Λύθνο θαη γλσζηηθέο ιεηηνπξγίεο

1 Λύθνο θαη γλσζηηθέο ιεηηνπξγίεο ε απηή ηε ζπλάληεζε ζα κάζεηε γηα ηελ επίδξαζε ηνπ ιύθνπ πάλσ ζηηο γλσζηηθέο ιεηηνπξγίεο ηνπ εγθεθάινπ. Πσο επεξεάδεηαη ε ςπρηθή δσή ηνπ αλζξώπνπ πνπ πξνζβάιιεηαη από ηελ αζζέλεηα ηνπ ιύθνπ. Είλαη πηα παξαδεθηό όηη ην θπζηνινγηθό ππόβαζξν ηεο ςπρηθήο δσήο είλαη ην λεπξηθό θαη ελδνθξηληθό ζύζηεκα. Επνκέλσο εάλ πξνζβιεζνύλ απηά ηα ζπζηήκαηα ζα έρνπκε εκθάληζε λεπξνςπρηαηξηθώλ εθδειώζεσλ. ΛΤΚΟ: Ο ιύθνο είλαη κηα απηνάλνζε λόζνο. Αλ θνηηάμεηε ην ιήκκα «απηνάλνζνο» ζε έλα ηαηξηθό ιεμηθό ζα βξείηε κηα πεξηγξαθή πεξίπνπ ζαλ ηελ παξαθάησ: «Απηνάλνζεο δηαηαξαρέο είλαη θαηαζηάζεηο ζηηο νπνίεο ην αλνζνπνηεηηθό ζύζηεκα ελόο αηόκνπ αληηδξά θαηά ησλ νξγάλσλ ή ησλ ηζηώλ ηνπ ίδηνπ ηνπ ζώκαηνο ηνπ. Σν αλνζνπνηεηηθό ζύζηεκα ππάξρεη γηα λα αληηδξά ζε αληηγόλα κηθξννξγαληζκνύο πνπ εηζβάιινπλ ζην ζώκα, όπσο βαθηήξηα ή ηνύο. Παξάγεη πξσηείλεο ηνπ αίκαηνο πνπ νλνκάδνληαη αληηζώκαηα θαη θύηηαξα γλσζηά σο ιεκθνθύηηαξα ηα νπνία αλαγλσξίδνπλ θαη θαηαζηξέθνπλ ηα αληηγόλα. Οη απηνάλνζεο δηαηαξαρέο εκθαλίδνληαη όηαλ απηέο νη ακπληηθέο αληηδξάζεηο ζηξέθνληαη θαηά ησλ θπηηάξσλ θαη ησλ ηζηώλ ηνπ ίδηνπ ηνπ νξγαληζκνύ». Έηζη ζα ηνλ πεξηέγξαθε έλαο γηαηξόο. Έλαο απιόο άλζξσπνο ζα άξρηδε εμεγώληαο όηη ζην αίκα καο ππάξρνπλ εξπζξά θαη ιεπθά αηκνζθαίξηα. Σα ιεπθά αηκνζθαίξηα ιεηηνπξγνύλ ζαλ πξνζσπηθόο ζηξαηόο - είλαη ην αλνζνπνηεηηθό καο ζύζηεκα, πάληα έηνηκα λα καο ππεξαζπηζηνύλ ελάληηα ζε εμσηεξηθνύο εηζβνιείο, όπσο είλαη ηα βαθηήξηα ή νη ηνί. Γηα παξάδεηγκα, αλ θνπνύκε θαη κέξνο ηνπ ζώκαηόο καο εθηεζεί ζε εμσηεξηθά βαθηήξηα, ηα ιεπθά αηκνζθαίξηα ζπεύδνπλ ζην ζεκείν ηνπ ηξαύκαηνο γηα λα πνιεκήζνπλ ηα κηθξόβηα. Απηόο είλαη ν ιακπξόο ακπληηθόο κεραληζκόο ηεο θύζεο θαη γηα ηνπο πεξηζζόηεξνπο αλζξώπνπο είλαη ζσηήξηνο. «Απηνάλνζν» ζεκαίλεη όηη ν ζηξαηόο απηόο κπεξδεύεηαη θαη δξαζηεξηνπνηείηαη ππεξβνιηθά. Έηζη, ην αλνζνπνηεηηθό ζύζηεκα ζηξέθεηαη θαηά ηνπ ίδηνπ ηνπ ηνπ εαπηνύ θαη απνθαζίδεη λα επηηεζεί ζηνλ νξγαληζκό καο αληί λα ηνλ πξνζηαηεύζεη. Επεηδή απηόο ν ζηξαηόο ησλ ιεπθώλ αηκνζθαηξίσλ έρεη πξόζβαζε ζε όιν καο ην ζώκα, κπνξεί λα πξνζβιεζεί νπνηνδήπνηε όξγαλν. ην ζπζηεκαηηθό εξπζεκαηώδε ιύθν (ΕΛ), ηε ζνβαξόηεξε κνξθή ηεο λόζνπ,( διζκοειδήρ επςθημαηώδηρ λύκορ, θαπμακεςηικόρ, νεογνικόρ, ότιμηρ εναπξηρ) δελ ππάξρεη όξην ζηηο πεξηνρέο πνπ κπνξεί λα πξνζβάιεη θαη δελ είλαη δπλαηό λα πξνβιεθζεί κε θαλέλαλ ηξόπν πνύ ζα Δρ. Σάββας Νεροκλέους, Ψυχίατρος Page 1

2 ρηππήζεη. Ο ΕΛ είλαη κηα λόζνο πνπ γελλάεη πιεζώξα εξσηεκάησλ γηα ηα νπνία δελ ππάξρνπλ απαληήζεηο. Γηα παξάδεηγκα, θαλέλαο δελ μέξεη γηαηί εκθαλίδεηαη, πώο ζα εθδεισζεί ή πηα ζα είλαη ε πηζαλή έθβαζε. Μπνξεί λα είλαη ηόζν ήπηνο πνπ λα κελ παξνπζηάδεη ζρεδόλ θαζόινπ ζπκπηώκαηα ή κπνξεί λα είλαη ηόζν επηζεηηθόο πνπ λα έρεη ηε δύλακε λα ζθνηώζεη. Ο ΕΛ κπνξεί λα ζηνρεύζεη πνιιά δσηηθά όξγαλα, ην λεπξηθό ζύζηεκα ή αθόκε θαη ην ζπλδεηηθό ηζηό πνπ ζπγθξαηεί ηηο δηάθνξεο δνκέο ηνπ νξγαληζκνύ καδί. Αίηηα έμαξζεο ιύθνπ: Φσο ηνπ ήιηνπ, Αγρνο-ζηξεο, αλαπαξαγσγηθέο νξκόλεο, θάξκαθα-ρεκηθέο νπζίεο, ηνί, βαθηήξηα. ΓΝΩΣΙΚΔ ΛΔΙΣΟΤΡΓΙΔ: Πνηεο είλαη : Αηζζήζεηο θαη αηζζήκαηα, Αληίιεςε, πλείδεζε θαη πξνζνρή, παξαζηάζεηο θαη ζπλεηξκόο παξαζηάζεσλ, κάζεζε, επθπΐα, θαληαζία. γιώζζα,απόζεκα, αθαηξεηηθή ηθαλόηεηα, θξηηηθή ηθαλόηεηα, ελαηζζεζία 1.Αηζζήζεηο θαη αηζζήκαηα, 2. Αληίιεςε, Πξνζαλαηνιηζκόο Η επίγνυζη ηος σπόνος, ηον ηόπον και ηος εαςηού (ζηοισεία ηαςηόηηηαρ) αποηελούν ηνλ πξνζαλαηνιηζκό. Είλαη βαζηθέο γλσζηηθέο ηθαλόηεηεο πνπ παξακέλνπλ άζηθηεο αθόκε θαη ζε ζνβαξά δηαηαξαγκέλνπο αζζελείο. Δηαηαξαρέο πξνζαλαηνιηζκνύ είλαη ζπλεζηζκέλεο ζην παξαιήξεκα, ζηελ άλνηα θαη ζηηο πξνθαινύκελεο από θάξκαθα-νπζίεο ςπρώζεηο θαη ιηγόηεξν ζπλεζηζκέλεο ζε αζζελείο κε νμείεο ζπλαηζζεκαηηθέο δηαηαξαρέο θαη ζρηδνθξεληθέο δηαηαξαρέο. Μπνξείηε λα ειέγμεηε ηελ ηθαλόηεηα πξνζαλαηνιηζκνύ κε κεξηθέο απιέο εξσηήζεηο: Υξόλνο - Η ώξα (θαηά πξνζέγγηζε), εκέξα ηεο εβδνκάδαο, επνρή, ρξόλνο (ξσηήζηε π.ρ. «Ση εκεξνκελία έρνπκε ζήκεξα;»). Σόπνο - Αλαγλώξηζε θηηξίνπ (λνζνθνκείν, γξαθείν), δξόκνπ, πόιεο (ξσηήζηε π.ρ. «Πώο ιέγεηαη απηό ην κέξνο;»). Δρ. Σάββας Νεροκλέους, Ψυχίατρος Page 2

Εαπηόο - Αλαγλώξηζε ηνπ εαπηνύ θαη ηνπ εμεηαζηή (ξσηήζηε π.ρ. «Πώο ζαο ιέλε;» «Πώο κε ιέλε;»). 3 3.πλείδεζε θαη πγθέληξσζε (πξνζνρή) Θθαλόηεηα εγξήγνξζεο. Τπεξγξήγνξζε (λπζηαιένο), ζπγθερπκέλνο, ζε ζόισζε ηεο ζπλείδεζεο, ζε πξνθώκαί) ζε θώκα. εκεηώζηε αλ ε εγξήγνξζε είλαη ζηαζεξή ή πνηθίιιεη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ζπλέληεπμεο. πγθέληξσζε είλαη ε ηθαλόηεηα εζηηαζκνύ θαη δηαηήξεζεο ηεο πποζοσήρ ηος αηόκνπ (ηεο θαηεύζπλζεο δειαδή ηεο αληίιεςεο κε ηε βνήζεηα ησλ αηζζεηεξίσλ νξγάλσλ) ζε έλα επηζπκεηό ζύλνιν εξεζηζκάησλ. Έλαο αξηζκόο δηαηαξαρώλ κπνξεί λα βιάςεη απηή ηελ ηθαλόηεηα θαη πην ζπλεζηζκέλεο είλαη ε θαηάζιηςε, νη αγρώδεηο δηαηαξαρέο, ε ζρηδνθξέλεηα - δπζθνιία ζηελ πξόθιεζε θαη πξνζήισζε ηεο πξνζνρήο ή ππνπξνζεμία. ε καληαθέο ή ππνκαληαθέο θαηαζηάζεηο, αληίζεηα, έρνπκε δηάζπαζε ηεο πξνζνρήο θαη ππεξπξνζεμΐα. Εύθνιε δηάζπαζε ηεο πξνζνρήο έρνπκε βέβαηα ζε «νξγαληθέο» ςπρηθέο δηαηαξαρέο όπσο π.ρ. ζην Παξαιήξεκα. Αδξέο δηαηαξαρέο ηεο ζπγθέληξσζεο ζα επεξεάζνπλ ηελ ηθαλόηεηα ηνπ αζζελή λα πξνζέρεη θαη λα απαληά ζηηο εξσηήζεηο ζηε δηάξθεηα ηεο ζπλέληεπμεο. Εθόζνλ ππνςηάδεζηε δηαηαξαρή ζηε ζπγθέληξσζε, νη αθόινπζεο δνθηκαζίεο είλαη ρξήζηκεο: Η ζειπά ηυν 7 (ή 3). Ζεηήζηε από ηνλ αζζελή λα αθαηξεί δηαδνρηθά 7 ή 3 αξρίδνληαο από ην 100. Οη πεξηζζόηεξνη αζζελείο είλαη ηθαλνί λα εθηειέζνπλ 5 ή πεξηζζόηεξεο δηαδνρηθέο αθαηξέζεηο ρσξίο δπζθνιία. Απηνί όκσο πνπ έρνπλ δηαηαξαρή ζηε ζπγθέληξσζε γξήγνξα ράλνπλ ηε ζεηξά ζην κέηξεκα. Εθόζνλ ε καζεκαηηθή ηθαλόηεηα ηνπ αζζελή θαίλεηαη ειιηπήο γηα ηελ εθηέιεζε ηεο αθαίξεζεο δηαδνρηθά ηνπ 7 ή 3, δεηήζηε λα αξηζκήζεη αλάπνδα από ην 20. Καη πάιη ζ' απηνύο πνπ ππάξρεη δπζθνιία ζηε ζπγθέληξσζε πηζαλόλ λα παξαηεξεζεί παξέθθιηζε πξηλ νινθιεξσζεί ε δνθηκαζία. Δρ. Σάββας Νεροκλέους, Ψυχίατρος Page 3

4 4.Μλήκε, παξαζηάζεηο θαη ζπλεηξκόο παξαζηάζεσλ, Μλήκε Είλαη ε ιεηηνπξγία κε ηελ νπνία ό,ηη βηώλεηαη ή καζαίλεηαη θαηαρσξείηαη θαη αξρεηνζεηείηαη ζην θεληξηθό λεπξηθό ζύζηεκα (καηασώπηζη), όπνπ παξακέλεη κε πνηθίινπο βαζκνύο κνληκόηεηαο (ζςγκπάηηζη) θαη κπνξεί εθνύζηα λ' αλαθιεζεί ή λ' αλαζπξζεί από ηελ ελαπνζήθεπζε απηή (ανάκληζη).η ιεηηνπξγία ηεο κλήκεο γεληθά δηαθξίλεηαη ζε ηξεηο θαηεγνξίεο: άκεζε, πξόζθαηε θαη απώηεξε. Η άκεζε κλήκε απνηειεί ηελ ηθαλόηεηα αλαπαξαγσγήο, αλαγλώξηζεο ή αλάθιεζεο κλεκνληθνύ πιηθνύ ζε πεξίνδν όρη κεγαιύηεξε ησλ 5" κεηά ηελ παξνπζίαζε ηνπ. Η πξόζθαηε κλήκε (βξαρύρξνλε κλήκε) απνηειεί ηελ ηθαλόηεηα αλαπαξαγσγήο, αλαγλώξηζεο ή αλάθιεζεο κλεκνληθνύ πιηθνύ κεηά από πάξνδν κηαο πεξηόδνπ ΘΟ' ή κεγαιύηεξεο κεηά ηελ αξρηθή παξνπζίαζε. Η απώηεξε κλήκε (καθξόρξνλε κλήκε) απνηειεί ηελ ηθαλόηεηα γηα αλαπαξαγσγή, αλαγλώξηζε ή αλάθιεζε εκπεηξηώλ ή πιεξνθνξηώλ πνπ ην άηνκν βίσζε ζην απώηεξν παξειζόλ.πνιιά κπνξνύλ λα ζπλαρζνύλ όζνλ αθνξά ηε κλεκνληθή ηθαλόηεηα ηνπ αζζελή θαζώο απηόο δίλεη ην ηζηνξηθό ηνπ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ζπλέληεπμεο. Ειέγμεηε εηδηθά ηε ιεηηνπξγία ηεο κλήκεο όηαλ έρεηε ιόγνπο λα ππνπηεύεζηε κλεκνληθά ειιείκκαηα ιόγσ ηνπ ηζηνξηθνύ ηνπ αζζελή θαη ηεο θιηληθήο ηνπ θαηάζηαζεο. Άκεζε κλήκε. Ζεηήζηε από ηνλ αζζελή λα επαλαιάβεη κηα ζεηξά ηπραίσλ αξηζκώλ π.ρ. 2-6-8-9- 3-1-5 ακέζσο κεηά από ζαο αξρηθά θαλνληθά θαη ζηε ζπλέρεηα αλάπνδα. Φπζηνινγηθά άηνκα κπνξνύλ λα επαλαιάβνπλ θαηά κέζν όξν 5-7 ςεθία θαλνληθά θαη 3-5 αλάπνδα. ηελ πεξίπησζε, όκσο, πνπ ε ζπγθέληξσζε είλαη δηαηαξαγκέλε (π.ρ. ζηελ θαηάζιηςε ή ιόγσ άγρνπο) ν αζζελήο κπνξεί λα έρεη δπζθνιία λα θάλεη ηε δνθηκαζία θαη λα θαλεί όηη έρεη έθπησζε ηεο κλήκεο, ελώ δελ έρεη. Αλ, ηόηε, ηνλ ελζαξξύλνπκε λα ζπγθεληξσζεί θαη λα πξνζέμεη ζα δεη κε ηθαλνπνίεζε όηη κπνξεί, ζπλήζσο, λα ηα βγάιεη πέξα. Πξόζθαηε κλήκε. Ρσηήζηε ηνλ αζζελή πώο πέξαζε ηηο ηειεπηαίεο 24 ώξεο θαη ηη έθαγε γηα πξσηλό, κεζεκεξηαλό, βξαδηλό. Ή δεηήζηε από ηνλ αζζελή λα αλαθέξεη ηξία κε ζρεηηδόκελα αληηθείκελα (π.ρ. ιάκπα, νκπξέια, ηειέθσλν) θαη κεηά 15' δεηήζηε ηνπ λα ηα επαλαιάβεη. Δρ. Σάββας Νεροκλέους, Ψυχίατρος Page 4

5 Απώηεξε κλήκε. Ζεηήζηε από ηνλ αζζελή λα ζαο αλαθέξεη νλόκαηα θαη εκεξνκελίεο από ηελ πξνεγνύκελε πεξίνδν ηεο δσήο ηνπ (π.ρ. πόηε γελλήζεθε, ζε πνηα εθθιεζία παληξεύηεθε, πόηε γελλήζεθαλ ηα παηδηά ηνπ, πνύ ππεξέηεζε ζην ζηξαηό θηι) ή δεηήζηε λα ζαο πεη γηα ιηγόηεξν πξνζσπηθά γεγνλόηα ηνπ παξειζόληνο (νλόκαηα πξνέδξσλ ή πξσζππνπξγώλ ηεο θπβέξλεζεο αξρίδνληαο από ηνλ ζεκεξηλό). Εθόζνλ παξαηεξείηαη κλεκνληθή δηαηαξαρή ζεκεηώζηε ηηο αληηδξάζεηο ηνπ αζζελή ζηελ έθπησζε ηεο κλήκεο θαη θάζε πξνζπάζεηα αληηκεηώπηζεο ηεο. Απηέο νη πξνζπάζεηεο κπνξνύλ λα πεξηιακβάλνπλ άπνηζη (ε έθπησζε είλαη ζαλ λα κελ ππάξρεη), μςθοπλαζία (επηλόεζε ςεπδώλ ηζηνξηώλ γηα θαηαζηάζεηο ή γεγνλόηα πνπ δελ ζπκάηαη) θαη πεπιζηαζιακή λεπηολογία (ζε κηα πξνζπάζεηα θάιπςεο ηνπ κλεκνληθνύ ειιείκκαηνο). Αζζελείο πνπ αλαγλσξίδνπλ ηε κλεκνληθή ηνπο δηαηαξαρή κπνξεί λα αληηδξνύλ ζηηο εξσηήζεηο κε άγρνο, θαηάζιηςε ή ερζξηθόηεηα. Σα κλεκνληθά ειιείκκαηα κπνξεί λα πεξηνξίδνληαη ζε ζπγθεθξηκέλεο ρξνληθέο πεξηόδνπο. ηελ αμνηζία κηα νξηζκέλε νκάδα εκπεηξηώλ γίλεηαη απξόζηηε ζηε ζπλεηδεηή αλάθιεζε. Ππόδπομη αμνηζία είλαη ε απώιεηα κλήκεο γηα γεγνλόηα ηα νπνία ζπλέβεζαλ κεηά θάπνην ζεκαληηθό γεγνλόο. Ελώ παλίνδπομη αμνηζία είλαη ε απώιεηα κλεκνληθήο αλάθιεζεο γηα γεγνλόηα πνπ ζπλέβεζαλ πξηλ θάπνην ζεκαληηθό γεγνλόο. Ο αξηζκόο ησλ δηαηαξαρώλ πνπ κπνξνύλ λα βιάςνπλ ηε κλεκνληθή ηθαλόηεηα είλαη κεγάινο, αιιά θνηλέο αηηίεο είλαη: «Οξγαληθέο» βιάβεο. πκβαίλνπλ ζαλ απνηέιεζκα όγθσλ, εκθξάθησλ ή θαηάρξεζεο αιθνόι Η άλνηα ηύπνπ ΑΘΖ, επίζεο, εκθαλίδεη απώιεηα ηεο πξόζθαηεο κλήκεο, αξρηθά ρσξίο δηαηαξαρή ηεο απώηεξεο κλήκεο. Σξαύκαηα. Η κεηαηξαπκαηηθή ακλεζία (π.ρ. κεηά δηάζεηζε) είλαη ζπρλή θαη ζπλήζσο είλαη θαηά θύξην ιόγν πξόδξνκε κε θάπνηα ζηνηρεία παιίλδξνκεο. Φπρηθέο δηαηαξαρέο. Καηάζιηςε, αγρώδεηο δηαηαξαρέο θαη ςπρώζεηο κεηώλνπλ ηελ άκεζε θαη πξόζθαηε κλήκε καδί κε ηε ζπγθέληξσζε, θαζώο δηαζπνύλ ηνλ αζζελή θαη θάλνπλ δύζθνιν ηνλ εζηηαζκό ηνπ ζην πεξηβάιινλ. 5.Απόζεκα Δρ. Σάββας Νεροκλέους, Ψυχίατρος Page 5

6 Η ζπλάζξνηζε γλώζεο είλαη έξγν κηαο νιόθιεξεο δσήο θαη πνηθίιιεη αλάινγα κε ηελ εθπαίδεπζε θαη ην θνηλσληθνπνιηηηζκηθό πιαίζην ηνπ αηόκνπ. Έλα άηνκν κε ρξόληα ςπρηθή δηαηαξαρή κπνξεί λα έρεη δπζθνιία ζηελ πξόζιεςε θαη επεμεξγαζία πιεξνθνξηώλ γηα καθξέο πεξηόδνπο θαη έηζη λα έρεη έλα θησρό απόζεκα γλώζεο. Απηό κπνξεί ζπλήζσο λα δηαπηζησζεί ζηε δηάξθεηα ηεο ζπλέληεπμεο. Εηδηθέο εξσηήζεηο πνπ βνεζνύλ γη* απηό είλαη: «Πνηνο είλαη ν Πξόεδξνο ηεο Δεκνθξαηίαο;» «Πνηνο είλαη ν Πξόεδξνο ηεο βνπιήο;» «Πνηα είλαη ηα ρξώκαηα ηεο Ειιεληθήο θαη θππξηαθήο ζεκαίαο;» «Πόζν απέρεη ε ιεπθσζία από ηε ιεκεζό;» «Αλαθέξαηε ηξεηο επαξρίεο ηεο θύπξνπ.» «Ση είλαη ην ζεξκόκεηξν;» 6.Αθαηξεηηθή ηθαλόηεηα ην ελήιηθν άηνκν, ε θπζηνινγηθή δηεξγαζία ηεο ζθέςεο παξέρεη ηελ ηθαλόηεηα κεηάβαζεο από ην εηδηθό ή ζπγθεθξηκέλν ζην γεληθό θαζώο θαη ηελ ηθαλόηεηα ηεο ζύιιεςεο ηόζν ηνπ όινπ όζν θαη ησλ ζπγθεθξηκέλσλ κεξώλ κηαο δεδνκέλεο θαηάζηαζεο (αθαιπεηική ικανόηηηα). Σν κπαιό ζπλερώο ηαμηλνκεί βαζηδόκελν ζηε ζπκβνιηθή ζθέςε θαηά ηελ νξγάλσζε ησλ ιεπηνκεξεηώλ. Η ζπγθεθξηκέλε (άθακπηε) ζθέςε είλαη ε δπζθνιία ζηε κεηάβαζε από ην ζπγθεθξηκέλν ζην αθεξεκέλν. Απηή ε δηαηαξαρή απαληάηαη ζε δηάθνξα είδε ςπρώζεσλ θαη ηδηαίηεξα ζηε ζρηδνθξέλεηα θαη ζηηο «νξγαληθέο» ςπρηθέο δηαηαξαρέο. Η ζπγθεθξηκέλε ζθέςε κπνξεί λα είλαη θαιπκκέλε ζηε δηάξθεηα ηεο ζπλέληεπμεο, γη απηό εθόζνλ ηελ ππνπηεπζείηε ρξεζηκνπνηείζηε ηηο αθόινπζεο εηδηθέο δνθηκαζίεο γηα λα εθηηκήζεηε ηελ αθαηξεηηθή ηθαλόηεηα: Παξνηκίεο. Ζεηήζηε από ηνλ αζζελή λα ζαο πεη ην λόεκα θάπνηαο παξνηκίαο δηαηππώλνληαο ην σο εμήο: «Πώο ζα εμεγνύζαηε ζε θάπνηνλ ην λόεκα απηήο ηεο παξνηκίαο...;». Υξεζηκνπνηήζηε παξνηκίεο, όπσο π.ρ. «Φαζνύιη-θαζνύιη γεκίδεη ην ζαθθνύιη» ή «Άλζξσπνη πνπ δνπλ ζε γπάιηλα ζπίηηα δελ ζα έπξεπε λα ξίρλνπλ πέηξεο» θ.ν.θ. Πξνθαλώο δελ ππάξρνπλ «ζσζηέο απαληήζεηο» ζηελ εξκελεία ησλ παξνηκηώλ. Αζζελείο, όκσο, ησλ νπνίσλ ε ζθέςε είλαη ππεξβνιηθά ζπγθεθξηκέλε δελ είλαη ηθαλνί λα ζπκπεξάλνπλ ην γεληθό κήλπκα από ηα κέξε. Π.ρ. κηα ζπγθεθξηκέλε εξκελεία κπνξεί λα είλαη «Εάλ πεηάμεηο πέηξεο ζηνπο άιινπο απηνί ζα ζηηο πεηάμνπλ πίζσ θαη ζα ζπάζνπλ ην γπάιηλν ζπίηη ζνπ». Οκνηόηεηεο. Η δπλαηόηεηα καο λα αλαγλσξίδνπκε ζρέζεηο αλάκεζα ζε δηαθνξεηηθά πξάγκαηα βαζίδεηαη ζηελ ηθαλόηεηα καο γηα αθαηξεηηθή ζθέςε. Μπνξείηε λα ειέγμεηε απηή ηελ ηθαλόηεηα ξσηώληαο γηα νκνηόηεηεο - «Ση θνηλό έρνπλ απηά ηα πξάγκαηα;» (π.ρ. κήιν θαη πνξηνθάιη, Δρ. Σάββας Νεροκλέους, Ψυχίατρος Page 6

θαξέθια θαη ηξαπέδη, πνπιί θαη αεξνπιάλν θ.ν.θ.). Έλα άηνκν πνπ ε ζθέςε ηνπ είλαη πνιύ ζπγθεθξηκέλε ζα έρεη δπζθνιία λα δεη ζρέζεηο θαη νκνηόηεηεο αλάκεζα ζ' απηά ηα αληηθείκελα. 7 7.Κξηηηθή ηθαλόηεηα (θξίζε) Καζώο παίξλεηε ην ηζηνξηθό ηνπ αζζελή κπνξείηε ήδε λα κάζεηε γηα ηελ ηθαλόηεηα ηνπ λα θάλεη ζρέδηα θαη πξνγξακκαηηζκνύο θαη λα εθηηκά ζσζηά θαη λα ζπκπεξηθέξεηαη θαλνληθά ζε θνηλσληθέο θαηαζηάζεηο (κπιηική ικανόηηηα). Άηνκα κε αλεπαξθή έιεγρν ησλ παξνξκήζεσλ ή αλεπαξθή θνηλσληθόηεηα ζπρλά εθδειώλνπλ ιαλζαζκέλε θξίζε. Καηάρξεζε νπζηώλ, «νξγαληθέο» βιάβεο ηνπ εγθεθάινπ, ςύρσζε, θαηάζιηςε θαη αγρώδεηο δηαηαξαρέο είλαη κεηαμύ ησλ αηηηώλ πνπ έρνπλ σο ζπλέπεηα κείσζε ηεο θξηηηθήο ηθαλόηεηαο. Σππηθέο εξσηήζεηο γηα εθηίκεζε ηεο θξηηηθήο ηθαλόηεηαο είλαη «Ση ζα θάλαηε αλ κπξίδαηε θαπλό ζε έλα θηλεκαηνγξάθν γεκάην θόζκν;» (π.ρ. ζα έηξερε, ζα θώλαδε «Φσηηά» θηι.). «Ση ζα έθαλεο, αλ εύξηζθεο ζην δξόκν έλα θιεηζηό γξάκκα κε θνιιεκέλα γξακκαηόζεκα θαη δηεύζπλζε παξαιήπηε;» (π.ρ. ζα ην ηαρπδξνκνύζε ή ζα ην δηάβαδε). 8.Δλαηζζεζία Ελαηζζεζία είλαη ε αλαγλώξηζε θαη θαηαλόεζε από ηνλ αζζελή ηεο λόζνπ ηνπ ή ησλ πξνβιεκάησλ ηνπ. ηελ πεξίπησζε ηνπ ιύθνπ όιεο απηέο νη ιεηηνπξγίεο κεηώλνληαη. πγθεθξηκέλα ην άηνκν κπνξεί λα παξνπζηάζεη : 1. Αδπλακία λα ζπγθεληξσζεί ζε θάπνην πξόβιεκα. 2. Αληθαλόηεηα λα βάιεη ηαπηόρξνλα πνιινύο ζηόρνπο. 3. Φησρή κλήκε 4. Δπζθνιία λα βξεη ηε ζσζηή ιέμε 5. Αξγή ηαρύηεηα επεμεξγαζίαο -- δειαδή μαλαδηαβάδνληαο ηελ ίδηα πξόηαζε επαλεηιεκκέλα ή αλίθαλνο λα θξαηήζεη έλα δηάινγν. Δρ. Σάββας Νεροκλέους, Ψυχίατρος Page 7

6. Φησρέο εθηειεζηηθέο δπλαηόηεηεο ιεηηνπξγίαο, ην νπνίν ζεκαίλεη ηελ αξγή επίιπζε πξνβιήκαηνο ή ην ζρέδην-παξαγσγή 8 Μεηαμύ 20 ηνηο εθαηό θαη 60 ηνηο εθαηό ησλ αλζξώπσλ κε ηελ εκπεηξία Λύθνπ έρνπλ θάπνηα επίδξαζε ζηε γλσζηηθή ιεηηνπξγία ηνπο. Καη αθξηβώο όπσο άιια ζπκπηώκαηα Λύθνπ, ε γλσζηηθή δπζιεηηνπξγία είλαη ζεξαπεύζηκε. Απηό πνπ ρξεηάδεζηε γηα ηελ αληηκεηώπηζε απηώλ ησλ δπζθνιηώλ είλαη ε ηζάληα ηερλαζκάησλ(ηξηθο). Σν θιεηδί είλαη λα πξνζαξκνζηείηε ζηηο λέεο δπλαηόηεηεο ζαο θαη λα κάζεηε λα εξγάδεζηε καδί ηνπο. ην ζηάδην ηεο δηαρείξηζεο ησλ γλσζηηθώλ ζπκπησκάησλ, πξέπεη λα απνθιείζεηε άιιεο αηηίεο, Μεξηθά λεπξνςπρηαηξηθά ζπκπηώκαηα νθείινληαη ζηα δεπηεξνβάζκηα πξάγκαηα όπσο ηελ έιιεηςε ύπλνπ, έληνλε θνύξαζε, έιιεηςε άζθεζεο. "Όηαλ πνλάηε, είλαη δύζθνιν λα ζπγθεληξσζείηε. Εάλ δελ κπνξείηε λα ζπγθεληξσζείηε, δελ κπνξείηε λα ζπκεζείηε. Απηό ζεκαίλεη όηη πξέπεη λα θξνληίζεηε όια ηα ζπκπηώκαηα ηεο αζζέλεηαο ζαο. Η ηζάληα ησλ ηερλαζκάησλ Έλα πεηπρεκέλν ζεξαπεπηηθό ζρέδην δξάζεο έρεη λα θάλεη κε ηηο αθόινπζεο αξρέο : 1.Πξνεηνηκαζία θαη νξγάλσζε γηα λα πεηύρεη ην ρέδην. Όηαλ παίξλεηε ην απηνθίλεηό ζαο γηα λα κελ ραζείηε παίξλεηε καδί ζαο έλαλ θαηάινγν πνηνύο πεγαίλεηε λα δείηε, ηε δηεύζπλζε, ηνλ αξηζκό επαθώλ, ην ηειέθσλν ζαο. 2.Γξάςηε θάησ Η πέλλα θαη ην ραξηί ή ίζσο έλα Smartphone είλαη ην θιεηδί ζηε δπλαηόηεηα πνιιώλ αλζξώπσλ λα θπιήζνπλ κε ηηο αιιαγέο ζηε γλσζηηθή ιεηηνπξγία ηνπο. Η νπζία είλαη λα γξαθηνύλ θάησ όια νζα πξέπεη λα θάλεηε: Πνηνπο πξέπεη λα ζπλαληήζεηε. ηόρνη πνπ ζα νινθιεξσζνύλ ζήκεξα. Πνπ πξέπεη λα πάηε Οη εξσηήζεηο πνπ ζέιεηε λα ξσηήζεηε. Δρ. Σάββας Νεροκλέους, Ψυχίατρος Page 8

9 Μόιηο θάλεηε απηό, δεκηνπξγήζηε έλα ζύζηεκα γηα ζαο. Μπνξεί λα είλαη ηόζν απιό όπσο ζπκπιεξώλεηαη έλα ζεκεησκαηάξην. Μπνξείηε, όηαλ ηειεηώλεηε ηνπο ζηόρνπο ζαο, λα ηνπο θηηξηλίδεηε ζην ραξηί έηζη ώζηε λα κπνξείηε λα επηζηξέςεηε θαη λα δείηε ηη έρεηε νινθιεξώζεη θαη ηη πξέπεη λα θάλεηε αθόκα. Οηηδήπνηε ρξεζηκνπνηείηε, ζα επζπγξακκηζηείηε κε ηηο δξαζηεξηόηεηέο ζαο θαη έηζη ζα κέλεηε παξαγσγηθνί θαη ζπγθεληξσκέλνη. 3.Πάξηε ην ρξόλν ζαο Γηα λα ηειεηώζεηο έλα πάδι παίξλεη ρξόλν. Έηζη ζρεδηάζηε πόζν ρξόλν ζα ζαο πάξεη απηό πνπ ζα θάλεηε. Όινη νη άλζξσπνη απηό θάλνπλ θαη νη άλζξσπνη κε ην Λύθν δελ είλαη δηαθνξεηηθνί. Εάλ ήζαζηε ηθαλνί λα θάλεηε θάηη ζε κηα ώξα, επηηξέςηε ζηνλ εαπηό ζαο λα ην θάλεη ζε δύν ώξεο ή πεξηζζόηεξεο, αλάινγα κε ηα ζπκπηώκαηά ζαο ζην ρξόλν." Εάλ παίξλεηε πεξηζζόηεξν ρξόλν γηα λα νινθιεξώζεηε θάηη, πξέπεη λα πεξηθόςεηε ηνλ αξηζκό πξαγκάησλ πνπ πξνγξακκαηίδεηε λα θάλεηε. Αλαγλσξίζηε όηη όηαλ ηα γλσζηηθά ζαο ζπκπηώκαηα, είλαη ζε έμαξζε δελ κπνξείηε λα ηα θάλεηε όια. 4.Βάιηε νπηηθά ζήκαηα Μηα θξεκάζηξα ζηελ πόξηα γηα λα ζαο ππελζπκίδεη ην θξέκαζκα ησλ ξνύρσλ. 5.Έλα πξάγκα ηε θνξά Μελ θάλεηε ζπγρξόλσο πνιιά πξάγκαηα. Αλ δηαβάδεηε κελ αθνύηε κνπζηθή, αλ ζηδεξώλεηε κελ βιέπεηε ηειεόξαζε. 6.Γύξσ-γύξσ απν ηελ ιέμε Μπνξεί λα ζπαηαιήζαηε ηνλ ρξόλν ζαο γηα λα βξείηε κηα ιέμε θαη απηό λα ζαο πξνθαιεί καηαίσζε. Εάλ δελ κπνξείηε λα ζθεθηείηε κηα ιέμε, ςάμηε λα βξείηε κηα παξόκνηα ε δηαθνξεηηθή ιέμε ε δηακνξθώζηε ηελ πξόηαζε ζαο εθ λένπ γηα λα απνθύγεηε ηελ ιέμε. 7.Διέγμηε ηα ζπκπηώκαηά ζαο Δρ. Σάββας Νεροκλέους, Ψυχίατρος Page 9

10 Πξνζπαζήζηε λα βξείηε είηε κόλνη ζαο είηε κε ηελ βνήζεηα εηδηθνύ λα εληνπίζεηε γλσζηηθά ειιείκκαηα θαη λα αληηκεησπίζεηε ηελ όιε θαηάζηαζε θαιύηεξα. Σν ζθάθη είλαη έλαο πνιύ θαιόο ηξόπνο γηα λα βειηηώζεηε ηηο γλσζηηθέο ιεηηνπξγίεο. Γηνρεηεύζηε ηηο δεμηόηεηέο ζαο Υξεζηκνπνηείηε ηηο ππάξρνπζεο ηθαλόηεηεο ζαο όπνπ κπνξείηε Να είζηε επγεληθόο κε ηνλ εαπηό ζαο Εάλ απηά όια ζαο θαίλνληαη ππεξβνιηθά θαη ζπληξίβεζηε από ηηο αιιαγέο πξέπεη λα θάλεηε θάηη γηα λα πξνζαξκόζεηε ηα γλσζηηθά ζπκπηώκαηά ζαο, δελ είζηε κόλνη. Αιιά δελ είλαη απαξαίηεην λα ηα βάδεηε κε ηνλ εαπηό ζαο. Σειηθά, είλαη κηα αζζέλεηα δελ είζηε εζείο Πξέπεη λα απνθηήζεηε βαζεηά απηνγλσζία θαη λα είζηε ζε ζέζε λα πείηε, ` έρσ δύν ρέξηα, δύν πόδηα, θαη έρσ αθόκα ηνλ εγθέθαιό κνπ. Πξέπεη αθξηβώο λα ξπζκίζσ ηε δηαβίσζή κνπ γηα λα ηαηξηάμσ κε απηό." Πξνζθέξσ αθόκα πνιιά κε ηνλ ηξόπν κνπ." Δρ. Σάββας Νεροκλέους, Ψυχίατρος Page 10