ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΛΙΜΕΝΩΝ ΕΝΟΤΗΤΑ 1 - ΕΙΣΑΓΩΓΗ Γ. Βαγγέλας g.vaggelas@stt.aegean.gr
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ I. Ορίζοντας το Λιμάνι II. Φωτο-γνωριμία με τους λιμένες III. Αιτίες αύξησης ενδιαφέροντος IV. Θεματολογία V. Δομή μαθήματος
ΟΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΛΙΜΑΝΙ
Τι είναι «λιμάνι»; Εμπορικές περιοχές τοποθετημένες δίπλα σε νερό το οποίο είναι αρκετά βαθύ για την κίνηση πλωτών σκαφών, και αποτελούνται από τερματικούς σταθμούς που εξυπηρετούν συγκεκριμένα φορτία, ή επιβάτες. Σε αυτές τις περιοχές δραστηριοποιούνται λιμενικές και άλλες επιχειρήσεις οι οποίες αξιοποιούν λιμενική υποδομή και ανωδομή, καθώς επίσης και συμβατικές οδικές και σιδηροδρομικές υποδομές Η λιμενική αγορά ρυθμίζεται ή διοικείται από κάποια Αρχή (Port Authority / Φορέας Διαχείρισης Λιμένα)*
Οι κυριότεροι ρόλοι ενός λιμένα Παροχή προστασίας από φυσικά στοιχεία Διακίνηση εμπορευμάτων και επιβατών Βάση για βιομηχανική ανάπτυξη/περιφερειακή ανάπτυξη Παροχή υπηρεσιών υποστήριξης πλοίων (τροφοδοσία, αποθήκες εμπορευμάτων, δεξαμενές καυσίμων, επισκευές, ναυτιλιακές πρακτορεύσεις, ναυτασφαλίσεις, τραπεζικές εργασίες επιθεωρήσεις πλοίων ναυπηγεία κ.ο.κ). Τερματικός σταθμός / ενδιάμεσο τμήμα μεταφορικής αλυσίδας
Το σύγχρονο «λιμάνι» Έμφαση στο λιμάνι όχι ως κατάληξη ή εκκίνηση της μεταφοράς, αλλά ως ενδιάμεσο διαμετακομιστικό σημείο προϊόντων και επιβατών. συνδετικός κρίκος σε μια αλυσίδα μεταφοράς, το λιμάνι παρέχει τα αναγκαία για την διενέργεια αυτής της μεταφοράς Μείγμα υπηρεσιών και βιομηχανίας, που υπηρετούν συγκεκριμένες παραγωγικές υπηρεσίες Οικονομική Διοίκηση Λιμένων
...Με διαφορετικούς τερματικούς σταθμούς Εμπορευματικός λιμένας 1 Συμβατικό γενικό φορτίο 2 Εμπορευματοκιβώτια 3 Ro-Ro 4 Χύδην φορτία (Πετρέλαιο, προϊόντα πετρελαίου, υγροποιημένα αέρια, άνθρακας, δημητριακά, σιδηρομεταλλεύματα, κλπ..) Επιβατηγός λιμένας 1 Κρουαζιέρα 2 Ακτοπλοΐα Τερματικοί Σταθμοί Κρουαζιέρας 1 Αφετηριακοί λιμένες (home-port) 2 Ενδιάμεσοι λιμένες (port of call) 3 Υβριδικοί Λιμένες (Αφετηριακοί + Ενδιάμεσοι) Εξειδικευμένα τερματικά Τερματικοί Σταθμοί πολλαπλών χρήσεων (multipurpose)
Different activities to be managed 1. Γη Capital dredging Sea locks & breakwaters VTS/Radar & Ship movement information networks Lighthouses & navigational aids 2. Ναυτιλιακή πρόσβαση Land reclamation works Internal locks; docks, quays, jetties piers, berths berth & harbour basin 3. Υποδομή λιμένα Pavements Warehouses, sheds Cranes and gantries and other mobile/semi-mobile equipment Terminal and office buildings Public utilities (sewage, water supply, etc) 4. Ανωδομή λιμένα Railways, roads, canals, tunnels and bridges within the port area 5.Συνδέσεις υποδομών Maintenance dredging; infra and superstructure 6. Λιμενική λειτουργία Cargo handling (stevedoring, storage, stowage) Technical nautical services (pilotage, towage, mooring) Other services (fire fighting, water & electricity supply, safety, bunkerage, pollution control, etc) 7. Λιμενικές υπηρεσίες Promoting industrial areas or units, marketing 8. Άλλες λιμενικές δραστηριότητες Railways, roads, canals, tunnels and bridges within the port area
Ελληνικό Λιμενικό Σύστημα 1.300 λιμένες 889 φορείς διαχείρισης 200 εκ. τόνοι φορτίο > 3,0 εκ. TEUs (2,5 εκ στον Πειραιά) Ακτοπλοΐα 100 εκ. Επιβάτες. 30 εκ. τόνοι φορτίο 45 εκ. τόνοι υγρά φορτία 40 εκ. τόνοι χύδην ξηρό www.porteconomics.gr
Λιμενικό Σύστημα-Στόχος Είναι απαραίτητο το λιμενικό σύστημα να εξυπηρετεί αποτελεσματικά, αποδοτικά, ποιοτικά, ισότιμα, με ασφάλεια, τις οικονομικές και εμπορικές συναλλαγές των πολιτών που ζουν στην σχετική ενδοχώρα (εισαγωγές /εξαγωγές) και να συμβάλει στην οικονομική ανάπτυξη ενός ευρύτερου οικονομικού συνόλου.
Μεταφορές & Παγκοσμιοποίηση Πηγή: Source: World Bank. United Nations, Review of Maritime Transport. Visualised by: J-P. Rodrigue, 2013
ΦΩΤΟ-ΓΝΩΡΙΜΙΑ
ΟΛΠ Α.Ε. Container terminal Coastal Shipping Cruising Car Terminal Other Services www.porteconomics.gr Οικονομική Διοίκηση Λιμένων Διαφάνεια 1-
ΟΛΠ Α.Ε. Lisbon Dublin GIBRALTAR 1,481nmi THAMESPORT 2,767nmi Madrid London LE HAVRE 2,637nmi Brussels Paris Barcelona 1,156nmi Algiers Amsterdam ROTTERDAM 2,842nmi Berne GENOA 972nmi Tunis Berlin KOPER 835nmi Rome Prague Vienna GIOIA TAURO 635nmi Zagreb Bratislava 1,684km Sarajevo TIRANA 723km Budapest SKOPJE 710km Warsaw BELGRADE 1,118km PIRAEUS Vilnius Bucharest SOFIA 822km THESSALONIKI 252nmi Minsk Chisinau CONSTANZA 548nmi ISTANBUL 352nmi Kyiv 2,135km Ankara Moscow NOVOROSSIYSK 808nmi Rabat MARSAXLOKK 517nmi Tripoli Nicosia ASHDOD 657nmi Beirut Damascus Baghdad ALEXANDRIA Cairo 512nmi Jerusalem PORT SAID 593nmi Riyadh Nautical Routes (in nmi) Port Distance Port Distance Ashdod 657 Constanza 548 Gibraltar 1,481 Thamesport 2,767 Port Said 593 Rotterdam 2,842 Koper 835 Genoa 972 Le Havre 2,637 Thessaloniki 252 Istanbul 352 Novorossiysk 808 Road Routes (in km) City Distance Skopje 710 Sofia 822 Belgrade 1,118 Legend Shipping Network Road Network
Βασικοί Τομείς Δραστηριότητας Σ.ΕΜΠΟ. Ακτοπλοΐα Κρουαζιέρα Σταθμός Αυτοκινήτων Other Services Στρατηγική γεωγραφική θέση στο σταυροδρόμι 3 ηπείρων Σύγχρονος εξοπλισμός και φυσικά βάθη για την εξυπηρέτηση των μεγαλύτερων πλοίων στον κόσμο Λειτουργία 24/7 ολόκληρο το έτος Προβλήτας Ι υπό τη λειτουργία του ΟΛΠ Προβλήτες 2/3 υπό παραχώρηση στη ΣΕΠ Α.Ε. (θυγατρικής της COSCO) Λειτουργία 24/7 ολόκληρο το έτος Ακτοπλοϊκή σύνδεση με πολλά νησιά του Αιγαίου σε καθημερινή βάση Λιμενικές υποδομές κατάλληλες για την εξυπηρέτηση κάθε μεγέθους πλοίου 9-11 θέσεις παραβολής (εξαρτάται από το μέγεθος των πλοίων) και 2 3 θέσεις παραβολής για τα κρουαζιερόπλοια νέας γενιάς Πλεονεκτική θέση για διαμετακόμιση σε Μέση Ανατολή, Ρωσία Ουκρανία και Μαύρη Θάλασσα, Βόρεια Αφρική και Αδριατική Russia-Ukraine & Black Sea, North Africa, Balkans and Adriatic Ανταγωνιστικά τιμολόγια Σχεδόν μηδενικές αναφορές ζημιών Ενοικίαση χώρων για την παροχή επισκευαστικών και λοιπών σχετιζόμενων υπηρεσιών στα πλοία Υποστηρικτικές υπηρεσίες πλοίων (νερό, ηλεκτρισμός, διαχείριση αποβλήτων κ.α.) 2014 Επισκόπηση Δραστηριοτήτων 3.6 εκατ. TEUs συνολική διακίνηση (Προβλήτες 1-2-3) 2014 Έσοδα: 60 εκατ. (περιλαμβάνονται 36 εκατ. από την παραχώρηση των προβλητών 2/3) 16.8 εκατ. επιβάτες (6 εκατ. ακτοπλοΐα, 8.7 εκατ. Σαλαμίνα, 2 εκατ. Σαρωνικός Κόλπος) 2.5 εκατ. οχήματα 10 εκατ. έσοδα 1.9 εκατ. διελεύσεις επιβατών 605 αφίξεις κρουαζιερόπλοιων 12 εκατ. έσοδα 0.36 εκατ. οχήματα 77% μεταφόρτωση 2014 Έσοδα: 12 εκατ. 3,083 φορτηγά πλοία 2014 Έσοδα: 11 εκατ. 2014 Κατανομή Εσόδων Σ.ΕΜΠΟ. 57% ΑΚΤΟΠΛΟΪΑ 9% ΚΡΟΥΑΖΙΕΡΑ 11,5% ΣΤ. ΑΥΤΟΚΙΝ. 11,5% ΛΟΙΠΑ 11%
Σταθμός Εμπορευματοκιβωτίων (Σ.ΕΜΠΟ) Πειραιά (Προβλήτας ΙΙ Προβλήτας Ι) www.porteconomics.gr Οικονομική Διοίκηση Λιμένων Διαφάνεια 1-
Σταθμός Εμπορευματοκιβωτίων (Σ.ΕΜΠΟ) Πειραιά Προβλήτας Ι Προβλήτας ΙΙ
Car terminal - OΛΠ www.porteconomics.gr Οικονομική Διοίκηση Λιμένων Διαφάνεια 1-
Piraeus Cruise terminal
Container terminals at the port of Piraeus ETEK A SHELL ELINOI L BP CYCLON A Container Terminals Pier 3 (1) (PCT S.A) P.P.A. Pier 1 Phase B (Western Part) Phase A (East Part) Pier 2 P.C.T. Προβλήτας Πετρελαιοειδών Under Future Development
Οργανισμός Λιμένος Θεσσαλονίκης (ΟΛΘ ΑΕ)
Οργανισμός Λιμένα Θεσσαλονίκης ΑΕ
Τυπική δομή ενός Τερματικού Σταθμού Εμπορευματοκιβωτίων (Σ.ΕΜΠΟ) Σημείο παραβολής πλοίων (docking area) Γερανογέφυρα Ζώνη φορτοεκφόρτωσης Αποθήκευση εμπορευματοκιβωτίων Πύλη Χώρος αποθήκευσης αμαξωμάτων Διοίκηση Σιδηροδρομική σύνδεση Επισκευή συντήρηση (repair maintenance)
Container terminals in the major European Port: - Maasvlakte 2 Rotterdam
Altenwerder Terminal Hamburg-Germany
Altenwerder Terminal (ΣΕΜΠΟ) Αμβούργο, Γερμανία www.porteconomics.gr Οικονομική Διοίκηση Λιμένων Διαφάνεια 1-
MSC Home Terminal (JV MSC-PSA) Antwerp
Los Angeles Long Beach, US
Los Angeles Long Beach, US Source: Marine Exchange of S. California
Source: Competition winning Master plan, Foster and Partners 2003 Ο Λιμένας του Μέλλοντος: Hong-Kong in the Future
Cruise Ports Source: MedCruise
ΑΙΤΙΕΣ ΑΥΞΗΣΗΣ ΤΟΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΛΙΜΕΝΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
Μεταφορικός Κόμβος: Το λιμενικό περιβάλλον Η κυρίαρχη επίδραση είναι από τους εξωτερικούς προς τους εσωτερικούς κύκλους, αλλά και η αντίθετη φορά είναι επίσης πιθανή Εμπόριο Παραγωγή Logistics Μεταφορές Φορτίο Εσωτερική Οικονομική Διάσταση Εξωτερικό περιβάλλον Λιμενική Πολιτική
35000 30000 Παράγοντες αλλαγής: Παγκοσμιοποίηση 1980-2013 (εκ. τόνοι) Crude Oil loaded Dry cargo loaded Crude Oil unloaded Petroleum products and gas loaded Total goods loaded Petroleum products and gas unloaded 25000 20000 15000 10000 4097 3954 4099 513 534 540 1633 1712 1696 5984 6020 6127 4324 536 1743 6480 4469 545 1773 6758 4696 573 1854 7109 5053 894 1931 7700 5241 5409 904 935 1996 1942 8034 8229 5037 921 1874 7858 5531 979 1933 8409 5863 1038 1897 8784 6204 1055 1930 9197 6523 1095 1882 9514 6824 1123 1862 9842 5000 3821 3844 3981 4257 4442 4687 5002 5287 5487 5216 5637 5991 6356 6685 7015 0 558 499 509 533 546 565 915 934 957 931 984 1034 1055 1091 1116 1605 1678 1637 1690 1770 1857 1783 1813 1785 1711 1788 1759 1786 1738 1710 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Source: UNCTAD (2013) Review of Maritime Transport
Λιμενικός Ανταγωνισμός: Το κουτί Standard-Container 40' 20 container = 1 TEU 40 container = 2 TEU Standard-Container 20'
Σχέση Λιμένα-Ενδοχώρας Source: Rodrigue & Noteboom, 2005
A dynamic market : 1995-2011 / million TEUs 2011 12,7 6,0 14,1 6,2 3,4 2,8 2010 12,8 6,0 13,5 5,6 3,1 2,8 2009 10,6 6,1 11,5 5,5 2,8 2,5 2008 13,4 6,9 13,5 5,2 3,3 3,3 2007 13,5 5,3 13,0 5,0 2,4 3,5 2006 13,2 4,7 11,2 4,5 2,1 3,7 2005 11,9 4,5 9,3 4,4 2,0 3,7 2004 10,6 4,1 8,2 4,3 1,9 3,3 2003 9,0 3,6 6,9 3,8 1,6 3,0 2002 8,4 3,4 5,1 2,6 1,4 2,6 2001 2000 1999 1998 1997 1996 1995 7,4 7,3 6,1 5,4 4,6 4,0 4,0 3,4 4,7 2,5 1,6 3,5 4,7 2,5 1,7 2,9 3,9 2,3 1,5 2,4 2,9 3,6 2,1 1,7 2,3 3,5 3,0 2,3 1,7 2,1 3,6 2,6 2,2 1,61,7 3,5 2,4 2,0 1,7 1,7 2,6 2,7 Asia-North America North America-Asia Asia-Europe Europe-Asia North America-Europe Europe-North America 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 Source: UNCTAD, Review of Maritime
Τι μας απασχολεί; Θεσσαλονίκη: Αυξημένη διακίνηση στο λιμένα Πέμπτη, 6 Φεβρουαρίου 2016 Τέσσερις στο μέτωπο κατά του σχεδίου πώλησης του ΟΛΠ Παρασκευή, 14 Φεβρουαρίου 2016 ΔΝΕ: Προτάσεις για ανάπτυξη των λιμένων Παρασκευή, 7 Φεβρουαρίου 2016 ΟΛΠ και Cosco συμφώνησαν το φιλικό διακανονισμό Πέμπτη, 7 Νοεμβρίου 2013 ΟΛΠ - Cosco: Διακανονισμός στο «πνεύμα» των Βρυξελλών Τρίτη, 17 Σεπτεμβρίου 2013 Κίνα: Η συμμαχία των 3 στο μικροσκόπιο Παρασκευή, 31 Ιανουαρίου 2014 Ιδιωτικοποίηση: Η MSC τρίτος «παίκτης» στο φλερτ με τον ΟΛΠ Πέμπτη, 14 Νοεμβρίου 2013 ΟΛΘ: Στις ράγες η συμφωνία με την ΤΡΑΙΝΟΣΕ Τετάρτη, 22 Ιανουαρίου 2014 Ποτάμιες μεταφορές: Σχέδιο διασύνδεσης Αιγαίου - Δούναβη Δευτέρα, 10 Φεβρουαρίου 2014
Τι μας απασχολεί; Εμπορευματοκιβώτια: Κερδίζει κίνηση ο Πειραιάς Τρίτη, 2 Οκτωβρίου 2015 07:00 Σε ευρωπαϊκό διαμετακομιστικό «κόμβο» μετατρέπεται η Ελλάδα Δευτέρα, 1 Οκτωβρίου 2015 ΟΛΠ: Σε άνοδο ο τομέας κρουαζιέρας Τετάρτη, 26 Σεπτεμβρίου 2012 Λιμενικές υπηρεσίες: Απελευθέρωση διά της πλαγίας οδού Δευτέρα, 1 Οκτωβρίου 2015 Η στρατηγική έξι σημείων της Cosco για τον Πειραιά Κυριακή, 2 Μαΐου 2012
Τι μας απασχολεί; The risky port expansion mindset 11 Sep 2015 - Port Strategy Pick and mix Investors are torn between the high risk and high returns offered by ports. 02 Dec 2015 - Port Strategy Reduced harbour dues for efficient shippers 28 Jan 2016 - Port Strategy New players for terminal sector A number of new players are setting their sights on the global container terminal sector, but need mega mergers and acquisitions 28 Aug 2015 The meaning of P3 The P3 container alliance has ramifications in a legal context for ports 05 Nov 2013 - Port Strategy Strikes attempt to slow French trade to a halt Several of France s key trading ports have been affected.. 14 Feb 2014 - Port Technology Shuffling the pack New terminals are coming online around the world but there s a war for talent' to run them, 09 Oct 2013 - Port Strategy
Εθνικές, τοπικές & διεθνείς Πολιτικές & (απο)ρυθμίσεις
Νέα Ερωτήματα ESPO Code of Practice on Societal Integration of Ports (2010) ESPO Code of Practice on the Birds and Habitats Directives (2006)
Αλλαγές στην σχέση λιμένα-πόλης Port of London, 1950 Canary Wharf London Docklands, 2000
Αριθμός Επιστημωνικών μελετών Αυξημένο Επιστημονικό Ενδιαφέρον Δημοσιεύσεις επιστημονικών άρθρων στην Οικονομική των Λιμένων 90 80 82 78 70 60 65 65 69 50 40 30 25 25 34 29 29 36 41 37 44 20 10 16 14 0 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Πηγή: www.porteconomics.eu Έτος
Οικονομική Διοίκηση Λιμένων: ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΊΑ
Δομή Λιμενικής Οικονομικής Προσέγγιση Κόμβος Μεταφορών Οικονομική Μονάδα (δίκτυο οικονομικών δραστηριοτήτων) Αρένα Οικονομικών Δραστηριοτήτων Σχολές Οικονομικής Σκέψης Ναυτιλιακή Οικονομική Οικονομική Μεταφορών Γεωγραφία Οικονομική της Διοίκησης Περιφερειακή Οικονομική Θεωρίες Οργάνωσης Δημόσια Διοίκηση Οικονομική της Διοίκησης
Μονάδες Ανάλυσης Δυνατότητα οικονομικής ανάλυσης διαφορετικών μονάδων: Το λιμάνι ως Σύνολο Διαφορετικές Μονάδες ή διαφορετικές βιομηχανίες (ναυτιλιακές υπηρεσίες, διαχείριση φορτίου, κλπ) Συγκεκριμένη Υπηρεσία (φορτοεκφόρτωση, αποθήκευση) Λιμενική Περιοχή Συνδυασμός των παραπάνω (π.χ. για την ανάλυση του ανταγωνισμού)
Αυξημένο Επιστημονικό Ενδιαφέρον Λιμένες, μεταφορές, αλυσίδα μεταφορών Τερματικοί Σταθμοί Λιμένων Διακυβέρνηση Λιμένων Λιμενικός Σχεδιασμός & Ανάπτυξη Χωρική/χωροταξικ ή ανάλυση Λιμένων Λιμενική πολιτική (απο)ρυθμιση Λιμενικός ανταγωνισμός και ανταγωνιστικότητα Pallis et al 2011
1. Λιμένες, μεταφορές, αλυσίδα μεταφορών Ναυτιλιακά δίκτυα και επιπτώσεις στους λιμένες Αλυσίδες μεταφορών & επιπτώσεις σε λιμένες & φορείς διαχείρισης λιμένων Ανάπτυξη αλυσίδων μεταφοράς στην ενδοχώρα Δραστηριότητες Logistics στους λιμένες Rodrigue, 2012 Ροή πληροφόρησης σε αλυσίδες μεταφορών
2. Διακυβέρνηση και Διαχείριση Λιμένων Μοντέλα Λιμενικής οργάνωσηςοργανωτικές αλλαγές Φορείς διαχείρισης λιμένων (Port Authorities) Βιομηχανικές σχέσεις στην λιμενική βιομηχανία Brooks & Pallis 2011 Λιμενική κοινότητα Συνεργασία λιμένων Pallis et al 2011
3. Λιμενικός Σχεδιασμός & Ανάπτυξη Τάσεις εξελίξεις-μελέτες περιπτώσεων Πρόβλεψη μεταφορικού έργου Οικονομικές επιπτώσεις λιμενικής δραστηριότητες (εσωτερικά-εξωτερικά κόστη) Επενδύσεις-επέκταση λιμένων Παραχωρήσεις τερματικών σταθμών και λιμένων Pallis et al 2011
4. Χωρική/χωροταξική ανάλυση Λιμένων Ανάλυση ενδοχώρας λιμένων Χωρική ανάλυση λιμενικών δικτύων Ανάλυση σχέσεων λιμένα-πόλης Pallis et al 2011
5. Λιμενική πολιτική & (απο)ρύθμιση Τιμολόγηση, χρηματοδότηση, εθνικές πολιτικές Λιμενικός ανταγωνισμός, μονοπώλια, ολιγοπώλια Ασφάλεια (Safety) & Aσφάλεια (Security) Σχέσεις εμπλεκόμενων παικτών (stakeholders) Διοίκηση λιμένα, Marketing διαχείριση εσόδων, επενδύσεις... Pallis et al 2011
6. Λιμενικός ανταγωνισμός & ανταγωνιστικότητα Στρατηγική ανάλυση Απόδοση Λιμένων Επιλογή Λιμένων Pallis et al 2011
7. Τερματικοί Σταθμοί Λιμένων Μέτρηση απόδοσης τερματικών σταθμών Επιχειρησιακή έρευνα Στρατηγικές διαχειριστών τερματικών σταθμών Pallis et al 2011
Ποικιλομορφία Ευρωπαϊκών Λιμένων Μέγεθος Γεωγραφία Μάνατζμεντ Οργάνωση Λειτουργίας Απασχόληση Τοπικό Λιμάνια σε εκβολές ποταμών ή Παράκτια λιμάνια Χανσεατική Παράδοση Ενιαία κάθετη οργάνωση Πληρωμή έργου ή Βασικός μισθός Εθνικό Λατινική Παράδοση Λιμάνια Παροχής υπηρεσιών Διεθνές Φυσικά λιμάνια ή Τεχνητά λιμάνια Λιμενικός Όμιλος Λιμάνια ιδιοκτήτες Κοινοπραξία ή Σταθερή Εργασία
Οικονομική Διοίκηση Λιμένων ΔΟΜΉ ΜΑΘΉΜΑΤΟς
Συστήματα Λιμένων: Θεματολογία Μαθήματος (1/2) 1 Το λιμάνι ως «μεταφορικός κόμβος» logistics supply chains μετα-φορντισμός...εξιδείκευση... 2 Γενιές λιμένων 3 Τύποι λιμένων 4 Ελληνικό Λιμενικό Σύστημα 5 Αλλαγή χαρακτηριστικών λιμενικής κοινότητας
Βιβλιογραφία μαθήματος Διαφάνειες που παρουσιάζονται στην διάρκεια των διαλέξεων Άρθρα Κείμενα που διανέμονται στην διάρκεια των διαλέξεων Συνιστώμενη βιβλιογραφία Κ. Χλωμούδης, Τάσεις και εξελίξεις στη λιμενική βιομηχανία, Εκδόσεις Παπαζήση, 2011 Α. Παρδαλή, Οικονομική και πολιτική των λιμένων, Εκδόσεις Σταμούλη, 2007. W. Talley. Port Economics. Palgrave, 2009 Επικουρική βιβλιογραφία σχετικών άρθρων τα οποία βρίσκονται αναρτημένα στον διαδικτυακό κόμβο www.porteconomics.eu Εξετάσεις
www.porteconomics.eu