ΠΟΣΟ ΑΝΤΕΧΕΙ Ο ΠΛΑΝΗΤΗΣ ΜΑΣ;

ΠΟΣΟ ΑΝΤΕΧΕΙ Ο ΠΛΑΝΗΤΗΣ ΜΑΣ; Οµιλία στην Υπαίθριο Ζωή Σπάρτης- 19 Νοεµβρίου 2006 Προσφωνήσεις... Αγαπητοί Υπαίθριοι της Σπάρτης, η αποψινή βραδιά γεµίζει την Λιζελόττε και εµένα µε πολύ µεγάλη χαρά, διότι µας δίνει µία ακόµη ευκαιρία να βρεθούµε κοντά σε ανθρώπους µε τους οποίους µας συνδέει µία µακρόχρονη θερµή φιλία, καθώς και η αφοσίωση στην κοινή µας αγάπη, την «Υπαίθριο Ζωή». Η ΥΖ Σπάρτης µπαίνει στην όγδοη δεκαετία µιας γόνιµης δραστηριότητας για την προώθηση και διάδοση της αγάπης προς την Φύση και των παραδόσεων του τόπου µας. Στο διάστηµα αυτό έγιναν χιλιάδες εξορµήσεις στο ύπαιθρο και τις οµορφιές του τόπου µας, παράλληλα µε πολιτιστικές εκδηλώσεις και δράσεις προστασίας του περιβάλλοντος. Την αξιοζήλευτη αυτή δραστηριότητα είχαν πολλές ευκαιρίες να θαυµάσουν και να επαινέσουν τα µέλη της ευρύτερης οικογένειας της ΥΖ από την Αθήνα, την Λάρισα και την Θεσσαλονίκη και πιστεύω ότι εκφράζω την επιθυµία των Υπαιθρίων από όλη την Ελλάδα ευχόµενος στην ΥΖ Σπάρτης συνέχιση και ευόδωση των προσπαθειών των εκλεκτών µελών και της τόσο δραστήριας διοίκησης του Συλλόγου, για συνέχιση του έργου τους τις δεκαετίες που έρχονται. Εύχοµαι και ελπίζω οι δεκαετίες αυτές να είναι πολλές, παρά τα δυσοίωνα στοιχεία που δηµοσιεύονται και τις µελέτες που οι µεγάλοι της Γης επιµένουν να αγνοούν, που εκφράζουν αµφιβολίες για το πόσο µπορεί να αντέξει ακόµη η Γη µας τις ταλαιπωρίες στις οποίες την υποβάλλουµε όλοι κάτοικοί της, συνολικά. Τα όρια της ανάπτυξης Κάθε µέρα πια ακούµε και διαβάζουµε, αλλά και αντιλαµβανόµαστε από τις όλο και συχνότερες φυσικές καταστροφές, ότι κάτι δεν πάει καλά στο πλανητικό µας σύστηµα. Τι φταίει; Πόσο αναστρέψιµη είναι η κατάσταση και πώς µπορούµε να πετύχουµε αυτή την αναστροφή; Απόψε θα προσπαθήσω να δώσω µια σύντοµη γενική εικόνα της πορείας του γήινου περιβάλλοντος και των παραγόντων που το επηρεάζουν. Μέχρι πριν λίγα ακόµη χρόνια, µιλώντας για Περιβάλλον εννοούσαµε τα βουνά, τους κάµπους και τις ακρογιαλιές της περιοχής µας, ή όσα βλέπαµε στις εκδροµές µας. Η προστασία τους, σχετικά απλή, θεωρούσαµε ότι ήταν φροντίδα µόνο όσων κατοικούσαµε εκεί γύρω και ότι δραστηριότητες σε άλλες µακρινές περιοχές δεν µας αφορούσαν. Κάποια µέρα όµως ανακαλύφθηκε ότι οι τοπικές δράσεις επηρεάζουν ευρύτερα την Γη µας. ιαπιστώθηκε ότι τα δέντρα της Νορβηγίας ξεραίνονται επειδή η Αγγλία ή η Γερµανία χρησιµοποιούν καύσιµα µε πολύ θειάφι, ότι το σπρέι που χρησιµοποιούµε σπίτι µας καταστρέφει την στοιβάδα του όζοντος πάνω από τον Νότιο Πόλο, ότι το DDT που χρησιµοποιούσαν οι θερµές χώρες για να αντιµετωπίσουν την ελονοσία συγκεντρωνόταν στο συκώτι των πιγκουΐνων του πόλου, ή ότι ο αφανισµός του δάσους του Αµαζονίου επιταχύνει τα συµπτώµατα του φαινοµένου του θερµοκηπίου, που απειλεί το φυσικό οικοσύστηµα του Πλανήτη µας. ύο είναι τα σηµαντικά γεγονότα σταθµοί, που αποτέλεσαν και τα πρώτα σήµατα κινδύνου για το γήινο περιβάλλον, που, µε αργούς ρυθµούς, άρχισαν να γίνονται αντιληπτά από τους πολίτες και τις κυβερνήσεις τους. Το 1962 κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ ένα βιβλίο µε τον τίτλο Η σιωπηλή άνοιξη. Με αυτό η βιολόγος Rachel Carson, έκανε για πρώτη φορά γνωστές στο ευρύ κοινό τις ολέθριες συνέπειες από την ανεξέλεγκτη χρήση χηµικών ουσιών γενικά και φυτοφαρµάκων ειδικότερα, σε µεγάλες εκτάσεις και σε µεγάλες ποσότητες. Με την Σιωπηλή Ανοιξη η ΠΟΣΟ ΑΝΤΕΧΕΙ Ο ΠΛΑΝΗΤΗΣ ΜΑΣ 2 τελικό 2007 1/8

Carson κήρυξε την οικολογική επανάσταση, για την σωτηρία των οικοσυστηµάτων και την διατήρηση των απειλουµένων ειδών. Μερικά χρόνια αργότερα, το 1972, έγινε η συνάντηση της Λέσχης της Ρώµης που ανέθεσαν την µελέτη της εξέλιξης των ανθρώπινων δραστηριοτήτων και των επιπτώσεών τους στο περιβάλλον και στο ανθρώπινο γένος σε µία οµάδα επιστηµόνων του παγκοσµίου φήµης Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Μασαχουσέτης, του γνωστού ΜΙΤ. Με όλες τις µεθόδους προσέγγισης και την εφαρµογή διαφόρων σεναρίων που εφαρµόσανε οι µελετητές, π.χ. εξέλιξη της ρύπανσης, διαθεσιµότητα πρώτων υλών, παραγωγή τροφίµων, προέκυπτε ότι περί τα µέσα του αιώνα που ήδη διανύουµε θα επέλθει µεγάλης έκτασης κατάρρευση του γήινου οικοσυστήµατος. Ο λόγος είναι ότι οι παράµετροι πληθυσµός, βιοµηχανική παραγωγή, µείωση διαθέσιµων πρώτων υλών και ρύπανση, αυξάνονται εκθετικά και αλληλοεπηρεάζονται, ενώ παράλληλα η παραγωγή τροφίµων θα άρχιζε να µειώνεται, επίσης εκθετικά, από µείωση των καλλιεργούµενων εκτάσεων και εξάντληση των εδαφών. Από την επεξεργασία των δεδοµένων αυτών προέκυψε το ακόλουθο εφιαλτικό διάγραµµα πρόγνωσης του µέλλοντος του πλανήτη. 1 Φυσικοί πόροι 2 Βιοµηχ. παραγωγή 3 Τρόφιµα 4 Πληθυσµός 5 Ρύπανση Σύµφωνα µε το διάγραµµα αυτό Από το 1950 έχει αρχίσει µία επιταχυνόµενη εξάντληση των διαθέσιµων πρώτων υλών, που τείνουν να µηδενιστούν προς το τέλος του αιώνα Η βιοµηχανική παραγωγή φτάνει σε µία αιχµή περί το 2040 και επακολουθεί ραγδαία κατάρρευση Η µείωση της παραγωγής τροφίµων αρχίζει ήδη µία δεκαετία νωρίτερα Εκεί γύρω αρχίζει και η µείωση ανθρώπινου πληθυσµού, που στα τέλη του αιώνα υποχωρεί στα επίπεδα του 1950 Η ρύπανση και καταστροφή του περιβάλλοντος αυξάνει ακάθεκτα, πέρα από κάθε έλεγχο. ΠΟΣΟ ΑΝΤΕΧΕΙ Ο ΠΛΑΝΗΤΗΣ ΜΑΣ 2 τελικό 2007 2/8

Η µελέτη αυτή, που εκδόθηκε από τον βασικό ερευνητή Donald Meadows σε βιβλίο µε τον τίτλο «Τα όρια της ανάπτυξης the limits to growth, είχε αρχικά περιορισµένη διάδοση και ο αντίκτυπός της ήταν αισθητός µόνο ανάµεσα σε ευαισθητοποιηµένα άτοµα, που τα απασχολούσε το πρόβληµα. Αντίθετα οι επίσηµες αντιδράσεις κυβερνήσεων και οικονοµικών παραγόντων, ήταν ότι πρόκειται για ατεκµηρίωτη καταστροφολογία. Ετσι πέρασε µία κρίσιµη εικοσαετία, χωρίς να αλλάξει τίποτε. Οταν το 1992 συνάντησα τον Dennis Meadows, σε διεθνές συνέδριο στην Βιέννη, τον ρώτησα αν έβλεπε ότι στα 20 χρόνια που είχαν περάσει από την δηµοσίευση του βιβλίου του, ελήφθησαν αξιόλογα µέτρα για την συγκράτηση της καταστροφικής πορείας, έλαβα την απογοητευτική αλλά και αναµενόµενη απάντηση οχι. Η αρνητική αυτή απάντηση τεκµηριώνεται στο επόµενο βιβλίο, που εξέδωσε το 1992, µαζί µε άλλους δύο συνεργάτες, µε τον εύγλωττο τίτλο «Πέρα από τα Ορια - Beyond the Limits». Παρά την πρόοδο που έχει επέλθει στο µεσοδιάστηµα, κυρίως σε ότι αφορά την αντιµετώπιση της ρύπανσης, το τελικό συµπέρασµα του δεύτερου βιβλίου είναι δυσµενέστερο από ότι του 1972 και έτσι, αν δεν επέλθουν ριζικές αλλαγές, η κατάρρευση αναµένεται γύρω στο 2030-2040. Οι καµπύλες του Meadows µας λένε ότι πολλοί από τους παρισταµένους σήµερα εδώ, θα δουν µε τα µάτια τους την καταστροφή και θα υποστούν τις συνέπειές της. Το 2002 είχα µία ανταλλαγή ηλεκτρονικών µηνυµάτων µε τον Dennis Meadows, για να µου δώσει τις απόψεις του για την σηµερινή κατάσταση. Η απάντηση που έλαβα ήταν: «εν βλέπω καµία εξέλιξη που να δικαιολογεί την αισιοδοξία ότι η κοινωνία µας θα αναγνωρίσει τα όριά της και θα αποφύγει την επερχόµενη πτώση. Ετοιµάζω νέα έκδοση του βιβλίου, στηριζόµενη σε πρόσφατα στοιχεία, από τα οποία προκύπτουν τα ίδια αποτελέσµατα». Στα περισσότερα από τα σενάρια η κατάληξη είναι περίπου η ίδια, µε το τελικό καταστρεπτικό αποτέλεσµα να εµφανίζεται νωρίτερα ή αργότερα. Τα Ηνωµένα Εθνη Αλλά δεν είναι µόνο η οµάδα επιστηµόνων του ΜΙΤ που έχει καταλήξει σε αυτά τα δυσάρεστα συµπεράσµατα. Η Υπηρεσία Περιβάλλοντος του ΟΗΕ, εκδίδει ανά διαστήµατα µία Αναφορά για την Κατάσταση του Πλανητικού Περιβάλλοντος (Global Environmental Report). Το GEO 3, που εκδόθηκε το 2002, µετά την αποτύπωση της σηµερινής κατάστασης, τελειώνει µε το κεφάλαιο των προβλέψεων, που στηρίζεται και αυτό στα εξής τέσσερα βασικά σενάρια εξέλιξης, ανάλογα µε τον τρόπο οργάνωσης της ανθρώπινης κοινωνίας: Πρώτα η αγορά: Είναι η περίπτωση όπου κινητήρια δύναµη πίσω από όλες τις ενέργειες και πολιτικές είναι δύναµη της αγοράς, µε τις αρχές και αξίες που επικρατούν σήµερα στις βιοµηχανικά αναπτυγµένες χώρες και διαδίδονται ταχύτατα και στις υπόλοιπες. Πρώτα η πολιτική των κυβερνήσεων: Εδώ οι διάφορες κυβερνήσεις προσπαθούν να επιτύχουν για την χώρα τους ορισµένους κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς στόχους, ενώ ο συντονισµός των ενεργειών µεταξύ τους παραµένει χαλαρός. Πρώτα η κρατική ισχύς : Σε ένα κόσµο όπου επικρατούν µεγάλες αντιθέσεις και εξελίσσονται έντονες κοινωνικές και οικονοµικές αντιπαραθέσεις µεταξύ κρατών ή οµάδων κρατών, τα κράτη και οι οµάδες δίνουν βαρύτητα στην αύξηση της ισχύος τους, ώστε να µπορούν να αντισταθούν ή να επιβάλλουν τα δικά τους συµφέροντα. ΠΟΣΟ ΑΝΤΕΧΕΙ Ο ΠΛΑΝΗΤΗΣ ΜΑΣ 2 τελικό 2007 3/8

Πρώτα η βιωσιµότητα: Εδώ επικρατεί µία ιδεατή παγκόσµια κοινωνία που δρα συντονισµένα για να υποστηρίξει την βιωσιµότητα της ανθρωπότητας, στηριζόµενη σε πιο εξισορροπηµένες αρχές και θεσµούς. Με βάση τα τέσσερα αυτά σενάρια γίνεται πρόβλεψη της εξέλιξης του φαινοµένου του θερµοκηπίου, που είναι ένας από τους βασικούς παράγοντες διατάραξης του παγκόσµιου οικοσυστήµατος, που αποτυπώνεται στο ακόλουθο σχήµα. Μελέτη UΝΕΡ Μεταβολή της θερµοκρασίας σε o C ανά δεκαετία Πρώτα η αγορά Πρώτα η ισχύς Πρώτα η πολιτική Πρώτα η βιωσιµότητα Οι καµπύλες που προκύπτουν είναι παραπλήσιες µε εκείνες του µοντέλου του Meadows και επιτρέπουν, αν όχι αισιοδοξία, τουλάχιστον ελπίδα ότι αν συνετισθεί σύντοµα ο άνθρωπος, θα πάψει να πριονίζει το κλαδί πάνω στο οποίο κάθεται. Η Σηµερινή κατάσταση Από τα 6 περίπου δισεκατοµµύρια ανθρώπων, το ένα έκτο ζει σε αναπτυγµένες χώρες, και είναι κυρίως αυτό που, µε τον σπάταλο τρόπο ζωής του, έφερε τον πλανήτη στην σηµερινή κρίσιµη κατάσταση. Τι θα γίνει τώρα που και τα άλλα 5 δις συνανθρώπων επιδιώκουν και αυτά τον ίδιο σπάταλο τρόπο ζωής; Για να καλυφθούν οι ανάγκες ενός µόνο κατοίκου µιας αναπτυγµένης βιοµηχανικής χώρας, απαιτούνται κάθε χρόνο 20 τόνοι πρώτων υλών. Είναι δυνατόν ο πλανήτης µας να µπορέσει να καλύψει παρόµοιες ανάγκες, για το σύνολο των ραγδαία αυξανοµένων κατοίκων του, χωρίς ανατροπή των οικολογικών ισορροπιών; Ο κυριότερος λόγος που φτάσαµε σήµερα στην κατάσταση που βρισκόµαστε, είναι ότι τα διάφορα υλικά αγαθά έχουν φτηνύνει τόσο πολύ που να τα προµηθευόµαστε και να τα πετάµε χωρίς ιδιαίτερο προβληµατισµό. Οι φυσικοί πόροι και τα απόβλητα Αποτέλεσµα της ολοένα εντεινόµενης ανθρώπινης δραστηριότητας είναι η αύξηση της παραγωγής προϊόντων, πολλά από τα οποία είναι τελείως περιττά και που, όταν εκπληρώσουν τον σκοπό τους, ή ξεπεραστούν από την εξέλιξη, ή χαλάσουν, αποβάλλονται ΠΟΣΟ ΑΝΤΕΧΕΙ Ο ΠΛΑΝΗΤΗΣ ΜΑΣ 2 τελικό 2007 4/8

από το σύστηµα και γίνονται απόβλητα, µαζί µε τα παραπροϊόντα που µοιραία προκύπτουν από κάθε παραγωγική αλυσίδα. Σε γενικές γραµµές, η διαχείριση των φυσικών πόρων παρουσιάζει την εξής εικόνα: ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΧΡΗΣΗ ΑΠΟΡΡΙΨΗ ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΥΛΙΚΩΝ ΕΠΑΝΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ- ΡΥΠΑΝΣΗ Τα απόβλητα και η ρύπανση που προκαλούνται από την αυξανόµενη παραγωγή, έχουν εξελιχθεί σήµερα σε µείζον παγκόσµιο πρόβληµα, που, για την αντιµετώπισή του δαπανώνται τεράστια ποσά, που και αυτά, σηµαίνουν περισσότερη ενέργεια, περισσότερες πρώτες ύλες και περισσότερη ρύπανση. εν είναι µόνο το 1-1,5 κιλό οικιακά σκουπίδια που παράγει ο καθένας µας στο σπίτι του. Η ίδια η κατασκευή του κάθε προϊόντος που χρησιµοποιούµε και θα καταλήξει στα απόβλητα, αφού αχρηστευθεί, είτε διότι καταστράφηκε από την χρήση, είτε διότι βγήκε στην αγορά ένα πιο ελκυστικό υποκατάστατο, έχει προκαλέσει σηµαντική ρύπανση. Υπολογίζεται επίσης ότι, για να καλυφθούν οι ανάγκες ενός µόνο κατοίκου µιας αναπτυγµένης βιοµηχανικής χώρας, απαιτούνται κάθε χρόνο 20 τόνοι πρώτων υλών, που, στο µεγαλύτερο ποσοστό τους καταλήγουν, αργά ή γρήγορα, στα απόβλητα. Είναι δυνατόν να ελπίζει κανείς ότι ο πλανήτης µπορεί να καλύψει, στα πλαίσια της τάσης για προς τα άνω σύγκλιση των οικονοµιών, παρόµοιες ανάγκες για το σύνολο των ταχύτατα αυξανοµένων κατοίκων του; Σήµερα γίνεται πολύς λόγος για την ανακύκλωση. Μήπως όµως τελικά και η ανακύκλωση εκφυλίστηκε σε ένα συγχωροχάρτι, που µας µοιράζουν για να µην επιβληθούν περιορισµοί στην υπερκατανάλωση αγαθών και θιγεί η βιοµηχανική παραγωγή; Ας πάρουµε σαν παράδειγµα τα κουτάκια αλουµινίου των αναψυκτικών. Με το επιχείρηµα ότι έχουµε καταφέρει να επιτύχουµε ανάκτηση περίπου του 35% του αλουµινίου που περιέχουν, δεν επιβλήθηκε περιορισµός ή απαγόρευση στην χρήση τους, ενώ τα κουτάκια που πετιούνται στην Ελλάδα µόνο ξεπέρασαν το 1 δις. Αντίστοιχα οι πλαστικές φιάλες υπολογίζονται γύρω ΠΟΣΟ ΑΝΤΕΧΕΙ Ο ΠΛΑΝΗΤΗΣ ΜΑΣ 2 τελικό 2007 5/8

στα 2-3 δις και τα άλλα υλικά συσκευασίας σε χιλιάδες τόνους. Στις ΗΠΑ δεν ανακτώνται κουτάκια βάρους 800 χιλ τόνων το χρόνο, δηλαδή κοντά στα 50 δις κουτιά. Οταν όµως η ανία απαγόρευσε τα κουτιά µιας χρήσης για την µπύρα, ξεσηκώθηκαν οι άλλες χώρες, ότι περιορίζει την ελευθερία της διακίνησης αγαθών και η διάταξη αποσύρθηκε. Το εµπόριο, η οικονοµία της αγοράς, νίκησαν. Ο πλανήτης µας έχασε. Ας θυµηθούµε ακόµη ότι πριν λίγο καιρό, όταν οι Ελληνικές υπεραγορές θέλησαν να καταργήσουν την δωρεάν διανοµή πλαστικών σακουλών, αντί να πούµε επιτέλους, ξεσηκωθήκαµε θεωρώντας ότι τα σουπερµάρκετ κερδοσκοπούν! Οι τιµές δεν λένε την αλήθεια Η παγκοσµιοποιηµένη ελεύθερη αγορά είναι σήµερα το έµβληµα των αναπτυγµένων χωρών και το όνειρο των φτωχότερων. Στηρίζεται όλο το σύστηµα σε µία ελεύθερη διαµόρφωση τιµών των προϊόντων µε βάση τον διεθνή ανταγωνισµό. Οι τιµές των αγαθών διαµορφώνονται µε βάση το άµεσο κόστος παραγωγής τους, δηλαδή εργατικά, αγορά πρώτων υλών, επεξεργασία και διάθεση στην αγορά. Πουθενά δεν υπεισέρχεται ως παράγων κόστους, η ανάγκη αποκατάστασης της ζηµιάς στο περιβάλλον που προκλήθηκε από όλη την διαδροµή του προϊόντος, από την κτήση των πρώτων υλών, την παραγωγή της απαιτούµενης για την επεξεργασία ενέργειας, ως και την τελική διάθεση του αγαθού όταν ολοκληρώσει τον κύκλο του και γίνει απόβλητο. Οι τιµές των αγαθών, συνεπώς δεν λένε την αλήθεια, παραβλέποντας την ζηµιά στο πολυτιµότερο αγαθό του ανθρώπου, το ίδιο το περιβάλλον του πλανήτη µας. Σε πρόσφατη µελέτη διαβάζουµε ότι το γαλόνι της βενζίνης που στην Αµερική πωλείται προς περίπου 2$ το γαλόνι, κοστίζει 12$, αν συµπεριληφθεί το κόστος αποκατάστασης του περιβάλλοντος. Αντίστοιχα η τιµή πώλησης του ηλεκτρικού ρεύµατος που παράγεται από συµβατικές πηγές, είναι 3-4 φορές χαµηλότερη από το πραγµατικό του κόστος. Με βάση τα δεδοµένα αυτά, τι πιθανότητες υπάρχουν να ληφθούν τα επιβαλλόµενα µέτρα για την αποφυγή του σαφώς προδιαγραφόµενου κινδύνου, για τον Πλανήτη και την ανθρωπότητα; Η ετήσια πίτα αγαθών που αποσπούµε από όλες τις πηγές της Γης µας, είναι ήδη πολύ πιο µεγάλη από όση θα µπορούσαµε να έχουµε, χωρίς ανεπανόρθωτες συνέπειες. Εχει υπολογισθεί ότι ήδη έχουµε υπερβεί τις δυνατότητες του πλανήτη µας. Οτι δηλαδή το οικολογικό αποτύπωµα του Ανθρώπου σήµερα έχει ξεπεράσει κατά 20% αυτό που µπορεί να προσφέρει η Γη µας. ΠΟΣΟ ΑΝΤΕΧΕΙ Ο ΠΛΑΝΗΤΗΣ ΜΑΣ 2 τελικό 2007 6/8

ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑΣ 1961-2002 1,4 1,2 ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΕΣ ΓΑΙΕΣ 1,0 0,8 0,6 0,4 ΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΓΗΣ 0,2 0,0 Source: WWF, UNEP, GFN 1961 1966 1971 1976 1981 1986 1991 1996 2001 Οι εντεινόµενες αυτές διαφορές προκαλούν, όπως είναι φυσικό, πολύ µεγάλες εντάσεις µεταξύ των πλουσίων και φτωχών χωρών, που έχουν αρχίσει να γίνονται αισθητές. Για ισορροπήσει το ασταθές σύστηµα, µε τρόπο περιβαλλοντικά βιώσιµο, πρέπει τα µερίδια των πλουσίων να µικρύνουν δραστικά, ώστε να υπάρξει για όλους ένα λογικού µεγέθους κοµµάτι. Η Παγκοσµιοποίηση πρέπει να περιλάβει πέρα από την ελεύθερη διακίνηση και καλύτερη κατανοµή των αγαθών µεταξύ όλων των κατοίκων του Πλανήτη. Οι κάτοχοι Βραβείου Nobel απηύθυναν, το 2001, µε την ευκαιρία της 100 ης επετείου από την καθιέρωση του βραβείου, έκκληση µε την οποία προτρέπουν όλους τους πολίτες να δεσµευθούν για την επίτευξη των στόχων για σταθερότητα και κοινωνική δικαιοσύνη, τονίζοντας ότι «για να επιβιώσουµε στον κόσµο που δηµιουργήσαµε πρέπει να µάθουµε να σκεπτόµαστε διαφορετικά. Οσο ποτέ άλλοτε, το µέλλον του καθενός µας είναι συνηρτηµένο µε το καλό όλων µας.» υστυχώς και αυτή η έκκληση έµεινε φωνή εν τη ερήµω και εις ώτα µη ακουόντων. Οπως εξελίσσονται σήµερα τα πράγµατα, µία τέτοια σκέψη ανήκει στον χώρο της ουτοπίας, εκτός αν µία παγκόσµια ανατροπή αλλάξει βίαια το σκηνικό. Μήπως αυτή η ανατροπή έχει ήδη αρχίσει, µε τις όλο και πιο συντονισµένες και όλο και πιο έντονες εκδηλώσεις που πραγµατοποιούνται σε παγκόσµιο επίπεδο; Η ελπίδα εν χάθηκε όµως η ελπίδα! Στα σενάρια του Meadows υπάρχει και ένα που στηρίζεται στην υπόθεση ότι όλοι οι λαοί της Γης θα οµονοήσουν και θα αναθεωρήσουν στα αµέσως επόµενα χρόνια, ριζικά τον τρόπο ζωής και τα ιδανικά τους, έτσι ώστε να υπηρετούν µε τον αποτελεσµατικότερο τρόπο ένα νέο µοντέλο ισόρροπης ανάπτυξης σε όλο τον πλανήτη. Στο αντίστοιχο διάγραµµα φαίνεται ότι είναι ακόµη εφικτό, µε παγκόσµια συντονισµένη προσπάθεια, να φτάσουµε γύρω στο 2030 σε µία σταθεροποιηµένη κατάσταση, που θα εξασφαλίζει µία βιώσιµη πορεία της ανθρωπότητας και του πλανήτη. εν χάθηκε λοιπόν η ελπίδα, αν βέβαια βάλουµε µυαλό. Πρέπει να θέσουµε πια ως στόχο την υγιή ανάπτυξη, που δεν µετριέται µόνο µε τον πλούτο και την αφθονία.είναι πλέον επείγον, το συντοµότερο, να επαναπροσδιορίσουµε τι σηµαίνει «ανάπτυξη». Χρειάζεται να βάλουµε τις ανθρώπινες αξίες και την ζωή µας σε µια νέα, σε µια σωστή βάση. ΠΟΣΟ ΑΝΤΕΧΕΙ Ο ΠΛΑΝΗΤΗΣ ΜΑΣ 2 τελικό 2007 7/8

1 Φυσικοί πόροι 2 Βιοµηχ. παραγωγή 3 Τρόφιµα 4 Πληθυσµός 5 Ρύπανση Για µια υγιή ανάπτυξη Συντονισµένη παγκόσµια προσπάθεια Περιορισµός της εξάρτησης από µη αναγκαία «αγαθά» και της άκριτης σπατάλης. Αναζήτηση της ευζωίας στις πνευµατικές αξίες που τόσο άφθονα µας παρέχει η ελληνική ιστορία και η χριστιανική διδασκαλία ηµιουργία υγιών δεικτών ευηµερίας και ευτυχίας που να υποκαταστήσουν τους σηµερινούς λ ύ δί ά ξ ύ ό Ας πάρουµε λοιπόν όλοι µας το µήνυµα της ελπίδας και ας προσπαθήσουµε να συµβάλουµε, ο καθένας µε τις δυνάµεις του, στην σωτηρία του µέλλοντος, του δικού µας και και των επόµενων των παιδιών µας. Και ας ευχηθούµε όταν γιορτασθούν τα 100χρονα της Υπαιθρίου Ζωής Σπάρτης η ανθρωπότητα να ατενίζει το µέλλον γεµάτη αισιοδοξία. ΠΟΣΟ ΑΝΤΕΧΕΙ Ο ΠΛΑΝΗΤΗΣ ΜΑΣ 2 τελικό 2007 8/8