Π.3.2.1 Εκπαιδευτικά σενάρια και μαθησιακές δραστηριότητες, σύμφωνα με συγκεκριμένες προδιαγραφές, που αντιστοιχούν σε 30 διδακτικές ώρες ανά τάξη Νεοελληνική Γλώσσα B Δημοτικού Τίτλος: «Πάμε διακοπές» ΤΑΛΑΜΠΙΡΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ & ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Θεσσαλονίκη 2013
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥ ΠΡΑΞΗ: «Δημιουργία πρωτότυπης μεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισμένων σε ΤΠΕ και δημιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων για τα μαθήματα της Ελληνικής Γλώσσας στην Α/βάθμια και Β/βάθμια εκπαίδευση» MIS 296579 (κωδ. 5.175), - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΠΡΑΞΗ, στους άξονες προτεραιότητας 1-2-3 του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση», η οποία συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και εθνικούς πόρους. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Ι.Ν. ΚΑΖΑΖΗΣ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Π.3.2.1. Εκπαιδευτικά σενάρια και μαθησιακές δραστηριότητες, σύμφωνα με συγκεκριμένες προδιαγραφές, που αντιστοιχούν σε 30 διδακτικές ώρες ανά τάξη. ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣ Υπεύθυνοι υπο-ομάδας εργασίας γλώσσας στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση: Κώστας Ντίνας & Σωφρόνης Χατζησαββίδης ΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: http://www.greeklanguage.gr Καραμαούνα 1 Πλατεία Σκρα Τ.Κ. 55 132 Καλαμαριά, Θεσσαλονίκη Τηλ.: 2310 459101, Φαξ: 2310 459107, e-mail: centre@komvos.edu.gr Σελίδα 2 από 23
Α. ΤΑΥΤΌΤΗΤΑ Τίτλος Πάμε διακοπές Δημιουργός Κωνσταντίνος Ταλαμπίρης Διδακτικό Αντικείμενο Νεοελληνική Γλώσσα Τάξη Β Δημοτικού Χρονολογία Ιούνιος 2013 Διδακτική/θεματική ενότητα «Γλώσσα Β Δημοτικού», ενότητα 24: Να σου πω τι έμαθα; Διαθεματικό Ναι Εμπλεκόμενα Γνωστικά Αντικείμενα Άλλα γνωστικά αντικείμενα Γεωγραφία Μελέτη Περιβάλλοντος Πληροφορική Μαθηματικά Χρονική Διάρκεια 7 διδακτικές ώρες (περίπου δύο διδακτικές ώρες για τις πρώτες τρεις δραστηριότητες και μια ώρα για την τελευταία) Σελίδα 3 από 23
Χώρος Ι. Εντός του σχολείου: αίθουσα διδασκαλίας, εργαστήριο πληροφορικής. ΙΙ. Εικονικός χώρος: site στο οποίο ενσωματώνονται οι δραστηριότητες του σεναρίου. Ο δικτυακός τόπος είναι: http://pame-diakopes.webnode.gr Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και μαθητή Πριν την εφαρμογή του σεναρίου, για να μην αισθανθεί κάποιος μαθητής ή μαθήτρια άσχημα, επειδή ίσως δεν πάει διακοπές, ο δάσκαλος πρέπει να κάνει μια γενική κουβέντα για τις δραστηριότητες των παιδιών κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Αν όλα τα παιδιά ανάμεσα στα άλλα, όπως παιχνίδι, διάβασμα εξωσχολικών βιβλίων, κ.ά. αναφέρουν ότι θα πάνε διακοπές στη θάλασσα είτε με τους γονείς τους είτε σε κατασκήνωση είτε σε σπίτια συγγενών, μπορεί ο/η εκπαιδευτικός και αφού σιγουρευτεί ότι δε θα δημιουργηθεί πρόβλημα, να προχωρήσει στην εφαρμογή του σεναρίου. Για την εφαρμογή του σεναρίου απαιτείται μια στοιχειώδης εξοικείωση των μαθητών με το μέσο. Οι περισσότερες δραστηριότητες απαιτούν μια ευχέρεια στη χρήση του ποντικιού, ενώ επίσης απαιτείται από τα παιδιά να πληκτρολογήσουν μικρά κείμενα. Η βασικότερη δεξιότητα όμως που πρέπει να έχουν τα παιδιά είναι η ικανότητά τους να συνεργάζονται. Από την άλλη πλευρά ο/η εκπαιδευτικός που θα το εφαρμόσει χρειάζεται να έχει βασικές γνώσεις στη χρήση του κειμενογράφου και του διαδικτύου, έτσι ώστε να επιλύει γρήγορα τα προβλήματα που θα προκύπτουν και να παρέχει αμέσως τη βοήθεια του στους μαθητές και τις μαθήτριες που τη χρειάζονται. Τέλος, για τη σωστή εφαρμογή του σεναρίου απαιτείται ένα εργαστήριο Πληροφορικής με αριθμό ηλεκτρονικών υπολογιστών που να είναι ανάλογος με το 1/3 των μαθητών της τάξης, ώστε να δημιουργηθούν ομάδες των τριών - τεσσάρων ατόμων. Οι Η/Υ του εργαστηρίου πρέπει να έχουν γρήγορη σύνδεση στο διαδίκτυο και να έχουν εγκατεστημένο έναν επεξεργαστή κειμένου κι έναν φυλλομετρητή. Καλό θα ήταν να υπάρχει και ένας βιντεοπροβολέας ή ένας διαδραστικός πίνακας για Σελίδα 4 από 23
να μπορούν να δίνονται οδηγίες από τον/την εκπαιδευτικό, τις οποίες να βλέπουν όλα τα παιδιά, ή για να παρουσιάζονται οι δουλειές τους στην ολομέλεια. Το σενάριο στηρίζεται --- Το σενάριο αντλεί Το σενάριο είναι πρωτότυπο στη σύλληψη. Β. ΣΎΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΉ/ ΠΕΡΊΛΗΨΗ Οι παρούσες δραστηριότητες παίρνουν αφορμή από τα τελευταία μαθήματα των βιβλίων της Γλώσσας που αναφέρονται στο καλοκαίρι, αλλά κυρίως από την περιρρέουσα κατάσταση που επικρατεί στα σχολεία τις τελευταίες ημέρες και κάνει σχετικά αδύνατο να πραγματοποιηθεί μάθημα με τις συμβατικές μεθόδους. Το σενάριο προτείνει στους μαθητές και τις μαθήτριες να ασχοληθούν με το θέμα που τους απασχολεί περισσότερο αυτές τις ημέρες και είναι το κλείσιμο των σχολείων και η έναρξη των διακοπών. Οι μαθητές και οι μαθήτριες μέσα από τις δραστηριότητες που παρατίθενται, εμπλουτίζουν προοδευτικά τις γνώσεις τους γύρω από το θέμα ενώ παράλληλα εξασκούνται στο να χρησιμοποιούν ηλεκτρονικούς χάρτες και να εξάγουν χρήσιμες πληροφορίες από αυτούς σχετικά με τη διαδρομή και το κόστος της. Παράλληλα, τα παιδιά μαθαίνουν να χειρίζονται ηλεκτρονικά ερωτηματολόγια, για να αποτυπώσουν τις επιθυμίες τους σχετικά με το είδος των διακοπών τους, για να καταγράψουν τους κινδύνους που ίσως αντιμετωπίσουν κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και, τέλος, να δημιουργήσουν μια λίστα με τα απαραίτητα πράγματα που πρέπει να έχουν στο ταξίδι τους. Δουλεύοντας σε ομάδες, εκμεταλλεύονται τις δυνατότητες που δίνει η εφαρμογή, πληροφορούνται για τα πιθανά είδη των καταλυμάτων που έχουν στη διάθεσή τους και κάνουν εικονική κράτηση στο κατάλυμα της επιθυμίας τους. Τέλος, Σελίδα 5 από 23
υπολογίζουν το κόστος, ανάλογα με τον αριθμό των ημερών, τον αριθμό των ατόμων και το είδος του καταλύματος που θα επιλέξουν. Γ. ΕΙΣΑΓΩΓΉ Σύλληψη και θεωρητικό πλαίσιο Η αξιοποίηση των Τ.Π.Ε. στην εκπαιδευτική διαδικασία επιτρέπει τη μετάβαση από το δασκαλοκεντρικό στο μαθητοκεντρικό μοντέλο της διερευνητικής μάθησης, μέσα από την αναζήτηση της γνώσης στις πηγές, αλλά και στις εμπειρίες των ίδιων των μαθητών. Οι εκπαιδευτικές εφαρμογές των Τ.Π.Ε. που συνδυάζουν ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες, αλληλεπίδραση των μαθητών με τις πηγές, αυτενέργεια των μαθητών στην πορεία του μαθήματος και διαθεματικότητα τείνουν να μεγιστοποιούν τα οφέλη της τεχνολογίας στη σχολική τάξη. Με βάση τα παραπάνω, η πρότασή μας στο παρόν σενάριο έχει ως στόχο να προσανατολιστούν οι μαθητές στις πληροφορίες που τους οδηγούν στην οικοδόμηση των γνώσεων μέσα από την κατάλληλη διδακτική επεξεργασία, που δε θα γίνεται ε- ρήμην των εμπειριών και των βιωμάτων τους. Στο συγκεκριμένο σενάριο επιχειρείται η καλλιέργεια της περιγραφής και της σύνταξης επιστολής. Οι μαθητές και οι μαθήτριες καλούνται να ανατρέξουν στις πηγές, να διερευνήσουν, να ανταλλάξουν προφορικά απόψεις, να κατηγοριοποιήσουν αξιολογικά τα πράγματα και να συγκρίνουν στοιχεία. Σε όλη αυτή την προσπάθεια η αξιοποίηση των Τ.Π.Ε. στην εκπαιδευτική διαδικασία επιτρέπει τη μετάβαση από το δασκαλοκεντρικό στο μαθητοκεντρικό μοντέλο της διερευνητικής μάθησης, μέσα από την αναζήτηση της γνώσης στις πηγές. Στο σύνολό τους οι δραστηριότητες αυτές αποσκοπούν στη συνοικοδόμηση κειμένων υβριδικού τύπου όπως η επιστολή με επιχειρηματολογικές λειτουργίες (Χατζηλουκά- Μαυρή 2009: 120). Σελίδα 6 από 23
Οι εκπαιδευτικές εφαρμογές των Τ.Π.Ε. που συνδυάζουν ομαδοσυνεργατικές δραστηριότητες, αλληλεπίδραση των μαθητών με τις πηγές, αυτενέργεια των μαθητών στην πορεία του μαθήματος και διαθεματικότητα τείνουν να μεγιστοποιούν τα οφέλη της τεχνολογίας στη σχολική τάξη. Οι διδακτικές δραστηριότητες που προτείνονται αποσκοπούν στο να δημιουργήσουν μέσα στην τάξη συνθήκες επικοινωνιακής χρήσης της γλώσσας, διεγείροντας το ενδιαφέρον των μαθητών και μαθητριών, εξασφαλίζοντας τη συμμέτοχή τους σε κάτι που τους αρέσει. Οι μαθητές συνθέτουν τις πληροφορίες και εξάγουν συμπεράσματα, ενώ γίνονται οι ίδιοι υπεύθυνοι για το μαθησιακό αποτέλεσμα της δραστηριότητάς τους. Αναλύουν, αναστοχάζονται, αξιολογούν το περιεχόμενο των ευρημάτων, τις διαδικασίες που ακολούθησαν και τις εμπειρίες που αποκόμισαν, δίνοντας έμφαση όχι μόνο στο αποτέλεσμα, αλλά και στην αξία της διαδικασίας στη δόμηση της γνώσης (Κουφόπουλος & Μούκα 2004: 594). Οι διαπροσωπικές σχέσεις ευνοούνται, καθώς κατά τη διεκπεραίωση των δραστηριοτήτων οι μαθητές και οι μαθήτριες έχουν την ευκαιρία να ανταλλάσουν γραπτά αλλά και προφορικά σκέψεις και απόψεις μεταξύ τους, αλλά και με τον δάσκαλο ή τη δασκάλα τους (Χαραλαμπόπουλος & Χατζησαββίδης 1997: 70-72). Με βάση τα παραπάνω, η πρότασή μας στο παρόν σενάριο έχει ως στόχο να προσανατολιστούν οι μαθητές στις πληροφορίες που τους οδηγούν στην οικοδόμηση των γνώσεων μέσα από την κατάλληλη διδακτική επεξεργασία. Τέλος, οι θεωρητικές αρχές του πλαισίου αυτού αναγνωρίζουν τις δυνατότητες των μαθητών για ενεργητική επεξεργασία των δεδομένων. Για τον λόγο αυτό δίνουν έμφαση στην ενεργή διαδικασία οικοδόμησης νοημάτων. Ο δάσκαλος στην όλη αυτή διαδικασία διευκολύνει παρά κατευθύνει την εξέλιξη της δραστηριότητας (Σολωμονίδου 2006: 38). Σελίδα 7 από 23
Δ. ΣΚΕΠΤΙΚΌ - ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΌΣ ΤΟΥΣ Ειδικότερα, επιχειρείται οι μαθητές/τριες να αποκτήσουν γνώσεις για τον κόσμο, για τη γλώσσα και να καλλιεργήσουν γραμματισμούς πέρα από αυτούς που τους προσφέρει το σχολικό εγχειρίδιο. Συγκεκριμένα: Γνώσεις για τον κόσμο, αξίες πεποιθήσεις, πρότυπα, στάσεις ζωής Οι μαθητές και οι μαθήτριες επιχειρείται: Να κατηγοριοποιούν τα καταλύματα που μπορούν να συναντήσουν στις διακοπές τους ανάλογα με το είδος τους. Να απαριθμούν τους κινδύνους που μπορούν να συναντήσουν κατά τη διάρκεια των διακοπών τους. Να απορρίπτουν τις πρακτικές που οδηγούν σε κινδύνους κατά τη διάρκεια των διακοπών τους. Να συγκρίνουν το είδος των καταλυμάτων ανάλογα με την τιμή τους και την ποιότητα διακοπών που προσφέρουν. Να αποκτήσουν τη δεξιότητα να προγραμματίζουν τις δράσεις τους ανάλογα με τα δεδομένα που έχουν. Να παροτρύνουν τους γονείς και τους φίλους τους σε ασφαλείς και οικονομικές πρακτικές. Γνώσεις για τη γλώσσα Οι μαθητές και οι μαθήτριες επιχειρείται: Να καλλιεργήσουν τον προφορικό τους λόγο (απαντητική ικανότητα, αναδιήγηση και διατύπωση γνώμης). Να μετασχηματίσουν κείμενα. Να καλλιεργούν διαφορετικές αναγνωστικές στρατηγικές ανάλογα με το αν το κείμενο είναι συνεχές, μη συνεχές (χάρτης) ή υπερκείμενο. Να μπορούν να μετασχηματίζουν προφορικά έναν πίνακα με πληροφορίες σε περιγραφικό κείμενο. Σελίδα 8 από 23
Να αξιοποιούν κατάλληλα τις πληροφορίες που τους δίνονται, για να συντάξουν μια επιστολή με επιχειρηματολογικό περιεχόμενο. Γραμματισμοί Οι μαθητές και οι μαθήτριες επιχειρείται: Να εξοικειωθούν με το περιβάλλον ενός site. Nα εξοικειωθούν με τη χρήση των υπερσυνδέσεων. Να μπορούν να αντλούν την κατάλληλη πληροφορία μέσα από μια ιστοσελίδα. Να μπορούν να διαβάσουν έναν ηλεκτρονικό χάρτη και να περιηγηθούν εικονικά μέσα σε αυτόν. Να επαναϋπολογίζουν μια διαδρομή στον χάρτη και να σταθμίζουν τις επιλογές τους ανάλογα με τον χρόνο και την απόσταση. Να μπορούν να συμπληρώνουν και να υποβάλουν ένα ηλεκτρονικό ερωτηματολόγιο. Να μπορούν να διαβάζουν ένα διάγραμμα, να βγάζουν τα ανάλογα συμπεράσματα και να λαμβάνουν τις κατάλληλες αποφάσεις σύμφωνα με αυτό. Να σταθμίζουν κριτικά την απόφασή τους για τη χρήση των μέσων μεταφοράς σκεπτόμενοι τα οφέλη για την οικονομία και το περιβάλλον. Να εξοικειωθούν με τη χρήση ενός εικονικού ηλεκτρονικού υπολογιστή τσέπης. Να μπορούν να πραγματοποιούν εικονική κράτηση καταλύματος. Να μπορούν να διατυπώνουν με σαφήνεια τις επιθυμίες τους σχετικά με τις προϋποθέσεις του καταλύματος που επιθυμούν. Να υπολογίζουν το κόστος από την ενοικίαση ενός καταλύματος και να τη συγκρίνουν με το κόστος καταλύματος διαφορετικού τύπου. Να εξοικειωθούν με τη χρήση του κειμενογράφου. Να αποκτήσουν τη δεξιότητα σχετικά με τη χρήση του εκτυπωτή. Σελίδα 9 από 23
Διδακτικές πρακτικές Οι διδακτικές πρακτικές συνοψίζονται στο Ε. Ε. ΛΕΠΤΟΜΕΡΉΣ ΠΑΡΟΥΣΊΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΌΤΑΣΗΣ Αφετηρία Η αφετηρία του σεναρίου λαμβάνεται από την ύλη του αναγνωστικού «Γλώσσα Β Δημοτικού» και συγκεκριμένα από τις σελίδες 67-74 της ενότητας 24 «Να σου πω τι έμαθα;», όπου τα παιδιά μαθαίνουν να διαβάζουν κείμενα που τους δίνουν πληροφορίες, ενώ υπάρχουν κείμενα που προετοιμάζουν τα παιδιά για τον ερχομό του καλοκαιριού. Σύνδεση με τα ισχύοντα στο σχολείο Το σενάριο δε συνδέεται απόλυτα με τα ισχύοντα στο σχολείο, αλλά μπορεί να αποτελέσει τμήμα και συμπλήρωμα των δραστηριοτήτων που προτείνει το σχολικό εγχειρίδιο. Παράλληλα, το σενάριο καλλιεργεί μια ποικιλία από γραμματισμούς που δε θεραπεύει το κλασικό βιβλίο, ενώ παράλληλα δεν ξεφεύγει κι από τους στόχους και τους σκοπούς του Αναλυτικού Προγράμματος. Αξιοποίηση των ΤΠΕ Ο κύριος στόχος της χρήσης των ΤΠΕ στο συγκεκριμένο σενάριο είναι η ενεργοποίηση των μαθητών και των μαθητριών κατά τη διαδικασία της μάθησης. Το σενάριο μέσω των γνωστικών εργαλείων που χρησιμοποιεί παρέχει πολλαπλές ευκαιρίες για εξερεύνηση, πειραματισμό και συνεργασία μεταξύ των ομάδων των μαθητών. Κείμενα «Παρατηρητήριο Τιμών Υγρών καυσίμων», από την ιστοσελίδα του Υπουργείου Α- νάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας «Οι κίνδυνοι του καλοκαιριού», από την ιστοσελίδα http://www.medlook.net.cy/ «Τα κουνούπια», από την ιστοσελίδα http://www.zap-it.gr/ Σελίδα 10 από 23
Κάμπινγκ «Αρμενιστής», Τιμοκατάλογος Διδακτική πορεία/ στάδια /φάσεις Η διδακτική πορεία αποτελείται από τέσσερις (4) δραστηριότητες οι οποίες παρουσιάζονται αναλυτικά παρακάτω: Δραστηριότητα 1 Κατά την πρώτη δραστηριότητα οι μαθητές και οι μαθήτριες του τμήματος χωρίζονται σε ομάδες των τριών ατόμων και λαμβάνουν τις θέσεις τους στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές του εργαστηρίου. Στη συνέχεια, γίνεται από τον/την εκπαιδευτικό γνωριμία με το ηλεκτρονικό περιβάλλον (site) στον διαδικτυακό τόπο: http://pame-diakopes.webnode.gr όπου θα εργαστούν οι μαθητές και οι μαθήτριες και θα αντλήσουν τις πληροφορίες που είναι απαραίτητες για να εκτελέσουν τις δραστηριότητες. Η πρώτη επαφή των μαθητών και μαθητριών με τον ιστότοπο γίνεται με τη βοήθεια του βιντεοπροβολέα ή του διαδραστικού πίνακα. Ο/Η εκπαιδευτικός παρουσιάζει την «Αρχική Σελίδα» του ιστοτόπου και εξηγεί στα παιδιά ότι θα ασχοληθούν με την οργάνωση των διακοπών τους. Οι μαθητές και οι μαθήτριες μπορούν να διαβάσουν το αρχικό κείμενο και ακολούθως να γίνει μια σύντομη συζήτηση σχετικά με το είδος των διακοπών και τους προορισμούς που προτιμούν τα παιδιά. Ο εκπαιδευτικός κατευθύνει τη συζήτηση σε θέματα ανάγκης προγραμματισμού των διακοπών καθώς και προστασίας από τυχόν κινδύνους που μας απειλούν. Στη συνέχεια, καλεί τις ομάδες να επισκεφθούν την επιλογή Χάρτες του ιστοτόπου και από εκεί να επιλέξουν τον υπερσύνδεσμο με τίτλο «Προβολή μεγαλύτερου Χάρτη». Στο σημείο αυτό και με τη βοήθεια της εφαρμογής Google Maps Λήψη Οδηγιών, κάθε μαθητής και μαθήτρια μπορεί να εντοπίσει το σημείο που θα πάει ή επιθυμεί να πάει διακοπές, να δει τη διαδρομή και να υπολογίσει την απόσταση και τοn χρόνο που θα χρειαστεί για να μεταβεί σε αυτόν, αν χρησιμοποιήσει αυτοκίνητο. Με τη βοήθεια του Εικονικού Ηλεκτρονικού Σελίδα 11 από 23
Υπολογιστή Τσέπης που είναι ενσωματωμένος στην εφαρμογή τα παιδιά μπορούν, διπλασιάζοντας την απόσταση, να υπολογίσουν και τα χιλιόμετρα της επιστροφής και να έχουν μια συνολική εικόνα της απόστασης που θα διανύσουν. Για να μη δημιουργηθεί πρόβλημα σε περίπτωση που ο προορισμός βρίσκεται στη νησιωτική Ελλάδα, ο εκπαιδευτικός θέτει ως περιορισμό στις ομάδες από τους προορισμούς που θα προτείνουν να διαλέξουν αυτόν που δεν απαιτεί μετάβαση με πλοίο. Στο πλαίσιο του σωστού προγραμματισμού τα παιδιά καλούνται να επισκεφθούν το σημείο του ιστοτόπου με θέμα «Τιμές Βενζίνης», όπου παρουσιάζονται οι τιμές βενζίνης σε πρατήρια του Νομού Κιλκίς σύμφωνα με τη σχετική ιστοσελίδα του Υπουργείου Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας.Οι μαθητές και οι μαθήτριες παρατηρούν το σχετικό δελτίο τιμών και αποφασίζουν ποια είναι η πιο συμφέρουσα τιμή. Παράλληλα, με τη βοήθεια του Εικονικού Ηλεκτρονικού Υπολογιστή Τσέπης τα παιδιά καλούνται να υπολογίσουν με πόσα χρήματα θα γεμίσουν το ρεζερβουάρ του αυτοκινήτου με την πιθανή χωρητικότητα των 50 λίτρων που τους δίνεται από την εφαρμογή ως παράδειγμα. Η κάθε ομάδα σημειώνει στο τετράδιο εργασιών της τα αποτελέσματα της έρευνάς της και συζητούνται στην τάξη. Αξιολόγηση μαθητών Οι μαθητές και οι μαθήτριες θα πρέπει να γίνουν ικανοί να χρησιμοποιήσουν έναν ηλεκτρονικό χάρτη, να αποκτήσουν τη δεξιότητα να περιηγούνται στο διαδίκτυο και να αποφασίζουν ποιες πληροφορίες θα αντλήσουν από τις επιλογές που τους δίνονται πάνω στο θέμα που τους ενδιαφέρει. Θετικά θα αξιολογηθεί επίσης η επιχειρηματολογία τους και τα συμπεράσματα που θα διατυπώσουν σχετικά με τις χιλιομετρικές αποστάσεις και τον υπολογισμό του κόστους του ταξιδιού. Αξιολόγηση της δραστηριότητας Η δραστηριότητα αυτή δίνει μεγάλη ελευθερία στις ομάδες να αυτενεργήσουν και να αξιοποιήσουν τις πληροφορίες που μπορούν να βρουν περιηγούμενοι «ελευθέρα» σε Σελίδα 12 από 23
επιλεγμένες ιστοσελίδες. Έτσι, θα αξιολογηθεί θετικά αν αναπτυχθούν ικανοποιητικά οι δεξιότητες των μαθητών στο να περιηγούνται στο διαδίκτυο και να χρησιμοποιούν τις πληροφορίες που βρίσκουν εκεί με κριτική διάθεση. Φύλλο Εργασίας Οι οδηγίες δίνονται μέσα από το site ενώ οι απορίες θα λύνονται προφορικά από τον δάσκαλο ή θα γίνεται μια επίδειξη στον βιντεοπροβολέα. Σημειώσεις μπορούν οι μαθητές και οι μαθήτριες να κρατούν στο τετράδιο εργασιών τους. Η δραστηριότητα αυτή μπορεί να διαρκέσει ένα διδακτικό δίωρο. Δραστηριότητα 2 Κατά τη δεύτερη δραστηριότητα τα παιδιά καλούνται να επιλέξουν τον τόπο της διαμονής τους ανάλογα με τις επιθυμίες τους. Για να γίνουν όμως γνωστές οι επιθυμίες των παιδιών καλούνται να συμπληρώσουν ένα ερωτηματολόγιο με τίτλο «Πού θα μείνουμε;» όπου θα αποτυπωθούν οι ανάγκες τους και ο τρόπος που θέλουν να περάσουν τις διακοπές τους. Τα αποτελέσματα μπορούν να γίνουν αμέσως ορατά μετά την κάθε υποβολή του ερωτηματολογίου, διαλέγοντας τον σύνδεσμο «Δείτε προηγούμενες απαντήσεις». Μετά την υποβολή του ερωτηματολογίου από όλα τα παιδιά, ο/η εκπαιδευτικός εμφανίζει με τη βοήθεια του βιντεοπροβολέα ή του διαδραστικού πίνακα τα συγκεντρωτικά αποτελέσματα των επιλογών. Οι επιλογές συζητούνται στην ολομέλεια και γίνεται ο κατάλληλος σχολιασμός. Τότε ο/η εκπαιδευτικός βρίσκει την ευκαιρία να συνοψίσει τις επιθυμίες των παιδιών και να τους επισημάνει ότι για να τις ικανοποιήσουν έχουν τέσσερις βασικές επιλογές να κάνουν, που είναι η διαμονή σε ξενοδοχείο, σε κάμπινγκ, σε ενοικιαζόμενο δωμάτιο αλλά και στην κατασκήνωση. Στο σημείο αυτό παρουσιάζει τις τέσσερις αυτές επιλογές με τη βοήθεια της εφαρμογής. Οι μαθητές και οι μαθήτριες μπορούν να ενημερωθούν στο πλαίσιο της ομάδας τους σχετικά με τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα που έχει η διαμονή σε κάθε μία από τις επιλογές και να αποφασίσουν ανάλογα. Σελίδα 13 από 23
Στη συνέχεια ανάλογα με την επιλογή του, ο καθένας μπορεί να κάνει μια «εικονική κράτηση» επιλέγοντας το είδος της διαμονής, του καταλύματος, αλλά και χρονικού διαστήματος που επιθυμεί να κάνει τις διακοπές του. Επιπλέον, οι χρήστες μπορούν να συμπληρώσουν κάποιες άλλες επιθυμίες τους σχετικά με τη διαμονή τους (δωμάτιο με θέα, διατροφικές συνήθειες, δυνατότητα φιλοξενίας κατοικίδιου, κλπ.) στο ειδικό πλαίσιο της εφαρμογής. Αξιολόγηση των μαθητών Οι μαθητές θα αξιολογηθούν σχετικά με τον βαθμό που θα μπορέσουν να συμπληρώσουν ένα ψηφιακό ερωτηματολόγιο, να διαβάσουν τα γραφήματα και να κατανοήσουν τα αποτελέσματα που θα προκύψουν, να περιηγηθούν σε μια ιστοσελίδα και να αντλήσουν πληροφορίες από αυτήν, καθώς και από τον βαθμό που θα μπορέσουν να προσαρμόσουν τις δυνατότητες διαμονής που τους δίνονται στις επιθυμίες που κατέγραψαν. Θα αξιολογηθεί επίσης η δεξιότητά τους να χρησιμοποιούν τα εργαλεία της εφαρμογής, για να μπορέσουν να πραγματοποιήσουν μια «εικονική» κράτηση καταλύματος και να εκφράσουν γραπτώς με σαφή τρόπο τις επιθυμίες τους σχετικά με την ποιότητα των διακοπών τους. Αξιολόγηση της δραστηριότητας Η δραστηριότητα θα αξιολογηθεί με κριτήριο την επιτυχία των μαθητών και των μαθητριών στους παραπάνω τομείς, ενώ θα αξιολογηθεί και ο βαθμός στον οποίο διατηρήθηκε το ενδιαφέρον των μαθητών και μαθητριών, η προσήλωσή τους στη δραστηριότητα, η δυναμική που θα δημιουργηθεί στις ομάδες και η συζήτηση που θα αναπτυχθεί με βάση τα αποτελέσματα του ερωτηματολογίου. Φύλλο Εργασίας Οι οδηγίες δίνονται μέσα και από το site ενώ οι απορίες θα λύνονται προφορικά από τον δάσκαλο ή θα γίνεται μια επίδειξη στον βιντεοπροβολέα. Η δραστηριότητα αυτή μπορεί να διαρκέσει ένα διδακτικό δίωρο. Σελίδα 14 από 23
Δραστηριότητα 3 Στην τρίτη δραστηριότητα οι μαθητές και οι μαθήτριες θα κληθούν να εντοπίσουν τους κινδύνους που πιθανόν να αντιμετωπίσουν κατά τη διάρκεια των διακοπών τους αλλά και να σκεφτούν τους τρόπους αντιμετώπισής τους. Ακολούθως καλούνται να προετοιμάσουν έναν κατάλογο με τα απαραίτητα ρούχα και αντικείμενα για τις διακοπές τους. Επισκέπτονται την τοποθεσία της ιστοσελίδας με τίτλο «Οι κίνδυνοι του καλοκαιριού». Εκεί τα παιδιά έχουν τη δυνατότητα να συμπληρώσουν ένα ερωτηματολόγιο (φτιαγμένο με την εφαρμογή Forms των GoogleDocs). Τα παιδιά μπορούν να καταγράψουν τις απόψεις τους σχετικά με κάποιους από τους βασικούς κινδύνους του καλοκαιριού. Οι απόψεις τους εμφανίζονται με τη βοήθεια του βιντεοπροβολέα στην ολομέλεια και σχολιάζονται. Αφού ολοκληρωθεί η συζήτηση, μπορούν να συγκρίνουν τις απόψεις τους με τις απόψεις των ειδικών όπως αυτές παρουσιάζονται στο διαδίκτυο σε σχετικές ιστοσελίδες που είναι ενσωματωμένες στην εφαρμογή. Στη συζήτηση που ακολουθεί μπορούν να επιβεβαιώσουν ή να αναθεωρήσουν και να συμπληρώσουν τις απόψεις τους σχετικά με αυτά που διάβασαν. Επιπλέον, μπορούν να εντοπίσουν κάποιες δικές τους σκέψεις και απόψεις που δεν αναφέρονται από τους ειδικούς και να τις επισημάνουν. Ακολούθως με τον ίδιο τρόπο και με βάση αυτά που συζητήθηκαν προηγουμένως οι μαθητές και οι μαθήτριες καλούνται να συμπληρώσουν και ένα ερωτηματολόγιο λίστα με πράγματα που ίσως τους είναι χρήσιμα για τις διακοπές. Όταν όλα τα παιδιά υποβάλουν τις απαντήσεις τους, με τον ίδιο τρόπο που περιγράφηκε παραπάνω τα αποτελέσματα προβάλλονται στον πίνακα και σχολιάζονται. Οι μαθητές και οι μαθήτριες κρίνουν για το πόσο είναι απαραίτητα κάποια από τα πράγματα που θεωρούν χρήσιμα οι συμμαθητές και οι συμμαθήτριές τους και τεκμηριώνουν τις απόψεις τους. Για να ολοκληρωθεί η δραστηριότητα, τα παιδιά ανάλογα με το φύλο τους εκτυπώνουν το Φύλλο Εργασίας που είναι ενσωματωμένο στην εφαρμογή που θα τους δοθεί (Φύλλα Εργασίας 1α και 1β). Αξιολόγηση των μαθητών Σελίδα 15 από 23
Οι μαθητές θα αξιολογηθούν σχετικά με τον βαθμό που θα μπορέσουν να συμπληρώσουν ένα ψηφιακό ερωτηματολόγιο, να διαβάσουν τα γραφήματα και να κατανοήσουν τα αποτελέσματα που θα προκύψουν. Αξιολόγηση της δραστηριότητας Σχετικά με τη δραστηριότητα, θα αξιολογηθεί η δυνατότητα οπτικοποίησης των δεδομένων, έτσι ώστε να διευκολυνθεί η διερεύνηση και η κατηγοριοποίηση στοιχείων από τους μαθητές. Φύλλο Εργασίας Οι οδηγίες δίνονται μέσα και από το site ενώ οι απορίες θα λύνονται προφορικά από τον δάσκαλο ή θα γίνεται μια επίδειξη στον βιντεοπροβολέα. Οι μαθητές και οι μαθήτριες στο τέλος της δραστηριότητας μπορούν να εκτυπώσουν και να ζωγραφίσουν τα Φύλλα Εργασίας 1α και 1β Η δραστηριότητα αυτή μπορεί να διαρκέσει ένα διδακτικό δίωρο. Δραστηριότητα 4 Με την τέταρτη δραστηριότητα ολοκληρώνεται το σενάριο. Οι μαθητές και οι μαθήτριες συγκεντρώνουν τις διαπιστώσεις και τις προτιμήσεις τους σε μια λίστα. Η λίστα αυτή είναι ενσωματωμένη στο site και μπορεί να γραφεί είτε στον υπολογιστή με τη χρήση κειμενογράφου είτε να εκτυπωθεί και να συμπληρωθεί με το χέρι. Με τη συμπλήρωση της Λίστας Διακοπών οι ομάδες στην ουσία καλούνται να αναστοχαστούν όλα όσα έμαθαν κατά τη διάρκεια του σεναρίου και να τα συγκεντρώσουν σε ένα κείμενο (βλ. Φύλλο Εργασίας 2) Αξιολόγηση των μαθητών Οι μαθητές και οι μαθήτριες θα αξιολογηθούν από τον τρόπο που θα αναστοχαστούν τη δουλειά τους και το περιεχόμενο των ευρημάτων τους, έτσι ώστε το παραγόμενο κείμενο να τους είναι χρήσιμο και στην πραγματική ζωή. Αξιολόγηση της Δραστηριότητας Σελίδα 16 από 23
Η δραστηριότητα μιας και είναι η τελευταία του σεναρίου θα αξιολογηθεί με βάση το περιεχόμενο των ευρημάτων, τις διαδικασίες που ακολουθήθηκαν και τις εμπειρίες που αποκόμισαν οι μαθητέςν, όχι μόνο για την παραγωγή του αποτελέσματος, αλλά κυρίως εξαιτίας της αξίας της διαδικασίας στη δόμηση της γνώσης. Φύλλο Εργασίας Οι οδηγίες δίνονται μέσα και από το site ενώ οι απορίες θα λύνονται προφορικά από τον δάσκαλο ή θα γίνεται μια επίδειξη στον βιντεοπροβολέα. Οι μαθητές και οι μαθήτριες στο τέλος της δραστηριότητας μπορούν να εκτυπώσουν και να συμπληρώσουν το Φύλλο Εργασίας 2. Η δραστηριότητα μπορεί να διαρκέσει μια διδακτική ώρα. Σελίδα 17 από 23
ΣΤ. ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Φύλλο Εργασίας 1a Σελίδα 18 από 23
Φύλλο Εργασίας 1β Ζωγράφισε τα πράγματα που θα πάρει η Ελένη στην παραλία Σελίδα 19 από 23
Φύλλο Εργασίας 2 Λίστα Διακοπών Που θα πάμε; Πόσα χιλιόμετρα είναι για να πάμε και να γυρίσουμε; Πόσα άτομα είμαστε; Τι θα κλείσουμε για να μείνουμε; Πόσες μέρες θα μείνουμε; Πόσο θα μας κοστίσει η διαμονή; Τι πρέπει να πάρω μαζί μου; Σελίδα 20 από 23
Τι πρέπει να προσέχω; Καλό καλοκαίρι!!! Σελίδα 21 από 23
Ζ. ΆΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΈΣ Το σενάριο μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε μεγαλύτερη τάξη όπου με τα ίδια υπολογιστικά εργαλεία οι μαθητές και οι μαθήτριες θα μπορούσαν να εμβαθύνουν περισσότερο στα δεδομένα, να προβληματιστούν, να εντάξουν στον προγραμματισμό των διακοπών και τα μεταφορικά μέσα, το κόστος και το είδος των δρομολογίων, το κόστος και το είδος του φαγητού, έτσι ώστε να αποκτήσουν μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα για τον προγραμματισμό των διακοπών τους. Η. ΚΡΙΤΙΚΉ Οι δραστηριότητες που αναφέρονται παραπάνω εμπλουτίζουν το μάθημα με στοιχεία τα οποία περιέχονται σε πόρους που προέρχονται από ΤΠΕ, ενώ σε αρκετά σημεία ξεφεύγουν από τη λογική και τη σειρά που έχει το σχολικό εγχειρίδιο. Καλό θα είναι οι μαθητές να εργάζονται σε ομάδες χρησιμοποιώντας εργαστήριο υπολογιστών ενώ με τη βοήθεια του βιντεοπροβολέα να γίνονται μόνο οι παρουσιάσεις και να δίνονται οι διευκρινίσεις από τον εκπαιδευτικό. Το site http://pame-diakopes.webnode.gr/ μπορεί να χρησιμοποιηθεί αυτούσιο από όποιον εκπαιδευτικό το επιθυμεί. Ο εκπαιδευτικός που θα το εφαρμόσει μπορεί να παραλείψει κάποιες δραστηριότητες, ενώ κάποιες μπορεί να τις τροποποιήσει. Όλα τα φύλλα εργασίας είναι ενσωματωμένα στο site και μπορούν να τροποποιηθούν από τον εκπαιδευτικό, ανάλογα με τις ανάγκες του. Τα φύλλα εργασίας μπορούν να συμπληρωθούν είτε με τη βοήθεια του κειμενογράφου είτε να εκτυπωθούν και να συμπληρωθούν στο χέρι. Σελίδα 22 από 23
Θ. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΊΑ Κουφόπουλος, Ι. & Μούκα, Γ. 2004. WebQuest: Ένας νέος τύπος εκπαιδευτικής δραστηριότητας που εντάσσει και αξιοποιεί το διαδίκτυο ως πηγή πληροφοριών και δεξιοτήτων. Ανακοίνωση στο 4 ο Συνέδριο ΕΤΠΕ, 591-596. Σολωμονίδου, Χ. 2006. Νέες τάσεις στην εκπαιδευτική τεχνολογία Εποικοδομητισμός και σύγχρονα περιβάλλοντα μάθησης. Αθήνα: Μεταίχμιο. Χαραλαμπόπουλος, Α. & Χατζηασαββίδης, Σ. 1997. Η διδασκαλία της Λειτουργικής χρήσης της Γλώσσας: Θεωρία και Πρακτική Εφαρμογή. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Κώδικας. Χατζηλουκά - Μαυρή, Ε. 2009. Από την επικοινωνιακή κειμενοκεντρική προσέγγιση στην παιδαγωγική του κριτικού γραμματισμού (ή η διδασκαλία του γραπτού λόγου στο δημοτικό σχολείο σήμερα): Η περίπτωση της Κύπρου. Στο Επιθεώρηση Εκπαιδευτικών Θεμάτων, 16, 114-130. Διατίθεται στον διαδικτυακό τόπο: http://www.pi-schools.gr/download/publications/epitheorisi/teyxos16/114-130.pdf Σελίδα 23 από 23