Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Σχολή Επιστημών Υγείας Ιατρικό Τμήμα Eργαστήριο Υγιεινής και Επιδημιολογίας ιευθυντής: Αναπληρωτής Καθηγητής Χ. ΧΑΤΖΗΧΡΙΣΤΟ ΟΥΛΟΥ Μάθημα: Ιατρική της Εργασίας Υπεύθυνος Μαθήματος: Λέκτορας Γεώργιος Ραχιώτης Λάρισα, Σεπτέμβριος 2011
Βιβλία: 1) Επιδημιολογία & Πρόληψη Επαγγελματικών Νόσων. Αθηνά Λινού Εξεταστέα Ύλη Βασικές Αρχές και Μεθοδολογία στην Επαγγελματική Επιδημιολογία Επαγγελματικοί Καρκίνοι Επαγγελματικές Πνευμονοπάθειες Επαγγελματικές παθήσεις του έρματος. Μυοσκελετικά προβλήματα και εργασία. Αιματολογικά προβλήματα στους χώρους εργασίας Επαγγελματικά Νοσήματα του ήπατος Νευρολογικά προβλήματα και προβλήματα συμπεριφοράς Επαγγελματικά Νοσήματα του Ουροποιητικού και Καρδιαγγειακά Θόρυβος, ονήσεις και Επαγγελματική έκθεση Χημικοί παράγοντες: Αρσενικό, Χρώμιο, Νικέλιο, Βενζόλιο, Αρωματικές Αμίνες, Αμίαντος, Μονοξείδιο του άνθρακα, Υδράργυρος, Μόλυβδος, Αλειφατικοί υδρογονάνθρακες, Αιθέρες, Ακετόνη, Οργανοφωσφορικοί εστέρες, οξέα, φορμαλδεϋδη Εκπαιδευτικό υλικό: Α. Λινού. Ιατρική της εργασίας. Επιδημιολογία και Πρόληψη. Αθήνα 2005. Σ. ρίβας, Κ. Ζορμπά, Θ. Κουκουλάκη. Μεθοδολογικός οδηγός για την εκτίμηση και πρόληψη του επαγγελματικού κινδύνου. Αθήνα 2000. Σημειώσεις των ιδασκόντων Βαθμολογία: Η βαθμολογία θα υπολογιστεί σύμφωνα με την απόδοση του κάθε φοιτητή στην τελική εξέταση. ιδάσκοντες: Χ. Χατζηχριστοδούλου, Γ. Ραχιώτης
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2011 28/9 Mάθημα 1 ο Εισαγωγή στην ιατρική της εργασίας. Βασικές έννοιες ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011 05/10 Μάθημα 2 ο Η ιατρική της εργασίας στην Ελλάδα 12/10 Μάθημα 3 ο Αρχές επαγγελματικής επιδημιολογίας 19/10 Μάθημα 4 ο Επαγγελματική έκθεση σε φυσικούς βλαπτικούς παράγοντες Ι 26/10 Μάθημα 5 ο Επαγγελματική έκθεση σε φυσικούς βλαπτικούς παράγοντες ΙΙ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2011 02/11 Μάθημα 6 ο Βασικές αρχές επαγγελματικής τοξικολογίας. Επαγγελματική τοξικολογία Ι 09/11 Μάθημα 7 ο Επαγγελματική τοξικολογία ΙΙ 16/11 Μάθημα 8 ο Επαγγελματική έκθεση σε βιολογικούς βλαπτικούς παράγοντες 23/11 Μάθημα 9 ο Μυοσκελετικά προβλήματα και εργασία 30/11 Μάθημα 10 ο Ψυχοκοινωνικοί παράγοντες και εργασία Εργασιακό stress ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011 07/12 Μάθημα 11 ο Επαγγελματικές Πνευμονοπάθειες Ι: σχετιζόμενες με αμίαντο ασθένειες 14/12 Μάθημα 12 ο Επαγγελματικές Πνευμονοπάθειες ΙΙ: σχετιζόμενες με αμίαντο ασθένειες 21/12 Μάθημα 13 ο Η καπνιστική συνήθεια στους χώρους εργασίας ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2011 11/01 Μάθημα 14 ο Aρχές εκτίμησης και πρόληψης του επαγγελματικού κινδύνου: Πρακτικό παράδειγμα Εργαστήριο 1 ο Εργαστήριο 2 ο Εργαστήριο 3 ο Άσκηση PVC και καρκίνος Μελέτη περίπτωσης «ιάγνωση και αντιμετώπιση περίπτωσης δηλητηρίασης από μόλυβδο επαγγελματικής αιτιολογίας» Εκπαιδευτική επίσκεψη σε βιομηχανία
Μαθήμα 1 ο : Εισαγωγή στην ιατρική της εργασίας. Βασικές έννοιες Εισαγωγή στην ιατρική της εργασίας: η έννοια της εργασίας. Το εργασιακό περιβάλλον Ο επαγγελματικός κίνδυνος Βλαπτικοί παράγοντες του εργασιακού περιβάλλοντος Βλαπτικότητα και επικινδυνότητα Η ιατρική της εργασίας Μάθημα 2 ο : Η ιατρική της εργασίας στην Ελλάδα Η ιατρική της εργασίας στην Ελλάδα: ιστορική αναδρομή, νομοθετικό πλαίσιο, παρούσα κατάσταση προοπτικές Το ασφαλιστικό σύστημα και ο επαγγελματικός κίνδυνος. Ο ρόλος του ιατρού εργασίας Μάθημα 3 ο : Αρχές επαγγελματικής επιδημιολογίας Αιτιολογική συσχέτιση με περιβαλλοντικούς παράγοντες Τύποι μελετών στην επαγγελματική επιδημιολογία Χρήση των προτυποποιημένων δεικτών (PMR, SMR) Το φαινόμενο του υγιούς εργαζομένου. Καθορισμός των μέγιστων επιτρεπόμενων ορίων έκθεσης Mάθημα 4 ο : Επαγγελματική έκθεση σε φυσικούς βλαπτικούς παράγοντες Ι Βασικές έννοιες-ορισμοί Ακουστικές και εξωακουστικές επιδράσεις του θορύβου Περιβαλλοντικός έλεγχος Ιατρικός έλεγχος εκτεθειμένων σε θόρυβο Οριακές τιμές έκθεσης σε θόρυβο από την ελληνική νομοθεσία Πρόληψη του θορύβου ονήσεις Βασικές έννοιες Επιπτώσεις της επαγγελματικής έκθεσης των δονήσεων στην υγεία Οριακές τιμές έκθεσης με βάση την ελληνική νομοθεσία Μάθημα 5 ο : Επαγγελματική έκθεση σε φυσικούς βλαπτικούς παράγοντες ΙΙ Βασικές έννοιες Οριακές τιμές φωτισμού κατά χώρο εργασίας, επιπτώσεις στην υγεία Θερμικό περιβάλλον Η έννοια του θερμικού περιβάλλοντος και της θερμικής καταπόνησης Εργασία σε συνθήκες υψηλών θερμοκρασιών και υψηλής υγρασίας Εργασία σε χαμηλές θερμοκρασίες Μέτρα πρόληψης Ιοντίζουσες ακτινοβολίες Βασικές αρχές Βιολογικές επιδράσεις των ιοντιζουσών ακτινοβολιών Οριακές τιμές περιορισμοί Επαγγελματική έκθεση σε μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες Βασικές έννοιες Ανασκόπηση των μέχρι τώρα ενδείξεων για τις επιπτώσεις των μη ιοντιζουσών ακτινοβολιών στην υγεία.
Μάθημα 6 ο : Βασικές αρχές επαγγελματικής τοξικολογίας. Επαγγελματική τοξικολογία Ι Χημικοί βλαπτικοί παράγοντες Ι: Αρχές επαγγελματικής τοξικολογίας Η έννοια της ξενοβιοτικής ουσίας Τοξικοκινητική Τοξικοδυναμική Τύποι αλληλεπίδρασης χημικών βλαπτικών παραγόντων του εργασιακού περιβάλλοντος Η έννοια των οριακών τιμών έκθεσης Περιορισμοί και χρησιμότητα των οριακών τιμών έκθεσης Χημικοί βλαπτικοί παράγοντες Ι: Αέρια με ερεθιστική δράση, ασφυξιογόνα αέρια. Μάθημα 7 ο : Επαγγελματική τοξικολογία ΙΙ Χημικοί βλαπτικοί παράγοντες ΙΙ:Τοξικολογία μετάλλων, οργανικών διαλυτών, φυτοφαρμάκων Πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες Μάθημα 8 ο : Επαγγελματική έκθεση σε βιολογικούς βλαπτικούς παράγοντες Βιολογικοί βλαπτικοί παράγοντες: Μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης, ιοί της ηπατίτιδας Α, Β, C. ΗΙV λοίμωξη, Βρουκέλλα, Legionella, κλωστηρίδιο του τετάνου, λεπτόσπειρα Το παράδειγμα των φοιτητών ιατρικής Μάθημα 9 ο : Μυοσκελετικά προβλήματα και εργασία Μυοσκελετική νοσηρότητα και εργασία Αρχές χειρωνακτικής διακίνησης φορτίων Εργασία σε οθόνες οπτικής απεικόνισης Ιατρικός έλεγχος των εργαζομένων που εκτίθενται σε χειρονακτική διακίνηση φορτίων Μάθημα 10 ο : Ψυχο-κοινωνικοί παράγοντες και εργασία Ψυχο-κοινωνικοί παράγοντες και επαγγελματική νοσηρότητα Εργασία σε βάρδιες και υγεία Το σύνδρομο Mobbing Το σύνδρομο «burn-out» Mάθημα 11 ο & 12 ο : Επαγγελματικές πνευμονοπάθειες Ι & ΙΙ: Σχετιζόμενες με αμίαντο παθήσεις Επιδημιολογικά στοιχεία Περιβαλλοντικός και ιατρικός έλεγχος Μέτρα πρόληψης Ανθράκωση, πυριτίαση, επαγγελματικό βρογχικό άσθμα, βηρυλίωση. Κάπνισμα και εργασία Ιατρικός έλεγχος εκτεθειμένων και πρώην εκτεθειμένων σε αμίαντο Προγράμματα πρόληψης
Μάθημα 13 ο : Η καπνιστική συνήθεια στους χώρους εργασίας Μάθημα 14 ο : Aρχές εκτίμησης και πρόληψης του επαγγελματικού κινδύνου: Πρακτικό παράδειγμα Εργαστήριο 1 ο : Άσκηση PVC και καρκίνος Κατανόηση της έννοιας και του τρόπου υπολογισμού του αναλογικού δείκτη θνησιμότητας (PMR) Κατανόηση της έννοιας και το πώς υπολογίζεται ο προτυποποιημένος δείκτης θνησιμότητας (SMR) Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της αναδρομικής μελέτης σειράς Κατανόηση της έννοιας «ανθρωποέτη έκθεσης σε κίνδυνο» Υπολογισμός ανθρωποετών σε κίνδυνο Προβλήματα στην επίλυση των κατάλληλων εργαζομένων για να συμμορφωθούν στην μελέτη Ερμηνεία των αποτελεσμάτων της επιδημιολογικής μελέτης Κριτήρια αιτιολογικής συσχέτισης Παρεμβάσεις ημόσιας Υγείας σχετιζόμενες με την επιδημιολογική μελέτη Εργαστήριο 2 ο : Μελέτη περίπτωσης «ιάγνωση και αντιμετώπιση περίπτωσης δηλητηρίασης από μόλυβδο επαγγελματικής αιτιολογίας» Σκοπός της μελέτης περίπτωσης είναι να εξοικειωθούν οι φοιτητές με τη σημασία της ορθής λήψης επαγγελματικού ιστορικού και της συσχέτισης του με την κλινική εικόνα του ασθενούς. Εργαστήριο 3 ο : Εκπαιδευτική επίσκεψη σε βιομηχανία Σκοπός της επίσκεψης είναι να εξοικειωθούν οι φοιτητές με ένα εργασιακό περιβάλλον, τους βασικούς βλαπτικούς του παράγοντες και την λειτουργία ενός ιατρείου εργασίας