ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 1.1. Γενικά... 21 1.2. Η σχέση της οικονομικής με τις άλλες κοινωνικές επιστήμες... 26 1.3. Οικονομική Περιγραφή και Ανάλυση... 27 1.4. Μεθοδολογία Οικονομικών Επιστημών... 27 1.5. Το σφάλμα της σύνθεσης... 30 1.6. Βασική ταξινόμηση της Οικονομικής Επιστήμης... 31 1.7. Συντελεστές παραγωγής... 33 1.8. Τα Βασικά Οικονομικά Προβλήματα της Κοινωνίας... 39 1.9. Αντικείμενο της Μακροοικονομικής... 30 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ 2.1. Γενικά... 43 2.2. Οικονομικές θεωρίες των αρχαίων Ελλήνων... 44 2.3. Οι οικονομικές θεωρίες των αρχαίων Ρωμαίων... 46 2.4. Οι Οικονομικές Θεωρίες των Πατέρων της Εκκλησίας... 48 2.5. Η εμποροκρατική σχολή... 50 2.6. Η Φυσιοκρατική Σχολή... 53 2.7. Η Κλασσική Σχολή... 58 2.8. Η Μαρξιστική σχολή... 67 2.9. Η νεοκλασική σχολή... 69
14 ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ ΜΕΤΡΗΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ 3.1. Γενικά για τα Μακροοικονομικά θεωρητικά υποδείγματα... 71 3.2. Εθνικό εισόδημα και Εθνικό προϊόν... 72 3.3. Μερικές εννοιολογικές ασάφειες και δυσκολίες στην εκτίμηση του Εθνικού προϊόντος... 75 3.4. Οι οικονομικές δραστηριότητες του Δημοσίου και η εκτίμηση του Εθνικού προϊόντος... 78 3.5. Η σύνθεση του Εθνικού προϊόντος... 81 3.6. Το εθνικό εισόδημα... 91 3.7. Ο υπολογισμός του Εθνικού προϊόντος με στατιστικά στοιχεία παραγωγής... 92 3.8. Το εθνικό προϊόν σαν δείκτης ευημερίας... 97 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ΘΕΩΡΙΕΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ 4.1. Γενικά... 101 4.2. Προσδιοριστικοί Παράγοντες της Κατανάλωσης... 101 4.3. Εισόδημα, Κατανάλωση και Αποταμίευση... 102 4.3.1. Κατανάλωση... 102 4.3.2. Αποταμίευση... 107 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ ΘΕΩΡΙΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ 5.1. Γενικά... 111 5.2. Προσδιοριστικοί παράγοντες των επενδύσεων... 113 5.3. Η συνάρτηση της επένδυσης... 116 5.4. Η καμπύλη της οριακής αποδοτικότητας του κεφαλαίου... 117 5.5. Οριακή αποδοτικότητα των επενδύσεων... 119 5.6. Η καμπύλη της οριακής αποδοτικότητας της επένδυσης... 119 5.7. Η καμπύλη ζήτησης επενδύσεων... 121 5.8. Το κόστος των επενδύσεων... 122 5.9. Η θεωρία του επιταχυντή... 124
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 15 5.10. Επενδύσεις σε αποθέματα... 125 5.11. Επενδύσεις σε κατοικίες... 126 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΚΑΙ ΘΕΩΡΙΑ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ 6.1. Γενικά... 129 6.2. Απασχόληση και υποαπασχόληση... 130 6.3. Το εργατικό δυναμικό και η έννοια της ανεργίας... 130 6.4. Πλήρης απασχόληση και εθνικό προϊόν... 132 6.5. Εθνικό προϊόν πλήρους απασχόλησης και πληθωρισμός... 134 6.6. Συνολική ζήτηση, προσφορά και το οικονομικό κύκλωμα... 137 6.7. Πληθωρισμός και ανεργία... 140 6.8. Η εξέλιξη της διάρθρρωσης του εργατικού δυναμικού στην Ελλάδα... 142 6.9. Η εξέλιξη της ανεργίας στην Ελλάδα... 158 6.10. Οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις της ανεργίας... 162 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΠΙΠΕΔΟΥ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΤΟΥ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ 7.1. Γενικά... 165 7.2. Βασικές υποθέσεις που αφορούν την ανάλυση... 165 7.3. Προσδιορισμός του επιπέδου ισορροπίας του εισοδήματος διά της συνολικής ζήτησης... 166 7.4. Προσδιορισμός του επιπέδου ισορροπίας του εισοδήματος διά της αποταμίευσης - επένδυσης... 168 7.5. Μετατόπιση των καμπυλών αποταμίευσης και επένδυσης και εισοδηματική ισορροπία... 170 7.6. Πληθωριστικό και αντιπληθωριστικό κενό... 172 7.7. Κατανάλωση, αποταμίευση και επένδυση... 173 7.8. Εισόδημα και αρχή του πολλαπλασιαστή... 177
16 ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟ ΤΟ ΧΡΗΜΑ 8.1. Γενικά... 179 8.2. Σύγχρονες μορφές χρήματος... 180 8.3. Οι λειτουργίες του χρήματος... 181 8.4. Η ζήτηση χρήματος... 182 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ ΤΟ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΙ Η ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ 9.1. Γενικά... 191 9.2. Νομισματική πολιτική... 192 9.3. Το Τραπεζικό Σύστημα στην Ελλάδα... 194 9.4. Το Νομισματικό σύστημα... 197 9.5. Δείκτες νομισματικής σταθερότητας... 199 9.6. Σχέσεις νομισματικής πολιτικής, οικονομικής ανάπτυξης και αποταμίευσης... 201 9.7. Μερικές απόψεις για τις εγχώριες αποταμιεύσεις... 203 9.8. Μερικά μέτρα νομισματικής πολιτικής που μπορούν να επηρεάσουν την ζήτηση κεφαλαίων για επενδύσεις... 205 9.9. Αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας για τα μέτρα της νομισματικής πολιτικής... 207 9.10. Μερικές βασικές αδυναμίες του τραπεζικού συστήματος... 210 9.11. Διεθνής Νομισματική Πολιτική... 210 9.12. Νομισματική κρίση και Παγκόσμια Οικονομία... 211 9.13. Η Νομισματική κρίση και η Ελληνική Οικονομία... 213 9.14. Η ενιαία Νομισματική Πολιτική στην ζώνη του Ευρώ... 214 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ 10.1. Γενικά... 217 10.2. Ο ρόλος του παρεμβατικού κράτους... 218 10.3. Σκοποί του Παρεμβατικού Κράτους... 220
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 17 10.4. Μέσα Οικονομικής Πολιτικής του Κράτους... 221 10.5. Μέσα Νομισματικής και Πιστωτικής Πολιτικής... 223 10.6. Μέσα Εξωτερικής Οικονομικής Πολιτικής... 223 10.7. Μέσα άμεσου ελέγχου... 223 10.8. Οι αλλαγές στους θεσμούς... 224 10.9. Τα Δημόσια Αγαθά... 224 10.10. Δημοσιονομικές Ταυτότητες... 225 10.11. Δανειακές ανάγκες και χρηματοδότησή του στην Ελληνική Οικονομία... 230 10.12. Ο Κρατικός Προϋπολογισμός... 232 10.13. Δαπάνες τακτικού προϋπολογισμού... 237 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΔΕΚΑΤΟ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ 11.1. Γενικά... 241 11.2. Είδη πληθωρισμού... 245 11.3. Οικονομικές επιπτώσεις του πληθωρισμού... 247 11.4. Σύγχρονη θεωρία πληθωρισμού... 248 11.5. Μέτρα καταπολέμησης του πληθωρισμού... 251 11.6. Οι μεταβολές στα επίπεδα τιμών και οι αριθμοδείκτες... 253 11.7. Η εξέλιξη και οι προσδιοριστοί παράγοντες του πληθωρισμού στην Ελλάδα και στην ζώνη του Ευρώ την περίοδο 2001-2008 (α τριμήνου)... 256 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΩΔΕΚΑΤΟ Ο ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ 12.1. Γενικά... 263 12.2. Ο Οροσδιορισμός των τιμών ξένου συναλλάγματος... 265 12.3. Επιδράσεις των μεταβολών στο εμπόριο στην τιμή συναλλάγματος... 271 12.4. Ισοτιμία Αγοραστικής Δύναμης (Ι.Α.Δ.) και τιμής συναλλάγματος... 271 12.5. Το ισοζύγιο των διεθνών πληρωμών... 274 12.6. Κύκλος ζωής του ισοζυγίου πληρωμών... 286
18 ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ 12.7. Λογιστικές ταυτότητες... 287 12.8. Προσδιορισμός του Εισοδήματος σε ανοικτή οικονομία... 288 12.9. Εισαγωγές - Εξαγωγές... 292 12.10. Η εξέλιξη των εισαγωγών και εξαγωγών στην Ελλάδα την περίοδο 1983-2007... 293 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ ΤΡΙΤΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ 13.1. Γενικά... 301 13.2. Τρόποι μέτρησης της οικονομικής ανάπτυξης... 303 13.3. Παράγοντες οικονομικής ανάπτυξης... 305 13.4. Θεωρίες Οικονομικής ανάπτυξης... 309 13.4.1. Άλλες θεωρίες οικονομικής ανάπτυξης... 309 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΕΙΣ 14.1. Γενικά... 325 14.2. Θεωρίες οικονομικών διακυμάνσεων... 328 14.2.1. Νομισματικές θεωρίες της ζήτησης... 328 14.2.2. Μη νομισμαστικές θεωρίες της ζήτησης... 329 14.2.3. Θεωρίες της προσφοράς... 330 14.2.4. Οριακή αποδοτικότητα των επενδύσεων και οικονομικές διακυμάνσεις... 331 14.2.5. Η σημασία του επιταχυντή... 332 14.2.6. Η παράγωγος επένδυση συνάρτηση του εισοδήματος προηγούμενων περιόδων... 333 14.2.7. Θεωρία αποταμίευσης - επένδυσης... 336 14.2.8. Άλλες θεωρίες ερμηνείας του οικονομικού κύκλου... 338 14.3. Έλεγχος των οικονομικών διακυμάνσεων... 340 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ ΠΕΜΠΤΟ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ 15.1. Γενικά... 345
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 19 15.2. Σκοποί της μακροοικονομικής πολιτικής... 345 15.3. Μέσα Μακροοικονομικής πολιτικής... 346 15.4. Κρίσιμα σημεία για την άσκηση οικονομικής πολιτικής... 346 15.5. Προγραμματισμός οικονομικής ανάπτυξης... 347 15.6. Οικονομικός προγραμματισμός και οικονομικοί στόχοι... 350 15.7. Μερικά μειονεκτήματα του προγραμματισμού... 350 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ ΕΚΤΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ 16.1. Γενικά... 353 16.2. Οι επιπτώσεις της παγκοσμιοποίησης... 354 16.3. Οι επιδράσεις της παγκοσμιοποίησης στην Ελληνική οικονομία και κοινωνία... 360 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ ΕΒΔΟΜΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΣΧΕΔΟΝ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΗΣ ΤΡΙΤΗΣ ΧΙΛΙΕΤΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΤΩΝ Η.Π.Α. ΣΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ 17.1. Γενικά... 373 17.2. Παραγωγή και διανομή των φυσικών πόρων... 374 17.3. Η εξέλιξη των άμεσων ξένων επενδύσεων (Α.Ξ.Ε.)... 382 17.4. Οι χρηματιστηριακές εξελίξεις... 389 17.5. Η Κινητικότητα του Παγκόσμιου Εμπορίου... 393 17.6. Αρνητικές επιδράσεις του χρέους... 396 17.7. Η χρηματοπιστωτική κρίση των Η.Π.Α.... 406 17.8. Οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης... 403 17.9. Προτεινόμενα μέτρα για τον περιορισμό της κρίσης... 410 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 421 ΓΛΩΣΣΑΡΙΟ ΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΓΓΛΙΚΗ ΟΡΟΛΟΓΙΑ... 435