ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Σχολή Οικονομικών & Πολιτικών Επιστημών Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Δημόσιας Διοίκησης Ευρωπαϊκή Οικονομία Νίκος Κουτσιαράς σε συνεργασία με την Ειρήνη Τσακνάκη
Πηγές- Βιβλιογραφία Aldcroft, D. H. (2007), Ευρωπαϊκή Οικονομία, Αλεξάνδρεια, Αθήνα Berend, I. T. (2009), Οικονομική Ιστορία του Ευρωπαϊκού 20ού Αιώνα, Εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα Eichengreen, B. (2007), Η Ευρωπαϊκή Οικονομία μετά το 1945, Αλεξάνδρεια, Αθήνα Hobsbawm, E. (2006), Η Εποχή των Άκρων: Ο Σύντομος Εικοστός Αιώνας 1914-1991, Θεμέλιο, Αθήνα
Το Ευρωπαϊκό (οικονομικό &) κοινωνικό μοντέλο O οικονομικός ρόλος του κράτους Kατανομή των πόρων Mακροοικονομική σταθεροποίηση και αναδιανομή (Κοινωνικό) κράτος ευημερίας Kαθεστώτα οικονομικής διαχείρισης [Γερμανία, Βρετανία, Γαλλία, Ολλανδία, Σουηδία] Πρότυπα κοινωνικού κράτους
O οικονομικός ρόλος του κράτους ΚΥΡΙΟΙ ΣΤΟΧΟΙ γρήγορη οικονομική ανάπτυξη πλήρης απασχόληση σταθερότητα τιμών ισορροπία ισοζυγίου πληρωμών ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΝΤΕΣ (;) ΣΤΟΧΟΙ δικαιότερη διανομή εισοδήματος τροποποίηση θεσμικών ή περιφερειακών ανισορροπιών ανάπτυξη ειδικών τομέων, πχ συστημάτων κοινωνικής ασφάλειας ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΚΡΑΤΟΣ
O οικονομικός ρόλος του κράτους κατανομή των πόρων Mετά Β ΠΠ μεγαλύτερη ανάμειξη του κράτους στις οικονομικές υποθέσεις αλλαγές στην οικονομική σκέψη : αποτέλεσμα της κεϋνσιανής επικράτησης έμφαση δημοσιονομική πολιτική κατανομή των πόρων: ρυθμίσεις αγορών βιομηχανική πολιτική εθνικοποιήσεις Δύο βασικά ζητήματα: α) γρήγορη ανάπτυξη β) σχετική σταθερότητα
Mακροοικονομική σταθεροποίηση και αναδιανομή Πώς μέσω της αναδιανομής δύναται να επιτευχθεί η σταθεροποίηση των μακροοικονομικών μεγεθών; φορολογία + κοινωνικές μεταβιβάσεις μέσα επίτευξης της αναδιανομής Όταν μία οικονομία βρίσκεται σε ύφεση ή ανάπτυξη, το εύρος των οικονομικών διακυμάνσεων μειώνεται εξαιτίας αυτόματων σταθεροποιητών (φορολογία + επιδόματα) χωρίς ανάγκη νομοθετικής τροποποίησης ή αλλαγής στην οικονομική πολιτική σταθεροποίηση των μακροοικονομικών μεγεθών
Το ευρωπαϊκό οικονομικό & κοινωνικό μοντέλο (ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ) ΚΡΑΤΟΣ ΕΥΗΜΕΡΙΑΣ Κυβερνητικές Δαπάνες %ΑΕΠ 1950 1973 Δ. Γερμανία 30,4 42 Γαλλία 27,6 38,8 ΗΒ 26,8 45,5 Πηγή: Judt, T. (2010) Postwar; a history of europe since 1945 Στόχοι: ανάπτυξη αυξημένο βιοτικό επίπεδο & καλές συνθήκες εργασίας. Κράτος αποδοτικότερο από την αγορά, όχι μόνο στην απονομή δικαιοσύνης, αλλά και στη διανομή (ορισμένων) αγαθών & υπηρεσιών και στο σχεδιασμό & την εφαρμογή στρατηγικών για την κοινωνική συνοχή. Κράτος μαζί με εργατικές ενώσεις κ επιχειρηματικές οργανώσεις θεσμικά όργανα για το συντονισμό της πολιτικής μισθών & τιμών ώστε να καταπολεμηθεί ο πληθωρισμός θεσμοί αγοράς εργασίας. Ακόμη αύξηση δαπανών για ασφάλεια, συντάξεις, υγεία, εκπαίδευση κ στέγαση.
Φορολογικά έσοδα ως ποσοστό του ΑΕΠ (πηγή: OECD) 1985 1980 1975 1970 1965 1960 1955 0 0 0 14,4 15,9 14,7 14 22,6 23,4 25,4 25,7 25,5 25,3 27,2 33,6 35,2 35,3 35,3 32,3 29,9 30,4 31,6 33,7 34,5 34,4 28,5 31,3 30,5 29,7 30,5 35,5 37,7 37,2 39,7 37,5 40,2 39,3 38,5 37 42,3 43,1 46,5 0 5 Δανία 10 Ιταλία 15 Ισπανία 20 Ηνωμένο 25 Βασίλειο 30 Γερμανία 35 Γαλλία 40 45 50
Kαθεστώτα οικονομικής διαχείρισης [Γερμανία, Βρετανία, Γαλλία, Ολλανδία, Σουηδία] Καθεμία από τις ευρωπαϊκές οικονομίες διαφορετικούς στόχους/ προτεραιότητες Γερμανία, έμφαση στη σταθερότητα των τιμών & την ισορροπία του ισοζυγίου πληρωμών (νομισματικοί έλεγχοι) Βρετανία, εκτός από τους 4 κύριους στόχους, συχνά & εξίσου έντονα κοινωνική πρόοδος και ισότητα (δημοσιονομικοί ρυθμιστές) Γαλλία, κύριος στόχος η ανάπτυξη, αλλά σε βάρος της νομ. σταθερότητας (κρατικός σχεδιασμός επενδύσεων, χρηματοδότηση επενδυτικών προγραμμάτων) Ολλανδία, πρόβλεψη και σχεδιασμός, έλεγχοι τιμών & εισοδημάτων, αξιόλογη πολιτική μισθών Σουηδία, κεϋνσιανές μέθοδοι οικ. διαχείρισης συνεισφορά στον τομέα αγοράς εργασίας
Πρότυπα κοινωνικού κράτους ~ Esping Andersen Φιλελεύθερο Σημαντικός ρόλος της αγοράς Εμπορευματοποίηση κοινωνικών παροχών Υπολειμματικό Δεν προάγει την ισότητα των τάξεων Συντηρητικό Περιορισμένος ρόλος της αγοράς Ενίσχυση ιστορικών διαχωρισμών Καθολικότητα κοινωνικών παροχών Ενίσχυση ιστορικών διαχωρισμών Σοσιαλδημοκρατικό Περιορισμένος ρόλος της αγοράς Καθολικότητα κοινωνικών παροχών Αποεμπορευματοποίηση
Πηγή: Andersen, Esping (1999) : Social Foundations of Post- Industrial Economies