ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ - ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ Εμμ. Μ. Καραβιτάκης Παιδίατρος
ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ οι χημικές αντιδράσεις που συμβαίνουν στον οργανισμό για την παραγωγή ενέργειας και τη διατήρηση της ζωής
αναβολισμός ανάπτυξη του οργανισμού διατήρηση των δομών του οργανισμού διόρθωση των δομών του οργανισμού λειτουργία οργάνων καταβολισμός διάσπαση των θρεπτικών συστατικών παραγωγή ενέργειας (ATP) δημιουργία αποθεμάτων
..είμαστε ότι τρώμε..
Θρεπτικά συστατικά ουσίες που προσλαμβάνουμε από το περιβάλλον απαραίτητες για την αύξηση, ανάπτυξη και διατήρηση της ζωής περιλαμβάνουν υδατάνθρακες λίπη πρωτεΐνες βιταμίνες νερό ανόργανες ουσίες (μέταλλα)
Θρεπτικά συστατικά παροχή ενέργειας διατήρηση της κυτταρικής λειτουργίας ρύθμιση των λειτουργιών του οργανισμού
Απαραίτητα θρεπτικά συστατικά θρεπτικά συστατικά που πρέπει να προσληφθούν με τη διατροφή αδυναμία σύνθεσής τους από τον οργανισμό 1. οι περισσότερες βιταμίνες και μέταλλα 2. μερικά λιπαρά οξέα 3. μερικά αμινοξέα
Θερμίδες (Calories) Μονάδα μέτρησης της ενέργειας των τροφών πρωτεΐνες / υδατάνδρακες : 4 Kcal /gm λίπη : 9 Kcal /gm αλκοόλ : 7 Kcal /gm νερό, βιταμίνες, ιχνοστοιχεία : 0 Kcal /gm
Υδατάνθρακες πρώτη ύλη για την παραγωγή ενέργειας αποθήκες ενέργειας στον οργανισμό βασικά συστατικά των κυττάρων σύνθετοι και απλοί
απλοί (μονοσακχαρίτες και δισακχαρίτες) μονοσακχαρίτες (γλυκόζη, φρουκτόζη, γαλακτόζη) δισακχαρίτες (σακχαρόζη, λακτόζη, μαλτόζη) σύνθετοι (ολιγοσακχαρίτες, πολυσακχαρίτες) ολιγοσακχαρίτες (μαλτοδεξτρίνες) πολυσακχαρίτες (άμυλο, κυτταρίνη, γλυκογόνο)
απλοί (μονοσακχαρίτες και δισακχαρίτες) γλυκιά γεύση δεν περιέχουν ίνες, βιταμίνες, μέταλλα γρήγορη πέψη, αύξηση λίπους σύνθετοι (ολιγοσακχαρίτες, πολυσακχαρίτες) δεν έχουν γλυκιά γεύση πλούσιοι σε ίνες, βιταμίνες, μέταλλα σταδιακή πέψη σε μονοσακχαρίτες (γλυκόζη)
ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ ΠΡΟΣΛΗΨΗ Υ ΑΤΑΝΘΡΑΚΩΝ Ηηµερήσια πρόσληψη υδατανθράκων (κυρίως αµύλου) θα πρέπει να είναι τέτοια που να εξασφαλίζει το 50-55 % των συνολικά προσλαµβανόµενων θερµίδων. Ηηµερήσια πρόσληψη άπεπτων φυτικών ινών θα πρέπει να είναι περίπου 25-40 γραµµάρια. Η κατανάλωση ζάχαρης και γενικά τροφών πλούσιες σε ζάχαρη θα πρέπει να περιοριστεί στο ελάχιστο ( κάτω από 10% της συνολικής ηµερήσιας ενέργειας που παίρνουµε µε την τροφή).
Λίπη πηγή ενέργειας (μεγαλύτερη θερμιδική πυκνότητα) βασικό συστατικό της δομής των κυτταρικών μεμβρανών απορρόφηση λιποδιαλυτών βιταμινών πρόδρομεςουσίεςορμονών, χολικών οξέων διατήρηση θερμοκρασίας σώματος ΑΚΟΡΕΣΤΑ μονοακόρεστα (ελαιόλαδο, ελιές) πολυακόρεστα (απαραίτητα) ω-3 (λιπαρά ψάρια, σαλιγκάρια, γλιστρίδα, καρύδα) ΚΟΡΕΣΜΕΝΑ (κρέας, γαλακτοκομικά, βούτυρο, φοινικέλαιο, λάδι καρύδας) ΥΔΡΟΓΟΝΩΜΕΝΑ πολυακόρεστα (μαργαρίνη) ω-6 (ηλιέλαιο, σογιέλαιο, αραβοσιτέλαιο)
ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΛΙΠΟΥΣ Από την ενέργεια που χρειαζόµαστε, το 30-40% πρέπει να προέρχεται από ελαιόλαδο και λίπη. Αν δεν γίνεται καθόλου άσκηση,τότε, ηενέργειαπου προέρχεται από λιπαρά δεν πρέπει να ξεπερνά το 30% ήκαι λιγότερο από τη συνολική ενέργεια που χρειάζεται καθηµερινά το άτοµο.
.. κατανάλωση κορεσμένου λίπους. αθηροσκληρωτική πλάκα
Πρωτεΐνες σχηματίζονται από τα αμινοξέα (απαραίτητα-μη απαραίτητα) αποτελούν βασικό συστατικό του οργανισμού αναδομούν, διατηρούν και διορθώνουν τους ιστούς δημιουργούν ένζυμα, ορμόνες, αντισώματα βοηθούν στη μεταφορά λιπιδίων, βιταμινών και μετάλλων συνήθης πηγές πρωτεϊνών κρέας ψάρια οστρακοειδή αυγά όσπρια δημητριακά
Πρωτεΐνες πρωτεΐνες που περιέχουν όλα τα απαραίτητα αμινοξέα (υψηλής βιολογικής αξίας) κόκκινο λευκό κρέας, ψάρια, γαλακτοκομικά πρωτεΐνες που δεν περιέχουν όλα τα απαραίτητα αμινοξέα (χαμηλής βιολογικής αξίας) όσπρια, δημητριακά, λαχανικά
ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΠΡΩΤΕΙΝΩΝ Ηηµερήσια πρόσληψη πρωτεϊνών θα πρέπει να είναι Για παιδιά 1,5 gr. / κιλό σωµατικού βάρους Για έφηβους 1,0 gr. / κιλό σωµατικού βάρους Για ενήλικες 0,8 gr. / κιλό σωµατικού βάρους Οι συνιστώµενες αυτές ποσότητες πρωτείνης θα πρέπει να εξασφαλίζουν περίπου το 15 % των συνολικά ηµερησίων προσλαµβανόµενων θερµίδων.
Βιταμίνες οργανικές ουσίες ρυθμίζουν τις κυτταρικές - ενζυμικές λειτουργίες υδατοδιαλυτές λιποδιαλυτές οι περισσότερες είναι απαραίτητες (ανάγκη πρόσληψη με τις τροφές) Μέταλλα ανόργανες ουσίες ρυθμίζουν τις κυτταρικές λειτουργίες ασβέστιο, νάτριο, κάλιο
Υδατοδιαλυτές βιταμίνες μπορούν να διαλύονται και να μεταφέρονται σε νερό βιταμίνη C βιταμίνες του συμπλέγματος B (θειαμίνη, νιασίνη, πυριδοξίνη, παντοθενικό οξύ, φυλλικό οξύ και βιοτίνη) δεναποθηκεύονταιστονοργανισμό συμπτώματα έλλειψης παρουσιάζονται άμεσα
Λιποδιαλυτές βιταμίνες μπορούν να διαλύονται σε λίπος και μεταφέρονται συνδεδεμένες με λιπαρά οξέα βιταμίνες A,D,E,K αποθηκεύονται στο ήπαρ και στα λιποκύτταρα συμπτώματα έλλειψης καθυστερούν
Ρόλος των βιταμινών πήξη του αίματος (Κ) όραση (Α) νευρομυϊκή λειτουργία (Β1, Β3, Β6) λειτουργία του δέρματος (Α, Β2, Β3) μεταβολισμό των οστών (D) αναπαραγωγή (Β2) προστασία κυτταρικών μεμβρανών (Ε) απελευθέρωση ενέργειας (Β1, Β2, Β3, Β5, Β6, Β12)
Βιταμίνες Βιταμίνη Α ρετινόλη, καροτενοϊδή Λιποδιαλυτή -RDA 900μg νυχτερινή τύφλωση, υπερκεράτωση, κερατομαλάκυνση μουρουνέλαιο Βιταμίνη D καλσιφερόλη Λιποδιαλυτή RDA 5-10 μg ραχίτιδα, οστεομαλάκυνση μουρουνέλαιο Βιταμίνη Ε τοκοφερόλη Λιποδιαλυτή-RDA 15mg αιμολυτική αναιμία στα νεογνά φυτικά έλαια Βιταμίνη Κ Λιποδιαλυτή RDA 120 μg αιμορραγική διάθεση πράσινα λαχανικά Βιταμίνη Β1 θειαμίνη Υδατοδιαλυτή-RDA 1.2mg Beriberι δημητριακά, ρύζι Βιταμίνη Β2 ριβοφλαβίνη Υδατοδιαλυτή-RDA 1.3mg αριβοφλαβίνωση κρέας, αυγά Βιταμίνη Β3 νιασίνη, νιασιναμίδη Υδατοδιαλυτή-RDA 16mg πελλάγρα κρέας, αυγά, δημητριακά Βιταμίνη Β5 παντοθενικό οξύ Υδατοδιαλυτή-RDA 5mg παραισθησίες κρέας, δημητριακά Βιταμίνη Β6 πυριδοξίνη Υδατοδιαλυτή-RDA1.3-1.7mg αναιμία, περιφερική νευροπάθεια κρέας, γαλακτοκομικά Βιταμίνη Β7 βιοτίνη Υδατοδιαλυτή-RDA 30μg δερματίτιδα, νευροπάθεια κρέας, γαλακτοκομικά, αυγά Βιταμίνη Β9 φυλλικό, φυλλινικό οξύ Υδατοδιαλυτή-RDA 400μg αναιμία πράσινα λαχανικά Βιταμίνη Β12 κυανοκοβαλαμίνη Υδατοδιαλυτή-RDA 2.4μg μεγαλοβλαστική αναιμία συκώτι, αυγά Βιταμίνη C ασκορβικό οξύ Υδατοδιαλυτή-RDA90mg σκορβούτο εσπεριδοειδή, κίτρο RDA: Recommended Dietary Allowances (Συνιστώμενη Ημερήσια Πρόσληψη)
Ολικό λίπος Κορεσμένα λιπαράοξέα Χοληστερόλη Νάτριο Κάλιο Υδατάνθρακες Ίνες Πρωτεΐνες 65 g 20 g 300 mg 2300 mg 4700 mg 300 g 25 g 50 g
Συστατικό RDI Μέγιστη RDA of DRI Βιταμίνη Α 5000 IU 3000 IU Βιταμίνη C 60 mg 90 mg Ασβέστιο 1000 mg 1300 mg Σίδηρο 18 mg 18 mg Βιταμίνη D 400 IU 600 IU Βιταμίνη Ε 30 IU 15 mg (33 IU of synthetic) Βιταμίνη Κ 80 μg 120 μg Θειαμίνη 1.5 mg 1.2 mg Ριβοφλαβίνη 1.7 mg 1.3 mg Νιασίνη 20 mg 16 mg Βιταμίνη Β6 2 mg 1.7 mg Φυλλικό 400 μg 400 μg Βιταμίνη Β12 6 μg 2.4 μg Βιοτίνη 300 μg 30 μg Παντοθενικό οξύ 10 mg 5 mg Συστατικό RDI ΜέγιστηRDA of DRI Φώσφορος 1000 mg 1250 mg Ιώδιο 150 μg 150 μg Μαγνήσιο 400 mg 420 mg Ψευδάργυρος 15 mg 11 mg Σελήνιο 70 μg 55 μg Χαλκός 2 mg 900 μg Μαγγάνιο 2 mg 2.3 mg Χρώμιο 120 μg 35 μg Μολυβδένιο 75 μg 45 μg Χλώριο 3400 mg 2300 mg
Ημερήσιες προσλαμβανόμενες θερμίδες 15% πρωτεΐνες 30% λίπη 55% υδατάνθρακες