Γράφει: Δημήτριος Μιχ. Γιάλβαλης, MD.MSc, Γενικός Χειρουργός-Χειρουργός Ενδοκρινών Αδένων Τι είναι οι χολόλιθοι; Οι χολόλιθοι (πέτρες στη χολή) είναι κρύσταλλοι κυρίως χοληστερόλης που δημιουργούνται στη χοληδόχο κύστη. Το συκώτι σε κάποιες καταστάσεις παράγει περισσότερη χοληστερόλη, η οποία μεταφέρεται με την χολή στην χοληδόχο κύστη, όπου και σχηματίζονται οι πέτρες. Αυτές άλλοτε μένουν εκεί και μεγαλώνουν προκαλώντας διάφορες διαταραχές, άλλοτε σφηνώνουν στον κυστικό πόρο ή εάν είναι μικρές τότε σφηνώνουν στον χοληδόχο πόρο ή στο φύμα του Vater (προκαλώντας ίκτερο ή παγκρεατίτιδα). Υπάρχουν δύο τύποι χολόλιθων, οι χοληστερινικοί όπως είπαμε που αποτελούνται από 1 / 5
εναποθέσεις χοληστερόλης και ασβεστίου (έχουν χρώμα κιτρινωπό) και οι χολερυθρινικοί οι οποίοι αποτελούνται από χολερυθρίνη και είναι είτε μαύροι (όταν σχηματίζονται στην χοληδόχο κύστη), είτε καφέ (όταν σχηματίζονται στα χοληφόρα). Οι μαύροι λίθοι, συνήθως εμφανίζονται σε αλκοολικούς ασθενείς, ασθενείς μεγάλης ηλικίας ή αυτούς που έχουν αιμολυτική αναιμία. Οι καφέ λίθοι, σχηματίζονται όταν η χοληδόχος κύστη ή τα χοληφόρα έχουν φλεγμονή ή όταν υπάρχει στένωση. Μερικές φορές μικροσκοπικά σωματίδια χοληστερόλης, ασβεστίου, χολής ή άλλων κρυστάλλων συσσωρεύονται στην χοληδόχο κύστη, αλλά δεν σχηματίζουν πέτρες. Αυτό το υλικό λέγεται λάσπη στη χολή. Λάσπη στη χολή βρίσκεται όταν η χολή μένει στην χοληδόχο κύστη μεγάλο χρονικό διάστημα (δίαιτα, νηστεία, εγκυμοσύνη). Συνήθως η χολική λάσπη καθαρίζει όταν το αίτιο που την δημιουργεί εξαφανιστεί, όμως μερικές φορές μπορεί να μετασχηματιστεί σε πέτρες ή να περάσει στο χοληφόρο δέντρο και να σφηνώσει. Συμπτώματα Περίπου το 80% των ασθενών με πέτρες στην χολή δεν έχουν συμπτώματα για χρόνια και ενώ επίσης αρκετοί από αυτούς μπορεί να έχουν ήπια συμπτώματα μόνο δυσπεψίας αρκετά χρόνια πριν εκδηλωθεί μια επιπλοκή της πάθησης, ιδιαίτερα όταν οι πέτρες τους βρίσκονται μέσα στη χοληδόχο κύστη. Συνήθως το πρώτο σύμπτωμα είναι ο πόνος. Η χοληδόχος κύστη πρήζεται και προκαλεί τον πόνο που ονομάζεται κωλικός χοληφόρων. Εντοπίζεται στο πάνω μέρος της κοιλιάς δεξιά κάτω από τις πλευρές. Τυπικά εμφανίζεται 15 λεπτά μέχρι 1 ώρα μετά το φαγητό, αυξανόμενος σε ένταση. Μερικές φορές μπορεί να είναι πολύ δυνατός και ο ασθενής αναγκάζεται να επισκεφθεί τα επείγοντα, ενώ σε άλλες περιπτώσεις ο πόνος φεύγει με συνήθη παυσίπονα συνήθως μετά από μερικές ώρες. Ο πόνος προκαλείται συνήθως μετά από λιπαρό βαρύ γεύμα και μερικές φορές συνοδεύεται από ναυτία ή και έμετο. Παρότι τα περισσότερα επεισόδια κωλικού χοληφόρων σταματούν χωρίς κάποια θεραπεία, ο πόνος στο 20 40% των ασθενών επιστρέφει κάθε χρόνο και άλλες επιπλοκές μπορεί να εμφανιστούν. Μεταξύ των επεισοδίων οι ασθενείς αισθάνονται καλά. Ποιες είναι οι επιπλοκές της χολολιθίασης; Οι χολόλιθοι που βρίσκονται μέσα στην χοληδόχο κύστη, όπως είπαμε μπορούν να μετακινηθούν και να προκαλέσουν στένωση, με αποτέλεσμα η χολή να μην μπορεί να προχωρήσει στο δωδεκαδάκτυλο, γεγονός που δημιουργεί διάφορα επακόλουθα: - Εάν η πέτρα μπλοκάρει τον κυστικό πόρο της χοληδόχου κύστης, θα 2 / 5
ακολουθήσει φλεγμονή και τα μικρόβια που θα εγκλωβιστούν θα προκαλέσουν λοίμωξη, που ονομάζεται οξεία χολοκυστίτιδα. Είναι μια κατάσταση που συνοδεύεται από μόνιμο πόνο στο δεξιό πάνω μέρος της κοιλιάς, πυρετό και χρειάζεται συνήθως νοσηλεία και εάν είναι βαριά και επιμένει επείγουσα χολοκυστεκτομή. - Όταν η πέτρα κατέβει λίγο πιο κάτω και μπλοκάρει τον χοληδόχο πόρο, τότε προκαλεί διάταση του χοληφόρου δέντρου. Ακολουθεί πόνος, πυρετός με ρίγος και ίκτερος (κίτρινη όψη του δέρματος και του επιπεφυκότα). Ο συνδυασμός αυτός ονομάζεται οξεία χολαγγειίτιδα και αποτελεί σοβαρή λοίμωξη η οποία μπορεί να προκαλέσει αποστήματα στο ήπαρ και σήψη. Χρειάζεται άμεση νοσηλεία και αντιμετώπιση με αφαίρεση των λίθων ενδοσκοπικά (ERCP). Σε δεύτερο χρόνο αργότερα γίνεται η αφαίρεση της χολής. - Όταν η πέτρα σφηνώσει ακόμα χαμηλότερα προς το δωδεκαδάκτυλο στο φύμα του Vater, ουσιαστικά μπλοκάρει τον παγκρεατικό πόρο και προκαλεί μια εξίσου σοβαρή λοίμωξη που ονομάζεται οξεία παγκρεατίτιδα. - Τέλος μερικές φορές οι βαριές φλεγμονές της χοληδόχου κύστεως από χολόλιθους, μπορεί να διαβρώσουν το τοίχωμά της, προκαλώντας διάτρηση, οπότε ακολουθεί διαρροή χολής στην κοιλιά και βαριά φλεγμονή (περιτονίτιδα). Σε σπάνιες περιπτώσεις μια πέτρα μπορεί να περάσει από την χολή στο έντερο και να προκαλέσει ειλεό (συνήθως σε ηλικιωμένους). Πως γίνεται η διάγνωση; Ο γιατρός θα υποπτευθεί χολολιθίαση σε ασθενείς που εμφάνισαν τον χαρακτηριστικό πόνο στο δεξιό υποχόνδριο ή άλλες άτυπες ενοχλήσεις στην περιοχή. Μερικές φορές οι πέτρες ανευρίσκονται τυχαία στον υπέρηχο που γίνεται για άλλους λόγους. Το υπερηχογράφημα βρίσκει τις πέτρες στη χοληδόχο κύστη στο 95% των περιπτώσεων. Επειδή είναι πιο δύσκολο να βρει τις πέτρες στα υπόλοιπα σημεία (χοληδόχο πόρο, φύμα Vater) μπορεί να χρειαστεί να κάνουμε και άλλες απεικονιστικές εξετάσεις όπως: - Μαγνητική (MRI) ή και αξονική τομογραφία (CT) - Μαγνητική χολαγγειοπαγκρεατογραφία (MRCP) ή όταν αυτή δεν είναι σαφής, ενδοσκοπική ανάστροφη χολαγγειοπαγκρεατογραφία (ERCP) για να εντοπίσουμε λίθους στο χοληφόρο δέντρο. Τέλος θα χρειαστούν και αιματολογικές εξετάσεις όπου θα εξετάσουμε την λειτουργία του ήπατος, πριν προχωρήσουμε στην όποια θεραπεία. 3 / 5
Θεραπεία Οι χολόλιθοι που δεν προκαλούν συμπτώματα δεν χρειάζονται συνήθως θεραπεία, όμως δεν ισχύει το ίδιο για ασθενείς που είναι διαβητικοί, ανοσοκατεσταλμένοι, καρδιοπαθείς και αυτοί που έχουν τους χολολίθους για πολλά χρόνια. Όταν οι χολόλιθοι προκαλούν συμπτώματα, τότε καμία δίαιτα δεν είναι αποτελεσματική και χρειάζονται χειρουργείο. Στις μέρες μας πια η επέμβαση εκλογής είναι η λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή, η οποία γίνεται μέσω μικρών τομών του δέρματος, είναι ασφαλής και ταχύτατη και προσφέρει άριστο αισθητικό αποτέλεσμα. Ο ασθενής παίρνει εξιτήριο την επόμενη μέρα και δεν χρειάζεται να ακολουθήσει ειδική δίαιτα. Ο πόνος είναι μηδαμινός μετεγχειρητικά και έτσι είναι σε θέση να επιστρέψει γρήγορα στην εργασία του. Όταν οι πέτρες έχουν σφηνώσει στο χοληδόχο πόρο τότε πρέπει να γίνει αρχικά αφαίρεσή 4 / 5
τους με ενδοσκοπική ανάστροφη χολαγγειοπαγκρεατογραφία (ERCP). Αυτή είναι αποτελεσματική στο 90% των περιπτώσεων, με μόνο 7% πιθανότητα επιπλοκών. Αργότερα ο ασθενής θα υποβληθεί σε λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή. Δημήτριος Μιχ. Γιάλβαλης, MD.MSc Γενικός Χειρουργός-Χειρουργός Ενδοκρινών Αδένων http://gialvalis.gr/ Joomla SEO powered by JoomSEF 5 / 5