ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 1999 2004 Επιτροπή Γεωργίας και Ανάπτυξης της Υπαίθρου 23 Ιανουαρίου 2003 ΓΝΩΜΟ ΟΤΗΣΗ της Επιτροπής Γεωργίας και Ανάπτυξης της Υπαίθρου προς την Επιτροπή Περιβάλλοντος, ηµόσιας Υγείας και Πολιτικής των Καταναλωτών σχετικά µε µια θεµατική στρατηγική για αειφόρο χρήση των φυτοφαρµάκων (COM(2002) 349 C5-0621/2002 2002/2277 (INI)) Συντάκτρια γνωµοδότησης: Encarnación Redondo Jiménez AD\487154.doc PE 322.166

PE 322.166 2/8 AD\487154.doc

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΙΑ ΙΚΑΣΙΑΣ Κατά τη συνεδρίασή της στις 10 εκεµβρίου 2002, η Επιτροπή Γεωργίας και Ανάπτυξης της Υπαίθρου όρισε συντάκτρια γνωµοδότησης την Encarnación Redondo Jiménez. Κατά τη συνεδρίασή της στις 23 Ιανουαρίου 2003, η επιτροπή εξέτασε το σχέδιο γνωµοδότησης. Κατά την τελευταία ως άνω συνεδρίαση, η επιτροπή ενέκρινε τα κατωτέρω συµπεράσµατα µε 25 ψήφους υπέρ και 1 ψήφο κατά. Ήταν παρόντες κατά την ψηφοφορία οι βουλευτές: Joseph Daul (πρόεδρος), María Rodríguez Ramos (αντιπρόεδρος), Encarnación Redondo Jiménez (συντάκτρια γνωµοδότησης), Gordon J. Adam, Carlos Bautista Ojeda, Arlindo Cunha, Christel Fiebiger, Francesco Fiori, Χρήστος Φώλιας, Georges Garot, Lutz Goepel, Willi Görlach, Elisabeth Jeggle, Salvador Jové Peres, Hedwig Keppelhoff-Wiechert, Heinz Kindermann, ηµήτριος Κουλουριάνος, Wolfgang Kreissl- Dörfler, (αναπλ. António Campos), Vincenzo Lavarra, Xaver Mayer, Jan Mulder, (αναπλ. Niels Busk), Emilia Franziska Müller, (αναπλ. Michl Ebner), Karl Erik Olsson, Mikko Pesälä, Isidoro Sánchez García, Giovanni Procacci και Dominique F.C. Souchet. AD\487154.doc 3/8 PE 322.166

ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ 1. Οι κίνδυνοι από τη χρήση φυτοφαρµάκων Η υπό εξέταση Ανακοίνωση αντικατοπτρίζει τους βασικούς προσανατολισµούς που περιέχονται στο 6ο κοινοτικό πρόγραµµα περιβαλλοντικής δράσης. Ωστόσο, ο κύριος στόχος της είναι η µείωση των κινδύνων που ενδεχοµένως παρουσιάζει η χρήση παρασιτοκτόνων στη γεωργία, ενώ αποδίδει λιγότερη σηµασία στη διασφάλιση της αναγκαίας προστασίας των καλλιεργειών από τις ασθένειες. Η παράλειψη αυτή, είχε ήδη γίνει αισθητή στην έκθεση "Αξιολόγηση των δραστικών συστατικών των φυτοπροστατευτικών προϊόντων", όπου γινόταν δεκτή η δυσκολία διατήρησης ενός επαρκούς αριθµού εντοµοκτόνων στην αγορά, χωρίς όµως να γίνεται αναφορά σε πιθανές ενέργειες για τη διόρθωση της κατάστασης αυτής. Η ίδια στάση τηρείται και στην Ανακοίνωση, όπου δηλώνεται, χωρίς στέρεα θεµελίωση, ότι το πρόβληµα της βιωσιµότητας σχετίζεται κυρίως µε τα παρασιτοκτόνα γεωργικής χρήσης. Θα ήταν ωστόσο πολύ πιό λογικό να σκεφθούµε ότι, στις πυκνοκατοικηµένες περιοχές, είναι πολύ σηµαντικότερη η βιώσιµη χρήση των µη γεωργικών παρασιτοκτόνων και των βιοκτόνων εν γένει. Επιπλέον, η Επιτροπή χρησιµοποιεί στατιστικά στοιχεία που αποκτήθηκαν χωρίς εναρµονισµένη διαδικασία, ώστε να εξασφαλίζεται η συγκρισιµότητά τους, και ούτε καν αναφέρεται στην ανάγκη βελτίωσης αυτού του απαραίτητου συστήµατος συλλογής πληροφοριών. 2. Μη εξέταση των περιφερειακών διαφορών Η Ανακοίνωση βασίζεται σε µελέτη που εκπονήθηκε από ολλανδικούς οργανισµούς, χωρίς διαβούλευση µε τις αρχές όλων των κρατών µελών. Συνεπώς, αφορά τα περιβαλλοντικά προβλήµατα που σχετίζονται µε ένα συγκεκριµένο σύστηµα παραγωγής, πράγµα που σηµαίνει ότι τα προτεινόµενα µέτρα δεν είναι απολύτως κατάλληλα για τις ιδιαίτερες συνθήκες των διαφόρων περιφερειών της Ένωσης. 3. Αποτρεπτικές επιβαρύνσεις Η Επιτροπή, παρότι δηλώνει ότι δεν έχει την πρόθεση να προωθήσει την αύξηση των τελών που βαρύνουν την κατανάλωση των παρασιτοκτόνων, απαριθµεί τους διάφορους τύπους εφαρµόσιµων επιβαρύνσεων. Στην Ανακοίνωσή της, δεν γίνεται καµία αναφορά στις σηµαντικές επενδύσεις που απαιτεί η αποδοχή των δραστικών συστατικών, ούτε στο κόστος της εφαρµογής των ρυθµίσεων όσον αφορά τις συσκευασίες των φυτοπροστατευτικών προϊόντων, ή στην αξιολόγηση των επιπτώσεων που µπορεί να έχει το πρόσθετο αυτό κόστος στην τιµή των παρασιτοκτόνων. Θα ήταν ορθή η εναρµόνιση του εφαρµοζόµενου ποσοστού ΦΠΑ, δεν πρέπει όµως να επιβληθεί µια αύξηση του φόρου αυτού πριν εκτιµηθούν οι επιπτώσεις του κόστους της αξιολόγησης των δραστικών συστατικών και της διαχείρισης των συσκευασιών για τις τιµές των παρασιτοκτόνων. PE 322.166 4/8 AD\487154.doc

4. Προοδευτική εφαρµογή των χρηµατοδοτικών µέσων Η Επιτροπή υποστηρίζει την προώθηση της χρήσης χρηµατοδοτικών µέσων, ιδιαίτερα των αντισταθµίσεων της ΚΑΠ, για την επίτευξη της βιώσιµης χρήσης των παρασιτοκτόνων. Ένα τέτοιο µέτρο θα πρέπει να εφαρµοσθεί σταδιακά, τόσο στη συµβατική, όσο και στην οικολογική γεωργία, παράλληλα µε την εφαρµογή της ολοκληρωµένης παραγωγής, διότι, σε αντίθετη περίπτωση, αυτό θα µπορούσε να οδηγήσει στη χειροτέρευση της κατάστασης για πολλές αγροτικές εκµεταλλεύσεις. 5. Νέα µέσα παραγωγής Η Επιτροπή δεν εκτιµά τις δυσκολίες που συνεπάγεται για τη γεωργία η απόσυρση µιας σειράς δραστικών ουσιών, ως συνέπεια της πραγµατοποιούµενης αναθεώρησης, ούτε τα προβλήµατα που δηµιουργεί για ορισµένες καλλιέργειες η µείωση των δόσεων για τον έλεγχο των παρασίτων. Από την άποψη αυτή, θα έπρεπε να προβλέπεται η αποδοχή µέσων παραγωγής τα οποία δεν είναι ακόµη διαθέσιµα για τους ευρωπαίους γεωργούς, και ιδιαίτερα των γενετικά τροποποιηµένων ποικιλιών, που θα µπορούσαν να συµβάλουν στη βιωσιµότερη χρήση των παρασιτοκτόνων. 6. Έλλειψη κοινών προσανατολισµών Η Επιτροπή προβλέπει µέτρα σχετικά µε την κατάρτιση και την παροχή συµβουλευτικών υπηρεσιών για τους χρήστες παρασιτοκτόνων και για την εφαρµογή του ολοκληρωµένου ελέγχου των παρασίτων. Τα µέτρα αυτά ενδέχεται τελικά να είναι πολύ διαφορετικά αναλόγως της χώρας και της περιφέρειας, εάν δεν διαµορφωθούν κείµενα προσανατολισµού σχετικά µε: - την κατάρτιση και την παροχή συµβουλευτικών υπηρεσιών για τους χρήστες παρασιτοκτόνων, ιδιαίτερα όσον αφορά τη µείωση των κινδύνων από τη χρήση τους, - την ανάπτυξη και εφαρµογή του ολοκληρωµένου ελέγχου των παρασίτων, στο πλαίσιο της ολοκληρωµένης παραγωγής και αναλόγως των διαφορετικών συνθηκών στα γεωργικά συστήµατα των διαφόρων περιοχών της Ένωσης. 7. Η παρακολούθηση των προγραµµάτων Για την αξιολόγηση της αποτελεσµατικότητας των εθνικών σχεδίων, είναι αναγκαία η ύπαρξη κατάλληλων δεικτών. Η Επιτροπή αναφέρεται κατά τρόπο κάπως συγκεχυµένο στους δείκτες αυτούς και στα πιθανά πλεονεκτήµατά τους. Θα πρέπει όµως να γίνει σαφές ότι η συνολική εφαρµοζόµενη δόση αποτελεί καίριο δείκτη και ότι, πιθανώς, ο κατακερµατισµός της δόσης αυτής θα είχε ευνοϊκές συνέπειες όσον αφορά τις επιπτώσεις στο περιβάλλον. Επιπλέον, λαµβάνοντας υπόψη ότι µπορούν να εφαρµοσθούν διάφορα είδη µέτρων για την επίτευξη της βιωσιµότητας, είναι αναγκαία η ανάπτυξη κατάλληλων δεικτών για την αξιολόγηση των συνεπειών τους. Ακόµη, η Επιτροπή πρέπει να προβλέψει την αναθεώρηση των προτεινόµενων µέτρων µε γνώµονα τα επιτευχθέντα αποτελέσµατα, προεξοφλώντας ότι, µετά από τρία έτη εφαρµογής ενός συγκεκριµένου είδους µέτρων, η διόρθωση θα έχει ως συνέπεια να απαιτείται η αναθεώρησή τους. AD\487154.doc 5/8 PE 322.166

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η Επιτροπή Γεωργίας και Ανάπτυξης της Υπαίθρου καλεί την Επιτροπή Περιβάλλοντος, ηµόσιας Υγείας και Πολιτικής των Καταναλωτών, που είναι αρµόδια επί της ουσίας, να συµπεριλάβει στην πρόταση ψηφίσµατός της τα ακόλουθα στοιχεία: Παράγραφος 1 εκφράζει την ικανοποίησή του για την ταχεία αντίδραση της Επιτροπής στις απαιτήσεις του 6ου κοινοτικού προγράµµατος περιβαλλοντικής δράσης Παράγραφος 2 φρονεί ότι είναι ουσιαστικής σηµασίας να προβλέψει ο νοµοθέτης διατάξεις στόχου όπως την διάταξη για την έγκριση των ενεργών ουσιών και τις εφαρµογές, τα ανώτατα όρια καταλοίπων, την ποιότητα εδάφους και ύδατος και τις συνθήκες εργασίας φοβάται όµως ότι η ανακοίνωση της Επιτροπής υποστηρίζει πολλές (δεσµευτικές) διατάξεις που θα οδηγήσουν σε γραφειοκρατική και µεγάλη διοικητική πίεση και θα περιορίσουν σε πολύ µεγάλο βαθµό την ελευθερία των πολιτών Παράγραφος 3 καλεί την Επιτροπή να εξετάσει την ανάγκη να λαµβάνονται υπόψη οι ιδιαιτερότητες των διαφόρων περιφερειών της Ένωσης, παραδείγµατος χάρη κατά τον καθορισµό ζωνών ελεύθερων ψεκασµού πλησίον υδατορρευµάτων, και να εφαρµόσει τα κατάλληλα εναλλακτικά µέτρα επιδιώκοντας, προς τον σκοπό αυτόν, τη συνεργασία των κρατών µελών στο πλαίσιο αυτό πρέπει επίσης να εξετασθεί η δυνατότητα διερεύνησης µίας περιφερειακής πολιτικής για την έγκριση των φυτοπροστατευτικών προϊόντων, βάσει της οποίας να µπορεί να χρησιµοποιείται ενιαία διαδικασία έγκρισης για να εγκρίνεται ένα προϊόν σε πολλά κράτη µέλη µε παρόµοιες κλιµατολογικές συνθήκες Παράγραφος 4 υπογραµµίζει την ανάγκη επίτευξης της βιώσιµης χρήσης όλων των παρασιτοκτόνων και των εναλλακτικών προϊόντων που χρησιµοποιούνται στην βιολογική γεωργία και καλεί την Επιτροπή να αναπτύξει, το ταχύτερο δυνατόν, µια κατάλληλη στρατηγική για τα παρασιτοκτόνα µη γεωργικής χρήσης και για τα βιοκτόνα εν γένει Παράγραφος 5 επισηµαίνει ότι ορισµένα ήδη εγκεκριµένα προγράµµατα, όπως η αναθεώρηση των δραστικών συστατικών των παρασιτοκτόνων και η διαχείριση των συσκευασιών τους, έχουν συνέπειες για το τελικό κόστος των προϊόντων αυτών και, συνεπώς, η επιβολή πρόσθετων τελών θα µπορούσε να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ανταγωνιστικότητα των ευρωπαίων γεωργών τηρεί θετική στάση έναντι της πρότασης εναρµόνισης του τιµολογίου ΦΠΑ για τα φυτοπροστατευτικά προϊόντα διότι τούτο βελτιώνει την ανταγωνιστικές σχέσεις µεταξύ αγροτών στα κράτη µέλη PE 322.166 6/8 AD\487154.doc

Παράγραφος 6 απορρίπτει την επιβολή επιβάρυνσης στα φυτοπροστατευτικά προϊόντα δεδοµένου ότι η επιπλέον επιβάρυνση σε τέτοια προϊόντα δυστυχώς απαραίτητα σε ορισµένες περιπτώσεις δεν θα αποφέρει το επιθυµητό αποτέλεσµα, δηλ. µείωση του κινδύνου από την χρήση τέτοιων προϊόντων για το περιβάλλον και την υγεία ανθρώπων και ζώων Παράγραφος 7 απαιτεί την εφαρµογή των χρηµατοδοτικών µέσων κατά τρόπο που δεν θα τροποποιεί σηµαντικά την επισφαλή οικονοµική ισορροπία των εκµεταλλεύσεων και, σε κάθε περίπτωση, την υποστήριξη της εφαρµογής της ολοκληρωµένης παραγωγής, τόσο στη συµβατική, όσο και στη οικολογική γεωργία Παράγραφος 8 καλεί την Επιτροπή να προωθήσει την αποδοχή µέσων που δεν είναι ακόµη διαθέσιµα για τους ευρωπαίους γεωργούς, όπως ένας µεγάλος αριθµός γενετικά τροποποιηµένων ποικιλιών, που θα µπορούσαν να συµβάλουν στην επίτευξη της βιώσιµης χρήσης των παρασιτοκτόνων στη γεωργία υπενθυµίζει, στο πλαίσιο αυτό, τη συγκατάθεση που έδωσε πρόσφατα το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στην άρση της ισχύουσας αναστολής της χρήσης γενετικά τροποποιηµένων οργανισµών, κατά την έγκριση της έκθεσης "επιστήµες της ζωής και βιοτεχνολογία - µια στρατηγική για την Ευρώπη" Παράγραφος 9 καλεί την Επιτροπή να διαµορφώσει προσανατολισµούς για την κατάρτιση και την παροχή συµβουλευτικών υπηρεσιών για τους χρήστες παρασιτοκτόνων, µε στόχο τη µείωση των κινδύνων από τη χρήση τους, λαµβάνοντας υπόψη τις διαφορές που υφίστανται µεταξύ των διαφόρων περιφερειών της Ένωσης Παράγραφος 10 θεωρεί αναγκαίο τον ορισµό προσανατολισµών για την ανάπτυξη και την εφαρµογή του ολοκληρωµένου αγώνα κατά των παρασίτων, στο πλαίσιο της ολοκληρωµένης παραγωγής, οι οποίοι θα είναι συµβατοί µε τις ανάγκες της γεωργίας, ώστε να είναι δυνατή η ενσωµάτωσή τους στα εθνικά σχέδια Παράγραφος 11 θεωρεί σκόπιµη την καθιέρωση ενός διαφανούς συστήµατος πληροφόρησης, και δεικτών της βιωσιµότητας της χρήσης παρασιτοκτόνων οι οποίοι θα είναι κατάλληλοι για την αξιολόγηση των συνεπειών των διαφόρων ειδών µέτρων που θα εφαρµοσθούν Παράγραφος 12 ζητεί να εξετασθεί το ενδεχόµενο αναθεώρησης των µέτρων που θα εγκρίνονται σε κοινοτικό επίπεδο, λαµβάνοντας υπόψη τις συνέπειές τους στα διάφορα είδη αγροτικής παραγωγής στην Κοινότητα. AD\487154.doc 7/8 PE 322.166

Παράγραφος 13 τηρεί θετική στάση έναντι του συνδυασµού της ενιαίας χρήσης των φυτοπροστατευτικών προϊόντων(ιρμ) σε πιστοποιηµένες αγροτικές µονάδες µε τις προτάσεις διασταυρούµενης συµµόρφωσης στο πλαίσιο της ενδιάµεσης εξέτασης Παράγραφος 14 δεν παραλείπει να επισηµάνει, στο πλαίσιο του φακέλου αυτού τη µεγάλη σηµασία τόσο όσον αφορά την σταθερή χρήση όσο και τη µείωση των κινδύνων χρήσης της ταχείας ευρωπαϊκής αξιολόγησης των ενεργών ουσιών στα φυτοπροστατευτικά προϊόντα επισηµαίνει ότι αυτή η επαναξιολόγηση πρέπει να διεξαχθεί εντός αυστηρού χρονικού διαστήµατος και πρέπει προς το σκοπό αυτό να διατεθούν επαρκές προσωπικό και µέσα. PE 322.166 8/8 AD\487154.doc