ΚΕΦ.9.9- ΟΙ ΧΕΙΡΙΣΜΟΙ ΤΩΝ ΦΟΡΤΙΩΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ 9.Ι.- ΕΡΓΟΝΟΜΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Σύγχρονη Εργονοµία 1
Στατιστικά Στοιχεία Τα µυοσκελετικά προβλήµατα από τη διακίνηση φορτίων ευθύνονται για: το 20% των ασθενειών του χώρου εργασίας το 25% των εργατικών αποζηµιώσεων Το 30% των εργαζοµένων αναµένεται να αναπτύξει τέτοιου είδους παθήσεις Σεπτέµβριος 2006 2 2
Άρση και Μετακίνηση Φορτίων Βασικοί επιβαρυντικοί παράγοντες: Βάρος φορτίου Στάση σώµατος Συχνότητα άρσης ιάρκεια µεταφοράς Σεπτέµβριος 2006 3 3
Εµβιοµηχανικό Μοντέλο Άρσης Φορτίων Σεπτέµβριος 2006 4 Στο σχήµα φαίνεται το σηµείο περιστροφής της σπονδυλικής στήλης κατά την άρση φορτίου µεταξύ του πέµπτου οσφυϊκού (L5) και του πρώτου κοκκυγικού (S1) καθώς και το πρόβληµα πουµπορεί να προκαλέσει στον µεσοσπονδύλιο δίσκο. 4
Παράγοντες Που Επηρεάζουν Τη Χειρωνακτική ιακίνηση Φορτίων Προσωπικοί παράγοντες Περιβαλλοντικοί παράγοντες Εργασιακοί παράγοντες Σεπτέµβριος 2006 5 Κεφ. 9.2, σελ. 319-320 5
Παράγοντες Που Επηρεάζουν Τη Χειρωνακτική ιακίνηση Φορτίων Προσωπικοί παράγοντες Σωµατική διάπλαση Ευλυγισία σώµατος Φύλο/ ηλικία Ψυχοσωµατικοί παράγοντες Σεπτέµβριος 2006 6 Κεφ.9.2.1, σελ.320-321 6
Παράγοντες Που Επηρεάζουν Τη Χειρωνακτική ιακίνηση Φορτίων Περιβαλλοντικοί παράγοντες Θερµοκρασία Γεωµετρία του χώρου εργασίας Γενικές συνθήκες ασφάλειας Σεπτέµβριος 2006 7 Κεφ.9.2.2, σελ.321 7
Παράγοντες Που Επηρεάζουν Τη Χειρωνακτική ιακίνηση Φορτίων Εργασιακοί παράγοντες Επαναληπτικότητα και διάρκεια χειρισµών Οργάνωση εργασίας Εκπαίδευση και επιλογή Χαρακτηριστικά φορτίου Συνθήκες έλκυσης Είδος χειρισµών Στάσεις σώµατος Ασυµµετρία άρσεων Σεπτέµβριος 2006 8 Κεφ.9.2.3, σελ.321-323 8
Μελέτη των προβληµάτων των σχετικών µε το χειρισµό φορτίων Επιδηµιολογική προσέγγιση Εµβιοµηχανική προσέγγιση Βιολογική προσέγγιση Ψυχοσωµατική προσέγγιση Σεπτέµβριος 2006 9 Πιν.9.1, σελ.334 9
1. Επιδηµιολογική Προσέγγιση Σεπτέµβριος 2006 10 Στο σχήµα Σχήµα 9.4, σελ.328 παρουσιάζονται ορισµένες τυπικές στάσεις εργασίας για τον κορµό, τον αυχένα, τους ώµους και τα κάτω άκρα. Ηταξινόµηση των στάσεων αυτών προήλθε από παρατήρηση των συνηθισµένων στάσεων εργασίας σε εταιρείες του κλάδου των κατασκευών και ανάλυση της σχετικής βιβλιογραφίας. Για κάθε στάση, η ουδέτερη θέση θεωρείται ως η λιγότερο απαιτητική και κοπιώδης και εκείνη που µπορεί να διατηρηθεί για µακρές χρονικές περιόδους χωρίς να προκαλεί ενοχλήσεις. Παρατεταµένη ή επαναληπτική υιοθέτηση των υπολοίπων στάσεων µπορεί να οδηγήσει σε µυϊκή κόπωση ή µυοσκελετικές παθήσεις. Έτσι, για έναν όρθιο εργαζόµενο η συνηθέστερη ταξινόµηση των αποκλίσεων του κορµού από την ουδέτερη στάση (κάθετο άξονα) περιλαµβάνει: Έκταση (εµπρόσθια κάµψη µεγαλύτερη των 20 ο ), Ελαφρά έκταση (κάµψη 20-45 ο ), Σηµαντική έκταση (µεγαλύτερη των 45 ο ), Λύγισµα ή περιστροφή µεγαλύτερη των 20 ο από την ουδέτερη θέση. Μειονεκτήµατα προσέγγισης: ποιοτικά ευρήµατα, περιορισµένο εύρος καθώς δεν λαµβάνουν υπόψη τη συνδυασµένη δράση πολλών παραγόντων (π.χ. Επαναληπτικότητα, διάρκεια εργ. Καθήκοντος). Αν και οι προσεγγίσεις αυτές έχουν προειδοποιητικό χαρακτήρα, µπορούν να καταλήξουν σε προδιαγραφές εργασίας. 10
2. Εµβιοµηχανική Προσέγγιση υνάµεις που ασκούνται στο µυοσκελετικό σύστηµα Όσο µεγαλώνει η απόσταση από τη σπονδυλική στήλη, τόσο µεγαλύτερη καταπόνηση αυτή υφίσταται Σεπτέµβριος 2006 11 Από διάφορες µελέτες φαίνεται ότι οι δυνάµεις που είναι ανεκτές από την σπονδυλική στήλη επηρεάζονται από πολλούς παράγοντες όπως ηλικία, φύλλο, βάρος του σώµατος, θέση εργασίας, κλπ. και κυµαίνονται από 3000Ν έως 12000Ν. 11
3. Βιολογική Προσέγγιση Η κόπωση είναι συνάρτηση της παροχής οξυγόνου στους ιστούς και συνεπώς µπορεί να µετρηθεί µε κριτήρια όπως: Ο µεταβολισµός Οι δυνατότητες του καρδιοαγγειακού συστήµατος Παραδείγµατα ορίων κόπωσης 8ώρου για νεαρό άνδρα: Μεταβολικός ρυθµός: : 5kcal/min 5 ή 23% της µέγιστης αεροβικής ικανότητας Καρδιακοί παλµοί: : <110-115/ 115/min Σεπτέµβριος 2006 12 Κεφ. 9.3.3, σελ. 332 12
4. Ψυχοσωµατική Προσέγγιση υνατότητες ανύψωσης, κόπωση PWC =ΜΑΑΙ (Μέγιστη Ατοµική Αεροβική Ικανότητα) ιαφορές ορίων µε βάση τη ψυχοσωµατική και τη βιολογική προσέγγιση Σεπτέµβριος 2006 13 Κεφ. 9.3.4, σελ. 332-334 Σχ. 9.8, σελ. 333 13
Πρόληψη και Έλεγχος Στόχος των εργονοµικών παρεµβάσεων είναι ο σχεδιασµός των θέσεων, του εξοπλισµού και των µεθόδων εργασίας ώστε να µειωθούν οι απαιτήσεις για υπερβολική έκταση καθώς και οι άβολες συνθήκες εργασίας. Σεπτέµβριος 2006 14 Κεφ. 9.4, σελ. 334 14
Πρόληψη Και Έλεγχος Ένα πρόγραµµα είναι αποτελεσµατικό όταν: έχει αποδοχή και στήριξη των εργοδοτών, υπάρχουν γραπτές οδηγίες και διαδικασίες για να δηµοσιοποιούνται και να κατανοούνται οι στόχοι του, οι εργαζόµενοι συµµετέχουν στην διάγνωση και τη θεραπεία των εργονοµικών προβληµάτων, υπάρχει πρόγραµµα παρεµβάσεων. αποτίµησης των Σεπτέµβριος 2006 15 Κεφ. 9.4, σελ. 334 15
Προγράµµατα Πρόληψης Χώρου εργασίας Εξάλειψη ανάγκης για εκτέλεση βαριάς εργασίας διακίνησης φορτίων Μείωση απαιτήσεων χειρωνακτικής διακίνησης Ελαχιστοποίηση των στρεσογόνων κινήσεων του σώµατος Σεπτέµβριος 2006 16 Κεφ. 9.4.1, σελ. 335-336 16
Προγράµµατα Πρόληψης Εργαζόµενοι Εκπαίδευση Χρήση προστατευτικού εξοπλισµού Επιλογή κατάλληλων εργαζοµένων Σεπτέµβριος 2006 17 Κεφ. 9.4.2, σελ. 336-339 17
4. Ψυχοσωµατική Προσέγγιση υνατότητες ανύψωσης, κόπωση Καθορισµός Ορίων Φορτίων: Αποδεκτό Όριο Φορτίων (ΑΟΦ) Μέγιστο Επιτρεπτό Όριο Φορτίων (ΜΕΟ) Σεπτέµβριος 2006 18 Κεφ. 9.5, σελ. 339 Σχ. 9.10, σελ. 340 18
Εξίσωση Ανύψωσης Φορτίων (NIOSH) ιαπιστώσεις για την ανάπτυξη κριτηρίων για τον καθορισµό του Μέγιστου Επιτρεπτού Ορίου Φορτίου: Παρατηρείται σηµαντική αύξηση στη συχνότητα και βαρύτητα των µυοσκελετικών παθήσεων των εργαζοµένων που λειτουργούν πάνω από τα σωµατικά τους όρια Αποδεκτά όρια φορτίου αναπτύσσουν µη ανεκτές δυνάµεις 640 κιλών µεταξύ 5 ου οσφυϊκού και 1 ου κοκκυγικού σπονδύλου Ο µεταβολικός ρυθµός > 5,0 kcal/min Οι εργασίες δεν είναι δυνατόν να εκτελεστούν από το 99% των γυναικών και το 75% των ανδρών Σεπτέµβριος 2006 19 Κεφ. 9.5.1, σελ. 339-340 19
Εξίσωση Ανύψωσης Φορτίων (NIOSH) ιαπιστώσεις για την ανάπτυξη κριτηρίων για τον καθορισµό του Αποδεκτού Ορίου Φορτίου: Παρατηρείται αύξηση στη συχνότητα και βαρύτητα των µυοσκελετικών παθήσεων των εργαζοµένων που λειτουργούν στα σωµατικά τους όρια Αποδεκτά όρια φορτίου αναπτύσσουν ανεκτές για τους περισσότερους δυνάµεις 350 κιλών µεταξύ 5 ου οσφυϊκού και 1 ου κοκκυγικού σπονδύλου Ο µεταβολικός ρυθµός < 3,5 kcal/min Οι εργασίες εκτελούνται µε άνεση σε ποσοστά >75% γυναικών και >99% ανδρών Σεπτέµβριος 2006 20 Κεφ. 9.5.1, σελ. 340 20
Εξίσωση Ανύψωσης Φορτίων (NIOSH) Αποδεκτό Όριο Φορτίου (ΑΟΦ) ΑΟΦ = LC x HM x VM x DM x FM LC = Σταθερά βάρους φορτίου (40 κιλά) HM = Οριζόντιος συντελεστής (15/Οριζόντια θέση) VM = Κάθετος συντελεστής (1-0.004/[ 0.004/[Καθ.θέση-75]) DM = Συντελεστής απόστασης (0.7+7.5/Απόσταση Απόσταση) FM = Συντελεστής συχνότητας (1- Συχνότητα/Μέγιστη Συχνότητα από πίνακες) = 1-F/F F max = 18/min για 1hr σε όρθια στάση και V>75cm 15/min για 1hr σε σκυφτή στάση και V<75cm 15/min για 8hr σε όρθια στάση και V>75cm 12/min για 8hr σε σκυφτή στάση και V<75cm Μέγιστο Επιτρεπτό Όριο Φορτίου (ΜΕΟ) ΜΕΟ = 3 x (ΑΟΦ) F/F max Σεπτέµβριος 2006 21 Κεφ. 9.5.1, σελ. 341 21
Εξίσωση Ανύψωσης Φορτίων (NIOSH) Βελτίωση (1991) Προτεινόµενο Όριο Βάρους (ΠΟΒ) ΠΟΒ= LC x HM x VM x DM x AM x FM x CM LC = Σταθερά βάρους φορτίου (23 κιλά) HM = Οριζόντιος συντελεστής (25/Οριζόντια θέση) VM = Κάθετος συντελεστής (1-0.003/[ 0.003/[Καθ.θέση-75]) DM = Συντελεστής απόστασης (0.82+4.5/Απόσταση Απόσταση) AM = Συντελεστής ασυµµετρίας (1-0.0032 0.0032Ασυµµετρία) FM = Συντελεστής συχνότητας (από πίνακες) CM = Συντελεστής έλκυσης (1.00 καλή,, 0.90 κακή) Σεπτέµβριος 2006 22 Κεφ. 9.5.1, σελ. 342 22
Υπολογισµός Ορίων Ανύψωσης Φορτίου Προτεινόµενο όριο βάρους (ΠΟΒ)= = 23 x (25/H) x {1-0.003({ 0.003(V-75)} x (0.82+4.5/D) x (1-0.0032*A) x FM x CM V= κάθετη απόσταση χεριών από το έδαφος D= κάθετη απόσταση µετακίνησης φορτίου Α= γωνία ασυµµετρίας σε µοίρες Η= ορισόντια απόσταση ΚΒ φορτίου από το µεσοδιάστηµα των αστραγάλων Σηµείωση: Όλες οι αποστάσεις είναι σε cm Σεπτέµβριος 2006 23 Εικόνα 9.1, Σελ.343 23
Εξίσωση Ανύψωσης Φορτίων (NIOSH) Βελτίωση (1991) Για να προσδιοριστεί εάν οι εργαζόµενοι διατρέχουν κίνδυνο µυοσκελετικής υποβάθµισης της µέσης από την ανύψωση υπολογίζεται ο είκτης Ανύψωσης ( Α): Α = L / ΠΟΒ L = Το πραγµατικό βάρος του ανυψούµενου αντικειµένου ΠΟΒ = Προτεινόµενο Όριο Βάρους Ο Α πρέπει να είναι µικρότερος του 3: Α<3 Σεπτέµβριος 2006 24 Κεφ. 9.5.1, σελ. 342 24
Εξίσωση Ανύψωσης Φορτίων (NIOSH) Βελτίωση (1991) Για να προσδιοριστεί o είκτης Ανύψωσης γίνεται υπολογισµός των τιµών του ΠΟΒ πριν και µετά την εκτέλεση µιας εργασίας και υπολογίζεται ο δυσµενέστερος Α. Άρα: Μετρώ ή υπολογίζω τα γεωµετρικά χαρακτηριστικά της ανύψωσης Υπολογίζω τους ΠΟΒ πριν και ΠΟΒ µετά Υπολογίζω τον δυσµενέστερο Α Συγκρίνω µε την τιµή 3 Αποφασίζω για ενέργειες Σεπτέµβριος 2006 25 25
Εξίσωση Ανύψωσης Φορτίων (πρόταση ΕΕ) Όρια ύναµης Χειρονακτικής Εργασίας (Ο ΧΕ) Ο ΧΕ = Α x F x (50.15 + 0.332V - 0.64 V V - 0.00372 V V H -0.0000877V +0.0000735 V V H ) A = 1.0 για άντρες < 40 ετών 0.915 για άντρες 41-50 ετών 0.782 για άντρες 51-60 ετών F = 1.0 για συχνότητα < 1 φοράς το λεπτό 0.7 για συχνότητα > 1 φοράς το λεπτό Η = οριζόντια απόσταση φορτίου σε σχέση µε τον ώµο V = κάθετη απόσταση φορτίου σε σχέση µε τον ώµο Σεπτέµβριος 2006 26 Κεφ. 9.5.3, σελ. 342-344 26
Παράδειγµα Σεπτέµβριος 2006 27 27
Αυτόµατος Προσδιορισµός Ορίων Ανύψωσης ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ Ο ΗΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΓΙΣΤΗ ΑΠΟ ΕΚΤΗ ΑΝΥΨΩΣΗ ΦΟΡΤΙΟΥ ΑΠΌ ΑΝ ΡΑ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΑ Σεπτέµβριος 2006 28 28
Αυτόµατος Προσδιορισµός Ορίων Ανύψωσης http://www.lni.wa.gov/wisha/ergo/calculator/ergo_works heetie.htm Σεπτέµβριος 2006 29 29