Χρήση όρων/ορισμών Αξιολόγηση εκπαιδευομέν0υ ΙΙ Εναλλακτικές μορφές αξιολόγησης Εναλλακτικές μορφές αξιολόγησης Αυτο-αξιολόγηση Αξιολόγηση ατόμου μέσα στην ομάδα Βασίλης Γραμματικόπουλος Παιδαγωγικό Τμήμα Προσχολικής Εκπαίδευσης Εναλλακτικές μορφές αξιολόγησης Μορφές αξιολόγησης με πολλαπλές πηγές πληροφόρησης που αναδεικνύουν πολλαπλές πλευρές του μαθητή (δημιουργικότητα, πρωτοτυπία, έκφραση) Πέρα από τα συνηθισμένα τεστ ή εξετάσεις Πιο κατάλληλες μέθοδοι για μικρότερα παιδιά Περιέχουν πολλαπλές πηγές πληροφόρησης Αξιολογούν την ικανότητα εφαρμογής των όσων έμαθε ο μαθητής Εναλλακτικές μορφές αξιολόγησης Χρησιμοποιούν ως βασικό εργαλείο τη συστηματική παρατήρηση (systematic observation) Άτυπη παρατήρηση (casual observation) Συστηματική παρατήρηση = Παρατήρηση συγκεκριμένων συμπεριφορών/ διαδικασιών, αξιοπιστία, δυνατότητα επανάληψης, μεθοδολογικά δομημένη 1
Εναλλακτικές μορφές αξιολόγησης Αυθεντική αξιολόγηση Παραδείγματα αυθεντικής αξιολόγησης Μέσα από αυτήν την εξέλιξη των σκοπών και της ερμηνείας των αξιολογήσεων των εκπαιδευόμενων αναπτύχθηκε η αυθεντική αξιολόγηση Είναι μια ομάδα αξιολογήσεων που χαρακτηριστικό τους είναι η σχέση τους με τον πραγματικό κόσμο Διαδικασία που ενσωματώνει πολλαπλές μορφές μέτρησης της απόδοσης που ανταποκρίνονται στη μάθηση, επίτευξη, παρακίνηση και στάσεις σε σχετικές δραστηριότητες με τη διδασκαλία Θέλουμε να αξιολογήσουμε εάν κατανόησαν οι μαθητές τι είναι επιστημονική πειραματική μέθοδος Μη αυθεντική αξιολόγηση αναφέρατε τα βήματα εκτέλεσης ενός πειράματος επιλέξτε το σωστό ορισμό από τους παρακάτω Αυθεντική αξιολόγηση σχεδιασμός, εκτέλεση και αξιολόγηση ενός πειράματος Παραδείγματα αυθεντικής αξιολόγησης Αξιολόγηση εκτέλεσης ελεύθερης βολής στο μπάσκετ Μη αυθεντική αξιολόγηση Σωστή εκτέλεση της τεχνικής της ελεύθερης βολής Συγκεκριμένος στόχος ποσοστού ευστοχίας σε 100 βολές Εναλλακτικές μορφές αξιολόγησης Αυθεντική αξιολόγηση * ως έκφραση των αυθεντικών αξιολόγησεων Αυτο-αξιολόγηση Αξιολόγηση φακέλου Αξιολόγηση μέσα στην ομάδα Αυθεντική αξιολόγηση Σωστή εκτέλεση & στόχος εύστοχων βολών στον αγώνα 2
Αυθεντική αξιολόγηση Αυθεντική αξιολόγηση Συνεργασία & όχι ανταγωνισμός Εξάλειψη άγχους, ενίσχυση αυτοπεποίθησης Βοηθούν στην εξατομίκευση της διδασκαλίας Χρήση αναστοχασμού (reflection) Αναφέρονται στο μαθητή ως σύνολο και δεν τον κρίνουν με βάση μόνον τις γνώσεις του σε συγκεκριμένα αντικείμενα και μεμονωμένες δεξιότητες Κόστος σε σχέση με τη χρήση κάποιων τεστ ή εξετάσεων Εγκυρότητα και αξιοπιστία Είναι αναγκαία η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών για τη χρήση της Δεν βοηθάει στην καταγραφή μακροχρόνιων τάσεων όπως θεωρείται ότι κάνουν τα σταθμισμένα τεστ για παράδειγμα Επηρεάζονται από τον αξιολογητή/εκπαιδευτικό Μύθος; Μύθος; Σε λίγες αξιολογικές έρευνες διεθνώς εντοπίζεται η «περιγραφική αξιολόγηση» ως μία διακριτή διαδικασία Συνήθως ο όρος αφορά στη δομή της διατύπωσης των συμπερασμάτων της αξιολόγησης (evaluation report) Στη διεθνή βιβλιογραφία συναντάται συχνά ο όρος σε αντιδιαστολή με την «κριτική αξιολόγηση» (descriptive vs judgmental evaluation) Επιστημολογικά αυτό θεωρείται και ως μία διαφορά μεταξύ της έρευνας & της αξιολόγησης Αξιολόγηση = κριτική, Έρευνα = περιγραφική (Endias, 1998) 3
Μύθος; Οι αξιολογήσεις μπορεί να είναι και «κριτικές» και «περιγραφικές» συλλέγοντας πληροφορίες σχετικές με το αντικείμενο αξιολόγησης που αφορούν Οι «κριτικές» αξιολογήσεις επικεντρώνονται σε πληροφορίες που αφορούν επίπεδα ποιότητας και κρίσεις ενώ οι «περιγραφικές» αξιολογήσεις σε προθέσεις και παρατηρήσεις σχετικά με τα κριτήρια του αντικειμένου αξιολόγησης (Stake, 1967) Όταν απαντάται ως μία διακριτή διαδικασία = ποιοτική διαδικασία Ο όρος χρησιμοποιείται στην εφαρμογή χρήσης κυρίως λέξεων ώστε να συνοψίσουμε το επίπεδο επάρκειας/ικανότητας (level of competence) ενός ατόμου, με άλλα λόγια να το περιγράψουμε Σε αντίθεση, οι τεχνικές μέτρησης όπου η επάρκεια/ικανότητα αποτυπώνεται με ένα σκορ, συνήθως αριθμό, χρησιμοποιείται ο όρος «ποσοτική» (Pangaro, 2000) Είναι αυτό; Δεν είναι περιγραφική αποτύπωση μίας ποσοτικής διαδικασίας Δεν είναι περιγραφική βαθμολογία Δεν είναι «ποιοτικοποίηση» μιας ποσοτικής διαδικασίας ή αριθμητικής ιεραρχίας 20 19 18 17 15 14 13 12 10 9 8 7 5 4 3 2 Άριστα = 20-18.1 Πολύ καλά = 18-16.1 Καλά = 16-13.1 Σχεδόν καλά = 13-10 16 11 6 1 Ανεπιτυχώς < 10 4
ή αυτό; UNIVERSITY GENERIC MARKING CRITERIA UNDERGRADUATE Level 3 Level 4 (Certificate) Level 5 (Diploma) Level 6 (Degree) 90%-100% Exceptional work with presentation of a very high standard. Demonstrates an extremely thorough knowledge and understanding through identification and description of key concepts and principles relevant to the topic area. Evidence of wide and relevant reading, very effective use of appropriate source material and accurate referencing. 80%-89% Outstanding work with presentation of a very high standard. Demonstrates a very good knowledge and understanding of the key concepts and principles relevant to the topic area. Evidence of significant independent reading and effective use of source material, accurately referenced. 70%-79% Extremely good work with presentation of a high standard. Demonstrates strong knowledge and understanding of the key concepts and principles relevant to the topic area. Evidence of independent reading and good use of source material, accurately referenced. 60%-69% The work is well presented. There is evidence of sound knowledge and understanding through identification of key concepts and principles relevant to the topic area. Some evidence of independent reading and use of source material accurately referenced. 50%-59% Presentation acceptable but with some errors. Demonstrates adequate knowledge and understanding through the identification and use of key concepts and principles relevant to the topic area. Some use of source material. 90%-100% Exceptional work with presentation of a very high standard. There is coherence of ideas and demonstration of a thorough knowledge and understanding. Arguments are supported by wide reading with very effective use of source material and accurate referencing. 80%-89% Outstanding work with presentation of a very high standard. There is coherence of ideas and demonstration of a thorough knowledge and understanding. Arguments are supported by wide reading with effective use of source material and accurate referencing. 70%-79% Extremely good work with presentation of a high standard. There is coherence of ideas and demonstration of thorough knowledge and understanding. Arguments are supported by wide reading with appropriate use of source material and accurate referencing. 60%-69% The work is well presented and coherently structured. There is evidence of a sound knowledge and understanding of the issues with theory linked to practice where appropriate. Most material used has been referenced/acknowledged. 50%-59% Presentation is acceptable but with some errors. There is knowledge and understanding of issues under discussion and some evidence of the application of knowledge and ideas where appropriate. Some use of relevant source material. 90%-100% Exceptional work with presentation of the highest standard. The work contains coherent arguments and ideas. There is a detailed understanding of subject matter and critical analysis of issues/problems. Points are made clearly and concisely, always substantiated by appropriate use of source material. There is evidence of a sound ability to critically interrelate theories with examples from practice where appropriate. 80%-89% Outstanding work with presentation of a very high standard. There is comprehensive understanding of key concepts and knowledge and evidence of critical analysis and insight. Accurate interpretation of data with arguments, ideas and solutions presented effectively and based on strong research and reading. 70%-79% Extremely good work with presentation of a high standard. Evidence of strong knowledge and understanding together with some critical analysis and insight. Source material is used effectively to support arguments, ideas and solutions. 60%-69% Very good presentation. Sound knowledge and understanding with an emerging ability to critically engage with and apply the concepts involved linking them to practice where appropriate. Good use of source material which supports most points clearly. Content is wholly relevant and is coherently structured. 50%-59% Presentation is of a good standard but some shortcomings. Evidence of a sound knowledge base but limited critical and practical application of concepts and ideas. Content is largely relevant although points may not always be clear and structure may lack coherence. Contains some critical reflection and some use of source material to illustrate points. 90%-100% Exceptional work. Presentation is logical, error-free and, where appropriate, creative. There is an in-depth understanding of issues/problems and excellent critical/deep engagement with the material and concepts involved. Very skilful interpretation of data. Arguments, ideas and, where appropriate, solutions are presented coherently and fully underpinned by thorough research and reading. 80%-89% Outstanding work with presentation of a very high standard. There is comprehensive understanding of key concepts and knowledge and clear evidence of critical analysis and insight. Accurate interpretation of data with arguments, ideas and solutions presented effectively and based on strong research and reading. 70%-79% Extremely good work with presentation of a high standard. Demonstrates an excellent knowledge base with a clear understanding of the issues and application to practice where appropriate. There is some effective critical and analytical application of relevant research and reading. 60%-69% The work is very good, logically structured and presented to a high standard. Demonstrates a strong knowledge base with a clear understanding of the issues and application to practice where appropriate. There is some critical and analytical application of relevant research. 50%-59% The work is clearly presented and logically structured. It shows evidence of a sound understanding of the topic and addresses major issues. The work contains some discussion and interpretation of relevant perspectives although further development of the arguments presented would be beneficial. There are examples of critical reflection and evidence of application of theory to practice. Είναι η σύνταξη έκθεσης από τον εκπαιδευτικό που δίνει μία γενική εικόνα του κάθε μαθητή Η «περιγραφή» συνήθως επικεντρώνεται Απόδοση Επίδοση Εξέλιξη μάθησης Κλίσεις, ενδιαφέροντα, στάσεις κλπ. του μαθητή Συμπεριφορά απέναντι στον εκπαιδευτικό/συμμαθητές/μάθημα Ορίζεται ως μία διαδικασία αξιολόγησης που περιλαμβάνεται στις διαδικασίες συλλογής & ανάλυσης ποιοτικών δεδομένων Δεν αντικαθιστά απλώς τη βαθμολογική κλίμακα 1) Αυτο-αξιολόγηση (self-evaluation) 2) Αξιολόγηση μέσα στην ομάδα (group evaluation) 3) Αξιολογηση φακέλου (portfolio evaluation) Είναι μία εναλλακτική προσέγγιση στην αξιολόγηση 5
1) Αυτο-αξιολόγηση (selfevaluation) Στόχος της διδασκαλίας η γνωριμία και κατανόηση των ικανοτήτων του Αυτογνωσία, βελτίωση προσωπικής εικόνας, ωριμότητα Προϋπόθεση Σωστή προετοιμασία διαδικασίας και στόχευση στη βελτίωση της ποιότητας της εκπαίδευσης Αυτο-αξιολόγηση (self-evaluation) Ανάπτυξη μηχανισμών προστασίας το εγώ Οι διαφορετικές αξιολογήσεις μειώνουν την αξιοπιστία και την αξία της πληροφόρησης Κίνδυνος υπερεκτίμησης ή υποεκτίμησης 2) Αξιολόγηση μέσα στην ομάδα (group evaluation) Ατομική αξιολόγηση: Αξιολόγηση μαθητή Μικτές μορφές αξιολόγησης: Αξιολόγηση ομάδας ως σύνολο Αξιολόγηση ατόμου από τα άλλα μέλη της ομάδας Διομαδική αξιολόγηση 3) Τι είναι ο φάκελος αξιολόγησης; Βασικά συστατικά (επτά βασικά στάδια) Στοχευμένοι/σκόπιμοι φάκελοι (purposeful portfolios) Υπέρ & κατά 6
Πρόκειται για συστηματική, επιλεκτική συλλογή & αξιολόγηση της δουλειάς των μαθητών Σχετικά νέα διαδικασία Ο φάκελος ενημερώνεται βάσει της εξέλιξης των επιτευγμάτων & δεξιοτήτων ενός μαθητή Εναλλακτική μορφή αξιολόγησης (σε αντίθεση με εξετάσεις, σταθμισμένα τεστ κλπ.) Φάκελος αξιολόγησης Αντιπροσωπεύει όλο το εύρος της δουλειάς του μαθητή Εμπλέκει τους μαθητές στην αξιολόγηση της προόδου των και στη θέσπιση μαθησιακών στόχων Αξιολογεί κάθε μαθητή ξεχωριστά Προωθεί μία συνεργατική προσέγγιση στην αξιολόγηση Η αυτο-αξιολόγηση του μαθητή είναι βασικός στόχος Στοχεύει στη βελτίωση, προσπάθεια & επίτευξη Συνδέει την αξιολόγηση και τη διδασκαλία με τη μάθηση Παραδοσιακές μορφές (τεστ-εξετάσεις) Αξιολογεί ένα μέρος του εύρους της δουλειάς του μαθητή Μηχανιστική βαθμολόγηση (πχ. τεστ πολλαπλών επιλογών) ή βαθμολόγηση με μικρή συμβολή του εκπαιδευτικού Αξιολογεί όλους τους μαθητές στις ίδιες διαστάσεις Η αξιολογική προσέγγιση δεν είναι συνεργατική Η αυτο-αξιολόγηση του μαθητή δεν είναι στόχος Στοχεύει μόνο στην επίτευξη Ξεχωρίζει τη μάθηση, την εξέταση και τη διδασκαλία Εκπαιδευτικός Ποιος συμπληρώνει το φάκελο; Παράδειγμα διαδικασίας φακέλου αξιολόγησης Μαθητής Μαθητής με τη συμβολή του εκπαιδευτικού Συμμαθητές Γονείς Μαθητές διατηρούν ένα φάκελο αξιολόγησης για κάθε αντικείμενο (πχ. γλώσσα) Τοποθετούν τη δουλειά τους τηρώντας ημερολόγιο για κάθε «εισαγωγή» Συναντούνται τρεις με τέσσερις φορές το τετράμηνο με τον εκπαιδευτικό και αξιολογούν τη δουλειά τους Στο τέλος του τετραμήνου ή του έτους οι μαθητές επιλέγουν τα «προϊόντα» που αντιπροσωπεύουν τις καλύτερες δουλειές τους 7
Παράδειγμα διαδικασίας φακέλου αξιολόγησης Αποκλίνουσα σκέψη για τις «εισαγωγές» στο φάκελο Όχι όμως μόνο για να υπάρχει ποικιλία Εισαγωγή δουλειάς που να επιτρέπει την έγκυρη ερμηνεία των δεξιοτήτων και των γνώσεων που παράγονται Πρόσβαση του μαθητή στην επιλογή των κριτηρίων αξιολόγησης Ένας πλήρης φάκελος αξιολόγησης περιέχει: Μία εισαγωγή σε αυτόν που απευθύνεται (μελλοντικό εκπαιδευτικό του μαθητή, γονείς κλπ.) Πίνακα περιεχομένων Λίστα των δεξιοτήτων & γνώσεων που παρουσιάζονται Αντιπροσωπευτικά δείγματα της καλύτερης δουλειάς Ημερομηνίες για όλες τις «εισαγωγές» Τα κριτήρια αξιολόγησης που χρησιμοποιήθηκαν Αναστοχασμός του μαθητή για όλες τις «εισαγωγές» 1. Εξασφάλιση ότι ο φάκελος ανήκει στο μαθητή Να γίνει κατανοητό ότι είναι συλλογή της δουλειάς τους και όχι ένα «κουτί» για την τοποθέτηση εργασιών που θα αξιολογήσει ο εκπαιδευτικός 2. Ο εκπαιδευτικός αποφασίζει τι είδους δείγματα δουλειάς θα πρέπει να μπαίνουν στο φάκελο Σημαντική ποικιλία είναι ο στόχος 7 βασικά στάδια (Popham, 2017) 3. Επιλογή και τοποθέτηση δειγμάτων της δουλειάς Ο μαθητής αποφασίζει, ο εκπαιδευτικός συμβάλλει τι θα επιλεγεί Ο μαθητής επιλέγει και τοποθετεί 4. Επιλογή κριτηρίων αξιολόγησης της εργασίας του μαθητή Καθορισμός από κοινού με το μαθητή Ξεκάθαρα και κατανοητά ώστε να είναι επιτυχής η αυτο-αξιολογική προσέγγιση (Popham, 2017) 8
5. Οι μαθητές αξιολογούν τη δουλειά τους συνεχώς Αναλυτικά ή ολιστικά Αξιολογείται και σημειώνεται η ημερομηνία για κάθε δείγμα δουλειάς 6. Προγραμματισμός και υλοποίηση συνεδριών 7. Εμπλοκή γονέων Αναδεικνύει τη σημαντικότητα της διαδικασίας Έγκαιρη ενημέρωση γονέων Ενθάρρυνση γονέων να επισκοπούν περιοδικά το φάκελο του παιδιού τους Απαραίτητες 3-4 συνεδρίες το τετράμηνο με τον κάθε μαθητή (Popham, 2017) (Popham, 2017) Οι φάκελοι αξιολόγησης εξυπηρετούν τρεις σκοπούς... Τεκμηριώνουν την πρόοδο του μαθητή Παρουσιάζουν τα επιτεύγματα του μαθητή Αξιολογούν το επίπεδο ποιότητας του μαθητή Στοχευμένος φάκελος 1. Τεκμηρίωση προόδου Ονομάζονται φάκελοι εργασίας (working portfolios) Στοχευμένος φάκελος Παρέχουν αποδείξεις της εξέλιξης/ανάπτυξης του μαθητή ή της στασιμότητας του Αλλαγές στη διάρκεια του χρόνου Παρέχουν ουσιαστικές ευκαιρίες για αυτο-αξιολόγηση Παρακολούθηση της εξέλιξης της απόδοσης & συμπεριφοράς 9
2. Προβολή επίτευξης Επιλογή της καλύτερης δουλειάς Στοχευμένος φάκελος Προβολή της άποψης του μαθητή για την αγαπημένη, καλύτερη ή ποιο σημαντική δουλειά Αναστοχασμός των μαθητών στην ποιότητα της δουλειάς τους (βοηθάει τους μαθητές να μαθαίνουν & παρέχει πληροφορίες πώς μαθαίνει ο κάθε μαθητής) Πληροφόρηση των ικανοτήτων/κλίσεων του μαθητή στους μελλοντικούς εκπαιδευτικούς, στους γονείς κλπ. 3. Αξιολόγηση επιπέδου ποιότητας Στοχευμένος φάκελος Καταγραφή της προόδου του μαθητή σε σχέση με συγκεκριμένους στόχους (εάν έχουν φτάσει σε από πριν καθορισμένο επίπεδο ποιότητας) Η χρήση του φακέλου αξιολόγησης για αυτόν το σκοπό απαιτεί καλύτερη στάθμιση των διαδικασιών Όχι όμως εάν ο βασικός στόχος είναι η ικανότητα αυτο-αξιολόγησης Μπορεί ο φάκελος αξιολόγησης να εξυπηρετεί ταυτόχρονα και τους τρεις σκοπούς; Ναι, όχι όμως ικανοποιητικά Είναι διαφορετικοί Πρέπει να στοχεύουμε σε αυτό που θεωρούμε πιο σημαντικό κατά περίπτωση 10
Είναι ποιο αξιόπιστο μέσο τεκμηρίωσης των επιδόσεων από οποιοδήποτε στιγμιαίο προϊόν εξέτασης Συνεχής ανατροφοδότηση, μοναδική διαμορφωτική χρήση Αναπτύσσει την ικανότητα αυτό-αξιολόγησης Διαρκής έλεγχος της σχέσης διδασκαλίας και απόδοσης μαθητών Προάγει την αυτονομία του μαθητή Περιγραφή της εξέλιξης της μάθησης αντί της κατάταξης των επιδόσεων Εξάλειψη του φόβου του βαθμού και του χαρακτηρισμού (καλή/κακή μαθήτρια) Έμφαση στη διαδικασία της μάθησης αντί στις συγκρίσεις Ώθηση της ολοκληρωμένης ανάπτυξης του μαθητή Βοηθούν στην εξατομίκευση της διδασκαλίας & της ενίσχυσης Αναφέρονται στο μαθητή ως σύνολο και δεν τον κρίνουν με βάση μόνον τις γνώσεις του σε συγκεκριμένες διαστάσεις συγκεκριμένων αντικειμένων Προάγουν τη συνεργασία & όχι τον ανταγωνισμό Βοηθούν στην εξάλειψη του άγχους & ενίσχυση της αυτοπεποίθησης Χρήση αναστοχασμού (reflection) Κόστος σε σχέση με τη χρήση τεστ ή εξετάσεων Εγκυρότητα και αξιοπιστία Είναι αναγκαία η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών για τη χρήση της Επηρεάζονται από τον αξιολογητή/εκπαιδευτικό Είναι αποτελεσματική & εφαρμόσιμη σε τάξεις μικρού μεγέθους 11
Χρονοβόρα διαδικασία Δυσκολία στην εφαρμογή της αξιολόγησης λόγω των διαφορών από μαθητή σε μαθητή Οι οδηγίες αξιολόγησης όπου υπάρχουν είναι συνήθως αφηρημένες και πολύ γενικές Διφορούμενα ερευνητικά αποτελέσματα: Vermont case/αξιοπιστία, προκατάληψη (bias) σε εσωτερικές διαδικασίες Ακριβή διαδικασία εάν αναλάβουν εξωτερικοί εκπαιδευμένοι αξιολογητές Συνοπτικά Η αξιολόγηση φακέλου είναι μία διαδικασία συστηματικής συλλογής & αξιολόγησης της δουλειάς του μαθητή, από το μαθητή με τη συνεργασία του εκπαιδευτικού Μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως διαδικασία αυτο-αξιολόγησης της ανάπτυξης και προόδου του μαθητή Είναι αποτελεσματική μόνο για μικρού εύρους και όχι μεγάλου εύρους αξιολογήσεις (large scale assessments) e-portfolio group-portfolio 12