Ενδεικτικές Απαντήσεις Γ Ιανουάριος 2012 Νεοελληνική Γλώσσα Α. Ο αρθρογράφος καταθέτει τον προβληματισμό του για την έννοια του χρόνου. Αφορμάται από την αλλαγή του ημερολογιακού έτους στην οποία αποδίδει την ικανοποίηση των φιλοδοξιών. Στη διερώτησή του για τον τρόπο υπολογισμού του χρόνου παρουσιάζει το συσχετισμό του με τη βιολογική φθορά του ανθρώπου. Συνειδητοποιώντας τη διαχρονικότητα του προβληματισμού, παραθέτει τη διττή αντίληψη του χρόνου, κατά τον άνθρωπο και κατά την επιστήμη. αφενός πρόκειται για σχέση αλληλεπίδρασης ανθρώπου και υπαρκτών δεδομένων και αφετέρου, κατά τον Αϊνστάιν, διαρκώς διαμορφωνόμενη. Αυτή την αντικειμενική θεώρηση τα έλλογα όντα θεωρεί ότι τη βιώνουν μέσω των διαπροσωπικών σχέσεων. Η αμοιβαιότητα είναι αυτή που αντέχει στο χρόνο και τον νοηματοδοτεί, καταλήγει. Β1. (103 λέξεις) [ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ]: Περιμένουμε να φέρει «ο καινούργιος χρόνος» υγεία, καταναλωτική ευμάρεια, ευνοϊκές συγκυρίες, αποτελεσματικούς ηγέτες, συναρπαστικούς έρωτες τη μαγική μεταμόρφωση της πραγματικότητας. [ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ ΣΧΟΛΙΑ]: Το σύγχρονο ιδανικό του ελάσσονος μόχθου αποδίδει σε εξωγενείς παράγοντες το χρέος της επίτευξης της ευτυχίας και της επίλυσης των προβλημάτων. Ανάμεσα σε αυτά, όμως, συγκαταλέγονται το κυνήγι της υλικής ευδαιμονίας, η παγκόσμια οικονομική κρίση, η δυσλειτουργία της δημοκρατίας, λόγω της δημαγωγίας, η πνευματική μονομέρεια, η έλλειψη ορθών διαπροσωπικών σχέσεων. Η λανθασμένη ιεράρχηση αξιών εγκλωβίζει τους σύγχρονους πολίτες στο δόκανο της αλλοτρίωσης απομακρύνοντάς τους όλο και περισσότερο από την ευτυχία. [ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΑ]: Το νέο έτος, λοιπόν, σαν αλλοτινός μεσσίας αναμένεται να λυτρώσει από τα προβλήματα και να ικανοποιήσει τις επίπλαστες ανάγκες. (100 λέξεις) Β2. ΔΟΜΗ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ: «Μοιάζει, λοιπόν, να υπάρχουν δύο δυνατές «στάσεις» απέναντι στην πραγματικότητα, που οδηγούν και σε δύο διαφορετικές θεωρήσεις του χρόνου:» ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ ΣΧΟΛΙΑ: «η πρώτη είναι και την παρατήρηση.» ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΑ: «Έτσι, ο χρόνος μετράει αποργάνωση της σχέσης του ανθρώπου με τον κόσμο.» Τρόπος ανάπτυξης: Συνδυασμός μεθόδων: 1
Ενδεικτικές Απαντήσεις Γ Ιανουάριος 2012 Διαίρεση «δύο δυνατές «στάσεις» απέναντι στην πραγματικότητα, τη σκέψη και την παρατήρηση» Διαιρετέα Έννοια: δυνατές «στάσεις» απέναντι στην πραγματικότητα Διαιρετική Βάση: θεωρήσεις του χρόνου Είδη-Μέλη: «η ενεργός σχέση του ανθρώπου με την πραγματικότητα, το αριθμούμενο από το χρόνο.» «Η δεύτερη «στάση» συνοψίζεται τη σκέψη και την παρατήρηση.» Παραδείγματα «προσλαμβάνει ο άνθρωπος τροφή τις κατασκευές του» «Αϊνστάιν: ο ανθρώπινος νους σκέψη και την παρατήρηση» Β3. Επίκληση στην αυθεντία: 3 η : Αριστοτέλης «Πάσχει από το χρόνο το καθετί» 5 η : Αϊνστάιν «ο ανθρώπινος νους συλλαμβάνει και την παρατήρηση.» Ο συγγραφέας ενισχύει την επιχειρηματολογία του παραθέτοντας απόψεις ειδικών ή προσώπων με μεγάλο κύρος που συμφωνούν με όσα υποστηρίζει. Δείχνει την ευρυμάθειά του, αφού οι αυθεντίες συμμερίζονται τις θέσεις του. Δείχνει ότι κατέχει τη σχετική βιβλιογραφία και ότι βασίζεται σε αξιόπιστες πηγές. Β4. «Πάσχει από το χρόνο το καθετί»: απόφθεγμα του Αριστοτέλη, λόγια τρίτου «Αιχμάλωτος των μαθηματικών»: τίτλος βιβλίου Β5. ΛΕΞΗ ΣΥΝΩΝΥΜΗ συμβατική τυπική, συμπεφωνημένη συγκυρίες συμπτώσεις πρόοδος εξέλιξη, ανάπτυξη θεωρήσεις προσδιορισμούς, αντιλήψεις, προσεγγίσεις αχανή απέραντο Αν και υπήρξε καινοτόμος συγγραφέας, στη ζωή του υπήρξε συμβατικός. Οι οικονομικές συγκυρίες δεν είναι ευνοϊκές για επενδύσεις. Στις προηγούμενες εκλογές η πρόοδος αντιμαχόταν τη συντήρηση. Η θεωρία της «σχετικότητας» παρουσιάζει μια νέα θεώρηση του χρόνου. Το αχανές σύμπαν αποτέλεσε εφαλτήριο προβληματισμού πολλών φιλοσόφων. 2
Ενδεικτικές Απαντήσεις Γ Ιανουάριος 2012 Β6. Ενεργητική σύνταξη: «Ίσως η υπερβολή προπαγανδισμού των ψευδαισθήσεων να προκαλεί τα αφυπνιστικά ερωτήματα.» Παθητική σύνταξη: «Ίσως να προκαλούνται τα αφυπνιστικά ερωτήματα από την υπερβολή προπαγανδισμού των ψευδαισθήσεων.» Γ. Παραγωγή Λόγου Επικοινωνιακό πλαίσιο: Εισήγηση (γραπτή) Σύνδεση με την επικαιρότητα Ύφος: άμεσο, επίσημο Επιφωνήσεις ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΗ Κυρίες & Κύριοι, ΠΡΟΛΟΓΟΣ Ο Σωκράτης, «ο της πόλεως οίστρος», η «αλογόμυγα» δηλαδή που δεν άφηνε τους Αθηναίους συμπολίτες του να εφησυχάσουν, αλλά τους παρωθούσε διαρκώς προς τη συζήτηση και την κριτική θεώρηση των ζητημάτων, αποτέλεσε πρότυπο και σύμβολο γόνιμου πνεύματος αντιλογίας. ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ Ζητούμενο 1: γιατί η πρόοδος του ανθρώπου στον τεχνολογικό τομέα είναι αναμφισβήτητη; (ερώτηση) Οικονομικός τομέας - Εξασφαλίζεται αφθονία ανέσεων και μέσων που συμβάλλουν αποφασιστικά στην επίλυση βασικών προβλημάτων διαβίωσης - Ανακαλύφθηκαν καινούριες πηγές ενέργειας - Ο άνθρωπος ενημερώνεται και ψυχαγωγείται με χαμηλό κόστος, μέσω της τηλεόρασης, του ραδιοφώνου - Με την αύξηση του αριθμού των επαγγελμάτων βελτιώνεται η οικονομία των κρατών Πνευματικός τομέας - Με τα σύγχρονα οπτικοακουστικά συστήματα επιτυγχάνεται η ευρεία διάδοση των επιτευγμάτων του πνευματικού πολιτισμού και η καθολικότητα της παιδείας - Διευρύνονται οι ανθρώπινοι ορίζοντες, καταπολεμάται ο αναλφαβητισμός - Εκλαϊκεύεται η πληροφόρηση - Αναπτύσσονται οι επιστήμες της ιατρικής - Βελτιώνεται το βιοτικό επίπεδο των ατόμων - Περιορίζεται ο κόπος-κούραση και αυξάνεται ο ελεύθερος χρόνος - Αυξάνεται ο μέσος όρος ζωής μέσω της πρόληψης και καταπολέμησης ασθενειών 3
Ενδεικτικές Απαντήσεις Γ Ιανουάριος 2012 - Διευκολύνεται η επικοινωνία (ΜΜΕ, τηλέφωνο, διαδίκτυο, ), με αποτέλεσμα την πληροφόρηση, διασφάλιση δημοκρατίας, καλλιέργεια διεθνιστικού πνεύματος - Αυξάνεται η ποσότητα και βελτιώνεται η ποιότητα των αγαθών. Έτσι, τα αγαθά μπορούν να παρέχονται σε όλες σχεδόν τις τάξεις: καλύτερη κοινωνική διαστρωμάτωση - Παρατηρείται οικονομική πρόοδος μέσω της αντιμετώπισης της ανεργίας (λόγω της δημιουργίας νέων επαγγελμάτων), την εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου Ψυχολογικός - Ηθικός τομέας - Εξασφαλίζει πολύτιμο ελεύθερο χρόνο που μπορεί να τον διαθέσει σε ενασχολήσεις που αναβαθμίζουν και ολοκληρώνουν την προσωπικότητά του - Εδραιώνει την κυριαρχία του στη φύση: με την αποκρυπτογράφηση των νόμων της αξιοποιεί τις δυνάμεις της, διαμορφώνοντας παράλληλα οικολογική συνείδηση - Αναπτύσσει οικουμενική συνείδηση ΜΕΤΑΒΑΣΗ Κυρίες & Κύριοι, όπως ασφαλώς γνωρίζετε - Οι θεωρητικές επιστήμες καλλιεργούν ηθικά τον άνθρωπο μεταδίδοντάς του ανθρωπιστικές αξίες και ιδανικά - Συμβάλλουν στην ηθικοπνευματική τελείωση και στη διαμόρφωση μιας πολυδιάστατης προσωπικότητας - Καθιστούν δυνατή την αυτογνωσία - Οδηγούν στη γνώση του «καλού» και την αποφυγή του «κακού» - Εξευγενίζουν το συναισθηματικό κόσμο - Όμως, η ακραία εξειδίκευση περιόρισε στις μέρες τη φαντασία, στέρησε την πρωτοβουλία, απομόνωσε και αλλοτρίωσε τον άνθρωπο. Ζητούμενο 2: ο άνθρωπος έχει προοδεύσει και ηθικά σε σχέση με παλαιότερες εποχές; (ερώτηση) - Το καταναλωτικό πνεύμα δημιουργεί ένα μονοδιάστατο άνθρωπο που αναλώνεται σε εφήμερες υλικές απολαύσεις - Απαιτεί την υπερεκμετάλλευση των πηγών ενέργειας για την παραγωγή αγαθών - Συντελεί στη χρεοκοπία των ηθικών αξιών, όπως η ανιδιοτέλεια, η ειλικρίνεια, ο συναγωνισμός - Οδηγεί στην αδιαφορία για πνευματική καλλιέργεια - Επιδρά ανασταλτικά στη δημιουργία υψηλών ιδανικών - ιδεολογιών, με αποτέλεσμα την αποστασιοποίηση από τις συλλογικές δραστηριότητες 4
Ενδεικτικές Απαντήσεις Γ Ιανουάριος 2012 - Καταπατά τα ατομικά δικαιώματα της ελευθερίας ιδεών, έκφρασης πολιτικών πεποιθήσεων, θρησκευτικής συνείδησης, τιμής - Διευκολύνει την άσκηση βίας, τη διάπραξη εγκλημάτων και πράξεων τρομοκρατίας - Επιτείνει την κρίση των πολιτικών συστημάτων με την κατάλληλη χρήση των τεχνικών του προπαγανδιστικού λόγου - Υποβάλλει μια αλλοτριωμένη ζωή στα σύγχρονα αστικά κέντρα που χαρακτηρίζεται από μοναξιά, εσωστρέφεια, ανασφάλεια, μαζοποίηση, χωρίς συναισθηματικούς δεσμούς (Ο υλικός ευδαιμονισμός παράγει τον ατομικισμό και τη χρησιμοθηρία, γι αυτό διαφεύγει ολωσδιόλου ο συνάνθρωπος) - Εμπορευματοποιεί τον αθλητισμό. Τη θέση του αθλητικού ιδεώδους στη συνείδηση των περισσότερων αθλητών έχουν καταλάβει τα ιδεολογικά υποκατάστατα, όπως η φανέλα, η προσωπική προβολή, το χρήμα - Η επιστήμη τείνει να γίνει αυτοσκοπός, «επιστήμη για την επιστήμη» και όχι «επιστήμη για τον άνθρωπο». - Εξυπηρετεί πολεμικούς σκοπούς κατασκευάζοντας όπλα μαζικής καταστροφής (π.χ. πυρηνικά, χημικά) που απειλούν την ανθρωπότητα και καταστρέφουν το περιβάλλον - Καλλιεργεί τον ανταγωνισμό μεταξύ των επιστημόνων στο πλαίσιο της προσωπικής προβολής και διάκρισης. ΕΠΙΛΟΓΟΣ Κυρίες & Κύριοι, «Ακόμα κι όταν ένας κανίβαλος μεταχειρίζεται πηρούνι και μαχαίρι, παραμένει κανίβαλος». Ο σημερινός πολιτισμός χαρακτηρίζεται από μια επικίνδυνη ασυμμετρία στις διαστάσεις του: υπερανάπτυξη στον υλικό τομέα (τεχνολογικό θαύμα) και στασιμότητα στον ηθικοπνευματικό τομέα (κρίση αξιών). Κρίνεται αναγκαία, λοιπόν, η υπέρβαση της κρίσης μέσω της ενίσχυσης των ανθρωπιστικών σπουδών, όπως χαρακτηριστικά τόνισε ο Εντγκάρ Μορέν. ΑΠΟΦΩΝΗΣΗ Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας 5