Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 2 Μαρτίου 2016 (OR. en) 6232/16 SOC 78 EMPL 47 ΔΙΑΒΙΒΑΣΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου Αποδέκτης: Αντιπροσωπίες Θέμα: Νέα αρχή για τον κοινωνικό διάλογο - Πρόοδος των εργασιών Επισυνάπτεται για τις αντιπροσωπίες έγγραφο της Επιτροπής σχετικά με το ανωτέρω θέμα ενόψει της συνόδου του Συμβουλίου EPSCO στις 7 Μαρτίου 2016. 6232/16 ΔΙ,ΔΠ/γομ/ΔΠ
ΝΕΑ ΑΡΧΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΔΙΑΛΟΓΟ ΕΝΑ ΕΤΟΣ ΜΕΤΑ Τον Μάρτιο του 2015 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με τους κοινωνικούς εταίρους και τα άλλα θεσμικά όργανα της ΕΕ δρομολόγησαν νέα αρχή στον κοινωνικό διάλογο, 30 χρόνια μετά την έναρξη του ευρωπαϊκού κοινωνικού διαλόγου το 1985. Τους τελευταίους δώδεκα μήνες η Επιτροπή, το Συμβούλιο και οι κοινωνικοί εταίροι υλοποίησαν αυτήν την νέα αρχή με συγκεκριμένες δράσεις. Στο παρόν έγγραφο γίνεται απολογισμός της σημαντικής προόδου που έχει σημειωθεί. Η προαγωγή του διαλόγου μεταξύ της διοίκησης και των εργαζομένων αναγνωρίζεται ως κοινός στόχος της ΕΕ και των κρατών μελών (άρθρο 151 της ΣΛΕΕ). Η Ένωση αναγνωρίζει και προάγει τον ρόλο των κοινωνικών εταίρων στο επίπεδό της, λαμβάνοντας υπόψη την ποικιλομορφία των εθνικών συστημάτων. Διευκολύνει τον διάλογο μεταξύ των κοινωνικών εταίρων, σεβόμενη την αυτονομία τους (άρθρο 152 της ΣΛΕΕ). Βάσει των Συνθηκών οι κοινωνικοί εταίροι διαδραματίζουν ένα μοναδικό ρόλο: καταλήγουν σε συμφωνίες, των οποίων μπορεί να ζητηθεί η εφαρμογή με νομοθετική πράξη της ΕΕ κατόπιν προτάσεως της Επιτροπής. Ο ρόλος αυτός συνεπάγεται την ευθύνη των κοινωνικών εταίρων και των εμπλεκομένων θεσμικών οργάνων της ΕΕ να εξασφαλίζουν ότι τα προκύπτοντα νομοθετήματα συνάδουν με τον κοινό στόχο της καλύτερης, απλούστερης και λιγότερο επαχθούς ενωσιακής νομοθεσίας. Ο κοινωνικός διάλογος προϋποθέτει πρότυπα εργασιακών σχέσεων βάσει των οποίων οι κοινωνικοί εταίροι μπορούν να ασκούν αυτόνομα τις οικείες πρακτικές συλλογικής διαπραγμάτευσης και συμμετοχής των εργαζομένων. Ο κοινωνικός διάλογος μπορεί να οργανωθεί σε διακλαδικό, κλαδικό ή εδαφικό επίπεδο και να πραγματοποιείται σε όλα τα κατάλληλα επίπεδα, από το εταιρικό στο περιφερειακό, το εθνικό και το ευρωπαϊκό. Σε όλες τις περιπτώσεις, ο κοινωνικός διάλογος απαιτεί κοινωνικούς εταίρους που να είναι ισχυροί, αντιπροσωπευτικοί, αυτόνομοι, να διαθέτουν την απαραίτητη εντολή και τις απαιτούμενες ικανότητες. Οι κοινωνικοί εταίροι χρειάζονται επίσης θεσμικά πλαίσια που να επιτρέπουν τον αποτελεσματικό διάλογο. 6232/16 ΔΙ,ΔΠ/γομ/ΔΠ 1
Προκειμένου να εξασφαλιστεί στιβαρή και βιώσιμη ανάκαμψη που να ευνοεί τη δημιουργία θέσεων εργασίας υψηλής ποιότητος, η Ευρώπη πρέπει να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα και την ισοτιμία στην κοινωνική οικονομία της αγοράς της. Προς τούτο θα απαιτηθούν συνεχείς και συντονισμένες προσπάθειες σε όλα τα επίπεδα. Κρίσιμο ρόλο εν προκειμένω έχει ο επιτυχημένος και προσανατολισμένος στα αποτελέσματα κοινωνικός διάλογος. Ο κοινωνικός διάλογος αποτελεί μέρος του ευρωπαϊκού κοινωνικού προτύπου και είναι κρίσιμος παράγοντας για την εύρυθμη λειτουργία της κοινωνικής οικονομίας της αγοράς. Ο διάλογος μεταξύ των κοινωνικών εταίρων σε ευρωπαϊκό επίπεδο αναπτύχθηκε σταδιακά από την έναρξή του με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ. Οι γνώσεις και η πείρα τους όσον αφορά την απασχόληση και την κοινωνική κατάσταση, η νομιμοποίησή τους, η αντιπροσωπευτικότητά τους, η εντολή που διαθέτουν και η διαπραγματευτική τους ικανότητα καθιστούν τους ανεγνωρισμένους κοινωνικούς εταίρους ουσιώδεις παράγοντες για τη βελτίωση της διακυβέρνησης και της χάραξης πολιτικής 1. Τα κράτη μέλη που αποδείχθηκαν ως πλέον ανθεκτικά κατά τη διάρκεια της κρίσης μπορούσαν συχνά να βασίζονται σε πολιτικές για την αγορά εργασίας τις οποίες είχαν σχεδιάσει από κοινού εκπρόσωποι των εργαζομένων και των εργοδοτών, ή σε δομές συλλογικών διαπραγματεύσεων που είχαν σταδιακά προσαρμοστεί στις προκλήσεις μιας μεταβαλλόμενης οικονομίας. Ο κοινωνικός διάλογος συνέβαλε άμεσα στη διατήρηση θέσεων εργασίας κατά την διάρκεια της κρίσης, ιδίως μέσω των βραχυπρόθεσμων εργασιακών ρυθμίσεων. Κατά την ανάκαμψη, ο κοινωνικός διάλογος μπορεί να προωθήσει τις προϋποθέσεις για τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την ποιότητά τους, συμβάλλοντας στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας και τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας, σε καλύτερη αντιστοίχιση προσφοράς και ζήτησης εργασίας ή στη δημιουργία εργασιακού περιβάλλοντος περισσότερο ευνοϊκού για τις επενδύσεις και τη βιώσιμη ανάπτυξη. Μπορεί επίσης να διευκολύνει τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της παγκοσμιοποίησης, καθώς και των τεχνολογικών, δημογραφικών και κλιματικών αλλαγών. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, ο κοινωνικός διάλογος δεν κατάφερε να αποδώσει στο μέγιστο των δυνατοτήτων του. Βρέθηκε υπό ιδιαίτερη πίεση στις χώρες που πλήττονται περισσότερο από την οικονομική κρίση. Ακόμη και στις χώρες όπου ο κοινωνικός διάλογος ήταν σχετικά αποδοτικός, η κρίση είχε αρνητικές συνέπειες στη λειτουργία του. Συνεπώς είναι αναγκαίο να βελτιωθεί περαιτέρω η λειτουργία και η αποτελεσματικότητα του κοινωνικού διαλόγου σε ορισμένα κράτη μέλη. 1 Οι κοινωνικοί εταίροι πρέπει να διακρίνονται σαφώς από άλλες οργανώσεις που εκπροσωπούν την κοινωνία των πολιτών. 6232/16 ΔΙ,ΔΠ/γομ/ΔΠ 2
1. ΔΙΑΣΚΕΨΗ ΥΨΗΛΟΥ ΕΠΙΠΕΔΟΥ ΤΗΣ 5ης ΜΑΡΤΙΟΥ 2015 Η Ευρωπαϊκή Ένωση προάγει τον κοινωνικό διάλογο (άρθρο 152 της ΣΛΕΕ), λαμβάνοντας υπόψη την ποικιλομορφία των εθνικών συστημάτων και την αυτονομία των κοινωνικών εταίρων. Αναγνωρίζοντας την ανάγκη να αναπτυχθεί ξανά και να ενισχυθεί η λειτουργία των κοινωνικών εταίρων στις πολιτικές και τις μεταρρυθμίσεις που οδηγούν στην ανάκαμψη, η Επιτροπή αποφάσισε να δώσει νέα ώθηση στον κοινωνικό διάλογο. Μια υψηλού επιπέδου διάσκεψη που σηματοδότησε την νέα αρχή για τον κοινωνικό διάλογο πραγματοποιήθηκε στις 5 Μαρτίου 2015 στις Βρυξέλλες. Σε αυτήν μετείχαν οι επικεφαλής των θεσμικών οργάνων της ΕΕ και των ευρωπαϊκών και εθνικών κοινωνικών εταίρων σε διακλαδικό και κλαδικό επίπεδο. Στη διάσκεψη συζητήθηκε η συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων στην οικονομική διακυβέρνηση σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο, καθώς και η ανάμειξή τους στη χάραξη πολιτικής και τη νομοθέτηση της ΕΕ. Ο Πρόεδρος κ. Juncker τόνισε ότι η νέα αρχή για τον κοινωνικό διάλογο πρέπει να πραγματοποιηθεί σε επίπεδο τόσο ενωσιακό όσο και εθνικό, και στο πλαίσιο τόσο τριμερούς όσο και διμερούς κοινωνικού διαλόγου. Οι κοινωνικοί εταίροι και η Επιτροπή συμφώνησαν ότι η νέα αρχή για τον κοινωνικό διάλογο πρέπει να έχει τους εξής στόχους: 1) την ουσιαστικότερη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων στο Ευρωπαϊκό Εξάμηνο, 2) την ισχυρότερη έμφαση στην ανάπτυξη ικανοτήτων των εθνικών κοινωνικών εταίρων, 3) την ενισχυμένη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων στη χάραξη πολιτικής και τη νομοθέτηση της ΕΕ και 4) τη σαφέστερη σχέση μεταξύ των συμφωνιών των κοινωνικών εταίρων και το θεματολόγιο για τη βελτίωση της νομοθεσίας. 2. ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΟΜΑΔΕΣ Οι κοινωνικοί εταίροι της ΕΕ και η Επιτροπή συνέστησαν δύο θεματικές ομάδες για να εδραιώσουν τις αντίστοιχες δεσμεύσεις τους και να παρακολουθήσουν τη συνέχιση της νέας αρχής. Οι θεματικές ομάδες αποτελούνταν από εκπροσώπους των κοινωνικών εταίρων (σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο και σε διακλαδικό και κλαδικό επίπεδο). Παρίσταντο επίσης ακόλουθοι από την προηγούμενη, την παρούσα και τις μελλοντικές προεδρίες (Λετονία, Λουξεμβούργο, Κάτω Χώρες, Σλοβακία και Μάλτα). Οι θεματικές ομάδες υπέβαλαν έκθεση στην Επιτροπή Κοινωνικού Διαλόγου (SDC). 6232/16 ΔΙ,ΔΠ/γομ/ΔΠ 3
Η πρώτη και η δεύτερη συνεδρίαση της θεματικής ομάδας 1 Κοινωνικός διάλογος, οικονομική διακυβέρνηση και ανάπτυξη ικανοτήτων πραγματοποιήθηκαν στις 2 Ιουλίου και στις 27 Οκτωβρίου. Η θεματική ομάδα εξέτασε τη συμμετοχή και τις θέσεις των εθνικών και ευρωπαϊκών οργανώσεων κοινωνικών εταίρων κατά την αξιολόγηση, τον σχεδιασμό, την έγκριση και την υλοποίηση σχετικών με το Εξάμηνο μεταρρυθμίσεων και πολιτικών εθνικού επιπέδου. Οι συμμετέχοντες έκριναν ότι, ενώ η συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων σε επίπεδο ΕΕ έχει βελτιωθεί σημαντικά κατά τα τελευταία χρόνια με την τακτική ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των κοινωνικών εταίρων και των θεσμικών οργάνων της ΕΕ σε επίσημα και ανεπίσημα πλαίσια, υπάρχει περιθώριο για περαιτέρω βελτιώσεις σε εθνικό επίπεδο 2. Ειδικότερα, η συμμετοχή των εθνικών κοινωνικών εταίρων στην προετοιμασία των εθνικών προγραμμάτων μεταρρυθμίσεων καθώς και τον σχεδιασμό και την υλοποίηση των σχετικών μεταρρυθμίσεων πολιτικής θα μπορούσε να ενισχυθεί, με παράλληλο σεβασμό των εθνικών πρακτικών 3. Η προσάρτηση των απόψεων των κοινωνικών εταίρων στα εθνικά προγράμματα μεταρρυθμίσεων θεωρήθηκε καλή πρακτική. Η θεματική ομάδα 1 εξέτασε επίσης τη λειτουργία του κοινωνικού διαλόγου στα κράτη μέλη. Σε γενικές γραμμές οι συμμετέχοντες συμμερίζονται την άποψη ότι η εύρυθμη λειτουργία του κοινωνικού διαλόγου απαιτεί κατάλληλο πλαίσιο τόσο για τον διμερή όσο και για τον τριμερή κοινωνικό διάλογο. Η θεματική ομάδα συζήτησε ιδίως ζητήματα που σχετίζονται με την αντιπροσωπευτικότητα των κοινωνικών εταίρων (με συνέπειες όσον αφορά τα μέλη τους και τις εντολές διαπραγμάτευσης) και την ανάγκη για τις κατάλληλες ικανότητες (συμπεριλαμβανομένων των αναλυτικών και των νομικών) ώστε να δημιουργηθούν αρκετά ισχυρές οργανώσεις. Ανέφερε επίσης ότι πρέπει να υπάρξει ένα κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο για τους κοινωνικούς εταίρους ώστε να συμμετάσχουν σε διμερή και τριμερή διάλογο. Η ομάδα επεσήμανε επίσης την ανάγκη να διασφαλισθούν κατάλληλοι χρηματοδοτικοί πόροι και υποστήριξη για τις δραστηριότητες ανάπτυξης ικανοτήτων, κυρίως μέσω των κοινωνικών εταίρων και των εθνικών πόρων, αλλά ενδεχομένως και μέσω της χρήσης ενωσιακών κονδυλίων (ιδίως του ΕΚΤ και των προνομιακών γραμμών του προϋπολογισμού που προορίζονται για τον κοινωνικό διάλογο). Αυτό το τελευταίο απαιτεί στενό συντονισμό των σχετικών δημόσιων αρχών και των κοινωνικών εταίρων κατά τη φάση υλοποίησης, καθώς και παρακολούθηση και αξιολόγηση ώστε να εξασφαλισθούν ικανοποιητικά αποτελέσματα. 2 3 Το Eurofound υπέβαλε το σχέδιο μελέτης με θέμα τον ρόλο των κοινωνικών εταίρων στο Ευρωπαϊκό Εξάμηνο. Σύμφωνα με τις νέες διατάξεις της κατευθυντήριας γραμμής για την απασχόληση 7 με θέμα τον κοινωνικό διάλογο. 6232/16 ΔΙ,ΔΠ/γομ/ΔΠ 4
Η θεματική ομάδα 2 Κοινωνικός διάλογος, χάραξη πολιτικής και νομοθέτηση πραγματοποίησε τις πρώτες δύο συνεδριάσεις της στις 15 Ιουλίου και στις 10 Νοεμβρίου. Η ομάδα συζήτησε τη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων στη χάραξη πολιτικής και τη νομοθέτηση στο πλαίσιο πρωτοβουλιών στον κοινωνικό και στον εργασιακό τομέα, καθώς και σε άλλους τομείς πολιτικής 4. Αναγνωρίστηκε ότι τριμερή φόρουμ όπως η τριμερής κοινωνική σύνοδος κορυφής, ο μακροοικονομικός διάλογος και η Επιτροπή Κοινωνικού Διαλόγου 5 επιτρέπουν στα θεσμικά όργανα της ΕΕ και τους κοινωνικούς εταίρους να ανταλλάσσουν απόψεις σχετικά με σημαντικές νέες εξελίξεις πολιτικής, όπως η πρόσβαση των προσφύγων στις εθνικές αγορές εργασίας. Η λειτουργία και ο αντίκτυπος αυτών των φόρουμ θα ενισχυθεί, κατά το δυνατόν. Οι συμμετέχοντες τόνισαν την ανάγκη να αξιοποιηθεί η εμπειρογνωμοσύνη των κοινωνικών εταίρων όταν εκπονούνται πρωτοβουλίες της ΕΕ και άρχισαν να διερευνούν ποια κοινά χαρακτηριστικά μπορεί να έχει η ουσιαστική συμμετοχή σε ευρωπαϊκό επίπεδο, πέρα από τη διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους βάσει της Συνθήκης. Συμφώνησαν επίσης ότι οι κοινωνικοί εταίροι και τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, ενώ θα σέβονται τις αντίστοιχες αρμοδιότητες και την αυτονομία τους, πρέπει να στηρίζουν τις συνέργειες μεταξύ των προγραμμάτων εργασίας τους ώστε να βελτιωθεί η επίτευξη των κοινών στόχων. Προσέτι, η ομάδα είχε μια πρώτη ανταλλαγή απόψεων γύρω από την έννοια της αντιπροσωπευτικότητας σε επίπεδο ΕΕ, ιδίως στις περιπτώσεις όπου οι κοινωνικοί εταίροι ζήτησαν οι συμφωνίες τους να εφαρμοστούν με ενωσιακές νομοθετικές πράξεις. Στη συζήτηση αναφέρθηκαν ιδίως τα υφιστάμενα κριτήρια αντιπροσωπευτικότητας σε εθνικό και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, καθώς και η εφαρμογή των μεθόδων που εφαρμόζονται ήδη 6. Η θεματική ομάδα συζήτησε επίσης την υλοποίηση της δέσμης μέτρων για τη βελτίωση της νομοθεσίας, ιδίως σε περίπτωση τέτοιων συμφωνιών. Οι συμμετέχοντες υπενθύμισαν την ανάγκη να γίνεται σεβαστός ο συγκεκριμένος ρόλος των κοινωνικών εταίρων. Υπογραμμίστηκε επίσης ότι είναι απαραίτητο οι κοινωνικοί εταίροι να συμβάλλουν στον εμπλουτισμό της βάσης τεκμηρίωσης που στηρίζει τη συμφωνία τους, ενημερώνοντας παράλληλα τις εθνικές δημόσιες αρχές σχετικά με την προετοιμασία της συμφωνίας. Η τελευταία συνεδρίαση των θεματικών ομάδων έγινε από κοινού στις 26 και 27 Ιανουαρίου 2016 με τη συμμετοχή των αντιπροσωπιών και των δύο ομάδων. Το μεγαλύτερο μέρος της συνάντησης αφιερώθηκε σε ομαδικές και διμερείς συζητήσεις μεταξύ των κοινωνικών εταίρων. Με βάση τις συζητήσεις στις θεματικές ομάδες, οι κοινωνικοί εταίροι της ΕΕ διαπραγματεύτηκαν μια πρόταση κοινής δήλωσης με θέμα την νέα αρχή για τον κοινωνικό διάλογο. 4 5 6 Που δεν εμπίπτουν στα άρθρα 154 και 155 της ΣΛΕΕ και την επίσημη διαδικασία διαβούλευσης των δύο σταδίων. Σε τριμερές πλαίσιο με την Επιτροπή. Το Eurofound υπέβαλε το σχέδιο μελέτης με θέμα την έννοια της αντιπροσωπευτικότητας σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. 6232/16 ΔΙ,ΔΠ/γομ/ΔΠ 5
3. ΕΠΑΚΟΛΟΥΘΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥΣ ΕΤΑΙΡΟΥΣ Η Επιτροπή εξακολούθησε και ενίσχυσε τη διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους σε διαφόρους τομείς. Όσον αφορά την συμμετοχή στο ευρωπαϊκό εξάμηνο, η Επιτροπή ζήτησε τη γνώμη των ευρωπαίων κοινωνικών εταίρων σχετικά με τα προβλήματα και τις πιθανές προτεραιότητες για την ετήσια επισκόπηση της ανάπτυξης για το 2016 (23 Σεπτεμβρίου). Στην ανακοίνωση σχετικά με «τα βήματα για την Ολοκλήρωση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης» της 21ης Οκτωβρίου 2015 αναφέρεται ότι οι αντιπροσωπείες της Επιτροπής στα κράτη μέλη θα διαβουλεύονται με τους εθνικούς κοινωνικούς εταίρους σχετικά με τα προκαθορισμένα σημαντικά στάδια του Εξαμήνου. Τα μέτρα αυτά συμπληρώνονται με την ενίσχυση του διαλόγου με τους κοινωνικούς εταίρους κατά τη διάρκεια των αποστολών των σχετικών με το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο τόσο σε πολιτικό όσο και σε τεχνικό επίπεδο. Στόχος της Επιτροπής είναι να εξασφαλίσει ότι οι διαβουλεύσεις αυτές θα ακολουθούν μια συνεπή προσέγγιση σε όλα τα κράτη μέλη ώστε να είναι δυνατή η κατάλληλη και ισόρροπη συμμετοχή των εθνικών κοινωνικών εταίρων, με παράλληλο σεβασμό των εκάστοτε εθνικών πρακτικών. Τον Ιανουάριο του 2016, η Επιτροπή δημοσίευσε την νέα έκδοση της επιθεώρησης «Απασχόληση και κοινωνικές εξελίξεις στην Ευρώπη» που εξετάζει ειδικότερα τη συμμετοχή των εθνικών κοινωνικών εταίρων στο Ευρωπαϊκό Εξάμηνο και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι χρειάζεται να καταβληθούν περισσότερες προσπάθειες ώστε να εξασφαλιστεί στενότερη συνεργασία των κοινωνικών εταίρων στις σχετικές πολιτικές και μεταρρυθμίσεις σε επίπεδο κρατών μελών. Όσον αφορά την ανάπτυξη ικανοτήτων, οι υπηρεσίες της Επιτροπής παρουσίασαν την νέα αρχή για τον κοινωνικό διάλογο στην συνεδρίαση ολομελείας της επιτροπής του ΕΚΤ (3 Ιουνίου 2015). Ειδικότερα, τα κράτη μέλη εκλήθησαν να παράσχουν περισσότερες πληροφορίες σχετικά και να διασφαλίσουν την παρακολούθηση της χρήσης του ΕΚΤ υπέρ της ανάπτυξης ικανοτήτων των οργανώσεων των κοινωνικών εταίρων κατά την προηγούμενη και κατά την τρέχουσα περίοδο χρηματοδότησης. Χαρτογράφηση της τρέχουσας στήριξης που παρέχει το ΕΚΤ για την ανάπτυξη ικανοτήτων των κοινωνικών εταίρων θα καταστεί διαθέσιμη πριν από τα τέλη Μαρτίου του 2016. Επιπλέον, η Επιτροπή διοργάνωσε εργαστήριο στις «Ημέρες ελεύθερης προσέλευσης» (Open Days) τον Οκτώβριο του 2015 υπ όψιν των διαχειριστικών αρχών και των κοινωνικών εταίρων σχετικά με τη χρήση του ΕΚΤ για την ανάπτυξη ικανοτήτων των κοινωνικών εταίρων. Οι προνομιακές γραμμές του προϋπολογισμού της ΕΕ που προορίζονται για τον κοινωνικό διάλογο προάγουν και την διασυνοριακή συνεργασία μέσω σχεδίων για τον προσδιορισμό των ορθών πρακτικών και την διοργάνωση δραστηριοτήτων αμοιβαίας μάθησης για την ανάπτυξη ικανοτήτων σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Το κεφάλαιο για τον κοινωνικό διάλογο στην νέα επιθεώρηση «Απασχόληση και κοινωνικές εξελίξεις στην Ευρώπη» πραγματεύεται την λειτουργία και την αποτελεσματικότητα του κοινωνικού διαλόγου σε εθνικό επίπεδο και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι κοινωνικοί εταίροι χρειάζονται κατάλληλες ικανότητες για να συμμετέχουν σε εποικοδομητικό διμερή διάλογο. 6232/16 ΔΙ,ΔΠ/γομ/ΔΠ 6
Επιπλέον, η Επιτροπή εισήγαγε συστηματικότερη διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους κατά την χάραξη πολιτικής και την νομοθέτηση της ΕΕ (πέρα των τυπικών διαδικασιών που ισχύουν για τις πρωτοβουλίες κοινωνικής πολιτικής όπως αναφέρονται στο άρθρο 153 ΣΛΕΕ). Έλαβε δε την μορφή τριών ειδικών ακροάσεων με διακλαδικούς και κλαδικούς κοινωνικούς εταίρους σχετικά με την πρωτοβουλία για την μακροχρόνια ανεργία, την επικείμενη δέσμη μέτρων για την κινητικότητα και την σχεδιαζόμενη στρατηγική για τις δεξιότητες. Οι κοινωνικοί εταίροι της ΕΕ συναντήθηκαν επίσης με τον πρώτο αντιπρόεδρο κ. Timmermans για την δέσμη μέτρων για την βελτίωση της νομοθεσίας, με τον αντιπρόεδρο κ. Katainen για το επενδυτικό σχέδιο, με τον αντιπρόεδρο κ. Ansip για την ψηφιακή ενιαία αγορά και με τον αντιπρόεδρο κ. Šefčovič για την Ενεργειακή Ένωση. Η Επιτροπή δρομολόγησε ένα πρώτο στάδιο διαβούλευσης με τους κοινωνικούς εταίρους, όπως προβλέπεται στο άρθρο 154 ΣΛΕΕ, σχετικά με την «ενημέρωση και την διαβούλευση με τους εργαζομένους» τον Απρίλιο του 2015 και για την «καλύτερη ισορροπία μεταξύ εργασίας και ιδιωτικής ζωής» τον Οκτώβριο του 2015. Στις 19 Μαΐου 2015, η Επιτροπή ενέκρινε δέσμη μέτρων για τη βελτίωση της νομοθεσίας, η οποία επιβεβαιώνει τον ρόλο που προβλέπεται για τους κοινωνικούς εταίρους στη Συνθήκη και ζητεί την διαβούλευση των κοινωνικών εταίρων σε τομείς με ενδεχόμενο αντίκτυπο στο κοινωνικό πεδίο και στην απασχόληση. Η δέσμη μέτρων παρέχει επίσης κατευθυντήριες γραμμές οι οποίες υπενθυμίζουν την διαδικασία που πρέπει να ακολουθήσει η Επιτροπή κατά την αξιολόγηση συμφωνιών των κοινωνικών εταίρων, σχετικά με τις οποίες τα συμβαλλόμενα μέρη έχουν ζητήσει την εφαρμογή τους με απόφαση του Συμβουλίου, ενώ καλούνται οι κοινωνικοί εταίροι να δημοσιοποιήσουν τις συμφωνίες τους. Σε επίπεδο Συμβουλίου, η επακολούθηση στη νέα αρχή εξετάστηκε στο πλαίσιο των τριμερών κοινωνικών συνόδων κορυφής (19 Μαρτίου και 15 Οκτωβρίου) και κατά το άτυπο Συμβούλιο EPSCO της Ρίγας που ήταν αφιερωμένο στον κοινωνικό διάλογο (21-22 Απριλίου) και στο Συμβούλιο EPSCO του Οκτωβρίου. Τακτικές ανταλλαγές πραγματοποιήθηκαν στα βασικά στάδια του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου μεταξύ των κοινωνικών εταίρων της ΕΕ και της Επιτροπής Απασχόλησης και της Επιτροπής Κοινωνικής Προστασίας. Στις κατευθυντήριες γραμμές για την απασχόληση που ενέκρινε το Συμβούλιο στις 5 Οκτωβρίου 2015 καλούνται να εμπλακούν οι εθνικοί κοινωνικοί εταίροι στον σχεδιασμό και την υλοποίηση σχετικών μεταρρυθμίσεων και πολιτικών και υπογραμμίζεται η ανάγκη για στήριξη προς τη βελτίωση της λειτουργίας και της αποτελεσματικότητας του κοινωνικού διαλόγου στα κράτη μέλη. Επιπλέον, η ανάγκη να προαχθεί η ανάπτυξη ικανοτήτων και να εμπλακούν οι εθνικοί κοινωνικοί εταίροι στο Ευρωπαϊκό Εξάμηνο συζητήθηκε σε ειδική διάσκεψη και σε φόρουμ κοινωνικών εταίρων υπό την αιγίδα της λετονικής Προεδρίας (30 και 31 Μαρτίου). 6232/16 ΔΙ,ΔΠ/γομ/ΔΠ 7
Διακλαδικοί κοινωνικοί εταίροι της ΕΕ παρουσίασαν στις 14 Ιουλίου 2015 την εις βάθος ανάλυση της απασχόλησης και το κοινό πρόγραμμα εργασιών τους για την περίοδο 2015-2017. Εκ των οκτώ προτεραιοτήτων τους, οι κοινωνικοί εταίροι άρχισαν διαπραγματεύσεις για μια αυτόνομη συμφωνία-πλαίσιο σχετικά με την παράταση του επαγγελματικού βίου (προτεραιότητα 1) και συνέστησαν ομάδα εργασίας προκειμένου να μελετήσει την εφαρμογή των προηγούμενων αυτόνομων συμφωνιών-πλαισίων από τα μέλη τους με στόχο την προώθηση της ανάπτυξης ικανοτήτων και την καλύτερη εφαρμογή των αποτελεσμάτων (προτεραιότητα 8). Οι διακλαδικοί κοινωνικοί εταίροι της ΕΕ προβλέπουν επίσης την έγκριση κοινών συμπερασμάτων για την καλύτερη ισορροπία μεταξύ εργασίας και ιδιωτικής ζωής (προτεραιότητα 2). Οι υπόλοιπες πέντε προτεραιότητες προβλέπουν ανταλλαγές απόψεων και κοινές δραστηριότητες σχετικά με την κινητικότητα και τη μετανάστευση (προτεραιότητα 3), τις επενδύσεις και τη δημιουργία θέσεων εργασίας (προτεραιότητα 4), την ψηφιοποίηση και τις δεξιότητες (προτεραιότητα 5), ενεργητικές πολιτικές για την αγορά εργασίας (προτεραιότητα 6) και απασχόληση των νέων (προτεραιότητα 7). Οι κλαδικοί κοινωνικοί εταίροι της ΕΕ που δραστηριοποιούνται σε 43 διαφορετικές επιτροπές κλαδικού κοινωνικού διαλόγου οι οποίες εκπροσωπούν το 75% του εργατικού δυναμικού, εξακολούθησαν να παράγουν αποτελέσματα στα αντίστοιχα κοινά προγράμματα εργασιών τους, μεταξύ άλλων με κοινά προϊόντα όπως κοινές γνώμες, δηλώσεις ή σχέδια σχετικά με θέματα που σχετίζονται με τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την αντιστοίχιση προσφοράς και ζήτησης εργασίας, τις δεξιότητες και τις μαθητείες, την κινητικότητα και τη μετανάστευση, την ενέργεια και την κλιματική αλλαγή, την ψηφιοποίηση και τη συνεργατική οικονομία. Οι κλαδικοί κοινωνικοί εταίροι της ΕΕ υπέγραψαν επίσης συμφωνίες των οποίων ζήτησαν την εφαρμογή μέσω ενωσιακών νομοθετημάτων σε δύο κλάδους (αλιεία θαλάσσης το 2013 και κεντρικές διοικήσεις το 2015). Δύο ακόμη κλάδοι στοχεύουν επίσης στην υπογραφή συμφωνιών το 2016 (κομμωτές και θαλάσσιες μεταφορές). Σημαντική πρόοδος έχει επιτευχθεί στην εκπλήρωση των δεσμεύσεων που ανελήφθησαν πριν από ένα έτος στο πλαίσιο της «Νέας αρχής για τον κοινωνικό διάλογο». Θα συνεχίσουμε τις προσπάθειες αυτές στα επόμενα έτη ακολουθώντας τις εξής δύο βασικές αρχές: 1) Ο κοινωνικός διάλογος της ΕΕ δεν μπορεί να έχει αποτελέσματα χωρίς εύρυθμο και ουσιαστικό κοινωνικό διάλογο και ευνοϊκότερο θεσμικό πλαίσιο στο εθνικό επίπεδο. 2) Ο τριμερής συντονισμός, με την συμμετοχή των δημοσίων αρχών, πρέπει να βασίζεται σε ισχυρό διμερή κοινωνικό διάλογο. Αυτό ισχύει τόσο στο επίπεδο της ΕΕ όσο και στα κράτη μέλη. 6232/16 ΔΙ,ΔΠ/γομ/ΔΠ 8