελετηθεί και ο ιατρός θα πρέπει να το λάβει υπόψη του (ABM, 2011)
ΦΥΤΙΚΑ ΓΑΛΑΚΤΑΓΩΓΑ ΤΡΟΦΕΣ Καρότο, παντζάρι Υποστηρίξουν το θηλασμό μέσω της φυτο- προγεστερόνης που περιέχουν Σκούρα πράσινα φυλλώδη λαχανικά Πχ. σπανάκι, ρόκα, σέσκουλο, λάχανο, ραδίκι Πηγή σιδήρου και άλλων ιχνοστοιχείων Σιτηρά και όσπρια Η βρώμη, το κεχρί και το ρύζι είναι παραδοσιακά γαλακταγωγά Από τα όσπρια πιο βοηθητικά θεωρούνται οι φακές και τα ρεβίθια Ξηροί καρποί Κυρίως ωμά και ανάλατα αμύγδαλα, φιστίκι macadamia και κάσιους
ΠΟΤΑ-ΡΟΦΗΜΑΤΑ «ροφήματα γαλουχίας» από εμπόριο Τσάι τσουκνίδας (nettle tea) Γάλα γαϊδουράγκαθου (Milk thistle) Μη αλκοολούχα μπύρα /ginger Η Μπύρα????? περιέχει αλκοόλ καλό θα είναι να αποφεύγεται
ΚΑΡΥΚΕΥΜΑΤΑ Σκόρδο Υποστηρίζει τη γαλουχία. Προσοχή να μη χορηγείται όταν υπάρχει διαταραχή πηκτικότητας Πιπερόριζα ginger Βοηθά ιδιαίτερα στο αντανακλαστικό της παραγωγής του γάλακτος. ΠΡΟΣΟΧΗ να μη χορηγείται σε περιπτώσεις μεγάλης απώλειας αίματος στον τοκετό, κατά τις πρώτες εβδομάδες της λοχείας. Κουρκουμάς 1/2 κουταλάκι του γλυκού την ημέρα προκαλεί αύξηση της παραγωγής. Επίσης μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη μαστίτιδας Άλλα καρυκεύματα π.χ. Άνηθος, Γλυκάνισος σε μέτριες ποσότητες μπορούν να προστίθενται στα φαγητά και ευνοούν την παραγωγή γάλακτος.
ΒΟΤΑΝΑ Τριγωνέλλα (fenugreek) Δόση : 2-3 κάψουλες 3 φορές ημερησίως Δε συνιστάται κατά την κύηση Παρενέργειες: Περιστασιακά ναυτία, λιποθυμία, διάρροια στις μητέρες Περιστασιακά ημικρανίες και υπέρταση. Βρέφη: όταν η μητέρα εκτεθεί σε υψηλή δόση γίνονται ευερέθιστα. Προσοχή Διαβήτης: fenugreek μόνο υπό την καθοδήγηση ιατρού. Θεραπεία με αντιπηκτικά φάρμακα: μόνο υπό την καθοδήγηση του ιατρού
Γαϊδουράγκαθο (Βlessed thistle, Cnicus Benedictus) Το γαϊδουράγκαθο αυξάνει την ροή του γάλακτος και είναι απόλυτα ασφαλές να το χρησιμοποιήσουν οι μητέρες που θηλάζουν Ως αφέψημα βράζουμε 1 κουταλιά της σούπας σε 1 λίτρο νερό Και πίνουμε 3 φλιτζάνια την ημέρα Προσοχή: Διεγείρει γαστρικά υγρά Άτομα με ιστορικό έλκους στομάχου να το αποφεύγουν Παρενέργειες: Σπάνιες
Γλυκάνισο (Pimpinella anisum) Δοσολογία και Προετοιμασία Γλυκάνισο τσάι: 1-2 κουταλάκια του γλυκού σπόρων γλυκάνισου ανά φλιτζάνι τσαγιού. Ως 3 φλιτζάνια την ημέρα Αλλεργίες προκαλεί περιστασιακά αλλεργικές αντιδράσεις του αναπνευστικού συστήματος, του γαστρεντερικού σωλήνα και το δέρμα
Μηδικό φύλλο (Αlfalfa Medicago sativa L.) Δοσολογία και Προετοιμασία Τσάι 1-2 κουταλάκια του γλυκού ξηρό βότανο ανά φλιτζάνι νερό, μέχρι 3 φλιτζάνια την ημέρα Σε συμπληρώματα Μέχρι 8 κάψουλες την ημέρα Παρενέργειες: Διάρροια στη μητέρα ή το βρέφος. Μειώνεται η δόση για λίγες μέρες.
Μάραθος Αυξάνει τη ροή του γάλακτος στο θηλασμό Ανακουφίζει από κολικούς βρεφών Για διαταραχές του ουροποιητικού και του αναπαραγωγικού συστήματος Δοσολογία και Προετοιμασία 1 κουτάλια φαγητού από τριμμένο μάραθο ζεματιέται με 1 ποτήρι βραστό νερό σ ένα σκεπασμένο δοχείο, αφήνετε για 10-15 λεπτά και στραγγίζεται πριν από τη χρήση
Φύλλα από σμέουρα (red raspberry leaf tea) Μαγιά μπύρας (brewer's yeast) 10 χάπια 4 φορές την ημέρα για 7 ημέρες
ΒΟΤΑΝΑ ΚΑΙ ΤΡΟΦΕΣ Δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία για την αποτελεσματικότητα της χρήσης των γαλακταγωγών βοτάνων Μη σαφή εικόνα για τις μεθόδους επεξεργασίας και ελέγχου τους (Anderson, 2013, The Galactagogue Bandwagon, J hum Lactation)
Σε πρόσφατη μελέτη (2014) που έγινε σε δυο ομάδες λεχωίδων βρέθηκε ότι στην ομάδα των λεχωίδων που η δίαιτα τους ήταν εμπλουτισμένη με γαλακταγωγά τρόφιμα, οι μητέρες δήλωσαν ότι ένιωθαν αίσθηση βάρους (γεμίσματος) στο μαστό εντός των πρώτων 48 ωρών σε στατιστικά σημαντικά μεγαλύτερο ποσοστό από την ομάδα ελέγχου (που δεν έλαβε δίαιτα με γαλακταγωγά τρόφιμα) (71.7% and 56.7%, respectively; p < 0.001) Ακόμη, το ποσοστό των νεογνών που είχαν απώλεια βάρους μεγαλύτερη από το 7% κατά τις πρώτες 48 ώρες, ήταν σημαντικά μειωμένο στην ομάδα των νεογνών των μητέρων που έλαβαν γαλακταγωγά σε σχέση με τα νεογνά της ομάδας ελέγχου (15.1% and 24.4%, respectively; p = 0.043) Thaweekul ET AL., 2014, The efficacy of hospital-based food program as galactogogues in early period of lactation. J Med Assoc Thai. 2014 May;97(5):478-82
Κατευθυντήριες Οδηγίες ABM Η Ιατρική Εταιρία Θηλασμού σήμερα δεν συστήνει κάποιο γαλακταγωγό, φαρμακευτικό ή μη Απουσία σημαντικού αριθμού μελετών για τα γαλακταγωγά και παρουσία αναφερόμενων παρενεργειών Εξετάζουμε για προβλήματα υγείας σχετιζόμενα με μειωμένη παραγωγή γάλακτος (φάρμακα, αιμορραγία τρίτου σταδίου, υποθυρεοειδισμό κ.α.)
Πριν αποφασιστεί να γίνει χρήση γαλακταγωγού φαρμάκου θα πρέπει να αξιολογηθούν: 1. Ο παραγόμενος όγκος μητρικού γάλακτος 2. Η άντληση ( χοάνη, αντλία, συχνότητα, διάρκεια κ.α.) 3. Η αποτελεσματικότητα του θηλασμού (σύλληψη θηλής, στάσεις, συχνότητα) 4. Λήψη ιστορικού κύησης, τοκετού, γαλουχίας, λεχωϊδος νεογνού 5. Η γενική υγεία της μητέρας (να μην παρουσιάζει αντενδείξεις για τη λήψη τους) και του νεογνού 6. Η δυνατότητα συχνής παρακολούθησης της υγείας και των δυο και η υποχρέωση του θεράποντα να τηρεί συχνή κλινική εκτίμησή τους (ABM, 2011)
Κατευθυντήριες Οδηγίες ABM Πριν γίνει σύσταση γαλακταγωγού από επιστήμονα υγείας θα πρέπει να ακολουθεί αυστηρά τις εξής οδηγίες: Να πληροφορεί διεξοδικά τις γυναίκες για 1. οδηγίες χορήγησης 2. διάρκεια της θεραπείας 3. συμπτώματα που ενδέχεται να προκαλέσει στη μαμά και το παιδί 4. ενδεχόμενες παρενέργειες 5. αποτελεσματικότητα του παρουσιάζοντας ερευνητικά δεδομένα
Κατευθυντήριες Οδηγίες ABM Έλεγχος μητέρας για πιθανές αλλεργίες, αντενδείξεις, αλληλεπίδραση φαρμάκων Συνεχής παρακολούθηση και επικοινωνία με τη μητέρα και το παιδί Η συνταγογράφηση γαλακταγωγών να γίνεται στη χαμηλότερη δυνατή δοσολογία για βραχύτερο χρονικό διάστημα Σταδιακή διακοπή της θεραπείας, μειώνοντας τη δόση Εάν κατά τη διακοπή της θεραπείας μειώνεται και η ποσότητα του γάλακτος και με την επανεισαγωγή της θεραπείας αυξάνεται, τότε προσπάθησε σε δεύτερο χρόνο να μειώσεις σταδιακά τη θεραπεία Εξασφάλιση έγγραφης συγκατάθεσης της μητέρας για τη χορήγηση του γαλακταγωγού
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η χρήση γαλακταγωγών συστήνεται όταν έχει αποκλεισθεί η μειωμένη παραγωγή γάλακτος από κάποια αιτία που αντιμετωπίζονται (λάθη στη συχνότητα θηλασμού - τεχνικής κτλ) ειδικά όταν αφορά τελειόμηνο & υγιές νεογνό (Manion et al, 2012) Η επιλογή του γαλακταγωγού χρειάζεται πρότερη αξιολόγηση για : την αποτελεσματικότητα του τις αναφερόμενες παρενέργειες σε μητέρα και βρέφος τυχόν αντενδείξεις από το ιστορικό υγείας της μητέρας
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η φαρμακευτική θεραπεία ενδείκνυται σε μητέρες που θέλουν να θηλάσουν αλλά δεν μπορούν να διατηρήσουν ικανοποιητικά επίπεδα γαλακτοπαραγωγής Ως γαλακταγωγό πρώτης εκλογής προτείνεται η Δομπεριδόνη Μη αναφερόμενες παρενέργειες στα βρέφη και μειωμένες στις μητέρες (Zuppa et al, 2010)
ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ