Ελλάδα-Ιταλία. Διάλογοι μεταξφ δφο πολιτιςμών ΕΛΛΗΝΕΣ ΖΩΓΡΑΦΟΙ ΣΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑ ΙΤΑΛΟΙ ΖΩΓΡΑΦΟΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (16 ος -19 ος αι.) Auditorium Ιταλικοφ Μορφωτικοφ Ινςτιτοφτου Ακθνών, Πατθςίων 47 Κφκλοσ ςυναντιςεων ςε ςυνδιοργάνωςθ με το Κζντρο Μελετϊν Ιονίου τα ελλθνικά με μετάφραςθ ςτα ιταλικά τόχοσ αυτισ τθσ ςειράσ των επιςτθμονικϊν διαλζξεων που κα πραγματοποιθκοφν ςτο Ιταλικό Μορφωτικό Ινςτιτοφτο Ακθνϊν είναι να παρουςιαςτεί ςτο ευρφ κοινό θ καλλιτεχνικι δραςτθριότθτα και να αναλυκεί το ζργο Ελλινων ηωγράφων που δραςτθριοποιικθκαν ςε διάφορεσ πόλεισ τθσ Ιταλίασ από τον 16ο ζωσ τον 19ο αιϊνα άλλοι μζνοντασ πιςτοί ςτθ βυηαντινότροπθ τεχνοτροπία άλλοι ενταςςόμενοι ςτισ τοπικζσ εικαςτικζσ ςχολζσ και ρεφματα ακολουκϊντασ τισ καλλιτεχνικζσ τάςεισ τθσ εποχισ, κακϊσ και Ιταλϊν ηωγράφων που άςκθςαν τθν τζχνθ τουσ ςτθν Ελλάδα, ιδιαίτερα κατά τον 18ο και τον 19ο αιϊνα, δθμιουργϊντασ εργαςτιρια και κφκλουσ μακθτϊν. Η Βενετία, θ Ρϊμθ, θ Νεάπολθ και άλλεσ ιταλικζσ πόλεισ φιλοξζνθςαν τθ γόνιμθ εικαςτικι δραςτθριότθτα ςπουδαίων Ελλινων καλλιτεχνϊν, όπωσ ο Δαμαςκθνόσ, ο Κλόντηασ, ο Πουλάκθσ, ο Θεοτοκόπουλοσ, ο Βαςιλάκθσ (Αλιζνςε), ο Κορζνςιοσ και πολλοί άλλοι. Αντίςτροφα, ηωγράφοι τθσ Κζρκυρασ, τθσ Κεφαλονιάσ και τθσ Ζακφνκου διαμόρφωςαν τθν τζχνθσ τουσ ςε εργαςτιρια ςθμαντικϊν Ιταλϊν ηωγράφων ςτθν Ιταλία ι ςτα ελλθνικά νθςιά ςυμβάλλοντασ ςτθ δθμιουργία τθθσ Επτανθςιακισ χολισ ηωγραφικισ, ενϊ αργότερα ζδραςαν ςτθν Ακινα οι Ιταλοί ηωγράφοι Ραφαιλ Σςεκόλι, Βικζντιοσ και τζφανοσ Λάντηα. τθ ςειρά των διαλζξεων που οργανϊνεται από το Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτοφτο Αθηνών ςε ςυνεργαςία με το Κέντρο Μελετών Ιονίου, ζχουν κλθκεί να ομιλιςουν ειδικοί επιςτιμονεσ, κακθγθτζσ Πανεπιςτθμίων και ιςτορικοί τθσ τζχνθσ, που κα αναφερκοφν ςτθ δραςτθριότθτα και κα αναλφςουν το ζργο επιλεγμζνων Ελλινων και Ιταλϊν εικαςτικϊν δθμιουργϊν. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: Τετάρτη 16 Οκτωβρίου 2013 / 19.00 Μαρία Κωνςταντουδάκθ-Κιτρομθλίδου Κακθγιτρια Βυηαντινισ Αρχαιολογίασ και Σζχνθσ, Σμιμα Ιςτορίασ και Αρχαιολογίασ, Διευκφντρια του Μουςείου Αρχαιολογίασ και Ιςτορίασ τθσ Σζχνθσ, Πανεπιςτιμιο Ακθνϊν Ζλλθνεσ ηωγράφοι ςτθ βενετικι λιμνοκάλαςςα τον 16ο αιώνα τισ αξιόλογεσ προςωπικότθτεσ τθσ ελλθνικισ διαςποράσ ςτθ Βενετία τον 16ο αιϊνα περιλαμβάνονται ςθμαντικοί καλλιτζχνεσ, όπωσ ο Δομινικοσ Θεοτοκόπουλοσ και ο Μιχαιλ Δαμαςκθνόσ, αλλά και λιγότερο γνωςτοί ηωγράφοι, οι περιςςότεροι Κρθτικοί. Εκπαιδευμζνοι ςτθ βυηαντινι παράδοςθ, επθρεάηονται ωςτόςο δθμιουργικά από τθν περιρρζουςα ατμόςφαιρα, όπου δζςποηαν μεγάλα ονόματα τθσ βενετικισ ηωγραφικισ, με αποτζλεςμα τθν εξζλιξθ τθσ τζχνθσ τουσ. Τετάρτη 30 Οκτωβρίου 2013 / 19.00 Παναγιϊτθσ Ιωάννου Κακθγθτισ Ιςτορίασ τθσ Σζχνθσ τθσ Ευρωπαϊκισ Δφςθσ, Πανεπιςτιμιο Κριτθσ - Ινςτιτοφτο Μεςογειακϊν πουδϊν Ζλλθνεσ ηωγράφοι ςτισ ιταλικζσ αυλζσ το πλαίςιο τθσ ποικίλθσ δράςθσ ελλθνικισ καταγωγισ καλλιτεχνϊν ςτθν ιταλικι χερςόνθςο, εξετάηονται οριςμζνεσ περιπτϊςεισ καλλιτεχνϊν που δοφλεψαν για λογαριαςμό διαφόρων θγεμόνων.
Επί παραδείγματι: οι Πζτροσ Κοντόπουλοσ, Αλζξανδροσ Cesati και Ιωάννθσ Αγιομαφρασ ςτθν παπικι αυλι, ο Βελιςςάριοσ Κορζνςιοσ ςτθν αυλι των ιςπανϊν αντιβαςιλζων τθσ Νεάπολθσ και άλλοι. Τετάρτη 6 Νοεμβρίου 2013 / 19.00 Νίκοσ Γ. Μοςχονάσ Ιςτορικόσ και κριτικόσ τζχνθσ, ομοτ. Διευκυντισ Ερευνϊν, ΕΙΕ Οι ιςτορικζσ ςυνκζςεισ του Αντώνιου Βαςιλάκθ-Αλιζνςε ςτθ Βενετία Ο ελλθνικισ καταγωγισ ηωγράφοσ Αντϊνιοσ Βαςιλάκθσ, γνωςτόσ ωσ L Aliense (1556-1629), που ζδραςε ςτθ Βενετία και ςε άλλεσ ιταλικζσ πόλεισ, ςυνζκεςε αξιόλογα ζργα με κρθςκευτικό, ιςτορικό, πολιτικό ι αλλθγορικό περιεχόμενο. Ανάμεςα ςε αυτά ξεχωριςτό ενδιαφζρον παρουςιάηουν οι ιςτορικζσ ςυνκζςεισ που εκτζλεςε ςτο Δουκικό Μζγαρο τθσ Βενετίασ με κρατικι ανάκεςθ. Τετάρτη 27 Νοεμβρίου 2013 / 19.00 Δθμιτριοσ Σριανταφυλλόπουλοσ Oμοτ. Κακθγθτισ Βυηαντινισ Αρχαιολογίασ, Πανεπιςτιμιο Κφπρου Αντιγράφοντασ ζνα βενετό ςτθν Κζρκυρα: ο Πάολο Βερονζηε ςτον Άγιο Σπυρίδωνα Σα γεγονότα είναι γνωςτά: ςτα 1727 ο Μανιάτθσ ηωγράφοσ Παναγιϊτθσ Δοξαράσ, αξιωματικόσ και ιππότθσ τθσ Γαλθνοτάτθσ, εκτελεί ςτθν οροφι (ουρανία, soffitto) του προςκυνθματικοφ ναοφ του Αγίου πυρίδωνοσ ςτθν Κζρκυρα ςειρά ελαιογραφιϊν με κζμα τον βίο του Κυπρίου αγίου. το φφοσ μιμείται τον βενετικό μανιεριςμό και ιδιαίτερα εκείνον του Paolo Veronese (ι Paolo Caliari, 1528-1588), αντιγράφοντασ μάλιςτα ενίοτε ςυγκεκριμζνεσ λεπτομζρειεσ. Σο γεγονόσ είχε εξαιρετικι ςθμαςία τόςο για τθ μεταβυηαντινι όςο και για τθ νεοελλθνικι τζχνθ, αφοφ εγκαινίαςε τθ λεγόμενθ Επτανθςιακι χολι ηωγραφικισ και είναι ςθμαδιακό από πολλζσ πλευρζσ καλλιτεχνικι/αιςκθτικι, κρθςκευτικι/ εκκλθςιαςτικι, πολιτιςμικι. Μερικζσ πλευρζσ αυτοφ του πολφςθμου, πολυςυηθτθμζνου φαινομζνου κα επιχειριςουμε να δοφμε ςτθν ανακοίνωςι μασ. Τετάρτη 4 Δεκεμβρίου 2013 / 19.00 Ευγενία Δρακοποφλου Ιςτορικόσ τζχνθσ, Διευκφντρια ζρευνασ, Ινςτιτοφτο Ιςτορικϊν Eρευνϊν, ΕΙΕ Ζλλθνεσ ηωγράφοι κρθςκευτικισ τζχνθσ ςτθν Ιταλία του 18ου και 19ου αιώνα Η ομιλία εςτιάηει ςτθ δραςτθριότθτα των ηωγράφων, που διακόςμθςαν ορκόδοξουσ ναοφσ, ςε μεγάλεσ πόλεισ τθσ Ιταλίασ, αλλά και ςε μικρότερα κζντρα, κυρίωσ ςτο νότο τθσ χϊρασ. Ιδιαίτερθ προςοχι κα δοκεί ςτισ ιςτορικζσ και κοινωνικζσ ςυνκικεσ, που ευνόθςαν αυτιν τθν καλλιτεχνικι δραςτθριότθτα, ςτθν προζλευςθ των ηωγράφων και ςτθν τεχνοτροπία που προτίμθςαν για τισ τοιχογραφίεσ και τισ φορθτζσ εικόνεσ. Τετάρτη 18 Δεκεμβρίου 2013 / 19.00 Δθμιτριοσ Παυλόπουλοσ Κακθγθτισ Ιςτορίασ τθσ Σζχνθσ, Πανεπιςτιμιο Ακθνϊν Ιταλοί ηωγράφοι ςτθν Ελλάδα του 19ου αιώνα Οι Ιταλοί ηωγράφοι του 19ου αιϊνα ςτθν Ελλάδα διακρίνονται ςε δφο κατθγορίεσ: θ πρϊτθ, πολυαρικμότερθ, περιλαμβάνει τοπιογράφουσ αρχαίων μνθμείων/ερειπίων ςτο κλίμα του ευρωπαϊκοφ περιθγθτιςμοφ, ενϊ θ δεφτερθ, ςαφϊσ ολιγαρικμότερθ, ρεαλιςτζσ προςωπογράφουσ διακοςμθτικϊν ζργων. Τετάρτη 29 Iανουαρίου 2014 / 19.00 Ιωάννθσ Ρθγόπουλοσ Ιςτορικόσ τζχνθσ Θ μετάφραςθ του βιβλίου του Adamo Chiusole, De precetti della Pittura, Vicenza 1781, από τον Νικόλαο Βιςκόντθ ςτθ Ηάκυνκο το 1820. Σχόλια ςτισ παρατθριςεισ του μεταφραςτι
Ο Νικόλαοσ Βιςκόντθσ μεταφράηει το 1820 το βιβλίο του Adamo Chiusole, De precetti della pittura libri IV in versi, που εκδόκθκε ςτθ Βιτςζντςα το 1781 και προςκζτει παρατθριςεισ ςτο ιταλικό εγχειρίδιο. Αυτζσ τισ παρατθριςεισ ςχολιάηει ο ομιλθτισ. Τετάρτη 5 Φεβρουαρίου 2014 / 19.00 Ακθνά χινά Ιςτορικόσ και κριτικόσ τζχνθσ, Πανεπιςτιμιο Ακθνϊν Ελζνθ Μποφκουρθ-Αλταμοφρα (1821-1900) Θ πρώτθ ελλθνίδα ηωγράφοσ ςτθ μετεπαναςτατικι περίοδο Ελζνθ Μπουκοφρθ Αλταμοφρα: θ περιπετειϊδθσ ηωι και το ζργο μιασ από τισ πρϊτεσ ελλθνίδεσ ηωγράφουσ, μετά τθν Απελευκζρωςθ, θ οποία ςποφδαςε ςτθν Ιταλία, ςυνδζκθκε με τα εκεί επαναςταςτικά κινιματα των μζςων του 19ου αιϊνα, εξζφραςε (ςυμβολικά και αλλθγορικά) το πνεφμα τθσ εποχισ που βίωςε και παρ ότι διαςϊκθκαν ελάχιςτα ςχζδια και πίνακζσ τθσ, κεωρείται εντοφτοισ εμβλθματικι φυςιογνωμία για τισ αρχζσ τθσ Νεϊτερθσ Ελλθνικισ Σζχνθσ. Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτοφτο Αθηνών Πατθςίων 47-10433 - Aκινα Tθλ: +30 210 5242646, fax: +30 210 5242714 www.iicatene.esteri.it - eventi.iicatene@esteri.it www.facebook.com/iicatene - www.twitter.com/iicatene
Grecia -Italia Dialoghi tra due culture PITTORI GRECI ATTIVI IN ITALIA PITTORI ITALIANI ATTIVI IN GRECIA (XVI-XIX SEC.) Auditorium IIC Atene, Patission 47 Ciclo di incontri, organizzato con il Centro Studi Ioni In lingua greca con traduzione in italiano Grazie alla preziosa collaborazione con il Centro Studi Ioni, l IIC di Atene organizza un ciclo di conferenze volte a presentare al pubblico l attività artistica dei pittori greci, che hanno operato in diverse città italiane dal XVI al XIX secolo, attraverso l analisi delle loro opere. Alcuni di loro rimasero fedeli alla maniera bizantina mentre altri furono inseriti in scuole d arti figurative locali e in correnti artistiche, seguendo le tendenze dell epoca. Nel corso degli incontri verrà presentata anche l opera degli artisti italiani che, a loro volta, hanno praticato la loro arte pittorica in Grecia tra il XVIII e il XIX secolo, creando laboratori e circoli di studenti. Le città italiane quali Venezia, Roma e Napoli hanno ospitato la prolifica produzione figurativa di celebri pittori greci come Damasceno, Klontzas, Poulakis, Theotokopoulos, Vassilakis (Aliense), Corenzio e molti altri. I pittori di Corfù, di Cefalonia e di Zante, invece, si sono formati presso i laboratori di importanti pittori italiani in Italia o nelle isole greche, contribuendo alla creazione/fondazione della scuola ionica di Pittura mentre, più avanti nel tempo, hanno operato ad Atene i pittori italiani come Raffaello Ceccoli, Vincenzo e Stefano Lanza. Nel ciclo di incontri, organizzato dall IIC Atene in collaborazione con il Centro Studi Ioni, parleranno esperti in materia, professori universitari e storici dell arte che analizzeranno l opera di alcuni dei più importanti pittori greci e italiani. PROGRAMMA: Mercoledì 16 ottobre 2013 / 19:00 Maria Constantoudaki-Kitromilides Professoressa di Archeologia e Arte Bizantina, Dipartimento di Storia e Archeologia, Direttrice del Museo di Archeologia e Storia dell'arte, Università di Atene Pittori greci nella laguna veneziana nel sec. XVI Tra le notevoli personalità della diaspora ellenica a Venezia durante il XVI secolo si annoverano grandi artisti come Dominikos Theotokopoulos e Michele Damasceno, ma anche pittori meno noti, nella maggior parte cretesi. Formatisi nella tradizione bizantina, hanno subito la fertile influenza dell ambiente circostante, dominato da grandi nomi della pittura veneziana, che hanno contribuito a sviluppare la loro arte. Mercoledì 30 ottobre 2013 / 19:00 Panaiotis Ioannou Professore di Storia dell Arte dell Occidente europeo, Università di Creta Istituto di Studi Mediterranei Pittori greci nelle corti d Italia Nell ambito delle molteplici attività di artisti di origine greca in Italia, vengono esaminati alcuni casi di artisti che hanno operato per conto di vari principi. Ad esempio: Petros Kontopoulos, Alexandros Cesati e Ioannis Agiomavras presso la corte papale, Belisario Corenzio presso la corte del viceré spagnolo di Napoli e altri.
Mercoledì 6 novembre 2013 / 19.00 Nikos G. Moschonàs Storico e critico d arte, Em. Direttore di Ricerca, FNRS Le composizioni storiche di Antonio Vassilachi - Aliense a Venezia Il pittore di origine greca Antonio Vassilachi, detto l Aliense (1556-1629), attivo a Venezia ed in altre città italiane, compose notevoli opere di contenuto religioso, storico, politico o allegorico. Tra di esse un particolare interesse presentano le composizioni storiche che realizzò per il Palazzo Ducale di Venezia su incarico pubblico. Mercoledì 27 novembre 2003 / 19.00 Demetrios Triantafyllopoulos Em. Professore di Archeologia bizantina, Università di Cipro Copiando un veneziano a Corfù; Paolo Veronese nella chiesa di S. Spiridione Gli eventi sono noti: nel 1727 il pittore Panagiotis Doxaràs nato a Mani, ufficiale e cavaliere della Serenissima, esegue sul soffitto della chiesa di San Spiridione a Corfù, meta di pellegrinaggio, una serie di dipinti ad olio sulla vita del santo cipriota. Nello stile imita il manierismo veneziano ed in particolare quello di Paolo Veronese (o Paolo Caliari, 1528-1588), copiando a volte anche specifici particolari. I dipinti rappresentano un esempio di eccezionale importanza sia per l arte postbizantina che per quella neoellenica: inaugurarono infatti la cosiddetta scuola ionica di Pittura e sono significativi sotto gli aspetti artistico/estetico, religioso/ecclesiastico e culturale. In questo intervento si cercherà di esaminare alcuni aspetti di questo fenomeno polisemantico e molto dibattuto. Mercoledì 4 dicembre 2013 / 19.00 Eugenia Drakopoulou Storico dell arte, direttrice di Ricerca, Istituto di Ricerche Storiche, FNRS Pittori greci d arte religiosa nell Italia dei sec. XVIII-XIX L intervento si concentra sull attività dei pittori che decorarono chiese ortodosse nelle principali città italiane, ma anche in centri più piccoli, soprattutto nel sud del paese. Particolare attenzione sarà dedicata alle condizioni storiche e sociali che favorirono questa attività artistica, all origine dei pittori e allo stile che predilessero per i loro affreschi e le icone portatili. Mercoledì 18 dicembre 2013 / 19.00 Demetrios Pavlopoulos Prof. di Storia dell Arte, Università di Atene Pittori italiani nella Grecia del XIX secolo I pittori italiani del XIX sec. in Grecia si contraddistinguono in due categorie: la prima, molto più numerosa, comprende i paesaggisti di antichi monumenti / rovine nel clima del Grand Tour europeo, mentre la seconda, chiaramente meno numerosa, pittori di ritratti realistici di opere decorative. Mercoledì 29 gennaio 2014 / 19.00 Ioannis Rigopoulos Storico dell arte La traduzione greca del libro di Adamo Chiusole, De precetti della Pittura, Vicenza 1781, da Nikolaos Visconti a Zante nel 1820. Commenti sulle osservazioni del traduttore Nikolaos Visconti traduce nel 1820 il libro di Adamo Chiusole, De Precetti della pittura libri IV in versi, edito a Vicenza nel 1781 e aggiunge osservazioni sul manuale italiano. Il relatore commenterà le osservazioni in questione.
Mercoledì 5 febbraio 2014 / 19.00 Athena Schinà Storico e critico d Arte, Università di Atene Eleni Boukouri-Altamura (1821-1900): la prima pittrice greca nel periodo post-rivoluzionario Eleni Boukouri-Altamura: la vita avventurosa e l opera di una delle prime pittrici greche, dopo la Liberazione, la quale ha studiato in Italia, entrò in rapporto con i movimenti rivoluzionari della metà del 19 sec., espresse (simbolicamente e allegoricamente) lo spirito dell epoca in cui visse e, anche se non sono stati salvati tanti suoi disegni e dipinti, è ritenuta tuttavia una figura emblematica per l inizio dell arte neoellenica. Istituto Italiano di Cultura di Atene Patission 47-10433 - Atene Tel: +30 210 5242646, fax: +30 210 5242714 www.iicatene.esteri.it - eventi.iicatene@esteri.it www.facebook.com/iicatene - www.twitter.com/iicatene