Παθήσεις & παραµορφώσεις θωρακικής µοίρας σπονδυλικής στήλης Ευδ. Μπίλλη Υπεύθυνη Μαθήµατος Κλινική Μυοσκελετική Φυσικοθεραπεία ΙΙ

Transcript

1 Παθήσεις & παραµορφώσειςθωρακικής µοίραςσπονδυλικήςστήλης Ευδ. Μπίλλη Υπεύθυνη Μαθήµατος Κλινική Μυοσκελετική Φυσικοθεραπεία ΙΙ

2 Παθήσεις & παραµορφώσεις θωρακικήςµοίρας Σκολίωση Νόσο Scheuermann Αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα

3 Σκολίωση Αναφέρεται στην οποιαδήποτε πλάγια απόκλιση της ΣΣ στο µετωπιαίο επίπεδο Τύποι σκολίωσης 1. Οργανική Μη αναστρέψιµη σκολίωση Υπάρχει πλάγια απόκλιση & στροφή ΣΣ Προεξοχή πρόσθιας επιφάνειας θώρακα Κάµψη ΣΣ δηµιουργεί οπίσθιο εξόγκωµα 2. Μη οργανική ή Λειτουργική Αναστρέψιµη σκολίωση Χωρίς στροφικές ανωµαλίες ιόρθωση κυρτώµατος µε κάµψη ή αλλαγή θέσης

4 Ταξινόµησησκολίωσης Οργανική σκολίωση Συγγενής Νευροµυϊκή Παραλυτική Ιδιοπαθής Λειτουργική σκολίωση Ανισοσκελία Ασύµµετρη στάση Σπασµός σπονδυλικών µυών λόγω τραυµατισµού ή άλλων µυοσκελετικών παθήσεων (π.χ. κήλη δίσκου κτλ.)

5 Οργανικέςσκολιώσεις Ιδιοπαθής σκολίωση Αποτελούν το 85% των σκολιώσεων Αγνώστου αιτιολογίας Νευροµυϊκή σκολίωση Αποτελούν το 15-20% των σκολιώσεων Είναι αποτέλεσµα συγγενών ή επίκτητων νευρικών /µυϊκών ανωµαλιών

6 Χαρακτηριστικάσκολίωσης ιεύθυνση ορίζεται από την κυρτότητά της Κυρτώµατα µείζων -είναιτοµεγαλύτερο & σηµαντικότερο (συνήθως βρίσκεται στην θωρακική µοίρα) αντισταθµιστικό - υπάρχει λίγο πιοπάνω/κάτωτουµέγιστου & είναι αντίθετης διεύθυνσης (είναι είτε οργανικό είτε λειτουργικό) διπλό - υπάρχει όταν & οι δύο παραµορφώσεις είναι της ίδιας σοβαρότητας

7 Σχήµακυρτωµάτων Απλά τύπου "C" µακρά παρατηρούνται σε όλη τη θωρακοσφυϊκή µοίρα δεν είναι αντισταθµισµένα (συνυπάρχει ανύψωση ώµου από την πλευρά του κυρτού, και λεκάνης απότηνπλευράτουκοίλου) ιπλά τύπου "S" κυρτώµατα - παρατηρούνται σε ιδιοπαθείς σκολιώσεις και είναι δεξιά θωρακικά & αριστεράοσφυϊκά έχουν µέγιστο αντισταθµισµένο κύρτωµα (& συνήθως συνυπάρχουν & παραµορφώσειςσωµάτων σπονδύλων, πλευρώνκτλ.)

8 Ακτινογραφική εκτίµηση σκολίωσης 1. Γωνία Cobb - εκφράζεται σε º και προκύπτει από την γωνία που σχηµατίζεται από τις εφαπτόµενες στην άνω τελική πλάκα του άνω ακραίου σπονδύλου & την κάτω τελική πλάκα του κάτω ακραίου σπονδύλου του κυρτώµατος <10 θεωρούνται φυσιολογικές Μικρές <20 Μεσαίες Μεγάλες >50 2. Στροφική παραµόρφωση 3. ιαφορά σπονδυλοπλευρικών γωνιών

9 Κλινική εκτίµηση σκολίωσης 1. Επισκόπηση/παρατήρηση 2. Ελαστικότητα κυρτώµατος - δοκιµασία πλάγιας κλίσης - δοκιµασία επίκυψης 3. Μυϊκό σύστηµα

10 Παρατήρησησκολίωσης Ασυµµετρίαστοεπίπεδοώµων, προεξοχή ή ασυµµετρία ωµοπλατών (επίπεδο κυρτού) Ασύµµετρο κενό µεταξύ άνω άκρου & κορµού Ανύψωσηήασυµµετρίαισχίου & λεκάνης Κεφάλι µε παρέκκλιση από το κέντρο αυξηµένη οσφυϊκή λόρδωση

11

12 οκιµασίαεπίκυψης Επίκυψηασθενήέως 90º Προσδιορισµός αν η σκολίωση είναι οργανική ή λειτουργική Οργανική: εµφανή προεξοχή κατά την επίκυψη Λειτουργική: συµµετρία στην θωρακική µοίρα (χωρίς προεξοχή)

13 Μέτρησησκολιωτικούήβουµε σκολιόµετρο (scoliometer)

14 Αντιµετώπιση σκολίωσης Σεγενικέςγραµµέςγιακυρτώµαταµεγωνία Cobb: <10 - συνήθως δεν χρειάζεται θεραπεία <20 - παρακολούθηση για τυχόν επιδείνωση (αν επιδείνωση >10º, χρειάζεταιαγωγή) συνήθως συντηρητική θεραπεία <35º - αρκετές πιθανότητες ίασης µε συντηρητική θεραπεία, αλλά χρειάζεται στενή παρακολούθηση >50 - συνήθως συνιστάται χειρουργική θεραπεία Επίσης εξαρτάται και πόσο εύκαµπτη είναι η σκολίωση

15 Συντηρητικήθεραπείασκολίωσης 1. Κηδεµόνες (π.χ. Boston, Milwaukeeκ.α.), µεστόχο: τη διάταση των µαλακών µορίων της κοίλης πλευράς του κυρτώµατος την αναχαίτιση της εξέλιξης της σκολίωσης (διόρθωση - λίγες º) τη σταθεροποίηση της ΣΣ 2. Παθητική έλξη, µε σκοπό: τη διατήρηση της ελαστικότητας των µαλακών µορίων της ΣΣ 3. Ηλεκτρικός ερεθισµός Κατά µήκος της µασχαλιαίας γραµµής της κυρτής πλευράς του κυρτώµατος, µε στόχο την διευκόλυνση της σύσπασης ώστε τα πλευρά & οι σπόνδυλοι να πλησιάσουν µεταξύ τους 4. Ασκήσεις για την σκολίωση

16 Θεραπευτικέςασκήσειςσκολίωσης Σκοπός ασκήσεων: Αύξηση ελαστικότητας & διάταση µαλακών µορίων που βρίσκονται σε βράχυνση Συµµετρική ενδυνάµωση των µυών του κορµού Ενδυνάµωση µυών κορµού στην κυρτή πλευρά Αναπνευστικές ασκήσεις Πρόγραµµα ασκήσεων εξατοµικευµένο Χρήση διαφόρων θέσεων +/-κηδεµόνα

17 Παραδείγµαταασκήσεωνσκολίωσης 1. Αύξηση ελαστικότητας µαλακών µορίων που βρίσκονται σε βράχυνση Ασκήσεις σε µετωπιαίο & σε πλάγιο επίπεδο µε καλή σταθεροποίηση ιατάσεις κορµού, ωµικής ζώνης, αυχένα /κεφαλής Επιµήκυνση κορµού 2. Συµµετρική ενδυνάµωση µυών κορµού Σηµαντική για την διατήρηση σωστής στάσης & σταθεροποίηση κορµού 3. Ενδυνάµωση µυών κορµού στην κυρτή πλευρά Ασκήσεις ενδυνάµωσης (πλάγιο επίπεδο) µε καλή σταθεροποίηση λεκάνης 4. Αναπνευστικές ασκήσεις Όπου χρειάζεται +/- συνδυασµό των παραπάνω

18 Νόσοτου Scheuermann Ιδιοπαθής νόσος Προσβάλλει κυρίως εφήβους Αποτελεί δοµική παραµόρφωση στο προσθιοπίσθιο επίπεδο της θωρακικής ή θωρακοσφυϊκής µοίρας Βλάβη του πρόσθιου χείλους των δακτυλιοειδών αποφύσεων των θωρακικών σπονδύλων µε αποτέλεσµα την αναστολή ανάπτυξης αυτών

19 Νόσο Scheuermann s (ακτινογραφική απεικόνιση) Προσβάλλει>3 θωρακικά επίπεδα µε παραµόρφωση >5ºανάσπόνδυλο (χαρακτηριστικό σχήµα «σφήνας» (σε πλάγια ακτινογραφία)

20 Κλινικήεικόνα Θωρακική κύφωση (είτε µε κορυφή στο Θ8/9 είτε στο Θ11/12) Πόνος κατά την διάρκεια της ανάπτυξης (µπορεί όµως να είναι και τελείως ασυµπτωµατική) Πόνος στις ακανθώδεις αποφύσεις µετά από δραστηριότητα Πόνος κατά την ψηλάφηση θωρακικών σπονδύλων Βραχυσµένοι ισχιοκνηµιαίοι

21 Φυσικοθεραπεία Εκπαίδευση γονέων Εφαρµογή κηδεµόνα (Boston, Milwaukee) /δυναµικού νάρθηκα σε δύσκαµπτακυρτώµατα (10º-15 ºδιόρθωσηµευπερέκταση) Προσαρµογές δραστηριοτήτων Ασκήσεις «διορθωτικές» /στάσης ιατάσεις µαλακών µορίων προσθίου τµήµατος κορµού Ασκήσεις κινητικότητας /ROM θωρακικής µοίρας Ασκήσεις (ήπιες) ενδυνάµωσης κορµού Χειρουργείο ενδείκνυται µε >75º κύφωση & πόνο

22 Αγκυλοποιητικήσπονδυλίτιδα (ΑΣ) Ανήκει στις σπονδυλοαρθροπάθειες Χαρακτηρίζεται από φλεγµονή γύρω από την την έκφυση τουσυνδέσµουστοοστούν (πουονοµάζεται enthesis), καθώς και σχετίζεται µε το αντιγόνο HLA-B27 Αποτελεί χρόνια άσηπτη φλεγµονώδη νόσο της σπονδυλικής στήλης, των ιερολαγώνιων & άλλων µεγάλων αρθρώσεων και εκδηλώνεται κυρίως µε δυσκαµψία & πόνο στην θωρακοσφυϊκή περιοχή

23 Κλινικάσηµεία Επηρεάζει νέους ενήλικες, κυρίως ηλικίας ετών * Σταδιακή, χωρίς λόγο έναρξη συµπτωµάτων Πόνος στον θώρακα ή/και οσφυϊκή µοίρα * ιάρκεια πάνω από 3 µηνών * Πρωινή δυσκαµψία * Βελτίωση µε άσκηση αλλά χωρίς απόλυτη ανακούφιση * Περιορισµό τροχιάς οσφυϊκής /θωρακικής µοίρας σε προσθιοπίσθιο & µετωπιαίο επίπεδο * Περιορισµένη έκπτυξη θώρακα Θετικό HLA-B27 (αιµατολογική εξέταση) Ατλαντο-ινιακή χαλαρότητα Μπορεί να εµφανίσουν αρθρίτιδα και ορισµένες περιφερικές αρθρώσειςπ.χ. ισχία, ώµοι, γόνατα Συµπτώµατα σε άλλα όργανα όπως µάτια, πνεύµονες, καρδιά κτλ.

24 Τροποποιηµένακριτήρια (Νέας Υόρκης) γιατηνδιάγνωσηασ Κλινικά κριτήρια Οσφυαλγία > 3µηνών που βελτιώνεται µε άσκηση αλλά δεν ανακουφίζεται από ανάπαυση Περιορισµό τροχιάς οσφυϊκής µοίρας σε προσθιοπίσθιο & µετωπιαίο επίπεδο Περιορισµένη έκπτυξη θώρακασεσχέσηµε φυσιολογικές τιµές ανά ηλικιακή κατηγορία Ακτινολογικά κριτήρια Ιερολαγωνίτιδαβαθµού 2 αµφοτερόπλευραή3-4 µονόπλευρα ιάγνωσηασανισχύουντα εξής: Τα 3 κλινικά κριτήρια το ακτινολογικό κριτήριο + ένα κλινικό κριτήριο

25 Χαρακτηριστικά ακτινολογικά ευρήµατα ΑΣ Ασαφή αρθρικά όρια µε αποτέλεσµα την διάβρωσηαυτών (ιδιαίτεραιερολαγονίων), εξαφάνισηενδοαρθρικούδιαστήµατος, υποχόνδρια σκλήρυνση & τετραγωνισµός των σπονδυλικών σωµάτων Οστεοποίηση των σπονδυλικών συνδέσµων µεσχηµατισµόοστικώνγεφυρών & συνένωση σπονδυλικών σωµάτων µε χαρακτηριστική εικόνα «bamboo» της σπονδυλικής στήλης

26 Χαρακτηριστική στάση ατόµου µε ΑΣ

27 ΦυσικοθεραπείαγιαΑΣ Ιδιαίτερα σηµαντική από την πρώτη στιγµή της διάγνωσης και καθ όλη την πορεία της ασθένειας Στόχοι φυσικοθεραπείας: Μείωση πόνου Μείωση δυσκαµψίας Βελτίωση κινητικότητας σπονδυλικής στήλης ιατήρηση /επανεκπαίδευση (σωστής) στάσης Βελτίωση έκπτυξης θώρακα ιατήρηση /βελτίωση φυσικής δραστηριότητας (fitness level) ιατήρηση /βελτίωση ευεξίας

28 Μέθοδοι & τεχνικές (φυσικοθεραπείας) Ασκήσεις κινητικότητας /ROM σπονδυλικής στήλης Ασκήσεις /επανεκπαίδευση στάσης Εµβιοµηχανικές παρεµβάσεις /συµβουλές Λειτουργική αποκατάσταση /ασκήσεις Αεροβική άσκηση Υδροθεραπεία Πρόγραµµα ασκήσεων για το σπίτι Άλλες τεχνικές? Νααποφεύγονται: Παρατεταµένη µάλαξη (π.χ. εγκάρσια µάλαξη) Έλξη Υπέρηχος ιαθερµία