ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «ΑΣΚΗΣΗ, ΕΡΓΟΣΠΙΡΟΜΕΤΡΙΑ ΚΑΙ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ» ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΕΝΤΥΠΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 1. ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: Πρόληψη και Δημόσια Υγεία 2. ΚΩΔ. Μ/ΤΟΣ: ΜΒ04 3. ΚΥΡΙΟΣ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: Χατζηχριστοδούλου Χρήστος Καθηγητής Υγιεινής και Επιδημιολογίας, Τμήμα Ιατρικής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας * Τηλ: , xhatzi@med.uth.gr 4. ΑΛΛΟΙ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ: Ραχιώτης Γεώργιος, Κατσιούλης Αντώνιος, Παπαγιάννης Δημήτριος 5. ΤΡΟΠΟΣ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗΣ: Παράδοση μαθημάτων μέσω διαλέξεων, ομαδικών ασκήσεων, μελέτη περιπτώσεων (Case Studies) και ατομικών εργασιών. 6. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: Μάθημα υποχρεωτικό του β εξαμήνου. Λέξεις-κλειδιά για αναζήτηση στο διαδίκτυο: preventive medicine, environmental health, public health, surveillance, epidemiology, outbreak investigation 7. ΣΚΟΠΟΙ & ΣΤΟΧΟΙ TOY MAΘΗΜΑΤΟΣ (περιληπτικά, το πολύ επτά (7) σειρές) Να δώσει τη δυνατότητα στον φοιτητή: Να γίνουν κατανοητές οι βασικές αρχές της κλασσικής επιδημιολογίας καθώς και εφαρμογές της στην κλινική πράξη Αρχές επιδημιολογικής επιτήρησης, διερεύνηση επιδημιών Να κατανοηθούν σε βάθος η επιδημιολογία και η πρόληψη λοιμωδών και χρονίων νοσημάτων. Να ευαισθητοποιηθούν οι φοιτητές στην περιβαλλοντική υγιεινή. 8. ΜΕΘΟΔΟΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Η διδασκαλία της ενότητας γίνεται υπό τη μορφή ακαδημαϊκών διαλέξεων. Σε κάποιες ενότητες θα χρησιμοποιηθούν οι μέθοδοι των ομαδικών ασκήσεων και οι μελέτες περιπτώσεως (Case Studies). 9. ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΥΛΗΣ Α/Α Εισηγητής Θέμα 1. Χ. Χατζηχριστοδούλου Εισαγωγή στην επιδημιολογία 2. Γ. Ραχιώτης Επιδημιολογικοί δείκτες. Επίπτωση, επιπολασμός, θνησιμότητα, θνητότητα, ποσοστό προσβολής, λόγος, αναλογία. Point prevalence, Communicative incidence. 1

2 3. Χ. Χατζηχριστοδούλου Α. Κατσιούλης 4. Χ. Χατζηχριστοδούλου Α. Κατσιούλης 5. Χ. Χατζηχριστοδούλου Α. Κατσιούλης 6. Χ. Χατζηχριστοδούλου Γ. Ραχιώτης Σχεδιασμός περιγραφικής επιδημιολογικής μελέτης. Οδηγίες για τη δημιουργία Ερωτηματολογίου, Οικολογικές μελέτες, Στάθμιση και αξιοπιστία ερωτηματολογίου. Επιλογή δείγματος πληθυσμού, Μέθοδοι δειγματοληψίας. Άσκηση οργάνωσης επιδημιολογικών δεδομένων. Παρουσίαση αποτελεσμάτων. Αναλυτική Επιδημιολογία:1. Μελέτες πασχόντων και μαρτύρων. Επιλογή του πληθυσμού σύγκρισης (reference group). Τεχνικές εξομοίωσης (matching). Συστηματικά λάθη (bias). Αναλυτική Επιδημιολογία :2.Μελέτες σειράς. Προοπτική μελέτη σειράς (Prospective cohort study). 7. Χ. Χατζηχριστοδούλου Γ. Ραχιώτης 8. Χ. Χατζηχριστοδούλου Συγχυτικοί παράγοντες (confounders), Αιτιολογική συσχέτιση (casuality) 9. Γ. Ραχιώτης Kριτική δημοσιευμένου άρθρου 10. Γ. Ραχιώτης Αναλυτική Επιδημιολογία Κλινικές δοκιμές (trials) 11. Χ. Χατζηχριστοδούλου Προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου διαλογής 12. Γ. Ραχιώτης Επιδημιολογία και πρόληψη ατυχημάτων 13. Χ. Χατζηχριστοδούλου, Γ. Ραχιώτης, Δ. Παπαγιάννης Επιδημιολογία και πρόληψη λοιμωδών νοσημάτων Πολιτικές εμβολιασμών 14. Γ. Ραχιώτης Επιδημιολογία και πρόληψη χρονίων νοσημάτων-καρκίνος, στεφανιαία νόσος, σακχαρώδης διαβήτης. 10. ΤΡΟΠΟΣ ΚΑΙ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ: Εργασία (30%) Γραπτές εξετάσεις (70%) 11. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1) Γενική και Κλινική Επιδημιολογία Έκδοση: 2η έκδ./2011 Συγγραφείς: Δ. ΤΡΙΧΟΠΟΥΛΟΣ, Π.Δ. ΛΑΓΙΟΥ ISBN: Εκδότης: ΠΑΡΙΣΙΑΝΟΥ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ 2) Επιδημιολογία Έκδοση: 1η έκδ./2011 Συγγραφείς: Aschengrau A. ISBN: Εκδότης: BROKEN HILL PUBLISHERS LTD 3) Υγιεινή Έκδοση: 2η έκδ./2009 Συγγραφείς: Αρβανιτίδου - Βαγιωνά Μ. ISBN: Εκδότης: University Studio Press Α.Ε. 4) Κοινωνική και προληπτική ιατρική Έκδοση: 1η έκδ./2009 Συγγραφείς: Αρβανιτίδου - Βαγιωνά Μ. ISBN: Διαθέτης (Εκδότης): University Studio Press Α.Ε. 5) Principle of epidemiology in Public Health practice Έκδοση: 3η έκδ./2012 Συγγραφείς: Centers for Disease Control and Prevention (CDC) Διαθέτης (Εκδότης): U.S. Department of health and human services 2

3 ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ Διάλεξη 1 Εισαγωγή στην Ιστορική αναδρομή επιδημιολογία Διερεύνηση επιδημίας χολέρας από τον J. Snow Παραδείγματα που δείχνουν τη χρησιμότητα της Επιδημιολογίας στους φοιτητές της Ιατρικής Αιτίες νόσων (απαραίτητες, ικανές και συνιστώσες αιτίες) Επιδημιολογική τριάδα Διαγράμματα πίτας που αφορούν την αιτιότητα από τον Rothman Επιδημιολογία και νοσήματα (Μεταδοτικότητα, παθογονικότητα, σοβαρότητα κλινικής εικόνας) Αλυσίδα μετάδοσης νοσημάτων Τρόποι μετάδοσης νοσημάτων 3

4 Διάλεξη 2 Επιδημιολογικοί Αρχεία νοσημάτων (cancer registries) δείκτες. Επιδημιολογικά δεδομένα από ασφαλιστικά Επίπτωση, επιπολασμός, ταμεία, ημεραργίες σχολικές απουσίες κλπ. θνησιμότητα, Φυσική κίνηση πληθυσμού απογραφές θνητότητα, πληθυσμού ποσοστό Πιστοποιητικά γεννήσεως, πιστοποιητικά θανάτου προσβολής, λόγος, αναλογία. Δείκτες νοσηρότητας, επίπτωση, επιπολασμός Point prevalence, Πρακτικά προβλήματα στον υπολογισμό της Communicative επίπτωση και του επιπολασμού incidence. Ποσοστό προσβολής Θνητότητα, θνησιμότητα Πληθυσμιακή πυραμίδα της Ελλάδος διαχρονικά σε σύγκριση με Ευρωπαϊκές χώρες Προσδόκιμο επιβίωσης, συντελεστής γεννητικότητας Γενικοί και ειδικοί δείκτες θνησιμότητας Παραδείγματα αξιολόγησης δεδομένων της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας σε χρόνια νοσήματα (καρκίνοι κλπ.) Παραδείγματα αξιολόγησης δεδομένων της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας σε λοιμώδη νοσήματα Διάλεξη 3 Σχεδιασμός Δημιουργία ερωτημάτων προς διερεύνηση περιγραφικής στόχοι της μελέτης επιδημιολογικής μελέτης. Οδηγίες Ερευνητικό πρωτόκολλο για τη δημιουργία Οδηγίες για τη δημιουργία ερωτηματολογίου Ερωτηματολογίο υ, Οικολογικές μελέτες, Στάθμιση και αξιοπιστία ερωτηματολογίου 4

5 Διάλεξη 4 Επιλογή δείγματος πληθυσμού, Μέθοδοι δειγματοληψίας. Μέθοδοι δειγματοληψίας αντιπροσωπευτικότητα δείγματος Διάλεξη 5 Συλλογή, Συλλογή δεδομένων και καταχώρηση δεδομένων Καταχώρηση και ανάλυση επιδημιολογικών δεδομένων Διάλεξη 6 Αναλυτική Σχεδιασμός μελέτης πασχόντων και μαρτύρων Επιδημιολογία:1. Επιλογής συμμετεχόντων πασχόντων μαρτύρων Μελέτες πασχόντων και Υπολογισμός του λόγου των πιθανοτήτων (odds μαρτύρων. ratio) Επιλογή του Πλεονεκτήματα μειονεκτήματα πληθυσμού Ερμηνεία αποτελεσμάτων σύγκρισης (reference group). Τεχνικές εξομοίωσης (matching). Συστηματικά λάθη (bias). 5

6 Διάλεξη 7 Αναλυτική Η έννοια της σειράς Επιδημιολογία Σχεδιασμός προοπτικής μελέτης σειράς :2.Μελέτες σειράς. Σχεδιασμός αναδρομικής μελέτης σειράς Προοπτική Υπολογισμός σχετικού κινδύνου μελέτη σειράς Υπολογισμός οφειλόμενου κινδύνου (attritutable (Prospective risk) cohort study). Υπολογισμός πληθυσμιακού οφειλόμενου κινδύνου (population attritutable risk) Πλεονεκτήματα, μειονεκτήματα και ερμηνεία των αποτελεσμάτων Αιτιολογική συσχέτιση (causality) Διάλεξη 8 Συγχυτικοί παράγοντες (confounders), Αιτιολογική συσχέτιση (casuality) Συγχυτικός παράγοντας (confounding) Τροποποιητικός παράγοντας (effect modifier) Διάλεξη 9 ΤΙΤΛΟΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΛΕΞΕΙΣ -ΚΛΕΙΔΙΑ Kριτική δημοσιευμένου άρθρου. Οι φοιτητές θα μοιραστούν σε μικρές ομάδες. Θα τους δοθεί ένα δημοσιευμένο άρθρο στα ελληνικά ή στα αγγλικά και θα ετοιμάσουν μία κριτική του άρθρου με βάση αυτά που διδάχθηκαν στο μάθημα. Ένας από κάθε ομάδα θα παρουσιάσει την κριτική του άρθρου με 3 διαφάνειες Διάλεξη 10 Αναλυτική Επιδημιολογία Κλινικές δοκιμές (trials) Κλινικές δοκιμές κοινότητας (παραδείγματα) Κλινικές δοκιμές με μονάδα το άτομο (παραδείγματα) Σχεδιασμός κλινικών δοκιμών Μονή τυφλή, διπλή τυφλή, τριπλή τυφλή δοκιμή Κατανομή των συμμετεχόντων στις 6

7 συγκρινόμενες ομάδες Αναγκαίος αριθμός συμμετεχόντων Θεραπευτικό αποτέλεσμα Ανάλυση μιας συγκριτικής θεραπευτικής έρευνας Ερμηνεία των αποτελεσμάτων Διάλεξη 11 Προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου διαλογής Ορισμοί (προσυμπτωματικός έλεγχος διαλογής, ευαισθησίας, ειδικότητας) Κριτήρια ένταξης νοσημάτων σε προγράμματα διαλογής Σχεδιασμός προγραμμάτων προσυμπτωματικού ελέγχου Αξιολόγηση προγραμμάτων προσυμπτωματικού ελέγχου Υπολογισμός δεικτών: ευαισθησία, ειδικότητα, θετική προγνωστική αξία, αρνητική προγνωστική αξία, ποσοστό σωστής ταξινόμησης) Παραδείγματα προσυμπτωματικών ελέγχων Συστάσεις της Αμερικανικής Επιτροπής Προγραμματισμού Προσυμπτωματικού Ελέγχου Screening (US Task Force) Διάλεξη 12 ΤΙΤΛΟΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΛΕΞΕΙΣ -ΚΛΕΙΔΙΑ Επιδημιολογία και Επιδημιολογικά δεδομένα ατυχημάτων πρόληψη (Παγκόσμια, Ευρωπαϊκά, Ελληνικά) ατυχημάτων Τροχαία ατυχήματα θνησιμότητα Εργατικά ατυχήματα θνησιμότητα Παιδικά ατυχήματα θνησιμότητα Πρόγραμμα πρόληψης ατυχημάτων Διάλεξη 13 ΤΙΤΛΟΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΛΕΞΕΙΣ -ΚΛΕΙΔΙΑ Επιδημιολογία και Επιδημιολογία λοιμωδών νοσημάτων σε πρόληψη λοιμωδών αναπτυγμένες χώρες νοσημάτων - Πολιτικές Επιδημιολογία λοιμωδών νοσημάτων σε εμβολιασμών αναπτυσσόμενες χώρες 7

8 Θνησιμότητα λοιμωδών νοσημάτων Εξάρσεις κρουσμάτων λοιμωδών νοσημάτων σε παγκόσμια κλίμακα Λοιμώδη νοσήματα που μεταδίδονται άμεσα (αερογενώς, σεξουαλικώς μεταδιδόμενα, εντεροστοματική οδός) Λοιμώδη νοσήματα που μεταδίδονται έμμεσα (μέσω οχήματος ή βιολογικού ξενιστή) Νεοεμφανιζόμενα λοιμώδη νοσήματα (emerging infectious diseases) Στρατηγικές πρόληψης και ελέγχου λοιμωδών νοσημάτων Λοιμώδη νοσήματα Στα πλαίσια του Εργαστηρίου θα διδαχθούν οι φοιτητές τα πιο κάτω λοιμώδη νοσήματα αναφέροντας σε κάθε λοιμώδες νόσημα τον παράγοντα, το υπόδοχο-αποθήκη, τον παράγοντα, τον τρόπο μετάδοσης, τον χρόνο επώασης, την περίοδο μεταδοτικότητας, την θνητότητα και την πρόληψη για κάθε λοιμώδες νόσημα (Διφθερίτιδα, τέτανος, κοκίτης, αλλαντίαση, ανεμοβλογιά, βρουκέλωση, σαλμονέλωση, συγκέλωση, ελονοσία, λεπτοσπείρωση, δάγκειος πυρετός, κίτρινος πυρετός, γονοκοκκική ουριρθίτιδα, ηπατίτιδα Α, ηπατίτιδα Β, ερυθρά, παρωτίτιδα, ιλαρά, φυματίωση, χρυσίζων σταφυλόκοκκος Πολιτικές εμβολιασμού Προγράμματα εμβολιασμού Το φαινόμενο της συλλογικής ανοσίας Κριτήρια αλγόριθμος ένταξης εμβολιασμού σε εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμών Διάλεξη 14 ΤΙΤΛΟΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΛΕΞΕΙΣ -ΚΛΕΙΔΙΑ Επιδημιολογία και Λοιμώδη νοσήματα που σχετίζονται με πρόληψη χρονίων χρόνιες παθήσεις νοσημάτωνκαρκίνος, Επιδημιολογία και πρόληψη του καρκίνου στεφανιαία νόσος, Επιδημιολογία και πρόληψη της στεφανιαίας σακχαρώδης νόσου διαβήτης. Επιδημιολογία και πρόληψη του σακχαρώδους διαβήτη 8