ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΧΕΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ

ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ Ο πύραυλος-φορέας Safir 2, με τον οποίο το Ιράν τοποθέτησε τον δορυφόρο Omid σε τροχιά. ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΧΕΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ Η ακόλουθη παρουσίαση σκιαγραφεί μια εφαρμογή προσομοίωσης εκ μέρους της Ομάδας Αμυντικών Μελετών της Διεθνούς Επιστημονικής Εταιρίας «Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητος», με αντικείμενο τα τρέχοντα σενάρια πυραυλικής ανάπτυξης του Ιράν, λόγω της επικαιρότητας διαφόρων σεναρίων γεωπολιτικής φύσης για συγκρούσεις και ανακατατάξεις στην περιοχή, αλλά το υπολογιστικό μοντέλο με απλές μαθηματικές μεταβλητές μεταφέρεται όπου χρήζει παρόμοια στρατιωτικού χαρακτήρα ανάλυση στοιχείων «διεύθυνσης βολών», αποκαλύπτοντας τις επιχειρησιακές δυνατότητες των εξοπλιστικών προγραμμάτων και τις γεωπολιτικές προεκτάσεις της ανάπτυξής τους. Γράφει ο καθ. Ι. Καρκαζής 1 και Ομάδα Αμυντικών Μελετών της Διεθνούς Επιστημονικής Εταιρίας «Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητος» 78 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010

ΔΙΑΣΤΗΜΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΙΡΑΝ ΚΑΙ ΓΕΩΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010 79

Μία από τις συνιστώσες της εξωτερικής πολιτικής μιας χώρας είναι τα αποκαλούμενα think tanks που, ως ακαδημαϊκές συνηθέστερα κοινότητες εμπειρογνωμόνων, επεξεργάζονται, αναλύουν, μελετούν και προτείνουν δράσεις και πολιτικές για όσα ενδιαφέροντα εξελίχθηκαν, εξελίσσονται και επέρχονται σε συγκεκριμένα πεδία των διεθνών σχέσεων, ώστε οι μελέτες, οι αναλύσεις και οι προτάσεις τους να διατίθενται υποστηρικτικά στους αρμόδιους για τη λήψη σχετικών αποφάσεων. Σε αυτήν την κατεύθυνση, κατά τα τελευταία χρόνια έχει προστεθεί μια νέα διάσταση, βάσει της οποίας τα think tanks δεν είναι απλώς θεωρητικά συμβουλευτικά ιδρύματα, αλλά όλο και πιο συχνά μετέρχονται τεχνολογίες διαχείρισης πληροφοριών σε μια δυναμική διασύνδεση ποιοτικών και ποσοτικών στοιχείων. Η τελευταία εκτοξεύει συναρπαστικά τις δυνατότητες ανάλυσης δεδομένων και προβολής τους σε πραγματικές και μελλοντικές καταστάσεις, επηρεάζοντας σημαντικά την ποιότητα Ο πύραυλος-φορέας Safir 2 έτοιμος για εκτόξευση με τον δορυφόρο Omid. των γεωπολιτικών αποφάσεων όσων χωρών ενδιαφέρονται μεθοδικά και αποτελεσματικά για την επαύξηση της γεωπολιτικής τους σταθερότητας και ισχύος. Για τα ελληνικά δεδομένα, η συμμετοχή των εντόπιων think tanks στη διαμόρφωση της τρέχουσας εθνικής εξωτερικής πολιτικής είναι συγκριτικά με τα δρώμενα σε άλλες χώρες, εξαιρετικά χαμηλή για λόγους που ενδεχόμενα αφορούν τόσο τις συστημικές δυσκολίες συνεργασίας μεταξύ φορέων και ιδρυμάτων στην ελληνική κοινωνία όσο και το έλλειμμα βούλησης του πολιτικού προσωπικού να μοιραστεί την ευθύνη για τις τύχες της πατρίδας με άλλα ενδιαφερόμενα μέρη, που εν δυνάμει Βαλλιστικό βλήμα Shahab-3 στις εγκαταστάσεις κατασκευής. ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΒΗΜΑΤΑ... Νωρίς το πρωί, την Τρίτη 2 Φεβρουαρίου 2009, το Ιράν έθεσε σε τροχιά ένα μικρό, κατασκευασμένο σε δικές του εγκαταστάσεις, τηλεπικοινωνιακό δορυφόρο, τον Omid («Ελπίδα»), χρησιμοποιώντας έναν επίσης κατασκευασμένο επί ιρανικού εδάφους πύραυλο με κινητήρα υγρού καυσίμου, τον Safir-2 (Safir: «Πρεσβευσυντελούν συλλογικά στην προαγωγή των εθνικών συμφερόντων. Ενδεικτικά σημειώνουμε ότι στην ελληνική ακαδημαϊκή πραγματικότητα υφίστανται δεκάδες υβριδικά think tanks που λειτουργούν περιχαρακωμένα στα πανεπιστημιακά ερευνητικά σύνορά τους, χωρίς να δέχονται προσκλήσεις και προκλήσεις αξιολόγησης και αξιοποίησης του έργου τους από πολιτικούς και διοικητικούς φορείς που ενδεχόμενα θα επωφελούνταν από συγκεκριμένες ερευνητικές πλατφόρμες. Ετούτη η παρουσίαση, από μια τέτοια οπτική, σκιαγραφεί ως παράδειγμα μια εφαρμογή προσομοίωσης εκ μέρους της Ομάδας Αμυντικών Μελετών της Διεθνούς Επιστημονικής Εταιρίας «Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητος», από την ανάπτυξη της οποίας παρακάτω καθίσταται προφανές ότι θα μπορούσε, τηρουμένων των αναλογιών, να απασχολήσει και να υποστηρίξει πληθώρα κέντρων οικείας ανάλυσης και λήψης αποφάσεων. Επελέγη ως πεδίο εφαρμογής η Μέση Ανατολή, και ειδικότερα τα τρέχοντα σενάρια πυραυλικής ανάπτυξης του Ιράν, λόγω της επικαιρότητας διαφόρων σεναρίων γεωπολιτικής φύσης για συγκρούσεις και ανακατατάξεις στην περιοχή, αλλά το υπολογιστικό μοντέλο με απλές μαθηματικές μεταβλητές μεταφέρεται όπου χρήζει παρόμοια στρατιωτικού χαρακτήρα ανάλυση στοιχείων «διεύθυνσης βολών», αποκαλύπτοντας τις επιχειρησιακές δυνατότητες των εξοπλιστικών προγραμμάτων και τις γεωπολιτικές προεκτάσεις της ανάπτυξής τους. Κατά συνέπεια, οι ακόλουθες γραμμές επικεντρώνονται επιλεκτικά σε μια συνοπτική θεώρηση των ιρανικών βαλλιστικών πυραύλων και δορυφόρων καθώς και των δυνατοτήτων τους, με έμφαση στην ανάπτυξη δορυφορικών πυραυλικών οχημάτων. Επιτελείται μια συγκριτική, βασισμένη σε προσομοίωση, ανάλυση της τροχιάς του βαλλιστικού πυραύλου Safir-2 και των τροχιακών χαρακτηριστικών του δορυφόρου Omid. Τα αποτελέσματα διασταυρώνονται με τα τελευταία σενάρια σχετικά με την πιθανότητα στρατιωτικής δράσης του Ισραήλ εναντίoν του Ιράν. 80 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010

τής»), όπως ανέφερε το IRNA (Ιρανικό Πρακτορείο Ειδήσεων), με τους ιθύνοντες του αμερικανικού Υπουργείου Άμυνας να επιβεβαιώνουν την εκτόξευση. Σύμφωνα με το SpaceTodayOnline. org, το βάρος του δορυφόρου ήταν 27 kg και εκτοξεύτηκε σε υψόμετρο 250 km. Η εκτόξευση ήταν προγραμματισμένη να συμπέσει με τους εορτασμούς για την 30η επέτειο της Ισλαμικής Επανάστασης. Η ιρανική κυβέρνηση τόνισε ότι η εκτόξευση του δορυφόρου είχε ειρηνικούς σκοπούς. Ο Ιρανός Πρόεδρος Ahmadinejad ανακοίνωσε το γεγονός στην ιρανική κοινή γνώμη με τη φράση: «Τα παιδιά σας έστειλαν τον πρώτο δορυφόρο του Ιράν σε τροχιά». Ανακοίνωσε επίσης ότι το Ιράν θα στείλει σύντομα ένα δορυφόρο σε υψόμετρο 500 km, με τα επόμενα βήματα να είναι στα 700 και στα 1.000 km. Ο Geoffrey Forden, ειδικός του Μ.Ι.Τ. για πυραυλικά ζητήματα, αποκάλεσε το επίτευγμα έναν «αυθεντικό τεχνολογικό άθλο». Στην ανακοίνωση αυτού του ιρανικού επιτεύγματος η Γαλλία αντέδρασε με «μεγάλη ανησυχία». Ο εκπρόσωπος Τύπου του Λευκού Οίκου Robert Gibbs σχολίασε για το θέμα: «Η πράξη αυτή δεν μας πείθει ότι το Ιράν ενεργεί υπεύθυνα για να βελτιώσει τη σταθερότητα και την ασφάλεια στην περιοχή». Ο εκπρόσωπος Τύπου του Πενταγώνου ανακοίνωσε στην Ουάσινγκτον: «Η τεχνολογία που χρησιμοποιήθηκε για να τεθεί αυτός ο δορυφόρος σε τροχιά ανήκει σε εκείνες που μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για να προωθήσουν μεγάλης εμβέλειας βαλλιστικούς πυραύλους». Παρά την ανωτέρω σημαντική εξέλιξη υπέρ των Ιρανών η τρέχουσα στρατηγική ισορροπία δεν έχει διαφοροποιηθεί σημαντικά, καθώς το Ιράν μπορεί να εξαπολύσει εκρηκτικές κεφαλές έως 700-750 kg σε μεγίστη απόσταση περίπου 2.200 με 2.500 km, χωρίς ακόμη να απειλεί τη Βόρεια Αμερική και συνολικά την Ευρώπη. Μια δεύτερη εκτόξευση ενός δορυφορικού οχήματος Safir-2 ήταν προγραμματισμένη για τα τέλη του 2009, αλλά το πρόγραμμα ματαιώθηκε για ένα νέο προωστικό πύραυλο στερεού καυσίμου ικανό να μεταφέρει διπλάσια εκρηκτική κεφαλή. Στις 3 Φεβρουαρίου 2010, το Ιράν ανακοίνωσε ότι ο πειραματικός πύραυλος Kavoshgar-3 εκτοξεύτηκε στο διάστημα, μεταφέροντας μαζί του μια κάψουλα με ζώντες οργανισμούς (χελώνες και σκώληκες), και επέστρεψε πίσω στη γη αβλαβής. Ο μήκους τριών μέτρων πύραυλος Kavoshgar-3 βλήθηκε κατακόρυφα πάνω σε εκτοξευτήρα παρόμοιο με τον περίφημο Honest John MGR-1 του αμερικανικού στρατού. Ο Kavoshgar-3 έφθασε σε υψόμετρο 200 km, επιτρέποντας στα ζώα μέσα στην κάψουλά του να παραμείνουν για αρκετά λεπτά σε μηδενικά g. Ο πύραυλος τότε άρχισε να κατέρχεται προς τη γη και προσεδαφίστηκε με αλεξίπτωτο μερικά χιλιόμετρα μακριά από το σημείο εκτόξευσης. Η πειραματική κάψουλα του Kavoshgar-3 ήταν σε θέση να μεταφέρει τηλεμετρικά στοιχεία, ζωντανές εικόνες και δεδομένα περιβαλλοντικής και πτητικής ανάλυσης. Το σύστημα προσομοίωσης βαλλιστικών βλημάτων «ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΣ». Ο ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ ΔΡΟΜΟΥ Το Ιράν είναι η ένατη χώρα που θέτει δορυφόρο σε τροχιά. Εκτός από τις ΗΠΑ, τη Ρωσία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γαλλία οι οποίες ήταν οι πρωτοπόρες χώρες στον δορυφορικό αγώνα δρόμου, η Κίνα ήταν η 5η χώρα η οποία έθεσε δορυφόρο σε τροχιά το 1970 (δορυφόρος Mάo), χρησιμοποιώντας πύραυλο «Long March». Η Ινδία εκτόξευσε τον πρώτο της δορυφόρο (Rohini 1A) στις 10 Αυγούστου 1979 από το διαστημικό κέντρο Satish Dhawan στο νησί Sriharikota. Το Ισραήλ εκτόξευσε τον πύραυλο Sharit (στα εβραϊκά «Κομήτης») από την αεροπορική βάση Palachim, νότια του Tel-Aviv, ο οποίος έθεσε έναν δορυφόρο σε τροχιά στις 19 Σεπτεμβρίου 1988, ενώ το Ιράκ τον επόμενο χρόνο μπήκε στον αγώνα, αναπτύσσοντας μια τροποποιημένη εκδοχή του βαλλιστικού πυραύλου Argentina Condor, ο οποίος εκτοξεύτηκε στις 5 Δεκεμβρίου 1989 από το διαστημικό ερευνητικό κέντρο Al-Anbar, 50 μίλια δυτικά της Βαγδάτης, θέτοντας έναν Ιρακινό δορυφόρο σε τροχιά. ΙΡΑΝΙΚΗ ΔΙΑΣΤΗΜΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ H ISA ιδρύθηκε το 2003 και το αρχηγείο της είναι στην Τεχεράνη, με την κύρια τοποθεσία εκτόξευσης να βρίσκεται κοντά στην πόλη του Shahrood στην επαρχία Semnan. Ο προϋπολογισμός της για το 2008 ήταν 400 εκατομμύρια δολάρια. Ο πρόεδρος της ΙSA είναι ο αναπληρωτής Υπουργός του Υπουργείου Τεχνολογίας, Επικοινωνιών και Πληροφόρησης. Το κύριο πεδίο δράσης της ISA είναι η έρευνα στους τομείς του διαστήματος και της τεχνολογίας, επικεντρώνοντας συγκεκριμένα στη δορυφορική τηλεπισκόπηση. Η ISA έχει επιτυχώς αναπτύξει δύο τύπους δορυφόρων, στρατιωτικούς-κατασκοπευτικούς και τηλεπικοινωνιών. Στις 3 Φεβρουαρίου 2010, η ISA αποκάλυψε τα σχέδια της να αναπτύξει τους Mesbah-2 και Toloo - «Ηλιοβασίλεμα», μια νέα γενιά αναγνωριστικών δορυφόρων που θα κατασκευαστούν από την ιρανική βιομηχανία και τον Navid-Elmo-Sannat, που είναι ένας πειραματικός δορυφόρος για έλεγχο τηλεπικοινωνιών. Σύμφωνα με δηλώσεις που έγιναν από τον Ιρανό Πρόεδρο Ahmadinejad, το Ιράν σκοπεύει να κατασκευάσει νέους πυραύλους, ικανούς να θέτουν βαρύτερους δορυφόρους σε μια τροχιά 700 με 1.500 km γύρω από τη γη. Τέτοιος πύραυλος είναι ο νέος, ύψους 27 m, Simorgh, ο οποίος έχει ώθηση έως 100 τόνους. Ο Simorgh αναμένεται να δοκιμαστεί εντός του 2010. ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ SAFIR 2 Στις 17 Αυγούστου 2008, ο Reza Taghizadeh, επικεφαλής του Οργανισμού Αεροδιαστημικής του Ιράν, ανακοίνωσε στην ιρανική τηλεόραση ότι ο πύραυλος Safir-1 εκτοξεύτηκε επιτυχώς χωρίς ωφέλιμο φορτίο, στα πλαίσια προετοιμασίας της πρώτης εκτόξευσης δορυφόρου του Ιράν. Σύμφωνα με το ForeignPolicy.com, ο Safir-2 έχει δύο τμήματα, το ύψος του είναι 22 m, η διάμετρός του είναι 1,25 m, η συνολική αρχική του μάζα είναι 26.000 kg και η ώθηση απογείωσης είναι 361,2 kn. Σύμφωνα με το UnionofConcernedScientists.org, (David Wright, A Model of a 2-stage Safir launch vehicle, 11 Φεβρουαρίου 2009) 2, οι προωθητικές μάζες του πρώτου και του δεύτερου τμήματος του Safir-2 είναι 20 και 4 τόνων αντίστοιχα, και αναλογούν στο 91% και στο 85% της συνολικής μάζας του πρώτου και του δεύτερου τμήματος αντίστοιχα. Ο χρόνος καύσης της προωθητικής μάζας και των δύο τμημάτων είναι 140 δευτερόλεπτα, ενώ η ώθηση του πρώτου και του δεύτερου τμήματος είναι 361,2 και 83,4 kn ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010 81

ή 36.120 και 8.340 kg αντίστοιχα. Ο Safir-2 έθεσε τον δορυφόρο Omid σε μια τροχιά που χαρακτηρίζεται από 245,5 km απόσταση περιγείου και 381,2 km απόσταση απογείου. Σύμφωνα με ιρανική ραδιοφωνική μετάδοση, το πρώτο τμήμα του Safir-2 εξάντλησε τα καύσιμά του σε υψόμετρο 66 km. Ας σημειωθεί ότι το Ιράν έχει αναπτύξει τις γνώσεις του στην παραγωγή βαλλιστικών πυραύλων κυρίως χάρη στην κλάση βαλλιστικών πυραύλων Shahab. Σύμφωνα με αμερικανική πηγή πληροφοριών 3, ο δορυφόρος Omid επανήλθε στην ατμόσφαιρα της γης στις 24 Απριλίου 2009, αφού συμπλήρωσε 700 περιφορές σε 7 εβδομάδες. ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΒΑΛΛΙΣΤΙΚΩΝ ΠΥΡΑΥΛΩΝ ΜΕΣΟΥ ΒΕΛΗΝΕΚΟΥΣ ΤΟΥ ΙΡΑΝ Οι τεχνολογικές εξελίξεις των ιρανικών πυραύλων μέσου βεληνεκούς γνώρισαν την ακμή τους με την ανάπτυξη του ισχυρού βαλλιστικού πυραύλου Shahab-3. Πρόκειται για έναν μέσου βεληνεκούς βαλλιστικό πύραυλο με βεληνεκές 1.350-1.500 km, που κατασκευάστηκε και δοκιμάστηκε επιτυχώς από το Ιράν το 1998. Ας σημειωθεί ότι αυτός ο πύραυλος σχεδιάστηκε πρωταρχικά σε συνεργασία με τη Βόρειο Κορέα, τη Ρωσία και την Κίνα. Εκτοξεύεται από έναν κινητό εκτοξευτήρα και είναι ικανός να φέρει εκρηκτικές κεφαλές 800-1.200 kg. Σύμφωνα με δυτικές υπηρεσίες πληροφοριών, το 2004 το Ιράν είχε στην κατοχή του 20 τέτοιους πυραύλους. Ας σημειωθεί ότι το μεγαλύτερο μέρος της Τουρκίας (συμπεριλαμβανομένης της Κωνσταντινούπολης και ελάχιστα της Σμύρνης), το Ισραήλ και η Σαουδική Αραβία βρίσκονται εντός του βεληνεκούς του. Μια βασισμένη σε προσομοίωση ανάλυση του ιρανικού βαλλιστικού πυραύλου Shahab-3 και του ισραηλινού πυραύλου αναχαίτισης Arrow οδήγησε στα ευρήματα που παρουσιάζονται στις ακόλουθες παραγράφους. ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΣ- ΒΑΛΛΙΣΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ Η ανάπτυξη μιας ψηφιακής προσομοίωσης σε συνδυασμό με ένα γεωγραφικό σύστημα πληροφόρησης οδήγησε στο πρόγραμμα «Πτολεμαίος-Βαλλιστική Μελέτη» 4 (βλέπε εικόνα 1), που εφαρμόζει τρία σύνολα παραμέτρων για να προσδιορίσει τις τροχιές των βαλλιστικών πυραύλων κλάσεως Shahab και τα σχετικά δεδομένα άμυνας και ανάλυσης ευαισθησίας. Τεχνικές Παράμετροι Πυραύλου: Διάμετρος, Βάρος Εκτόξευσης, Χρόνος Καύσης, Μάζα Βάρους Εκτόξευσης, Μάζα Προώθησης, Ωστική Ισχύς, Συντελεστής Οπισθέλκουσας. Μετεωρολογικές Παράμετροι: Ατμοσφαιρική Θερμοκρασία και Πίεση στο επίπεδο της θάλασσας (Βαρυμετρική Πυκνότητα). Παράμετροι σε Επίπεδο Τεχνολογίας: Σφάλματα εκτίμησης σε τεχνικές και μετεωρολογικές παραμέτρους, στο χρονικό βήμα υπολογισμών, στο Σύστημα Παγκόσμιου Γεωγραφικού Στίγματος και, τέλος, στη Γωνία Εκτόξευσης. Ο αλγοριθμικός προσδιορισμός του τύπου προσομοίωσης μιας τροχιάς βαλλιστικού πυραύλου αντιμετωπίζει σημαντικά προβλήματα που σχετίζονται κυρίως με τα πρώιμα και τα τελικά στάδια της πτήσης του πυραύλου, όταν η ωστική ισχύς (στο πρώιμο στάδιο) και οι δυνάμεις οπισθέλκουσας ασκούν πίεση στον πύραυλο που οφείλονται στο ότι οι ταχέως μεταβαλλόμενες βαρυμετρικές πυκνότητες αλληλεπιδρούν συνεχώς και έντονα με τις άλλες βασικές παραμέτρους, οι οποίες καθορίζουν την τροχιά: τη γωνία πτήσης, την ταχύτητα και την επιτάχυνση. Ας σημειωθεί ότι στο κυρίως (μεσαίο) μέρος της τροχιάς, όπου η βαρυμετρική πυκνότητα, άρα και οι οπισθέλκουσες δυνάμεις, είναι μηδενικές, η μόνη δύναμη που ασκείται στον πύραυλο είναι η βαρύτητα, η οποία πρακτικά είναι συνεχής. Η αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος απαιτεί την υιοθέτηση ενός πολύ μικρού χρονικού βήματος, μεγέθους 0,001-0,01 sec, κατά το οποίο η ωστική ισχύς και οι οπισθέλκουσες δυνάμεις θεωρούνται σταθερές. Η υιοθέτηση ενός τέτοιου βήματος συντέλεσε σε μια ικανοποιητική σύγκλιση, μειώνοντας αθροιστικά σφάλματα απόκλισης από το στόχο σε λιγότερο από 500 m για μια τροχιά που αγγίζει τα 1.500 km. Δοκιμαστική εκτόξευση βλήματος Shahab-3, στις 28 Σεπτεμβρίου 2009. 82 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010

ΔΟΚΙΜΕΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ SHAHAB-3 Στο πλαίσιο της ψηφιακής προσομοίωσης «Πτολεμαίος-Βαλλιστική Μελέτη» εκτελέσθηκαν δοκιμές ανάλυσης ευαισθησίας για τους βαλλιστικούς πυραύλους Shahab-3. Δοκιμές καθορισμού παραμέτρων τροχιάς και πτήσης: Αυτές οι δοκιμές στόχευαν στον καθορισμό των επαναλήψεων που απαιτούνται για να χτυπηθεί ένας στόχος σε απόσταση 1400 km (περίπου η γεωδαιτική απόσταση μεταξύ της Κωνσταντινούπολης και των εκτιμώμενων τοποθεσιών των εκτοξευτών πυραύλων Shahab-3 στην περιοχή Tabriz) με μεταβλητή απόφασης τη Γωνία Εκτόξευσης. Μια δυαδικού τύπου μέθοδος έρευνας εφαρμόστηκε συνδυαζόμενη με εκτιμήσεις από γραμμική παρεμβολή. Επτά με οκτώ επαναλήψεις ήταν αρκετές για να παραγάγουν σύγκλιση μέσα σε σφάλμα απόκλισης 100 m και για χρονικό βήμα 0.01 sec. Η επίπτωση της Ατμοσφαιρικής Θερμοκρασίας και τα Σφάλματα Εκτίμησης της Πίεσης: Σε αυτές τις δοκιμές η θερμοκρασία είναι μια τυχαία μεταβλητή ομοιόμορφα κατανεμημένη σε ένα διάστημα [0,9*EstTemp, 1,1*EstTemp], όπου EstTemp είναι η εκτιμώμενη θερμοκρασία (μέγιστο επίπεδο σφάλματος ίσο με 10%). Στις 20 δοκιμές που εκτελέστηκαν, τα σημεία προσβολής του πυραύλου αποκλίνουν από το σημείο στόχο κατά μέσο όρο 5 m και με μέγιστο τα 10 m. Ίδιου τύπου αποκλίσεις παρουσιάσθηκαν σε ανάλογα σφάλματα εκτίμησης Το σύστημα προσομοίωσης και γεωγραφικών πληροφοριών PTOLEMAIOS ORBITAL. ατμοσφαιρικής πίεσης. Συμπερασματικά, μικρές παρεκκλίσεις από τις μετεωρολογικές παραμέτρους (μη συμπεριλαμβανομένων των ανέμων) έχουν μια αμελητέα επίδραση στον υπολογισμό των παραμέτρων της τροχιάς. Επίδραση Σφαλμάτων Εκτίμησης του Συντελεστή Οπισθέλκουσας: Ένα σφάλμα 1% στην εκτίμηση του Συντελεστή Οπισθέλκουσας οδηγεί σε μια απόλυτη απόκλιση του προσομοιωμένου σημείου προσβολής του πυραύλου από το σημείο στόχο ίση με 108 m, το οποίο είναι ιδιαιτέρως αμελητέο για τους στόχους υπολογισμού τροχιακών παραμέτρων. Η Επίδραση του Επιπέδου Υπολογισμού για το Μήκος Τροχιάς Βαλλιστικού Πυραύλου: Ο πίνακας 1 δίνει προσομοιωμένες αποκλίσεις σημείων προσβολής πυραύλου από το σημείο στόχο για Χρονικά Βήματα = 0.001, 0.002,, 0.009, 0.01, 0.02,, 0.09, 0.10. Μπορούμε να συμπεράνουμε ότι για χρονικά βήματα μέσα στο φάσμα [0.001 0.01] οι εκτιμήσεις για το μήκος τροχιάς επιδεικνύουν ικανοποιητική σύγκλιση μέσα σε ένα διάστημα 500 m, ενώ για χρονικά βήματα στο φάσμα [0.01 0.10] οι αποκλίσεις (σφάλματα) αποδεικνύονται σημαντικά. Ως παράδειγμα, αλλάζοντας το Χρονικό Βήμα κατά ένα εκατοστό του δευτερολέπτου (από 0.06 σε 0.05), η παρέκκλιση από το σημείο στόχο αυξάνει κατά περίπου 1740 m. Η προηγούμενη ανάλυση καταδεικνύει ότι, τουλάχιστον σε επίπεδο προσομοίωσης, η ικανότητα ακριβούς (σε εύλογα επίπεδα) πρόβλεψης των μετεωρολογικών συνθηκών κατά την τροχιά του βαλλιστικού πυραύλου και η ικανότητα του ακριβούς καθορισμού και ελέγχου τεχνικών και υπολογιστικών δοκιμών του πυραυλικού συστήματος, μπορούν να οδηγήσουν σε μια ικανοποιητική προσβολή στόχου χαρακτηριζόμενη από σφάλματα που παράγουν προσβολές μέσα σε ακτίνα μισού χιλιομέτρου από τον στόχο. Ας σημειωθεί σε αυτό το σημείο ότι η ικανότητα μετεωρολογικής πρόβλεψης απαιτεί δορυφορικά δεδομένα σχεδόν πραγματικού χρόνου. Παρόλο που τέτοια υψηλά επίπεδα ακρίβειας δεν απαιτούνται στην περίπτωση πυρηνικών προσβολών εναντίον μεγάλων αστικών τοποθεσιών, όπου η επίδραση της πυρηνικής έκρηξης μπορεί να εκτείνεται σε αρκετά τετραγωνικά χιλιόμετρα, υπάρχουν συγκεκριμένες περιπτώσεις ή επιθετικές βαλλιστικές στρατηγικές όπου η προαναφερθείσα ακρίβεια ή η ακόμη υψηλότερη (μέγιστο σφάλμα ακτίνας ίσο με 170 m) διαδραματίζει σημαντικό ρόλο. Τέτοια μπορεί να είναι: Η περίπτωση «υψηλά προστατευμένων» εδαφικών στρατηγικών στόχων, όπως οι υποδομές αναχαίτισης ή ένας εκτοξευτής βαλλιστικού πυραύλου ή οι τοποθεσίες κέντρων ελέγχου κτλ, είτε εναέριων στρατηγικών στόχων, όπως ένα αερομεταφερόμενο ραντάρ κτλ. Η περίπτωση σεναρίου «συγχρονισμένης» πολλαπλής επίθεσης με βαλλιστικούς πυραύλους, που εκμεταλλεύεται τις επιπτώσεις πολλαπλών πυρηνικών εκρήξεων, αποτελεί επίσης αξιοπρόσεκτη δυνατότητα 5. ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΜΕΝΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΗΣ ΕΚΤΟΞΕΥΣΗΣ SAFIR-2 Η ανάπτυξη μιας δεύτερης ψηφιακής προσομοίωσης σε συνδυασμό με γεωγρα- ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010 83

Προπαγανδιστική φωτογραφία του Shahab-3 και του οχήματος εκτόξευσης, σε ιρανική παρέλαση. φικό σύστημα πληροφοριών (Πτολεμαίος- Μελέτη Τροχιάς) οδήγησε στον υπολογισμό της τροχιάς δορυφορικών εκτοξεύσεων οχημάτων. Ο «Πτολεμαίος-Μελέτη Τροχιάς» είναι βασισμένος πάνω στις αρχές και τεχνικές που εφαρμόζονται στην περίπτωση του «Πτολεμαίος-Βαλλιστική Μελέτη». Στον «Πτολεμαίος-Μελέτη Τροχιάς» μια αλγοριθμική γραμμικοποίηση των καθοριστικών για την τροχιά παραμέτρων (ωστική ισχύς, οπισθέλκουσες και βαρυτικές δυνάμεις, ταχύτητες και επιταχύνσεις) επιτελείται μέσα σε βήματα των 0,01 sec (βλέπε Εικόνα 2). OXHMA EKTOΞΕΥΣΗΣ & ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΗΣ ΤΡΟΧΙΑΣ Το μοντέλο προσομοίωσης Safir-2 που εφαρμόζεται εδώ έχει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: Συνολικό βάρος 1ου και 2ου σταδίου: 26.000 kg. 1ο Στάδιο - βάρος: 21400 kg, αναλογία προωστικής μάζας: 91,8%, χρόνος καύσης:140 sec. 2ο Στάδιο - βάρος: 4600 kg, αναλογία προωστικής μάζας: 85,0%, χρόνος καύσης: 140 sec. Η προωστική μάζα του πρώτου σταδίου κατακαίγεται σε ένα υψόμετρο 85,3 km που διαφοροποιείται ως προς τα 66,0 km που έχουν ανα- φερθεί, κατά το οποίο το διάνυσμα ταχύτητας του πυραύλου σχηματίζει γωνία 51,9 μοίρες με το οριζόντιο επίπεδο. Η προωστική μάζα του 2ου σταδίου κατακαίγεται σε ένα υψόμετρο των 257 km, κατά το οποίο το διάνυσμα ταχύτητας του πυραύλου σχηματίζει γωνία 0,41 μοίρες με το οριζόντιο επίπεδο. Αυτό συμβαίνει σε μια στιγμή κατά την οποία η προβολή του πυραύλου πάνω στην επιφάνεια της γης τοποθετείται σε μια απόσταση 763 km μακριά από το σημείο εκτόξευσης. Το περίγειο της τροχιάς του δορυφόρου αντιστοιχεί σε υψόμετρο 406 km που διαφοροποιείται ως προς τα 381,2 km που έχουν αναφερθεί. Στο απόγειο του ο δορυφόρος έχει ταχύτητα 7.472,4 km/sec. Τελικά, ο χρόνος τροχιάς του δορυφόρου είναι 92,2 min που διαφοροποιείται ως προς τα 90,7 min που έχουν αναφερθεί. ΙΡΑΝΙΚΟΙ ΔΟΡΥΦΟΡΟΙ & ΙΣΡΑΗΛΙΝΑ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΑ ΣΧΕΔΙΑ Η επιλογή στρατιωτικής δράσης από τους Ισραηλινούς εναντίον του Ιράν προβάλλεται επαρκώς και συζητείται από τα διεθνή μέσα, συνέδρια και στρατιωτικές «δεξαμενές σκέψης», ενώ είναι εκτενώς αναλυμένη στη σχετική αρθρογραφία 6, ιδιαίτερα ως σενάρια σχετικά με μια πιθανή ισραηλινή αεροπορική επίθεση εναντίον πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν. Σύμφωνα με τους συγγραφείς τα σενάρια αεροπορικών επιθέσεων διακρίνονται σε δύο κατηγορίες: Α. Υπέρπτηση εδάφους εγγυτέρα απόσταση. Η πορεία της ισραηλινής αεροπορικής επίθεσης περιορίζεται σε μια ζώνη καθοριζόμενη βόρεια από τα σύνορα της Συρίας και του Ιράκ με την Τουρκία, καθώς και νότια από τα σύνορα της Ιορδανίας και του Ιράκ με τη Σαουδική Αραβία. Β. Υπέρπτηση θάλασσας μακρά απόσταση. Η πορεία της ισραηλινής αεροπορικής επίθεσης θα παρακάμψει την Αραβική χερσόνησο μέσω υπέρπτησης του Κόλπου του Ομάν και των Στενών του Ορμούζ, πριν την είσοδο στον ιρανικό εναέριο χώρο. Τα ύστερα σενάρια χαρακτηρίζονται από το στοιχείο του αιφνιδιασμού, αλλά την ίδια στιγμή απαιτούν ένα πολύ μεγαλύτερο χρονικό παράθυρο για την επιτυχή ολοκλήρωση τους, ειδικά για την φάση ανεφοδιασμού με καύσιμα, η οποία θα πρέπει να λάβει χώρα πάνω από τον Κόλπο του Ομάν (στο δυτικό τμήμα της Αραβικής Θάλασσας) και να διαρκέσει περίπου μία ώρα. Από την άλλη πλευρά, υπό τη θεώρηση του γεγονότος ότι ο ιρανικός ΠΙΝΑΚΑΣ 1 Time Step (sec): Deviations (m): Time Step (sec): Deviations (m): 0.001 0.002 0.003 0.004 0.005 0.006 0.007 0.008 0.009 0.010 583 670 657 532 779 600 581 892 558 420 0.02 0.03 0.04 0.05 0.06 0.07 0.08 0.09 0.10 1348 1182 135 2414 686 1059 1379 450 4280 84 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010

Β ΣΤ Α Ε Γ Δ Σενάριο Α Ισραήλ-Σύνορα Ιορδανίας/Σ. Αραβίας-Ιράκ- Ιράν Σενάριο Β Ισραήλ-Σύνορα Συρίας/Τουρκίας-Βόρειο Ιράκ-Βόρειο Ιράν Σενάριο Γ Ισραήλ Σοκότρα - Νότιο Ιράν - Σοκότρα - Ισραήλ Σενάριο Δ Ινδία-Νότιο Ιράν-Ινδία Σενάριο Ε Ισραήλ-Σύνορα Ιορδανίας/Σ. Αραβίας-Ιράκ- Ιράν-Σοκότρα- Ισραήλ Σενάριο ΣΤ Γεωργία-Βόρειο Ιράν-Γεωργία δορυφόρος Omid υπερίπταται της Αραβικής Θάλασσας κοντά στην περιοχή ενός πιθανού ανεφοδιασμού καυσίμων για τα επιτιθέμενα ισραηλινά αεροπλάνα και ότι η «δορυφορική τηλεπισκόπηση» είναι πρώτης προτεραιότητας στην ατζέντα της ISA για το δορυφορικό της πρόγραμμα, υπάρχει πληθώρα ενδείξεων ότι η επιτάχυνση του προγράμματος ανάπτυξης ιρανικών δορυφόρων πρωτίστως στοχεύει στην ενίσχυση των ικανοτήτων έγκαιρης προειδοποίησης του Ιράν εναντίον της πιθανότητας μιας Ισραηλινής εναέριας επίθεσης. Από την άλλη πλευρά, ο χρόνος τροχιάς του δορυφόρου Omid είναι 91 min. Εάν αυτό θεωρηθεί σε σχέση με το γεγονός ότι η διαδικασία ανεφοδιασμού καυσίμων του σεναρίου «Υπέρπτηση θάλασσας μακρά απόσταση» θα διαρκέσει περίπου 60 min, τότε είναι προφανές ότι οι ιρανικοί δορυφόροι θα έχουν υψηλές πιθανότητες να ανιχνεύσουν δραστηριότητες ανεφοδιασμού καυσίμων και κυκλοφορία πάνω από τον Κόλπο του Ομάν, για την περαιτέρω ανάληψη αποτρεπτικής στρατιωτικής δράσης. Τέλος, τη στιγμή που γράφονται ετούτες οι γραμμές, πληροφορίες όχι απλώς διαρρέουν, αλλά επίσημα ανακοινώνονται από το Ιράν σχετικά με την επιτυχή δοκιμή του Karar («ο Επιτιθέμενος» ή, κατά τον ίδιο τον Ιρανό Πρόεδρο Ahmadinejad, «ο Πρέσβυς του Θανάτου»), ενός μη επανδρωμένου βομβαρδιστικού με ακτίνα δράσης 1000 περίπου km 7, όπως επίσης και σε σχέση με την εκτόξευση του πυραύλου εδάφους-εδάφους Qiam 1 8, μόλις δύο ημέρες μετά την ενεργοποίηση του ιρανικού πυρηνικού αντιδραστήρα στο Bushehr. Εύλογα, λοιπόν, αναρωτιόμαστε αν όλη αυτή η πολεμική ρητορική αλλά και πρακτική θα αποτρέψει τον πιθανό ερχομό ενός Αρμαγεδδώνα στις παρυφές της μεγάλης γειτονιάς μας ή, αντίθετα, θα τον επισπεύσει... Οι εξελίξεις παρακολουθούνται, όπως προείπαμε, με κάθε διαθέσιμο θεωρητικό και πρακτικό μέσο για τη μελέτη και την περαιτέρω ανάλυσή τους. ΣΟΚΟΤΡΑ: Προσγείωση για ανεφοδιασμό καυσίμου. Σενάρια ισραηλινής αεροπορικής επίθεσης στο Ιράν. Υποσημειώσεις 1. Καθηγητής Επιχειρησιακής Ερευνας και Διευθυντής του Εργαστηρίου Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών, Γεω-οικονομίας και Γεω-πολιτικής του Τμήματος Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών Υπηρεσιών του Πανεπιστημίου Αιγαίου και Πρόεδρος της Διεθνούς Επιστημονικής Εταιρίας «Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητος» 2. Βλέπε σχετικά στην ηλ. διεύθυνση http://www. armscontrolwonk.com/file_download/153/wright_ Safir_Analysis_February_11.pdf 3. Βλέπε σχετικά στην ηλ. διεύθυνση http://cpedia. com/wiki?q=omid&guess_ambig=2mex+beneath 4. Τα σχετικά ψηφιακά συστήματα προσομοίωσης έχουν ως βάση την Visual Basic και έχουν αναπτυχθεί από τον καθ. Ι. Καρκαζή. Βλέπε σχετικά: J. Karkazis (2005), A simulation-based analysis of Iranian ballistic missiles and Israeli interceptors, Middle east Forum, Issue 5, pp. 51-60 5. J. Karkazis & G. Isen (2007), Defense analysis aspects regarding the possibility of deployment of Shahab-3 and Shahab-4 class of ballistic missiles against Israel, Turkey and Eastern Europe, Middle East Forum, Issue 6, pp. 59-72 6. Βλέπε και ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΜΥΝΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ, «Επιχείρηση Αρμαγεδδών. Σενάρια ισραηλινής επίθεσης στο Ιράν», ΜΑΡΤΙΟΣ 2010. 7. Βλέπε σχετικά στην ηλ. διεύθυνση http://news. yahoo.com/s/ap/20100822/ap_on_re_mi_ea/ml_ iran_unmanned_bomber 8. Λέπε σχετικά στην ηλ. διεύθυνση http://www. globaltvedmonton.com/world/iran+launches+a ssault+boats+warns+play+with+fire/3431792/ story.html ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010 85