14 ο ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΚΟΖΑΝΗΣ ΕΙΔΙΚΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΚΟΖΑΝΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΛΙ, ΓΛΥΚΥΤΑΤΟ Σχολική χρονιά 2008-2009 Υπεύθυνες νηπιαγωγοί Σαββίδου Ιωάννα Βέλκου Βασιλική Ειδικό Βοηθητικό Προσωπικό Σιαλβέρα Ελένη
ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΜΑΣ Να γνωρίσουν τα νήπια τις μέλισσες σαν μια οργανωμένη κοινωνία, να μάθουν για τη ζωή, τις συνήθειές τους αλλά και τους κινδύνους που τις απειλούν. Να μάθουν για την μελισσοκομία και τα προϊόντα που οι μέλισσες προσφέρουν στον άνθρωπο. Να αναγνωρίσουν την μεγάλη αξία του μελιού και τη σημασία του για τη διατήρηση της υγείας και της ομορφιάς. Να γνωρίσουν λογοτεχνικά κείμενα, τραγούδια, ποιήματα, αινίγματα, παροιμίες, παραμύθια, μύθους σχετικά με τη μέλισσα. Να εκφραστούν καλλιτεχνικά μέσα από εικαστικές δραστηριότητες και δραματοποίηση. Να παράγουν προφορικό λόγο σε πραγματικές συνθήκες επικοινωνίας Να αναπτύξουν την παρατηρητικότητά τους. Να έρθουν σε επαφή με έργα τέχνης και να αντιληφθούν την τέχνη ως πανανθρώπινη αξία. Να αναπτύξουν μέσα σε κλίμα αποδοχής και σεβασμού τη συνεργατικότητά τους για την επίτευξη ενός κοινού στόχου.
ΤΙ ΜΑΘΑΜΕ Ο χώρος που ζουν οι μέλισσες ονομάζεται κυψέλη. Μπορεί να είναι φυσικός χώρος, όπως μια κουφάλα δέντρου ή μια ξύλινη κυψέλη φτιαγμένη από τον άνθρωπο.
Οι κυψέλες περιέχουν πολλά εξάγωνα κελιά, φτιαγμένα από κερί που παράγουν οι ίδιες οι μέλισσες. Σε ορισμένα κελιά αποθηκεύεται το μέλι και σε άλλα τοποθετούνται τα αυγά. Σε κάθε κυψέλη υπάρχει μόνο μια βασίλισσα. Είναι μεγαλύτερη από τις άλλες και μόνο αυτή γεννά αυγά. Υπάρχουν, επίσης, και λίγες αρσενικές μέλισσες που λέγονται κηφήνες. Όλες οι άλλες μέλισσες είναι εργάτριες.
Οι μέλισσες επικοινωνούν μεταξύ τους με κυκλικούς χορούς. Έτσι, ενημερώνουν η μια την άλλη πού υπάρχει καλή και άφθονη τροφή. Οι εργάτριες επισκέπτονται τα άνθη, ρουφούν το νέκταρ με την προβοσκίδα τους και μεταφέρουν τη γύρη με τα πόδια τους. Το μέλι φτιάχνεται από το νέκταρ των λουλουδιών και αποθηκεύεται σε κελιά, ώστε η αποικία να έχει τροφή το χειμώνα. Το μέλι, όμως, είναι και μια πολύτιμη τροφή για τον άνθρωπο. Περιέχει πάνω από 180 συστατικά πολύτιμα για την υγεία μας.
Το ελληνικό μέλι είναι από τα καλύτερα στον κόσμο. Με το μέλι φτιάχνουμε διάφορα γλυκά: λουκουμάδες, μελομακάρονα, μελόψωμα, μελόπιτες, δίπλες και μπακλαβάδες. Τα προϊόντα της μέλισσας από τα αρχαία χρόνια χρησιμοποιούνται για την παρασκευή καλλυντικών. Λένε ότι η βασίλισσα Κλεοπάτρα έκανε μπάνιο με γάλα και μέλι.
Ο μελισσοκόμος ασχολείται με τη φροντίδα των μελισσών και την παραγωγή μελιού. Εκτός από το μέλι η μέλισσα μας δίνει το βασιλικό πολτό, τη γύρη, την πρόπολη, το κερί και το δηλητήριο.
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Βρήκαμε διάφορες συσκευασίες μελιού και προϊόντα με μέλι και τα δοκιμάσαμε.
Φτιάξαμε μελομακάρονα.
Ο μελισσοκόμος κ. Δημήτρης Χατζής στο σχολείο μας.
Φτιάξαμε κεραλοιφή με μέλι και ελαιόλαδο.
Χρησιμοποιήσαμε παλιές λαμπάδες και κάναμε κεράκια.
Παίξαμε «περνά περνά η μέλισσα». Χορέψαμε κυκλικά σαν τις μέλισσες.
Φτιάξαμε μελισσάκια από ρολά. Γράψαμε λέξεις σχετικές με τη μέλισσα.
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Το πρόγραμμα πραγματοποιήθηκε τη σχολική χρονιά 2008 2009. Στο πρόγραμμα συμμετείχαν τα 15 νήπια του 14 ου Νηπιαγωγείου και τα 4 νήπια του Ειδικού Νηπιαγωγείου Κοζάνης. Προσπαθήσαμε να δημιουργήσουμε τις κατάλληλες συνθήκες, ώστε μέσα σε ένα ελκυστικό και πλούσιο σε ερεθίσματα περιβάλλον να εξασφαλίζονται κίνητρα και προϋποθέσεις μάθησης και δημιουργίας για όλα τα παιδιά. Το πρόγραμμα προχώρησε και ολοκληρώθηκε με επιτυχία εκπληρώνοντας τους στόχους που βάλαμε στο ξεκίνημα. Κατά τη διάρκεια του προγράμματος τα νήπια γνώρισαν τις μέλισσες, την προσφορά τους και την σημασία τους για τον άνθρωπο. Έγινε αφορμή να κατανοήσουν τα παιδιά την σπουδαιότητα όλων των όντων και το ρόλο τους ως κρίκο στην αλυσίδα της ζωής. Πιστεύουμε ότι μέσα από το πρόγραμμα τα νήπια απέκτησαν θετικότερη στάση απέναντι στο περιβάλλον. Μέσα από την πολύπλευρη και διαθεματική προσέγγιση και αναζήτηση φέραμε στην επιφάνεια όλους τους τομείς που έχουν σχέση με το θέμα μας. Γνωρίσαμε λογοτεχνικά κείμενα, πεζά και ποιήματα, μύθους, παραμύθια, μάθαμε παροιμίες, αινίγματα και τραγούδια. Ήρθαμε σε επαφή με έργα τέχνης και χρηστικά αντικείμενα. Κάναμε δραματοποιήσεις και παίξαμε παιχνίδια παραδοσιακά. Γνωρίσαμε ήθη και έθιμα του τόπου μας καθώς και στοιχεία από την ελληνική κουζίνα και τις διατροφικές μας συνήθειες. Μέσα από το πρόγραμμα τα νήπια ανέπτυξαν δεξιότητες που εμπεριέχονται στο αναλυτικό πρόγραμμα του νηπιαγωγείου. Όλες οι δραστηριότητες του προγράμματος επιλέχτηκαν με βασικό κριτήριο την ενεργό συμμετοχή των παιδιών. Τα παιδιά είχαν την ευκαιρία να προβληματιστούν, να πειραματιστούν, να δημιουργήσουν και να ανακαλύψουν. Τα έργα των παιδιών (ζωγραφική,
σχέδια, χειροτεχνίες και κατασκευές) διακόσμησαν το νηπιαγωγείο μας. Ενημερώσαμε τους γονείς των παιδιών σχετικά με το πρόγραμμα και τις ενότητές του, τα θέματα και τις δραστηριότητές του, ώστε, στο μέτρο του δυνατού, να δίνονται στα παιδιά ανάλογα ερεθίσματα και στο σπίτι. Οι οικογένειες συνεργάστηκαν με ενθουσιασμό. Έφεραν στο σχολείο αρκετό υλικό σχετικό με το θέμα (περιοδικά, διαφημιστικά φυλλάδια, βιβλία, εικόνες, αντικείμενα κ.α.) και μας βοήθησαν σε διάφορα πρακτικά ζητήματα. Κι εμείς, όμως, οι νηπιαγωγοί μάθαμε πάρα πολλά πράγματα που δε γνωρίζαμε και ενθουσιαστήκαμε με το θέμα. Αναζητήσαμε υλικό, πηγές, φωτογραφίες, βιβλία, εποπτικό υλικό, κάναμε επισκέψεις, συνεργαστήκαμε με τους γονείς, φέραμε επισκέπτες στο νηπιαγωγείο μας, ερευνήσαμε, πειραματιστήκαμε, προβληματιστήκαμε, καλλιεργήσαμε την αισθητική μας, δώσαμε λύσεις ακούγοντας τις προτάσεις και τις ιδέες των παιδιών. Κατά τη διάρκεια του προγράμματος ζήσαμε όλοι μαζί τη χαρά της ανακάλυψης και της μάθησης. Το πρόγραμμα ολοκληρώθηκε με τη συμμετοχή μας στην εκδήλωση παρουσίασης προγραμμάτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης στις 27 Μαΐου 2009, στην αίθουσα του Κοβεδάρειου, στην Κοζάνη.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Γενειατάκη Αρβανιτίδη Ειρήνη, Καθημερινές δραστηριότητες στο νηπιαγωγείο, Δίπτυχο, 1981 2. Παπανικολάου Σ., Λαλούμη Ε., Ιδέες για δημιουργική εργασία στο νηπιαγωγείο, Θεσσαλονίκη, 1979 3. Καψάσκη Λάμπρου Αγγελική, Τα πρώτα μου τραγούδια, Αθήνα,1981 4. Ανθολόγιο λογοτεχνικών κειμένων για το νηπιαγωγείο, Ο.Ε.Δ.Β. 5. To Λεξικό για μαθητές δημοτικού, Σαββάλας 6. Κλιάφα Μ., Βαλάση Ζ., Ας παίξουμε πάλι, Κέδρος 7. Παιδική Εγκυκλοπαίδεια Disney: Έντομα και αράχνες, 2007 8. Νέα Παιδική Εγκυκλοπαίδεια ΑΛΦΑ, εκδόσεις ΑΛΦΑ Α.Ε. 9. Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια ΚΟΣΜΟΣ, ΚΟΝΤΕΟΣ 10. Ο Μαγευτικός Κόσμος των Ζώων, Οι μέλισσες, ΚΕΔΡΟΣ 11.Εικονογραφημένη Εγκυκλοπαίδεια, Τα ζώα, Σαββάλας,2005 12. Αισώπειοι Μύθοι, απόδοση Στρατή Τσίρκα, Ηριδανός 13. Δροσίνη Γεωργίου, Τέσσερα παραμύθια, Άγκυρα,2000 14. Παμπούδη Παυλίνα, Με το άλφα και το βήτα, Κέδρος, 1981 15. Παπανικολάου Ρούλα, Ο περίπατος της Άννας, Μικρός Πρίγκηπας, 2000 16. Μαστρομιχαλάκη Α. Βούκανου Μ., Παιχνιδομαγειρέματα, Ακρίτας Παιδικά, 2007 17. Ελληνική Μυθολογία, Τόμος Α, Εκδόσεις Στρατίκη, 1984 18. Η Οδύσσσεια, Ρέκος 19. Ελληνική Μυθολογία, Δαίδαλος και Ίκαρος, Εκδόσεις Σίγμα 20. Σύγχρονο Νηπιαγωγείο, τεύχος 38, Μάρτιος Απρίλιος 2004 21. Σύγχρονο Νηπιαγωγείο, τεύχος 45, Μάιος Ιούνιος 2005 22. Γαστρονόμος, τεύχος 31, Νοέμβριος 2008 23. Βήμα gourmet, Νοέμβριος 2006, Το Βήμα 24. Έψιλον gourmet, τεύχος 40, Μάρτιος 2007, Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία 25. Γιαλουράκη Σοφία, Το κουτί της τέχνης, Δίπτυχο, 2005 26. Frisch von, Karl, Από τη ζωή των μελισσών, Μελισσοκομική Επιθεώρηση, Θεσσαλονίκη, 1998 27. Krings Antoon, Σούλα, η μελισσούλα, Παπαδόπουλος 28. Η μέλισσα, η φίλη των λουλουδιών, Πατάκης 29. Μαγεία, η ανακάλυψη του κόσμου: Τα ζώα, Ρέκος 30. Συνάντηση με τα ζώα, Σαββάλας 31. Πώς γίνεται το μέλι, Διακάκης