ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 4 ΤΥΠΟΛΟΓΙΟ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ ΚΕΚΛΙΜΕΝΩΝ ΓΕΩΤΡΗΣΕΩΝ
Μέθοδοι υπολογισµού της τροχιάς Για κάθε σηµείο στο χώρο πρέπει να είναι ορισµένες οι συντεταγµένες (x,y,z) ως προς ένα τρισορθογώνιο σύστηµα αναφοράς. Στην περίπτωσή µας, το 3/ορθογώνιο σύστηµα αξόνων είναι αυτό που διέρχεται από το σηµείο έναρξης της γεώτρησης στην επιφάνεια ή το σηµείο πρώτης παρέκκλισης (kick-off point - kop) και για το οποίο ισχύει: Ο θετικός ηµιάξονας των x να ταυτίζεται µε τον άξονα µαγνητικής πυξίδας που καθορίζει την Ανατολή, ενώ ο αρνητικός µε τη ύση. Ο θετικός ηµιάξονας των y να ταυτίζεται µε τον άξονα που καθορίζει το Βορρά, ενώ ο αρνητικός το Νότο. Ο διευθυνόµενος προς τα κάτω ηµιάξονας των z ορίζεται ως ο άξονας του πραγµατικού κατακόρυφου βάθους. Με βάση τον ορισµό του συστήµατος αξόνων, για κάθε σηµείο, οι συντεταγµένες (x,y,z ) είναι αντίστοιχα οι τιµές (EW, NS, TVD).. Εφαπτοµενική µέθοδος (Tangential method) Σύµφωνα µε το σχήµα Π4. και θεωρώντας ότι οι µετρήσεις των γωνιών κλίσης και διεύθυνσης στο σταθµό είναι Ι και Α αντίστοιχα, ισχύουν: VD = MD συν Ι D = MD ηµ Ι E = D ηµ Α = MD ηµ Ι ηµ Α N = D συν Α = MD ηµ Ι συν Α Σχήµα Π4.. Εφαπτοµενική µέθοδος (προβολή σε κατακόρυφο και προβολή σε οριζόντιο επίπεδο). Eξισορροπηµένη εφαπτοµενική µέθοδος (Balanced tangential method) Βασίζεται στις µετρήσεις των γωνιών κλίσης και διεύθυνσης και στους δύο σταθµούς (Ι, Ι και Α, Α, αντίστοιχα). Το διατρυθέν διάστηµα εκφραζόµενο σαν µεταβολή (αύξηση) του ολικού µετρούµενου βάθους ( ΜD) διαιρείται σε δύο ίσα τµήµατα (σχήµα Π4.). Για κάθε υποτµήµα υπολογίζονται οι µεταβολές των µεγεθών και στη συνέχεια αθροιστικά για όλο το τµήµα µεταξύ των σταθµών και. Εποµένως, ισχύει: D = D = ΜD/ ηµ Ι D = D = ΜD/ ηµ Ι D = D + D = ΜD/ (ηµ Ι + ηµ Ι ) 30
Σχήµα Π4.. Εξισορροπηµένη εφαπτοµενική µέθοδος (κατακόρυφη και οριζόντια προβολή τροχιάς) Οµοίως: VD = MD/ συν Ι VD = MD/ συν Ι VD = VD + VD = MD/ (συν Ι + συν Ι ) Οµοίως: Ε = ΜD/ ηµ Ι ηµ Α Ε = ΜD/ ηµ Ι ηµ Α Ε = Ε + Ε = ΜD/ (ηµ Ι ηµ Α + ηµ Ι ηµ Α ) και: Ν = ΜD/ ηµ Ι συν Α Ν = ΜD/ ηµ Ι συν Α Ν = Ν + Ν = ΜD/ (ηµ Ι συν Α + ηµ Ι συν Α ) 3. Μέθοδος του προσεγγιστικού ή µέσου τόξου (Angle averaging method) Η µέθοδος βασίζεται στο µέσο όρο των γωνιών κλίσης και διεύθυνσης στο αρχικό και τελικό σηµείο του τµήµατος (σταθµός και σταθµός ). Σύµφωνα µε το σχήµα Π4. ισχύουν : D = MD ηµ [(Ι +Ι )/] VD = MD συν [(Ι +Ι )/] E = MD ηµ [(Ι +Ι )/] ηµ [(Α +Α )/] N = MD ηµ [(Ι +Ι )/] συν [(Α +Α )/] 4. Μέθοδος ακτίνας καµπυλότητας (Radius of curvature method) H µέθοδος βασίζεται στις µετρήσεις των γωνιών κλίσης και διεύθυνσης και στους δύο σταθµούς (Ι, Ι και Α, Α, αντίστοιχα). Παράγει µια περισσότερο εξοµαλυσµένη καµπύλη, όπου το τµήµα µεταξύ δύο διαδοχικών σταθµών αναπαρίσταται υπό µορφή κυκλικού τόξου (διδιάστατος χώρος) ή σφαιρικού τοµέα (τρισδιάστατος χώρος). 3
Α. Εάν το τµήµα της τροχιάς µεταξύ δύο των διαδοχικών σταθµών αλλάζει ταυτόχρονα σε κλίση και διεύθυνση, η προβολή του (αβ) στο κατακόρυφο επίπεδο, αλλά και η προβολή του (γβ) στο οριζόντιο επίπεδο είναι καµπύλη (κυκλικά τόξα) (σχήµα P4.3α,β) Μεταβολή πραγµατικού κατακόρυφου βάθους VD 360 = π MD ( ) ( ηµ I ηµ I ) I I Μεταβολή οριζόντιας µετατόπισης D = π ( ) ( συν I ) συν I I I Μεταβολή συντεταγµένης Α- Ε = EW - EW = R συν Α - R συν Α = R (συν Α συν Α ) E = ( συν I συν I ) ( συν A συν A ) ( π) ( I I ) ( A A ) Μεταβολή συντεταγµένης Β-Ν Ν = NS - NS = R ηµ Α - R ηµ Α = R (ηµ Α ηµ Α ) N = ( συν I συν I ) ( ηµ A ηµ A) ( π) ( I I ) ( A A ) Ν=NS -NS = R ηµα - R ηµα = R (ηµα - ηµα ) Γωνία dog-leg (DL) συν ( DL) = συν (Ι - Ι) ηµ Ι ηµ Ι [ συν (Α - Α)] Ένταση του dog leg (dog-leg severity-dls) o ( ) DL DLS = 00 ( o /00ft) MD ( ft) Β. Εάν αλλάζει µόνο η γωνία κλίσης, ενώ παραµένει σταθερή η γωνία διεύθυνσης (Α = Α = Α) Μεταβολή πραγµατικού κατακόρυφου βάθους: VD = I π ( ) ( ηµi ) - ηµ I I Μεταβολή συντεταγµένης E-W: E = ( συν I συν I ) ( π) ( I I ) ηµa 3
Μεταβολή συντεταγµένης N-S: N = ( συν I συν I ) ( π) ( I I ) συνa Μεταβολή οριζόντιας µετατόπισης: D = π ( ) ( συν I ) συν I I I Η µεταβολή της οριζόντιας µετατόπισης (η προβολή της οριζόντιας µετατόπισης στο οριζόντιο επίπεδο είναι ευθύγραµµο τµήµα ) µπορεί να υπολογιστεί και από τη σχέση που δίδει τη σχετική θέση δύο σηµείων και στο οριζόντιο επίπεδο: ( EW EW ) + ( NS ) D = NS (οι τιµές των δύο σχέσεων αποκλίνουν ελαφρώς µεταξύ των) Μεταβολή της γωνίας dog-leg (γωνία καµπυλότητας) DL = (Ι - Ι ) Γ. Εάν αλλάζει η γωνία διεύθυνσης, αλλά παραµένει σταθερή η κλίση (Ι = Ι = Ι) Οι σχέσεις τροποποιούνται ως ακολούθως : Μεταβολή πραγµατικού κατακόρυφου βάθους: VD 360 MD = συνi π Μεταβολή συντεταγµένης E-W: E = ( συν A συν A ) ( π) ( A A ) Μεταβολή συντεταγµένης N-S: N = ( ηµ A ηµ A) ( π) ( A A ) ηµi συνa Μεταβολή οριζόντιας µετατόπισης: D 360 MD = ηµi π 33
α Σχήµα P4.3. Μέθοδος ακτίνας καµπυλότητας (α) Προβολή στο κατακόρυφο επίπεδο (β) Προβολή στο οριζόντιο επίπεδο β 34