ΠΑΠΑΘΑΝΟΥ ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2005 ΠΑΤΡΑ

ΜΕΛΕΤΗ ΜΙΚΡΟΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΩΝ ΣΕ ΚΑΤΟΛΙΣΘΑΙΝΟΝΤΑ ΠΡΑΝΗ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΠΙΤΙΤΣΑΣ ΜΕ ΕΠΙΓΕΙΕΣ ΚΑΙ ΦΩΤΟΓΡΑΜΜΕΤΡΙΚΕΣ ΜΕΘΟ ΟΥΣ ΙΑΤΡΙΒΗ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗΣ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΓΕΩΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΧΡΗΣΕΩΝ ΓΗΣ ΠΑΠΑΘΑΝΟΥ ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2005 ΠΑΤΡΑ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ....... σελ. 5. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ......... σελ. 6. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΓΕΝΙΚΑ ΠΕΡΙ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΩΝ... σελ. 9. 2.1. ΟΡΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΩΝ... σελ. 9. 2.2. ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΩΝ.... σελ. 11. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΤΥΠΟΙ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΩΝ........ σελ. 13. 3.1. ΠΤΩΣΕΙΣ (FALLS).......... σελ. 13. 3.2. ΑΝΑΤΡΟΠΕΣ (TOPPLES)............ σελ. 14. 3.3. ΟΛΙΣΘΗΣΕΙΣ (SLIDES)............ σελ. 15. 3.3.1 ΠΕΡΙΣΤΡΟΦΙΚΕΣ ΟΛΙΣΘΗΣΕΙΣ (ROTATIONAL SLIDES) ΚΑΘΙΣΕΙΣ (SLUMPS).... σελ. 15 3.3.2. ΜΕΤΑΘΕΤΙΚΕΣ ΟΛΙΣΘΗΣΕΙΣ (TRANSLATIONAL SLIDES)....... σελ. 19. 3.4. ΠΛΕΥΡΙΚΕΣ ΕΚΤΑΣΕΙΣ (LATERAL SPREADING)....... σελ. 23. 3.5. ΡΟΕΣ (FLOWS)...... σελ. 25. 3.6 ΣΥΝΘΕΤΕΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ........ σελ. 29. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. ΑΙΤΙΑ ΤΩΝ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΩΝ...... σελ. 31. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. ΜΕΤΡΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΩΝ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΩΝ...... σελ. 35. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6. ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ...... σελ. 37. 6.1. ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ......... σελ. 39. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7. ΓΕΝΙΚΗ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗ ΤΩΝ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΩΝ ΤΗΣ ΠΙΤΙΤΣΑΣ. σελ. 41. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8. ΕΠΙΓΕΙΑ ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΩΝ... σελ. 48. 8.1 ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΟΙ ΧΑΡΤΕΣ ΤΩΝ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΩΝ........ σελ. 51. 8.2 ΠΙΝΑΚΕΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΚΛΙΣΕΩΝ ΠΡΑΝΩΝ...... σελ. 52.

8.3 ΤΑ ΤΡΙΣ ΙΑΣΤΑΤΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΤΩΝ ΑΠΟΤΥΠΩΣΕΩΝ... σελ. 64. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9. ΟΙ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΙΣ...... σελ. 69. 9.1 ΧΑΡΤΕΣ ΥΟ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΩΝ ΜΕ ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΩΝ... σελ. 70. 9.2 ΠΙΝΑΚΕΣ ΤΩΝ ΙΑΤΟΜΩΝ ΚΑΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΒΑΘΟΥΣ ΙΑΒΡΩΣΗΣ... σελ.71. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10. ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΤΩΝ ΠΑΡΑΓΩΝΤΩΝ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΙΣ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ........... σελ. 78. 10.1 Η ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗ ΒΟΡΕΙΟ ΥΤΙΚΑ ΤΗΣ ΑΓ. ΕΛΕΟΥΣΑΣ...... σελ. 79. 10.2 Η ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗ ΒΟΡΕΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΑ ΤΗΣ ΑΓ. ΕΛΕΟΥΣΑΣ.... σελ. 80. 10.3 Η ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗ ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΤΗΣ ΠΙΤΙΤΣΑΣ...... σελ. 81. 10.4 ΓΕΝΙΚΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΩΝ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗΣ... σελ. 83. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11. ΟΙ ΙΑΡΡΗΞΕΙΣ ΤΟΥ ΑΣΦΑΛΤΙΚΟΥ ΣΤΟ ΡΟΜΟ ΤΗΣ ΠΙΤΙΤΣΑΣ... σελ. 86. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12. ΦΩΤΟΓΡΑΜΜΕΤΡΙΚΕΣ ΜΕΘΟ ΟΙ ΑΠΟΤΥΠΩΣΗΣ ΤΩΝ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΩΝ... σελ. 89. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ... σελ. 91. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... σελ. 94.

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΧΑΡΤΩΝ ΚΑΙ ΙΑΤΟΜΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 8.1.1.1. ΧΑΡΤΗΣ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗΣ ΒΟΡΕΙΟ ΥΤΙΚΑ ΑΓ. ΕΛΕΟΥΣΑΣ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ 2000. 8.1.1.2. ΧΑΡΤΗΣ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗΣ ΒΟΡΕΙΟ ΥΤΙΚΑ ΑΓ. ΕΛΕΟΥΣΑΣ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ 2004. 8.1.1.3. ΧΑΡΤΗΣ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗΣ ΒΟΡΕΙΟ ΥΤΙΚΑ ΑΓ. ΕΛΕΟΥΣΑΣ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ 2005. 8.1.1.4. ΧΑΡΤΗΣ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗΣ ΒΟΡΕΙΟ ΥΤΙΚΑ ΑΓ. ΕΛΕΟΥΣΑΣ & ΙΑΤΟΜΕΣ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ 2000. 8.1.2.1. ΧΑΡΤΗΣ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗΣ ΒΟΡΕΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΑ ΑΓ. ΕΛΕΟΥΣΑΣ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ 2000. 8.1.2.2. ΧΑΡΤΗΣ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗΣ ΒΟΡΕΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΑ ΑΓ. ΕΛΕΟΥΣΑΣ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ 2004. 8.1.2.3. ΧΑΡΤΗΣ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗΣ ΒΟΡΕΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΑ ΑΓ. ΕΛΕΟΥΣΑΣ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ 2005. 8.1.2.4. ΧΑΡΤΗΣ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗΣ ΒΟΡΕΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΑ ΑΓ. ΕΛΕΟΥΣΑΣ & ΙΑΤΟΜΕΣ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ 2000. 8.1.3.1. ΧΑΡΤΗΣ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗΣ ΠΙΤΙΤΣΑΣ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ 2000. 8.1.3.2. ΧΑΡΤΗΣ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗΣ ΠΙΤΙΤΣΑΣ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ 2004. 8.1.3.3. ΧΑΡΤΗΣ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗΣ ΠΙΤΙΤΣΑΣ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ 2005. 8.1.3.4. ΧΑΡΤΗΣ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗΣ ΠΙΤΙΤΣΑΣ & ΙΑΤΟΜΕΣ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ 2000. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 9.1.1.1. ΧΑΡΤΗΣ ΥΟ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΩΝ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗ ΒΟΡΕΙΟ ΥΤΙΚΑ ΑΓ. ΕΛΕΟΥΣΑΣ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΕΣ 2000-2004. 9.1.1.2. ΧΑΡΤΗΣ ΥΟ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΩΝ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗ ΒΟΡΕΙΟ ΥΤΙΚΑ ΑΓ. ΕΛΕΟΥΣΑΣ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΕΣ 2004-2005. 9.1.2.1. ΧΑΡΤΗΣ ΥΟ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΩΝ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗ ΒΟΡΕΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΑ ΑΓ. ΕΛΕΟΥΣΑΣ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΕΣ 2000-2004. 9.1.2.2. ΧΑΡΤΗΣ ΥΟ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΩΝ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗ ΒΟΡΕΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΑ ΑΓ. ΕΛΕΟΥΣΑΣ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΕΣ 2004-2005. 9.1.3.1. ΧΑΡΤΗΣ ΥΟ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΩΝ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗ ΒΟΡΕΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΑ ΑΓ. ΕΛΕΟΥΣΑΣ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΕΣ 2000-2004. 9.1.3.2. ΧΑΡΤΗΣ ΥΟ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΩΝ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗ ΒΟΡΕΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΑ ΑΓ. ΕΛΕΟΥΣΑΣ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΕΣ 2004-2005. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11 11.1. ΟΡΙΖΟΝΤΙΟΓΡΑΦΙΑ ΙΑΡΡΗΞΕΩΝ ΤΟΥ ΑΣΦΑΛΤΙΚΟΥ ΣΤΗΝ ΠΙΤΙΤΣΑ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α 1.1. ΙΑΤΟΜΕΣ ΤΡΙΩΝ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΩΝ ΤΗΣ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗΣ ΒΟΡΕΙΟ ΥΤΙΚΑ ΤΗΣ ΑΓ. ΕΛΕΟΥΣΑΣ. 1.2. ΙΑΤΟΜΕΣ ΤΡΙΩΝ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΩΝ ΤΗΣ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗΣ ΒΟΡΕΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΑ ΤΗΣ ΑΓ. ΕΛΕΟΥΣΑΣ. 1.3. ΙΑΤΟΜΕΣ ΤΡΙΩΝ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΩΝ ΤΗΣ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗΣ ΠΙΤΙΤΣΑΣ. 1.4.1. ΤΟΜΗ 1 ΙΑΡΡΗΞΗΣ ΤΟΥ ΑΣΦΑΛΤΙΚΟΥ ΣΤΗΝ ΠΙΤΙΤΣΑ 1.4.2. ΤΟΜΗ 2 ΙΑΡΡΗΞΗΣ ΤΟΥ ΑΣΦΑΛΤΙΚΟΥ ΣΤΗΝ ΠΙΤΙΤΣΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα ιπλωµατική Εργασία Μεταπτυχιακής Ειδίκευσης µε θέµα «Μελέτη Μικροµετακινήσεων σε Κατολισθαίνοντα Πρανή στην περιοχή της Πιτίτσας, µε Επίγειες και Φωτογραµµετρικές Μεθόδους Αποτύπωσης» ανατέθηκε από τον Καθηγητή κ. Ιωάννη Κουκουβέλα στα πλαίσια του Προγράµµατος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Γεωεπιστήµες και Περιβάλλον», στην Κατεύθυνση «Γεωλογία Χρήσεων Γης», του τµήµατος Γεωλογίας του Πανεπιστηµίου Πατρών και εκπονήθηκε από τη µεταπτυχιακή φοιτήτρια Μαριάννα Παπαθάνου. Ο όρος κατολίσθηση αποδίδει «την περιγραφή ενός φυσικού φαινοµένου που συνίσταται στη µετακίνηση προς τα κατάντη και προς τα έξω των υλικών που αποτελούν τα πρανή, φυσικά ή τεχνητά, δηλαδή των πετρωµάτων, των εδαφών και των µεταφερµένων υλικών ή του συνδυασµού των υλικών αυτών». Η εργασία αυτή πραγµατοποιήθηκε ως µια µελέτη µε σκοπό την ποιοτική και ποσοτική προσέγγιση της εξέλιξης του φαινοµένου των κατολισθήσεων, στην περιοχή της Πιτίτσας σε βάθος χρόνου περίπου 20 ετών. Τέλος, θα ήθελα να ευχαριστήσω θερµά τον επιβλέπον Επίκουρο Καθηγητή του Τµήµατος Γεωλογίας κ. Ιωάννη Κουκουβέλα, για τις πολύτιµες υποδείξεις αλλά και την σηµαντική βοήθειά του στην οργάνωση και την εκπόνηση της παρούσας διπλωµατικής, τον Επίκουρο Καθηγητή του τµήµατος Πολιτικών Μηχανικών κ. Ευστάθιο Στείρο και τον Λέκτορα του Τµήµατος Γεωλογίας Σωτήρη Κοκκάλα για τις πολύτιµες οδηγίες τους. Επίσης ευχαριστώ θερµά τους υποψήφιους διδάκτορες του Τµήµατος Γεωλογίας Σπανό ηµήτρη, Καπλάνη Θανάση, Βάσω Ζυγούρη και Βέροιο Σωτήρη για τη συµµετοχή τους στο συνεργείο αποτύπωσης στα πλαίσια της παρούσας εργασίας. Επιπλέον θα ήθελα να ευχαριστήσω την υποψήφια διδάκτορα του Τµήµατος Γεωλογίας Γαλλούση Χριστίνα για τη σηµαντική βοήθειά της στην ψηφιοποίηση των αεροφωτογραφιών που έγινε στο φωτογραµµετρικό σταθµό της εταιρίας Z/I Imaging στα πλαίσια της παρούσας διπλωµατικής και τον Τοπογράφο Μηχανικό Αλέξανδρο Ψαρρόπουλο για τον ψηφιοποιηµένο τοπογραφικό χάρτη της ευρύτερης περιοχής της Πιτίτσας που εκπονήθηκε στα πλαίσια της Μελέτης Βελτίωσης του δρόµου Σαλµενίκο Πιτίτσας το 2000.

1. ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η εργασία αυτή πραγµατοποιήθηκε ως µια µελέτη µε σκοπό την ποιοτική και ποσοτική προσέγγιση των κατολισθητικών φαινοµένων. Ως περιοχή µελέτης, έχει επιλέγει η ευρύτερη περιοχή της Πιτίτσας. Στην περιοχή έχουν συµβεί µια σειρά κατολισθήσεων και οι θέσεις όπου συµβαίνουν αυτές οι κατολισθήσεις έχουν πολλές φορές επαναδραστηριοποιηθεί µετά την κατασκευή του δρόµου στην περιοχή. Η περιοχή µελέτης βρίσκεται µεταξύ δυο τεκτονικών τάφρων αυτή της δυτικής Κορινθιακής και της τάφρου Ρίου Αντιρίου. Επιπλέον η περιοχή διατρέχεται από µεγάλα κανονικά ρήγµατα και επίσης χαρακτηρίζεται από µέτρια ανθρωπογενή δραστηριότητα εκτός από την κατασκευή της οδού. Η περιοχή λοιπόν επιλέχθηκε επειδή η δοµή των πετρωµάτων (ρήγµατα, λιθολογική σύσταση), και η κατασκευή του δρόµου είναι πρακτικά οι µόνοι παράγοντες που επιδρούν στις κατολισθήσεις. Επίσης, στην περιοχή οι βροχοπτώσεις είναι σχεδόν σταθερές και η ανθρώπινη παρέµβαση, εκτός από την κατασκευή του δρόµου, είναι περιορισµένη. Η διάνοιξη του δρόµου ενεργοποίησε κατολισθητικά φαινόµενα στην περιοχή (που πιθανόν να εκδηλωνόντουσαν λόγω και των υπολοίπων αιτιών που τις προκάλεσαν, έντονο ανάγλυφο, απότοµες κλίσεις, µεγάλο υψόµετρο, προσανατολισµός, βροχοπτώσεις). Όµως τα µέτρα που πάρθηκαν για την αντιµετώπιση του φαινοµένου αστόχησαν. Τα τοιχία αντιστήριξης (συρµατοκιβώτια) που κατασκευάστηκαν, πιθανόν σε λάθος σηµεία της κατολίσθησης, έχουν κι αυτά κατολισθήσει. Επιπλέον, λόγω των συνεχών και απότοµων στροφών του δρόµου (φουρκέτες), το υλικό που κατολισθαίνει στην περιοχή πολλές φορές καταλήγει µέσα στο δρόµο οπότε αναγκαστικά, ανά τακτά χρονικά διαστήµατα, αποµακρύνεται τροφοδοτώντας διαρκώς την κατολίσθηση. Ακόµα και ο ασφαλτοτάπητας σε πολλά σηµεία της διαδροµής Σαλµενίκο Πιτίτσα παρουσιάζει έντονες ρωγµές, διαρρήξεις ή καθίσεις. Γι αυτό το λόγο και γίνεται, ανά τακτά χρονικά διαστήµατα, αντικατάσταση του ασφαλτικού, στο οποίο επανεµφανίζονται µετά από λίγο καιρό διαρρήξεις και ρωγµές.

Προκειµένου να εξαχθούν ασφαλή ποιοτικά και ποσοτικά συµπεράσµατα για την εξέλιξη των κατολισθήσεων ακολουθήθηκε η εξής µεθοδολογία : Η συλλογή όσο το δυνατό περισσότερων γεωµετρικών και γεωγραφικών στοιχείων διαφορετικών χρονολογιών για την περιοχή. Τα στοιχεία αφορούν αποτυπώσεις αλλά και αεροφωτογραφίες της περιοχής. Η επεξεργασία των στοιχείων µε σκοπό την σύνταξη τοπογραφικών χαρτών και τη χάραξη τοµών σ αυτούς, ώστε να είναι εφικτή η σύγκριση των διαφορετικών χρονολογιών. Η σύγκριση των τοπογραφικών χαρτών και των τοµών µε σκοπό την εξαγωγή αποτελεσµάτων και τη στατιστική επεξεργασία. Για τη µελέτη λοιπόν των κατολισθητικών φαινοµένων χρησιµοποιήθηκαν επίγειες τοπογραφικές µέθοδοι αποτύπωσης αλλά και φωτογραµµετρικές. Αρχικά χρησιµοποιήθηκε ένας τοπογραφικός χάρτης της ιεύθυνσης Έργων της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης Αχαΐας που εκπονήθηκε στα πλαίσια της Μελέτης Βελτίωσης του δρόµου Σαλµενίκο Πιτίτσα το 2000 και επιλέχθηκαν συγκεκριµένες κατολισθήσεις που αναγνωρίσθηκαν στον χάρτη αυτόν. Στη συνέχεια στα πλαίσια της παρούσας εργασίας αποτυπώθηκαν εκ νέου οι παραπάνω κατολισθήσεις τα έτη 2004 και 2005. Από τη σύγκριση των χαρτών των τριών χρονολογιών προέκυψαν όχι µόνο ποιοτικά αλλά και ποσοτικά συµπεράσµατα για τις κατολισθήσεις. ηλαδή αναγνωρίσθηκαν οι κινήσεις υλικού αλλά επιπλέον χαράχθηκαν διατοµές µε βάση τις οποίες υπολογίσθηκαν οι όγκοι του υλικού που κατολίσθησε. Τέλος, µε βάση τους υπολογισµούς του όγκου του υλικού που κατολίσθησε, υπολογίστηκε ένας µέσος ετήσιος ρυθµός διάβρωσης. Επίσης στα πλαίσια της παρούσας εργασίας παρελήφθη από τη Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού µια σειρά αεροφωτογραφιών της ευρύτερης περιοχής του 1986. Από την επεξεργασία των αεροφωτογραφιών ανά στερεοσκοπικά ζεύγη, κατασκευάστηκαν ψηφιακά µοντέλα εδάφους και ορθοφωτοχάρτες των κατολισθήσεων που είχαν επιλεγεί παραπάνω, για τη χρονολογία 1986. Στη συνέχεια, µε σκοπό τη σύγκριση των χρονολογιών 1986 και 2000, χαράχθηκαν στους χάρτες του 1986 τοµές στις ίδιες θέσεις, και για τις ίδιες κατολισθήσεις, µ αυτές που χαράχθηκαν για τη σύγκριση των χρονολογιών 2000, 2004 και 2005. Από τη σύγκριση των χαρτών και των τοµών ανάµεσα

στις χρονολογίες 1986 και 2000 προέκυψαν επίσης σηµαντικά ποιοτικά και ποσοτικά συµπεράσµατα για τις κατολισθήσεις. Από τα παραπάνω προκύπτει ως συµπέρασµα πως η παρούσα εργασία αναφέρεται στη µελέτη της εξέλιξης των κατολισθητικών φαινοµένων, στην περιοχή της Πιτίτσας, σε βάθος χρόνου σχεδόν 20 ετών. Με βάση την παρούσα µελέτη τέλος προέκυψαν συµπεράσµατα για τις κατολισθήσεις που αποτυπώθηκαν που αφορούν στα χαρακτηριστικά τους (ποιοτικά και ποσοτικά), τη µορφή και την κίνησή τους, την ενεργότητα και το ρυθµό εξέλιξής τους, τις ανθρωπογενείς παρεµβάσεις που δέχτηκαν αλλά και τα πιθανά αίτια που τις τροφοδοτούν στο διάστηµα αυτό των 20 περίπου ετών.

2. ΓΕΝΙΚΑ ΠΕΡΙ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΩΝ 2.1. ΟΡΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΩΝ Στο γενικό όρο Μετακίνηση Μαζών (Mass Movement ή Mass Wasting) περιλαµβάνονται όλες οι βαρυτικές και προς τα κατάντη ενός πρανούς µετακινήσεις αποσαθρωµένων πετρωµάτων. Ο όρος υποδηλώνει ότι η δύναµη της βαρύτητας είναι η κύρια δύναµη ενεργοποίησης µετακινήσεων µαζών και ότι στη διαδικασία δεν συµπεριλαµβάνεται απαραίτητα κάποιο µέσο µεταφοράς όπως ο αέρας, το τρεχούµενο νερό, ο πάγος ή η ρέουσα λάβα. Η µετακίνηση υλικού προς τα κατάντη µιας πλαγιας συµβαίνει όταν η δύναµη της βαρύτητας υπερβαίνει τη δύναµη της τριβής (αντίδραση) που αναπτύσσει το υλικό που αναπαύεται πάνω σε ένα πρανές. Το µέγεθος της δύναµης που προκαλεί τη µετακίνηση των µαζών εξαρτάται από δυο παράγοντες: τον όγκο του υλικού που µετακινείται και την κλίση της πλαγιάς ή του πρανούς. Ο όρος κατολίσθηση αποδίδει «την περιγραφή ενός φυσικού φαινοµένου που συνίσταται στη µετακίνηση προς τα κατάντη και προς τα έξω των υλικών που αποτελούν τα πρανή, φυσικά ή τεχνητά, δηλαδή των πετρωµάτων, των εδαφών και των µεταφερµένων υλικών ή του συνδυασµού των υλικών αυτών» (Κούκης 1985). Σύµφωνα µε τον Varnes, 1978 ο όρος Slope Movement (Μετακίνηση υλικών επί της πλαγίας) είναι περισσότερο ευρύς και γενικός και υποδηλώνει την προς τα κατάντη και προς τα έξω κίνηση υλικών που συνθέτουν τα πρανή, υπό την επίδραση της βαρύτητας. Αν και ο όρος Κατολίσθηση είναι ο πλέον κοινός και ευρέως χρησιµοποιούµενος ο Brunsden (1984) προτείνει τον όρο Μετακίνηση Μαζών καθώς πρόκειται για µια διαδικασία που δεν απαιτεί την ύπαρξη µεταφορικού µέσου όπως νερό, αέρας ή πάγος. Αργότερα ο Cruden, 1991 χρησιµοποίησε τον όρο Landslides (κατολίσθηση) για να περιγράψει την κίνηση πετρώµατος, εδάφους ή κορηµάτων προς τα κατάντη ενός πρανούς. Στη βιβλιογραφία των κατολισθήσεων υπάρχει πληθώρα ταξινοµήσεων κάθε µια από τις οποίες βασίζεται σε διαφορετικό φυσικό παράγοντα ανάλογα µε το στόχο του κάθε ερευνητή. Η ταξινόµηση της µετακίνησης των µαζών µπορεί να γίνει µε βάση τον τύπο της

µετακίνησης, το είδος του υλικού που κατολισθαίνει, το ρυθµό της µετακίνησης, τη γεωµετρία της περιοχής θραύσης, την ηλικία, τα αίτια που ενεργοποιούν τη µετακίνηση κ.α. Η πιο αποδεκτή ταξινόµηση των κατολισθήσεων είναι αυτή του Varnes (1978), η οποία στηρίζεται στον τύπο της µετακίνησης και το είδος του υλικού που κατολισθαίνει (πίν. 2.1.), καθώς και εκείνη των Zaruba-Mencl (1969, 1976), που στηρίζεται στη σύσταση του υλικού που κινείται. ΤΥΠΟΣ ΥΛΙΚΟΥ (πριν τη µετακίνηση) ΤΥΠΟΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗΣ Πτώσεις Ανατροπές Περιστροφικές Ολισθήσεις Μεταθετικές Πλευρικές εκτάσεις Ροες Σύνθετες Έδαφος Υπόβαθρο Επικρατούν τα Επικρατούν τα αδροµερή υλικά λεπτόκοκκα υλικά Πτώσεις Πτώσεις Πτώσεις βράχων κορηµάτων γαιών Ανατροπές Ανατροπές Ανατροπές βράχων κορηµάτων γαιών Κάθιση Κάθιση Κάθιση βράχων κορηµάτων γαιών Ολίσθηση Ολίσθηση Ολίσθηση τεµάχους τεµάχους τεµάχους Ολίσθηση κορρηµάτων γαιών βράχων Ολίσθηση Ολίσθηση κορηµάτων γαιών Έκταση Έκταση Έκταση βράχων κορηµάτων γαιών Ροή Ροή Ροή βράχων κορηµάτων γαιών (Βαθύς ερπυσµός) (ερπυσµός εδάφους) Συνδυασµός δυο ή περισσότερων κύριων τύπων µετακίνησης Πίνακας 2.1. Ταξινόµηση µετακίνησης πρανών (κατα Varnes, 1978 από Schuster-Krizek).

2.2. ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΩΝ Ως προς την ταξινόµηση των κατολισθήσεων έχει γίνει διεθνώς αποδεκτό ότι στα κριτήρια που καθορίζουν µια µετακίνηση µαζών πρέπει να συµπεριλαµβάνονται τα ακόλουθα : a) ο τύπος του υλικού που µετακινείται b) ο τύπος και ο ρυθµός της µετακίνησης (πτώση, ανατροπή, ολίσθηση, έκταση, ροή) Cruden and Varnes, 1996. Μια σύντοµη ταξινόµηση των κατολισθήσεων που διακρίνεται σε µετακίνηση βραχών, κορρηµάτων και γαιών ακολουθεί στο σχήµα 2.1. όπως έχει προταθεί από τους Cruden and Varnes, 1996, µε απλούς και χρήσιµους ορισµούς τόσο στους γεωλόγους όσο και στους µηχανικούς. Το υλικό µιας κατολίσθησης είναι είτε πέτρωµα (rock), µια σκληρή άκαµπτη µάζα η οποία ήταν σταθερή πριν την έναρξη της µετακίνησης, είτε έδαφος (soil), ένα µείγµα στερεού πετρώµατος και σωµατίδια ορυκτών µαζί µε ρευστά και αέρια το οποίο είτε είχε ήδη µεταφερθεί είτε προέρχεται από επιτόπια αποσάθρωση. Το έδαφος περαιτέρω υποδιαιρείται σε γαίες (earth), µε ένα µέγεθος σωµατιδίων µικρότερο από 2mm (άµµος, πηλός και άργιλος) να συµµετέχουν µε ποσοστό ίσο ή και µεγαλύτερο του 80%, και σε κορήµατα (debris) όπου το 20-80% των συστατικών του έχει µέγεθος µεγαλύτερο από 2mm. Η ονοµατολογία λοιπόν κάθε κατολίσθησης προκύπτει από το συνδυασµό του είδους του υλικού και του τύπου της κατολίσθησης. Επιπλέον οι κατολισθήσεις µπορούν να περιγραφούν µε βάση το πόσο ενεργές είναι (ενεργή, λανθάνουσα, ανενεργή), το περιεχόµενο σε νερό, το ρυθµό της µετακίνησης καθώς και άλλα χαρακτηριστικά. Πρέπει να τονιστεί ότι δεν έχει καθιερωθεί κοινή ονοµατολογία και ορολογία για την περιγραφή και κατάταξη µιας κατολίσθησης.

Σχήµα 2.1. Σχηµατική ταξινόµηση κατολισθήσεων κατα Varnes 1978 (από Cruden & Varnes 1996).

3. ΤΥΠΟΙ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΩΝ 3.1. ΠΤΩΣΕΙΣ (FALLS) Στις πτώσεις µια µάζα οποιουδήποτε µεγέθους από µεµονωµένους λίθους έως τεράστιες µάζες πετρωµάτων αποσπάται από ένα απότοµο πρανές κατά µήκος µιας επιφάνειας στην οποία συµβαίνει ελάχιστη ή καθόλου διατµητική µετατόπιση. Τα υλικά φθάνουν στον πόδα της κατολίσθησης µε απλή πτώση, αναπήδηση ή κύλιση και δηµιουργούν κώνους κορηµάτων ή πλευρικά κορήµατα (σχήµα 3.1.). Οι πτώσεις διακρίνονται σε : πτώσεις βραχών (rock fall), πτώσεις κορηµάτων (debris fall) και πτώσεις εδαφών (soil fall). Οι πτώσεις βραχών χαρακτηρίζουν συµπαγή πετρώµατα, οι πτώσεις κορηµάτων εµφανίζονται σε µη συνεκτικά έως ισχυρώς συνεκτικά δεβριτικά πετρώµατα ενώ οι πτώσεις γαιών σε λεπτόκοκκα πετρώµατα. Ο ρυθµός µετακίνησης είναι πολύ µεγάλος (έως και 200km/hr). Σχήµα 3.1. Πτώση βράχων

3.2. ΑΝΑΤΡΟΠΕΣ (TOPPLES) Κατά τις ανατροπές η κίνηση είναι περιστροφική προς τα εµπρός, µιας ή περισσότερων µονάδων, γύρω από ένα σηµείο περιστροφής το οποίο βρίσκεται χαµηλότερα από το κέντρο βάρους του τεµάχους. Η κίνηση προκαλείται από τη βαρύτητα καθώς και από τις δυνάµεις που ασκούνται από τα γειτονικά τεµάχη ή από τα ρευστά µέσα στις ρωγµές. Η γεωµετρία των ανατροπών ελέγχεται από ακανόνιστα επίπεδα στρώσης, ρήγµατα και διακλάσεις, τα οποία συνήθως είναι σχεδόν παράλληλα στο πρανές και κλίνουν αντίρροπα από αυτό (σχήµα 3.2.). Η κίνηση χαρακτηρίζεται από κάµψη και ανατροπή χωρίς κατάρρευση (Varnes, 1978). ιακρίνονται σε ανατροπές βράχων (rock topple), ανατροπές κορηµάτων (derbis topple) και ανατροπές εδαφών (soil topple). Οι ανατροπές βράχων και οι ανατροπές κορηµάτων εµφανίζονται κυρίως σε σχιστόλιθους, ασβεστόλιθους, βασάλτες και δολερίτες ενώ οι ανατροπές εδαφών σε αργίλους (σχήµα 3.2.). Το µέγεθος της µετακινούµενης µάζας κυµαίνεται από 1m 3 έως 10 m 3. Σχήµα 3.2. Ανατροπή βράχων.

3.3. ΟΛΙΣΘΗΣΕΙΣ (SLIDES) Στις ολισθήσεις η µετακίνηση γίνεται κατά τη διάρκεια διατµητικής παραµόρφωσης επάνω σε µια ή περισσότερες επιφάνειες. Η κίνηση µπορεί να είναι προοδευτική, δηλαδή η διατµητική θραύση να µην συµβεί ταυτόχρονα σε όλη την επιφάνεια αλλά να µεταδοθεί από µια περιοχή τοπικής θραύσης σε όλο το σώµα της κατολισθαίνουσας µάζας (σχήµα 3.3.). Οι ολισθήσεις διακρίνονται σε : περιστροφικές (rotational slides) και µεταθετικές (translational slides). Ποικίλουν σε µέγεθος και βάθος, ενώ το µήκος τους κυµαίνεται από µερικά cm έως εκατοντάδες m. Σχήµα 3.3. Περιστροφική ολίσθηση. 3.3.1 ΠΕΡΙΣΤΡΟΦΙΚΕΣ ΟΛΙΣΘΗΣΕΙΣ (ROTATIONAL SLIDES) ΚΑΘΙΣΕΙΣ (SLUMPS) Η κάθιση είναι ολίσθηση κατά µήκος µιας επιφάνειας θραύσης που είναι κοίλη µε µειούµενη κλίση προς τα κατάντη. ιακρίνεται σε κάθιση βραχών (rock slump), κάθιση κορηµάτων (debris slump) και κάθιση εδαφών (soil slump). Το σχήµα της επιφάνειας θραύσης επηρεάζεται από τυχόν ρήγµατα, επίπεδα στρώσης και διακλάσεις, που βρίσκονται µέσα στο πέτρωµα.

Οι καθίσεις κορηµάτων και γαιών εµφανίζονται κυρίως σε συµπαγοποιηµένες αργίλους, αποσαθρωµένες µάργες και ιλυόλιθους (Crozier, 1984), ενώ οι καθίσεις βράχων εµφανίζονται κυρίως σε εναλλαγές µαργών µε ασβεστόλιθους ή ψαµµίτες. Ο ρυθµός µετακίνησης των καθίσεων κορηµάτων είναι > 3m/sec, ενώ ο ρυθµός µετακίνησης των καθίσεων βράχων είναι αργότερος και κυµαίνεται από cm/χρόνο έως m/ µήνα (Varnes 1978). α) Απλή Περιστροφική Ολίσθηση Κάθιση Στις περιστροφικές ολισθήσεις καθίσεις η κίνηση είναι περιστροφική, γύρω από έναν άξονα που είναι παράλληλος προς τη διεύθυνση του πρανούς (Varnes 1978). Τα ανώτερα τµήµατα της κατολίσθησης είναι δυνατόν να κάµπτονται µε κλίσεις αντίθετες προς τη ρηξιγενή επιφάνεια σχηµατίζοντας µικρές τάφρους. Επίσης οι καθίσεις είναι πιθανό να µετατραπούν σε ροές στον πόδα της κατολίσθησης συνήθως όταν η κατολισθαίνουσα µάζα εµποτιστεί µε νερό κι έτσι προκύπτει ένας σύνθετος τύπος µετακίνησης µαζών που ονοµάζεται κάθιση ροή γαιών (slump earth flow). Σε µια τυπική περιστροφική ολίσθηση (σχήµα 3.4.) η κύρια ουλή είναι η επιφάνεια που οριοθετεί προς τα ανάντι το αδιατάρακτο έδαφος που βρίσκεται γύρω από την περιφέρεια της µετακίνησης και προκαλείται από την αποµάκρυνση της ολισθαίνουσας µάζας. Η προέκταση της επιφάνειας της ουλής κάτω από το υλικό που µετατοπίστηκε, αποτελεί την επιφάνεια θραύσης. Το δάκτυλο της επιφάνειας θραύσης είναι η τοµή ανάµεσα στο κατώτερο µέρος της επιφάνειας θραύσης και στην αρχική επιφάνεια του εδάφους. Το υλικό που εξακολουθεί να βρίσκεται στη θέση του, πρακτικά χωρίς µετατόπιση και που γειτονεύει µε τα υψηλότερα σηµεία της κύριας ουλής είναι η στέψη. Τα ανώτερα τµήµατα της ολισθαίνουσας µάζας κατά µήκος της επαφής ανάµεσα στο µετακινούµενο υλικό και την κύρια ουλή αποτελούν την κεφαλή της κατολίσθησης. Η κορυφή είναι το υψηλότερο σηµείο επαφής, ανάµεσα στο υλικό που έχει µετατοπιστεί και την κύρια ουλή. Την κύρια ουλή συνοδεύει συνήθως η δευτερεύουσα ουλή που αντιστοιχεί σε µια απότοµη επιφάνεια (αναβαθµό) µέσα στο υλικό που µετατοπίστηκε και η οποία προκύπτει από διαφορετικές κινήσεις µέσα στη µάζα που ολισθαίνει.

Το περιθώριο του πιο αποµακρυσµένου, από την κύρια ουλή, υλικού είναι το δάκτυλο της κατολίσθησης. Το άκρο είναι το πιο αποµακρυσµένο σηµείο του δακτύλου από την κορυφή της ολίσθησης. Μεταξύ του δακτύλου και της κύριας ουλής αναπτύσσονται όλα τα υπόλοιπα τµήµατα της κατολίσθησης. Έτσι το µεταφερόµενο υλικό είναι το υλικό που έχει αποµακρυνθεί από την αρχική του θέση στο πρανές, είτε είναι παραµορφωµένο είτε όχι. Το τµήµα του µεταφερόµενου υλικού που υπέρκειται της επιφάνειας θραύσης στην περιοχή ανάµεσα στην κύρια ουλή και το δάκτυλο της επιφάνειας θραύσης ονοµάζεται κύριο σώµα. Μεταξύ του µεταφερόµενου υλικού και αυτού που δεν έχει µετατοπισθεί βρίσκεται η επιφάνεια διαχωρισµού, κατά µήκος της οποίας δεν έχει συµβεί καµία θραύση. Ως πόδας χαρακτηρίζεται το µέρος του µεταφερόµενου υλικού που βρίσκεται κατάντη από το δάκτυλο. Σχήµα 3.4. ιάγραµµα της γεωµετρίας µιας τυπικής περιστροφικής ολίσθησης (Κούκης 1985).

Εγκάρσια στη µετακίνηση το πρανές χωρίζεται σε δυο ζώνες, τη ζώνη εκκένωσης και τη ζώνη συσσώρευσης. Η ζώνη εκκένωσης είναι η περιοχή µέσα στην οποία το υλικό που µετατοπίστηκε βρίσκεται κάτω από την αρχική επιφάνεια του εδάφους. Ενώ η ζώνη συσσώρευσης είναι η περιοχή µέσα στην οποία το υλικό που µετατοπίστηκε βρίσκεται ψηλότερα από την αρχική επιφάνεια του εδάφους. β) ιαδοχικές Περιστροφικές Ολισθήσεις Η περιστροφική ολίσθηση που γίνεται διαδοχικά χαρακτηρίζεται από µια σείρα περιστροφικών ολισθήσεων, που είναι ανεξάρτητες ή όχι η µια από την άλλη, κατά µήκος µιας πλαγιάς (Haefeli, 1948; Skempton and Hutchinson, 1969). Οι διαδοχικές περιστροφικές ολισθήσεις είναι ρηχές εώς µετρίως βαθιές, µε µεγάλη πλευρική έκταση (σχήµα 3.5.). Εµφανίζονται κυρίως σε λεπτόκοκκα ή αποσαθρωµένα εδάφη. Χαρακτηριστικές δοµές που σχηµατίζονται στον τύπο αυτό των κατολισθήσεων είναι οι καθίσεις µικρής κλίµακας σε πλαγιές µε φυτοκάλυψη, γνωστές ως «ταράτσες». Σχήµα 3.5. Απλή, πολλαπλή και περιστροφική ολίσθηση.

γ) Πολλαπλές Περιστροφικές Ολισθήσεις Ο τύπος αυτός της κατολίσθησης χαρακτηρίζεται από δύο ή περισσότερες µονάδες ολίσθησης, όπου η επιφάνεια ολίσθησης της κάθε µιας µονάδας συνενώνεται µε µια κοινή βασική επιφάνεια ολίσθησης (σχήµα 3.5.). Όταν η κίνηση ξεκινά από την κεφαλή της κατολίσθησης οι εφελκυστικές ρωγµές που βρίσκονται στο κύριο σώµα της κατολίσθησης καθίστανται προοδευτικά πλατύτερες. Η κατολισθαίνουσα µάζα στην περίπτωση αυτή διανύει µια µικρή απόσταση και συχνά παράγεται ένας κλιµακωτός σχηµατισµός µε µια νέα ουλή. Κατά την κίνηση αυτή η µάζα στρέφεται κατά µήκος κάθε επιφάνειας διάτµησης. Οι ταχύτητες µετακίνησης στις περιπτώσεις αυτές είναι µικρές. 3.3.2. ΜΕΤΑΘΕΤΙΚΕΣ ΟΛΙΣΘΗΣΕΙΣ (TRANSLATIONAL SLIDES) Στις µεταθετικές ολισθήσεις η µάζα κινείται κατά µήκος µιας κατά προσέγγιση επίπεδης ή οµαλά κυµατοειδούς επιφάνειας, µε πολύ µικρή περιστροφική κίνηση. Η κίνηση ελέγχεται συνήθως από επιφάνειες ασυνέχειας όπως ρήγµατα, διακλάσεις, επίπεδα στρώσης, καθώς και από την λιθολογία των στρωµάτων των οποίων η διατµητική αντοχή ποικίλλει. Η µετακινούµενη µάζα µπορεί να αποτελείται είτε από µια στρωµατογραφική µονάδα ή από περισσότερες συνδεδεµένες µεταξύ τους, όπου ο τύπος της µετακίνησης ονοµάζεται ολίσθηση τεµάχους (block slide), είτε από πολλές ανεξάρτητες µονάδες όπου ανάλογα µε τη φύση του υλικού διαχωρίζονται σε ολίσθηση βράχων (rock slide), ολίσθηση κορηµάτων (debris slide) και ολίσθηση ιλύος (mudslide). α) Ολίσθηση Τεµάχους (block slide) Οι ολισθήσεις τεµαχών εντοπίζονται κυρίως σε συµπαγές υπόβαθρο (rock block slide). Συχνά ένας αριθµός από επιφάνειες διάτµησης που εντοπίζονται στην κεφαλή µιας σύνθετης ολίσθησης οδηγούν στον σχηµατισµό βυθισµάτων (grabens). Ένα βύθισµα είναι ένα δοµικό µπλοκ το οποίο υποχωρεί µεταξύ δυο αντίρροπων και απότοµα κεκλιµένων επιφανειών, συνήθως µε µια ελαφρά προς τα πίσω κλίση. Κατά το σχηµατισµό του

βυθίσµατος το µπλοκ που έχει αποχωριστεί πιέζεται προς τα κατάντη δηµιουργώντας µια ευδιάκριτη ράχη. Επιπλέον έχουµε ολισθήσεις τεµαχών (slab slide) που επιµέρους διαχωρίζονται σε ολισθήσεις τεµαχών εδάφους (soil block slide) και ολισθήσεις τεµαχών κορηµάτων debris block slide). Αυτές σχηµατίζουν είτε ένα ορθογωνίου σχήµατος παραλληλεπίπεδο πρίσµα ή ένα τριγωνικό πρίσµα (σχήµα 3.6.). Στις περιπτώσεις όπου η επιφάνεια ολίσθησης είναι ακανόνιστου σχήµατος σχηµατίζονται ρηχές λεκάνες και περιστροφικές ολισθήσεις. Στις περιπτώσεις όπου το πάχος της µετακινούµενης µάζας είναι µικρό τότε στον πόδα της κατολίσθησης εµφανίζεται συνήθως µια κυµατοειδής δοµή (Hutchinson, 1988). Συνήθως παρατηρούνται διάφορα στάδια ολίσθησης, από αρχική ρηγµάτωση του επιφανειακού στρώµατος έως προχωρηµένες µορφές µε αλλεπάλληλες ολισθήσεις η µια πάνω στην άλλη. Το είδος αυτό της µετακίνησης µαζών εµφανίζεται σε συνεκτικά λεπτόκοκκα εδάφη, σε κορήµατα αποσαθρωµάτων (Hutchinson, 1988) και σε αποσαθρωµένα εδάφη από αργίλους. Ο ρυθµός µετακίνησης είναι υψηλός και οι ολισθήσεις χαρακτηρίζονται ως ρηχές. Οι ολισθήσεις αυτές βρίσκονται σε ηρεµία κατά τις ξηρές περιόδους και ενεργοποιούνται κατά τη διάρκεια βροχοπτώσεων. Σχήµα 3.6. Ολίσθηση τεµάχους.

β) Ολίσθηση Βράχου (rock slide) Η κίνηση ελέγχεται από την παρουσία, την διεύθυνση και την απόσταση επιφανειών ασυνέχειας, όπως ρήγµατα διακλάσεις, επίπεδα στρώσης, σχιστότητα κλπ. Οι ολισθήσεις βράχων προκαλούνται όταν οι επιφάνειες των ασυνεχειών κλίνουν οµόρροπα προς το πρανές ή όταν η ισορροπία στον πόδα της κατολίσθησης διαταραχθεί. Ο ρυθµός µετακίνησης της µάζας κυµαίνεται από χαµηλός έως πολύ υψηλός. Το βάθος της επιφάνειας ολίσθησης είναι µικρό και το πάχος του βράχου που αποχωρίζεται είναι συνήθως το 10% του µήκους του. γ) Ολίσθηση Κορηµάτων (debris slide) Σε αυτόν τον τύπο κατολίσθησης, η µετακινούµενη µάζα διασπάται σε µικρότερα τµήµατα κατά τη διάρκεια της κίνησης που είναι συνήθως αργή (Varnes, 1978). Οι ολισθήσεις κορηµάτων εµφανίζονται κυρίως σε κολλούβια υλικά, αλλά σπανιότερα σε φλύσχη και σχίστες µε παρατηρούµενες ταχύτητες µετακίνησης >16m/sec. Οι ολισθήσεις κορηµάτων προκαλούνται κυρίως από βροχοπτώσεις ή σεισµούς. Επιπλέον τα πολύ απότοµα πρανή ευνοούν ολισθήσεις µε µεγάλες ταχύτητες ώστε να σχηµατιστούν χιονοστιβάδες κορηµάτων (debris avalanche). δ) Ολίσθηση Λάσπης (mudslide) Οι ολισθήσεις λάσπης είναι ένας τύπος κατολίσθησης κατά τον οποίο υλικά ολισθαίνουν κυρίως κατά µήκος επιφανειών διάτµησης, µε µια σχετικά αργή κίνηση, σχηµατίζοντας µια επιµήκη ή λοβοειδή µορφή (Brunsden, 1984). Τα υλικά στα οποία κυρίως εµφανίζονται οι ολισθήσεις λάσπης είναι : κορεσµένες ή συµπαγοποιηµένες άργιλοι, ιλυούχες άργιλοι, κατακερµατισµένοι ιλυόλιθοι, άργιλοι µέτριας πλαστικότητας, λεπτόκοκκοι άµµοι και ιλύες. Τρία κύρια στοιχεία ξεχωρίζουν στη γεωµετρία των κατολισθήσεων ιλύος : η περιοχή τροφοδοσίας του υλικού (source area), το κανάλι κίνησης (track) και τη ζώνη συσσώρευσης λοβοειδούς γεωµετρίας. Η περιοχή τροφοδοσίας, έχει σφαιροειδές σχήµα κεφαλής (Hutchinson, 1970,1973.) το οποίο υποστηρίζεται από απότοµα πρανή. Ανάντι

της στέψης υπάρχουν ανοικτές δέσµες διακλάσεων. Τα κανάλια είναι τις περισσότερες φορές απότοµα, ευθύγραµµα, µε ποικίλα µήκη, που καταλήγουν συνήθως στα κατάντη µε λοβοειδές σχήµα. Η ζώνη συσσώρευσης αναπτύσσεται στη βάση του πρανούς, από κορήµατα τα οποία έχουν µεταφερθεί µέσω των καναλιών, σχηµατίζοντας συχνά κλιµακωτή διάρθρωση (σχήµα 3.7.). Σχήµα 3.7. ιάγραµµα ολίσθησης λάσπης

3.4. ΠΛΕΥΡΙΚΕΣ ΕΚΤΑΣΕΙΣ (LATERAL SPREADING) O όρος πλευρική έκταση περιγράφει την πλευρική διάταση ενός συνεκτικού πετρώµατος (rock) ή µιας συµπαγούς µάζας εδάφους (soil) που υπέρκειται πλαστικών και µαλακών υλικών. Η διάταση υποβοηθείται είτε από προϋπάρχουσες διακλάσεις είτε από διακλάσεις που σχηµατίζονται κατά τη διάρκεια της ολίσθησης (σχήµα 3.8.). ιακρίνεται σε έκταση πετρωµάτων (rock spreading) και έκταση εδάφους (soil spreading). α) Έκταση Πετρωµάτων (rock spreading) Η έκταση πετρωµάτων παρατηρείται σε οµοιογενείς µάζες πετρωµάτων ή συνεκτικά πετρώµατα υπερκείµενα πλαστικών υλικών. Η έκταση συµβαίνει κατά µήκος διατµήσεων µε τη δηµιουργία εφελκυστικών ρωγµών στο υπερκείµενο συνεκτικό πέτρωµα. Το έντονο ανάγλυφο και οι προϋπάρχουσες ασυνέχειες ευνοούν την έκταση. Τα υλικά στα οποία εντοπίζεται είναι κυρίως ασβεστόλιθοι, δολοµίτες, µεταµορφωµένα και εκρηξιγενή πετρώµατα καθώς και σχιστοκερατόλιθοι. Σχήµα 3.8. ιάγραµµα πλευρικής έκτασης Η κίνηση επεκτείνεται αρκετά km, ενώ οι µάζες των πετρωµάτων είναι πολύ µεγάλες και ο όγκος συχνά ξεπερνά το ένα εκατοµµύριο m 3. Η ταχύτητα είναι ιδιαιτέρως αργή σε σύγκριση µε άλλους τύπους κατολισθήσεων και οι ρυθµοί πλευρικής έκτασης κυµαίνονται από 10-4 και 10-1 m/yr. Οι µεγάλης κλίµακας εκτάσεις πετρωµάτων γενικώς

δεν είναι εποχικές αν και έχει καταγραφεί και η άποψη πως οι µεταβολές της θερµοκρασίας είναι σηµαντικές για τη γένεσή τους. Όταν ο µηχανισµός θραύσης αφορά ένα τεκτονικώς διερρηγµένο πέτρωµα, υπερκείµενο µαλακότερων αργιλικών σχιστών ή άλλων πλαστικών υλικών, αναµένουµε αρκετά στάδια κίνησης (Cancelli et al., 1987). Κατά την έκταση των πετρωµάτων τα υποκείµενα µαλακά υλικά υφίστανται πλαστική παραµόρφωση κατά µήκος ενός συστήµατος επιφανειών ολίσθησης. Οι επιφάνειες αυτές µπορεί να σχηµατίσουν µια καλώς καθορισµένη επιφάνεια ολίσθησης κατά µήκος της οποίας θα εκδηλωθούν ολισθήσεις τεµαχών (Zaruba and Mencl, 1982). β) Έκταση Εδαφών (soil spreading) Η έκταση εδάφους διαφέρει από την έκταση πετρωµάτων ως προς το πάνω συµπαγές σύστηµα (υπερκείµενο), το οποίο αντικαθίσταται µε έδαφος. Πιο συγκεκριµένα η έκταση εδάφους µπορεί να οριστεί ως η υποχώρηση ενός ευαίσθητου υποκείµενου στρώµατος σ ένα συγκεκριµένο βάθος, η οποία ακολουθείται είτε από µετακίνηση του υπερκείµενου πιο ανθεκτικού εδαφικού στρώµατος, είτε από προοδευτική θραύση σε όλη την ολισθαίνουσα µάζα. Η διάρκεια της έκτασης αυτής είναι µόλις λίγα λεπτά. Οι περισσότερες εδαφικές εκτάσεις εντοπίζονται σε παράκτιες περιοχές και κοντά σε παραποτάµιες περιοχές καθώς και σε λίµνες. Σε ορισµένες περιπτώσεις οι πλευρικές εκτάσεις αρχίζουν από χαµηλότερα και εξελίσσονται προς µεγαλύτερα υψόµετρα, λόγω αναστροφής επέκτασης της θραύσης (Hansen, 1965; Selby, 1985.). Εκτάσεις του είδους αυτού δηµιουργούνται σε λεπτόκοκκα εδαφικά υλικά, σε ευαίσθητες αργίλους (sensitive clays) και χαλαρές ιλύες. Κύριο γεωµετρικό χαρακτηριστικό του τύπου αυτού των κατολισθήσεων είναι ο υψηλός λόγος πάχους / µήκους της κατολισθαίνουσας µάζας κατά τη διεύθυνση της πλαγιάς. Χαρακτηριστική είναι η παρουσία ράχεων πιέσεως (pressure ridges) που συχνά δοµούνται από άµµο, πηλό ή και άργιλο, κάθετα στη διεύθυνση της κίνησης καθώς και το ηµισεληνοειδές σχήµα των θραύσεων της κεφαλής.

3.5. ΡΟΕΣ (FLOWS) Η ροή (flow) είναι ένας µηχανισµός παραµόρφωσης στον οποίο συντελείται µια συνεχής, µη αναστρέψιµη παραµόρφωση ενός υλικού που συµβαίνει ως αντίδραση στην ασκούµενη πίεση. ιακρίνεται σε ροή υποβάθρου - ερπυσµός (rock flow - creep), ροή κορηµάτων (debris flow) και ροή εδάφους (soil flow). α) Ροή Υποβάθρου - Ερπυσµός (rock flow - creep) Οι ροές υποβάθρου διακρίνονται σε τρεις κύριες κατηγορίες : το βαρυτικό ερπυσµό µεγάλου βάθους (deep seated gravitational creep), τον βαρυτικό ερπυσµό (gravitational creep) και τον απλό ερπυσµό (creep). Οι περιπτώσεις απλού ερπυσµού σε υπόβαθρο είναι σπάνιες. Ο ερπυσµός είναι ο αργότερος τύπος βαρυτικών µετακινήσεων και φθάνει τα µερικά mm/yr. Μπορεί να συµβαίνει παντού ακόµα και στα µικρής κλίσεως πρανή και περιλαµβάνει χαλαρά υλικά, όπως το έδαφος τον αποσαθρωµένο µανδύα κτλ, που σπάνια ξεπερνούν σε πάχος τα µερικά m. Για τους λόγους αυτούς αν και το φαινόµενο είναι αργό, είναι υπεύθυνο για τις µεγαλύτερες σε όγκο βαρυτικές µετακινήσεις στην επιφάνεια της γης. Εξαιτίας της µικρότερης τριβής κοντά στην επιφάνεια απ ότι στο έδαφος τα ανώτερα τµήµατα κινούνται πιο γρήγορα από τα κατώτερα µε αποτέλεσµα όταν το υγιές πέτρωµα δοµείται από στρώµατα να παρουσιάζονται οι χαρακτηριστικές για τους ερπυσµούς καµπυλώσεις (σχήµα 3.9.). Σχήµα 3.9. Ερπυσµός

είκτες αυτών των κινήσεων στην επιφάνεια είναι η καµπύλωση των κορµών δένδρων, η µετατόπιση κατακόρυφων κατασκευών όπως προστατευτικών τοίχων, στύλων ηλεκτρικού ρεύµατος κτλ. Η κίνηση στον ερπυσµό οφείλεται στην παρουσία νερού ή και στις µεταβολές όγκου που υφίσταται αυτό µε τη διακύµανση της θερµοκρασίας. Ερπυσµός συνηθίζεται σε εδάφη που προέρχονται από φλύσχη ή και γενικότερα µαργαικής και αργιλοψαµµιτικής συστάσεως πετρώµατα. β) Ροή Κορηµάτων (debris flow) Οι ροές κορηµάτων (debris flow) αποτελούνται από ένα µείγµα λεπτοµερούς υλικού (άµµος, πηλός και άργιλος) και αδροµερούς υλικού (χαλίκια και ογκόλιθους) µε ποικίλη ποσότητα νερού. Όταν η ποσότητα νερού είναι µεγάλη τα κορήµατα κινούνται κατάντη ως ογκώδες κύµα υπό την επίδραση της βαρύτητας. Οι ροές αυτές εµφανίζονται συνήθως σε πλαγιές που καλύπτονται από µικρού πάχους, µη στερεοποιηµένα πετρώµατα και εδαφικά κορήµατα, ιδίως εκεί όπου η φυτοκάλυψη απουσιάζει. Σχήµα 3.10. ιάγραµµα ροής κορηµάτων µε τα µορφολογικά χαρακτηριστικά : α) ουλή, β) και γ) επιφάνειες θραύσης, δ) κανάλι διάβρωσης, ε) ανάχωµα και ζ) αποθέσεις Στη γεωµετρία της ροής κορηµάτων κύριο ρόλο παίζει η πηγή τροφοδοσίας και τα δυο κύρια διακριτά στοιχεία της είναι το κύριο κανάλι (main track) και το δάκτυλο απόθεσης (depositional toe). Οι ροές κυρίως ακολουθούν προϋπάρχουσες διαδροµές

στράγγισης και το κύριο κανάλι έχει σχήµα V. Σε ορισµένες περιπτώσεις αποτίθενται χονδρόκοκκα υλικά στις πλευρές του καναλιού σχηµατίζοντας πλευρικές ράχεις (lateral ridges). Ο κύριος όγκος των κορηµάτων αποτίθεται στους πρόποδες της πλαγιάς όπου η κλίση του καναλιού µειώνεται απότοµα (σχήµα 3.10.). Στην περιοχή αυτή αποτίθεται ένα ριπίδιο κορηµάτων (debris fan), συχνά κατά τη διάρκεια πολλαπλών κυµάτων. Μερικές ροές κορηµάτων είναι ιδιαίτερα ρευστές, µεγάλου µήκους και εµφανίζονται σε όλα τα κλιµατικά περιβάλλοντα, από ερηµικές σε αλπικές περιοχές και από αρκτικές σε µεσογειακές περιοχές. Οι ροές κορηµάτων που παράγονται στην πλαγιά ενός ηφαιστείου περιέχουν πυροκλαστικά υλικά και καλούνται λαχάρες (lahars). Αυτές µπορεί να σχηµατιστούν οποιαδήποτε στιγµή πριν ή µετά την έκρηξη του ηφαιστείου και είναι δυνατόν να µετακινηθούν πάνω από 100 km, µε ρυθµό που αγγίζει τα 50 km/h (Nealli, 1976). Πιθανές πηγές ροών µπορούν να αναγνωριστούν είτε από τη γεωλογική χαρτογράφηση υπαίθρου είτε από αεροφωτογραφίες µε βάση τη γεωµετρία των πλαγιών, τη λιθολογία των σχηµατισµών στην κεφαλή και τα κολλούβιακα υλικά που συσσωρεύονται σε κοιλότητες. Μια ειδική µορφή ροής είναι η ψυχροκίνηση (solifluction), που αναφέρεται σε µια περίπτωση ολίσθησης και ροής των επιφανειακών στρωµάτων, η οποία παρατηρείται κυρίως στις υποαρκτικές και στις ψηλές ορεινές περιοχές. Εκεί το έδαφος κατά τη χειµερινή περίοδο παγώνει σε αρκετό βάθος, ενώ το καλοκαίρι ο πάγος τήκεται µέχρι ένα µικρό βάθος, µε αποτέλεσµα το έδαφος να κινείται κατάντη πάνω στο υποκείµενο παγωµένο τµήµα του εδάφους. γ) Ροή Εδάφους (soil flow) Οι ροές εδάφους εµφανίζονται µε τρεις µορφές κυρίως : λασποροές (mudflows), υγρές ροές άµµου (wet sand flows) και ξηρές ροές άµµου (dry sand flows). Οι δυο είναι ειδικές κατηγορίες ανάλογες ως προς το µηχανισµό κίνησης των ροών κορηµάτων µε τη διαφορά ότι σ αυτές η περιεκτικότητα σε νερό είναι µεγαλύτερη και το υλικό είναι πιο οµοιογενές. Επειδή οι παραπάνω ροές αποτελούνται από λεπτοµερή υλικά είναι πολύ

ευκίνητες και µπορούν να κινηθούν µε µεγάλες ταχύτητες προς τα κατάντη. Συνήθως είναι µικρής κλίµακας, λόγω του τρόπου που αποκολλάται το υλικό από την πηγή και τείνουν να ακολουθούν ρηχά βυθίσµατα ή θέσεις διαβρώσεως µε τελική απόληξη προς τα κατάντη, σ ένα βολβοείδες ριπίδιο ή ένα λεπτό στρώµα (σχήµα 3.11.). Η λασποροή (mudflow) είναι η πιο διαδεδοµένη και αντιστοιχεί σε πολύ αργή ως πολύ γρήγορη, υγρή ροή, σχετικά συνεκτικών υλικών (Varnes, 1978; Campbell et al., 1989). Τυπικές πηγές τροφοδοσίας αποτελούν : α) απόκρηµνες πλαγιές µε κλίση 25 0 40 0, β) ηφαιστειακά κέντρα και γ) κοιλότητες γεµισµένες µε εδαφικά υλικά Σχήµα 3.11. Λασποροή Στις ροές εδαφών µπορεί να παρατηρηθούν επίσης ανάδροµες ρέουσες ολισθήσεις σε πάγκους µη συνεκτικών καθαρών άµµων ή ιλύος καθώς και ρευστοποιήσεις (liquefactions), όπου η θραύση προκαλείται από υψηλή πίεση των πόρων σε κορεσµένες µαλακές αργίλους ή χαλαρές άµµους. Ένα χαρακτηριστικό των υγρών ροών αργίλου ή άµµου είναι η ικανότητά τους να µετακινούνται σε µεγάλες αποστάσεις ακόµα και πάνω από χαµηλής κλίσεως πλαγιές, ακολουθώντας συνήθως προϋπάρχοντα δίκτυα στράγγισης. Η συµπεριφορά των ροών αυτών χαρακτηρίζεται ως πλαστική ιξώδης και έχουν ως αποτέλεσµα το σχηµατισµό κυµατοειδών µορφών. Οι ροές εδαφών περιέχουν περίπου 500-1000 kg ιζήµατος ανά m 3.

3.6. ΣΥΝΘΕΤΕΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ α) Χιονοστιβάδα Πετρωµάτων (rock avalanche) Μια χιονοστιβάδα πετρωµάτων ξεκινά ως πτώση βράχων και εξελίσσεται σε χιονοστιβάδα κορηµάτων σε υψοµετρικά χαµηλότερες περιοχές. Αυτή περιλαµβάνει ξηρά κορήµατα από κατάρρευση ενός πρανούς και κίνηση µε µεγάλη ταχύτητα, σε µεγάλες αποστάσεις ακόµα και σε ήπιες πλαγιές (Hsu, 1975). Η ταχύτητα αγγίζει τα δεκάδες m / sec και οι αποστάσεις µεταφοράς των πετρωµάτων είναι αρκετά km. Η µάζα απόθεσης πλησιάζει τα 10 6 m 3, καλύπτοντας επιφάνεια πάνω από 0,1 km 2. Kύρια χαρακτηριστικά της χιονοστιβάδας πετρωµάτων είναι η εµφάνιση σε περιοχές διάβρωσης, η δηµιουργία πλευρικών ράχεων (lateral ridges) και ο σχηµατισµός λοβών στην περιοχή απόθεσης (accumulation lobes) όπως φαίνεται στο σχήµα 3.12. Σχήµα 3.12. ιάγραµµα χιονοστιβάδας πετρωµάτων

β) Ολίσθηση Ροής (flow slide) Αναφέρεται σ ένα καταστροφικό τύπο ροής κορηµάτων που συνίσταται από ασταθή, µη συµπυκνωµένα, χαλαρά υλικά µε χαρακτηριστικές µορφές όπως το µεγάλο µήκος και η υψηλή ταχύτητα κίνησης. Ξεκινούν σε απότοµες πλαγιές και ακολουθούν ένα στενό κι ευθύ κανάλι µεταξύ πλευρικών αναχωµάτων, προσοµοιάζοντας την κίνηση ολισθήσεων λάσπης (σχήµα 3.13.). Σχήµα 3.13. ιάγραµµα ολίσθησης ροής

4. ΑΙΤΙΑ ΤΩΝ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΩΝ Οι δυνάµεις που καθορίζουν αν κάποιο πέτρωµα ενός πρανούς θα κινηθεί ή θα παραµείνει σταθερό είναι : η διατµητική τάση και η διατµητική αντοχή οι οποίες είναι αντίρροπες µεταξύ τους. Το βάρος ενός πετρώµατος επί ενός πρανούς µπορεί να αναλυθεί σε µια συνιστώσα κάθετη στο πρανές, την ορθή τάση και µια συνιστώσα παράλληλη προς το πρανές, τη διατµητική τάση. Η τάση αυτή θα κινούσε το πέτρωµα προς τα κάτω εάν αυτό δεν αντιδρούσε µε την εσωτερική αντοχή του (διατµητική αντοχή). Αυτή καθορίζεται από την τριβή και τη συνεκτικότητα των επιµέρους τµηµάτων του πετρώµατος ή του αποσαθρωµένου µανδύα (σχήµα 4.1.). Σχήµα 4.1. Σχηµατική απεικόνιση της σχέσης µεταξύ διατµητικής τάσης και διατµητικής αντοχής. Οι βασικοί παράγοντες που ρυθµίζουν την ενεργότητα του πρανούς είναι τρεις : Τα γεωµορφολογικά στοιχεία του πρανούς. Υπάρχει άµεσος συσχετισµός ανάµεσα σε ορισµένα µορφολογικά χαρακτηριστικά µιας περιοχής µε τις διαδικασίες που οδηγούν στις κατολισθήσεις. Έχουν ταξινοµηθεί (Speight, 1980) αρκετά µορφολογικά χαρακτηριστικά που µπορούν να χρησιµοποιηθούν στη µορφολογική περιγραφή µιας περιοχής και συνεπώς να εξεταστούν οι διεργασίες που συνδέονται µ αυτά. Μεταξύ αυτών των χαρακτηριστικών τα πιο σηµαντικά για τη µελέτη των κατολισθήσεων είναι το υψόµετρο, η κλίση και ο προσανατολισµός του πρανούς (Moore et al., 1991; Beven and Kirkby, 1979, O Loughlin, 1986.).

Η κλίση του πρανούς καθορίζεται από φυσικές αιτίες ή ανθρωπογενείς παρεµβάσεις. Στις φυσικές αιτίες συγκαταλέγονται οι κατακόρυφες τεκτονικές κινήσεις µιας περιοχής, η ποτάµια διάβρωση, καθώς και ο παράκτιος κυµατισµός. Στις ανθρωπογενείς αιτίες περιλαµβάνονται έργα οδοποιίας, µεταλλευτικές δραστηριότητες και άλλα τεχνικά έργα. Η κλίση του πρανούς επηρεάζει σηµαντικά την τάξη των δυνάµεων που συµβάλουν στην αστοχία ενός πρανούς. Αύξηση της κλίσης του πρανούς προκαλεί αντίστοιχη αύξηση της διατµητικής τάσης, της κατακόρυφης συνιστώσας του βάρους (σχήµα 4.1.), που όπως αναφέραµε είναι η κινητήριος δύναµη για να συµβεί η κατολίσθηση. Εποµένως, αν όλοι οι υπόλοιποι παράγοντες της µετακίνησης παραµείνουν σταθεροί, οι κατολισθήσεις αναµένεται να είναι πιο συχνές στα απότοµα πρανή. Επίσης επειδή ο προσανατολισµός του πρανούς ελέγχει τη συγκέντρωση της εδαφικής υγρασίας (Wieezoreck et al., 1997) ή ελέγχεται από τον προσανατολισµό των τεκτονικών διαρρήξεων (Temesgen et al., 2000) µπορεί να επηρεάσει σηµαντικά την κατανοµή και την πυκνότητα των κατολισθήσεων σε µια περιοχή. Η σύσταση και η δοµή του πρανούς. Ένα πρανές συγκροτείται συχνά από ένα συνδυασµό πετρωµάτων, αποσαθρωµένου µανδύα και εδάφους µε ποικίλες ποσότητες φυτοκάλυψης και νερού. Όταν το πρανές δοµείται αποκλειστικά από στερεά πετρώµατα τότε µπορεί να σχηµατίζονται ως και κατακόρυφα πρανή. Όταν όµως το πρανές φέρει εσωτερικές επιφάνειες ασυνέχειας (στρώσεις, διαρρήξεις, φυλλώσεις ) που η κλίση τους είναι οµόρροπη µε αυτή του πρανούς προκαλούν ολισθήσεις και συµβάλουν στο σχηµατισµό των κορηµάτων. Το νερό. Το νερό όταν βρίσκεται σε µικρές ποσότητες στους πόρους των πετρωµάτων, αυξάνει τη διατµητική τους αντοχή. Αυτό συµβαίνει γιατί τα µόρια του νερού στο λεπτό υδάτινο περίβληµα κάθε κόκκου έλκουν το ένα το άλλο. Η έλξη αυτή ονοµάζεται εφελκυσµός επιφάνειας και έχει ως αποτέλεσµα την αύξηση της συνεκτικότητας του πετρώµατος. Εξάλλου µικρές ποσότητες νερού ευνοούν την ανάπτυξη των δένδρων που σταθεροποιούν µε τις ρίζες τους το πρανές. Όσο αυξάνει όµως η ποσότητα του νερού στους πόρους του πετρώµατος ο κόκκοι χάνουν την επαφή µεταξύ τους µε αποτέλεσµα τη µείωση της συνεκτικότητας του πετρώµατος και συνεπώς

της διατµητικής αντοχής του. Επίσης, η µεγάλη πίεση που ασκεί το νερό στους πόρους του πετρώµατος µπορεί να αποδεσµεύσει υπερκείµενες µάζες πετρωµάτων ώστε αυτές να οδηγηθούν µε τη βοήθεια της βαρύτητας στους πρόποδες του πρανούς. Ανθρωπογενής παρέµβαση Στα αίτια των κατολισθήσεων πρέπει απαραίτητα να συµπεριλάβουµε και τους εξωγενείς παράγοντες όπως η έντονη, πολλές φορές, ανθρωπογενής παρέµβαση. Η όψη ενός τοπίου, η µορφολογία του, η γεωλογική δοµή του, η ορυκτολογική του σύσταση και το τεκτονικό καθεστώς που επικρατεί σ αυτό (διεύθυνση ρηγµάτων, πυκνότητα διακλάσεων), είναι αποτέλεσµα εξέλιξης που διαρκεί για πολλά εκατοµµύρια χρόνια και επιδρά έντονα στη συµπεριφορά των πρανών και των τεχνικών έργων που εδράζονται ή συνορεύουν µ αυτά. Οι κατασκευές τεχνικών έργων (διάνοιξη δρόµων, δόµηση κτιρίων) µε τις αντίστοιχες µεταβολές που αυτές συνεπάγονται για την περιοχή κατασκευής (δηµιουργία απότοµων πρανών, αφαίρεση προστατευτικού καλύµµατος, επιπλέον φόρτιση ενός σχηµατισµού) µπορούν να προκαλέσουν αστοχίες πρανών. Παρόλα αυτά είναι πολύ δύσκολο σε µερικές περιπτώσεις να καθορισθεί το µερίδιο της ευθύνης που φέρουν οι ανθρώπινες δραστηριότητες στην πρόκληση των κατολισθήσεων. Αυτό συµβαίνει επειδή οι κατολισθήσεις είναι έως ένα βαθµό φυσικό φαινόµενο. Όµως η κατασκευή τεχνικών έργων µπορεί να αυξήσει τη διάβρωση ενεργοποιώντας παλιές κατολισθήσεις ή δηµιουργώντας νέες. Τα κατολισθητικά φαινόµενα επιτείνονται όταν ο τρόπος κατασκευής του τεχνικού έργου και οι επεµβάσεις που συντελούνται στο πρανές γίνονται χωρίς σχεδιασµό. Στις περιπτώσεις που έχει προηγηθεί σωστή µελέτη στη διάρκεια της υλοποίησης του έργου κάποιες από τις συνέπειες µπορέσουν να µετριασθούν. Συνήθως όµως τεχνικά έργα που θεµελιώνονται σε ασταθή πρανή είναι πολύ πιθανό να προκαλέσουν κατολισθήσεις. Η κατασκευή δρόµων σε περιοχές επιρρεπείς σε κατολισθήσεις αποτελεί σηµαντικό πρόβληµα γιατί οι δρόµοι µπορεί να διακόψουν την επιφανειακή απορροή, να διαφοροποιήσουν την υποεπιφανειακή κίνηση του νερού και να µεταβάλουν την

κατανοµή του υλικού στο πρανές από τις εργασίες τεχνητής διαµόρφωσης (Keller, 1988). Μια τέτοια περιοχή επιρρεπής σε κατολισθήσεις όπου έχει διανοιχθεί δρόµος είναι και η περιοχή µελέτης της Πιτίτσας. Όλοι οι παραπάνω παράγοντες συνήθως επιδρούν αθροιστικά µε την πάροδο του χρόνου, εώς ότου εκδηλωθούν αστοχίες και κατολισθήσεις.

5. ΜΕΤΡΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΩΝ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΩΝ Η µελέτη των κατολισθήσεων µιας περιοχής αποσκοπεί στην αναγνώριση των αιτιών που την προκαλούν. Επειδή τα αίτια είναι συνήθως περισσότερα από ένα, γίνεται αξιολόγηση της σπουδαιότητας του καθενός, ώστε αναλόγως να κατασκευαστούν τα κατάλληλα έργα. Η µελέτη αρχίζει µε τη διερεύνηση της ιστορικότητας των κατολισθήσεων από πληροφορίες των κατοίκων, καθώς και των τεχνικών υπηρεσιών της περιοχής. Έπειτα ακολουθεί η χαρτογράφηση όλων των κατολισθήσεων της περιοχής όπου για κάθε µια απ αυτές καταγράφονται τα γεωµετρικά χαρακτηριστικά που την περιγράφουν. Επίσης παρακολουθείται η εξέλιξη των κινήσεων της κατολισθαίνουσας µάζας στο χρόνο. Στη συνέχεια από ένα γεωλογικό και ένα τοπογραφικό χάρτη της περιοχής µπόρουν να διαπιστωθούν οι σχέσεις των κατολισθήσεων µε τη γεωλογική δοµή και το ανάγλυφο της περιοχής αντίστοιχα. Τέλος, διερευνώνται τα πρόσφατα κατασκευαστικά έργα στην περιοχή αλλά και οι βροχοπτώσεις. Ιδανικό αποτέλεσµα µιας τέτοιας µελέτης είναι ένας χάρτης επικινδυνότητας κατολισθητικών φαινοµένων, στον οποίο εύκολα κάποιος µπορεί να δει το βαθµό ευστάθειας µιας περιοχής. Τα µέτρα αντιµετώπισης γενικά αποσκοπούν στα εξής : a) Στη µείωση της διατµητικής τάσης που εξασκείται από το βάρος των πετρωµάτων. Για να επιτευχθεί αυτό, συνιστάται αποµάκρυνση των ασταθών υλικών από το πρανές και κατάλληλη διαµόρφωσή του µε αναβαθµίδες ώστε να αποκτήσει ηπιότερη κλίση. b) Στην πρόσθεση εξωτερικών δυνάµεων κύρίως στον πόδα της κατολίσθησης. Χρησιµοποιούνται συνήθως για το σκοπό αυτό τοίχοι αντιστήριξης, οι διαστάσεις των οποίων εξαρτώνται από τις διαστάσεις της µάζας που κατολισθαίνει. Η θεµελίωσή τους πρέπει να γίνεται στο υγιές υπόβαθρο και επίσης πρέπει να συνοδεύονται από αποχετευτικούς σωλήνες, ώστε να αποστραγγίζεται το νερό από το κύριο σώµα της κατολίσθησης. Οι τοίχοι αντιστήριξης κατασκευάζονται µε σκυρόδεµα, λιθόδεµα ή συρµατοκιβώτια (σαραζανέτ). c) Αύξηση της εσωτερικής αντοχής των πετρωµάτων. Αυτό γίνεται κυρίως µε την αποµάκρυνση του νερού είτε από την επιφάνεια του πρανούς είτε υπόγεια. Στην πρώτη περίπτωση προστατεύεται το πρανές µε αδιαπέρατο κάλυµµα, φυτοκάλυψη ή

στραγγιστήριους τάφρους, οχετούς. Στη δεύτερη περίπτωση κατασκευάζονται πηγάδια, υδργεωτρήσεις, στραγγιστήριες σήραγγες. Υπάρχουν πολλά παραδείγµατα, όπου κατά τη διάνοιξη ενός δρόµου έχει διαπιστωθεί ότι η κύρια αιτία µιας κατολίσθησης στην περιοχή ήταν η υποσκαφή και αποµάκρυνση υλικών από το πόδι της κατολίσθησης. Τότε δεν αρκεί µόνο η κατασκευή ενός προστατευτικού τοιχίου για να σταθεροποιηθεί το πρανές. Χρειάζεται επιπλέον κατασκευή αποστραγγιστικών έργων, επειδή οι περιστροφικές κινήσεις των επιµέρους τεµαχών στα µέτωπα της κατολίσθησης δηµιουργούν ιδανικές συνθήκες για τη συγκράτηση νερού. Έτσι λοιπόν το κόστος για τη σταθεροποίηση των πρανών αυξάνει µετά την εκδήλωση των κατολισθητικών φαινοµένων. Για την καλύτερη λοιπόν προφύλαξη από τον κίνδυνο των κατολισθήσεων, κάθε είδους κατασκευή σε ασταθή πρανή πρέπει να γίνεται κατόπιν προσεκτικής µελέτης των συνθηκών και των φαινοµένων που λαµβάνουν χώρα στην περιοχή.

6. ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ Η περιοχή µελέτης βρίσκεται στα Νοτιοανατολικά της Πάτρας, στον επαρχιακό δρόµο µεταξύ των χωριών Πιτίτσα και Σαλµενίκο, όπως φαίνεται και στον γεωλογικό χάρτη. Περιοχή µελέτης Χάρτης 6.1. Γεωλογικός χάρτης της περιοχής

6.1 ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ Στην ευρύτερη περιοχή µελέτης απαντούν Αλπικοί και Μεταλπικοί σχηµατισµοί. Με τη δράση της Αλπικής ορογένεσης και µε την επίδραση εφαπτοµενικών δυνάµεων, οι εξωτερικές Ελληνίδες σχηµάτησαν µια σειρά καλυµµάτων δυτικής ροπής ένα εκ των οποίων είναι η ζώνη Ωλονού - Πίνδου. Η περιοχή µελέτης ανήκει στις εξωτερικές Ελληνίδες και συγκεκριµένα στην ζώνη Ωλονού Πίνδου. Οι γεωλογικοί σχηµατισµοί που δοµούν το υπόβαθρο της περιοχής από πάνω προς τα κάτω ή αντίστοιχα από τους νεώτερους προς τους παλαιότερους σχηµατισµούς είναι οι παρακάτω: Μεταλπικοί σχηµατισµοί Πρόκειται για Τεταρτογενείς σχηµατισµούς οι οποίοι αποτελούν το ανώτερο τµήµα των µεταλπικών ιζηµάτων και αποθέσεων που έχουν πληρώσει λεκάνες ιζηµατογένεσης στην περιοχή. Οι σχηµατισµοί αυτοί είναι οι εξής : Τεταρτογενείς : Σύγχρονες προσχώσεις και πλευρικά κορήµατα, κώνοι κορηµάτων. Πλειοκαινικές Πλειστοκαινικές : Πρόκειται για µάργες και αµµούχους αργίλους, µε παρεµβολές χαλαρού ψηφιτοπαγούς υλικού µε χαλαρά, κατά θέσεις κροκαλοπαγή ποτάµιας προέλευσης. Πλειοκαινικές : είναι λιµναία στρώµατα µε µάργες, κροκαλοπαγή και ιλυούχες αποθέσεις µε στρώµατα λιγνίτη. Ενότητα Ωλονού Πίνδου Οι Αλπικοί σχηµατισµοί που µετέχουν στη λιθοστρωµατογραφική διάρθρωση της ζώνης και εµφανίζονται στην Πελλοπόννησο εµφανίζονται στο νότιο περιθώριο της Κορινθιακής τάφρου. Η Κορινθιακή τάφρος είναι αποτέλεσµα του σύγχρονου εφελκυστικού, τασικού πεδίου, διεύθυνσης Β Ν. Οι σχηµατισµοί αυτοί είναι οι εξής:

Ανώτερο Κρητιδικό Ηώκαινο : Φλύσχης που αποτελείται από ψαµµίτες µε παρεµβολές λεπτοπλακωδών ασβεστόλιθων και µαργών. Ανώτερο Κρητιδικό : Πλακώδεις ασβεστόλιθοι σε εναλλαγή µε κονδύλους και λεπτές στρώσεις κερατολίθων. Προς τα πάνω µεταπίπτουν σε µικρολατυποπαγείς, ενώ στα ανώτερα µέλη παρουσιάζονται ψαµµίτες και αργιλικοί σχιστόλιθοι µε κερατόλιθους. Κατώτερο Ανώτερο Κρητιδικό : Κερατόλιθοι και ασβεστόλιθοι, όπου στα ανώτερα µέλη επικρατούν ερυθροί κερατόλιθοι µε παρεµβολές αργιλικών σχιστολίθων και µαργών. Επίσης στα ανώτερα µέλη επικρατούν πολυγενείς µικρολατυποπαγείς ασβεστόλιθοι. Ιουρασικό : Λευκοί ασβεστόλιθοι, µικροκρυσταλλικοί, ωολιθικοί. Ανώτερο Τριαδικό : Μικροκρυσταλλικοί, εναλλασσόµενοι µε αργιλικούς σχιστόλιθους, χρώµατος υποπράσινου έως ερυθρού. Αξίζει να σηµειωθεί ότι η ευρύτερη περιοχή µελέτης βρίσκεται εξ ολοκλήρου µέσα στη ζώνη της Ωλονού Πίνδου και πιο συγκεκριµένα στο σηµείο επαφής του Ηωκαινικού φλύσχη µε τους Άνω Κρητιδικούς ασβεστόλιθους. Τα στρώµατα εµφανίζονται σχεδόν κατακόρυφα, που υποδεικνύει και τον έντονο τεκτονισµό που έχουν υποστεί. Συγκεκριµένα οι κατολισθήσεις που έχουν επιλεγεί για τη µελέτη µας αποτελούνται από φλύσχη, εδάφη του φλύσχη, κορήµατα των ασβεστολίθων, ψαµµίτες, πηλίτες, και Πλειοκενικά Πλειστοκαινικά ιζήµατα.

7. ΓΕΝΙΚΗ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗ ΤΩΝ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΩΝ ΤΗΣ ΠΙΤΙΤΣΑΣ Στα πλαίσια της εργασίας χαρτογραφήθηκαν οι κατολισθήσεις από την Πιτίτσα εώς το Σαλµενίκο. Η χαρτογράφηση των κατολισθήσεων αποτέλεσε το γενικότερο πλαίσιο επί του οποίου στηρίχθηκε η επιλογή των καταλληλότερων κατολισθήσεων για την παρούσα µελέτη. Eleoussa ΙΙΙ Eleoussa Ι Χάρτης 7.1. Απλοποιηµένος γεωλογικός χάρτης της ευρύτερης περιοχής Πιτίτσα Σαλµενίκο όπου φαίνονται οι µεγαλύτερες κατολισθήσεις.

Παρακάτω φαίνονται κάποιες από τις κατολισθήσεις που φωτογραφήθηκαν στην ευρύτερη περιοχή εργασίας. Στις κατολισθήσεις αυτές διακρίνονται οι ουλές των κατολισθήσεων (φωτογραφίες 1 έως 8), οι περιοχές που εκκενώνονται (φωτογραφία 7), οι περιοχές που συγκεντρώνεται το υλικό που ολισθαίνει (φωτογραφίες 4, 5 και 6) ακόµη και στύλοι της ΕΗ ή του ΟΤΕ που έχουν πάρει κλίση λόγω κατολισθητικών φαινοµένων (Φωτογραφίες 6, 7 και 8). Φωτογραφία 1. Η στέψη της κατολίσθησης Σαλµενίκο І όπως φαίνεται από δυτική οπτική γωνία. Φωτογραφία 2. Η στέψη της κατολίσθησης Σαλµενίκο І όπως φαίνεται από ανατολική οπτική γωνία.

Φωτογραφία 3. Γενική άποψη της κατολίσθησης Βορειοανατολυκά της Μονής της Αγ. Ελεούσας (Αγ. Ελεούσα ІІ) όπως φαίνεται από ανατολική οπτική γωνία.. Η κατολίσθηση περιλαµβάνεται στις µετρήσεις που έγιναν στα πλαίσια της παρούσας εργασίας. Μεταφερόµενο υλικό Φωτογραφία 4. Ο πόδας της κατολίσθησης Βορειοανατολικά της Μονής της Αγ. Ελεούσας (Αγ. Ελεούσα ІІ) όπου διακρίνονται επίσης η µια πλευρά της κατολίσθησης, το µεταφερόµενο υλικό και τµήµατα από κατεστραµµένα τοιχία αντιστήριξης ή συρµατοκυβώτια

Μεταφερόµενο υλικό Φωτογραφία 5. Κατολίσθηση Βορειοδυτικά της Μονής Αγ. Ελεούσας (Αγ. Ελεούσα І). Η κατολίσθηση περιλαµβάνεται στις µετρήσεις που έγιναν στα πλαίσια της παρούσας εργασίας. Πλάτος φωτογραφίας 15m.

Κεκλιµένοι στύλοι ΟΤΕ Μεταφερόµενο υλικό Φωτογραφία 6. Κατολίσθηση στη διαδροµή ανάµεσα από τη Μονή της Αγ. Ελεούσας και την Πιτίτσα, όπου παρατηρούνται κεκλιµένοι στύλοι ΟΤΕ και η κύρια ουλή της κατολίσθησης.

Κεκλιµένος στύλος ΟΤΕ Περιοχή εκκένωσης Φωτογραφία 7. Η κατολίσθηση Πιτίτσα ІІІ στην οποία διακρίνεται η κύρια ουλή κατολίσθησης, κεκλιµένος στύλος ΟΤΕ και η περιοχή εκκένωσης.

Κεκλιµένος στύλος ΕΗ Φωτογραφία 8. Η κατολίσθηση Πιτίτσα І και οι συνεχείς ουλές που διακρίνονται, αλλά και ο κεκλιµένος στύλος της ΕΗ. Η κατολίσθηση περιλαµβάνεται στις µετρήσεις που έγιναν στα πλαίσια της παρούσας εργασίας.

8. ΕΠΙΓΕΙΑ ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΩΝ Από τις παραπάνω κατολισθήσεις επιλέχθηκαν τρεις. Η επιλογή των κατολισθήσεων έγινε για τους ακόλουθους λόγους : Στις κατολισθήσεις που αναλύθηκαν να διακρίνονται όσο το δυνατό περισσότερα ιστολογικά στοιχεία των κατολισθήσεων. Να παρουσιάζουν εµφανή στοιχεία ολισθήσεων όπως διαρρήξεις στην άσφαλτο ή δευτερεύουσες ουλές οι οποίες να δείχνουν στοιχεία ενεργότητας. Για την ενεργότητα δευτερευουσών ουλών χρησιµοποιήθηκαν κριτήρια όπως αυτά των κανονικών ρηγµάτων (Kokkalas & Koukouvelas 2006 και αναφορές που περιλαµβάνονται). Έτσι επιλέχθηκαν οι παρακάτω κατολισθήσεις : δυο στη Μονή της Αγίας Ελεούσας, µια Βορειοδυτικά και µια Βορειοανατολικά αυτού, και µια λίγο έξω από το χωριό της Πιτίτσας, η οποία εκτείνεται από την πλαγιά ανάντι του δρόµου και συνεχίζεται στην πλαγιά κατάντη του δρόµου. Με βάση το σκοπό της µελέτης αυτής, για να ποσοτικοποιηθούν οι µεταβολές των κατολισθήσεων ήταν αναγκαία η χρήση ενός χάρτη µεγάλης ακρίβειας ως χάρτη αναφοράς. Έτσι, όπως ήδη αναφέρθηκε, χρησιµοποιήθηκε ένας τοπογραφικός χάρτης της ευρύτερης περιοχής µελέτης (κλίµακας : 1 / 500, datum : Ελλειψοειδές Bessel, Αζιµουθιακή Προβολή Hatt) της ιεύθυνσης Έργων της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης Αχαΐας (µελετητής : Τοπογράφος Μηχανικός Αλέξανδρος Ψαρρόπουλος) που εκπονήθηκε στα πλαίσια της Μελέτης Βελτίωσης του δρόµου Σαλµενίκο Πιτίτσας το 2000 (χάρτης 2000) και επιλέχθηκαν συγκεκριµένες θέσεις κατολισθήσεων που αναγνωρίστηκαν στον χάρτη αυτόν. Στη συνέχεια στα πλαίσια της παρούσας εργασίας αποτυπώθηκαν εκ νέου οι παραπάνω κατολισθήσεις το Νοέµβριο του 2004 και τον Ιούνιο του 2005. Η αποτύπωση πραγµατοποιήθηκε µε επίγειες µεθόδους µε το Γεωδαιτικό Σταθµό Nikon Total Station DTM-A20 LG. 50

Από στάσεις, οι οποίες βρίσκονταν έξω από το σώµα της κατολίσθησης, οι οποίες θεωρήθηκαν ότι παρέµειναν σταθερές τα δυο χρόνια 2004 και 2005 και είχαν ορατότητα προς τις κατολισθήσεις µετρήθηκαν οριζόντιες και κατακόρυφες γωνίες και κεκλιµένες αποστάσεις (ύψος στόχου και ύψος οργάνου). Επιλέχθηκε για κάθε κατολίσθηση ένα πυκνό δίκτυο σηµείων λεπτοµερειών διατεταγµένο έτσι στο χώρο ώστε να επαρκεί για την κάλυψη µιας περιοχής που περιλαµβάνει το σώµα της κάθε κατολίσθησης. Στον παρακάτω πίνακα έχει υπολογισθεί µια µέση τιµή της πυκνότητα των σηµείων λεπτοµερειών ανά µονάδα επιφάνειας. Κατολισθήσεις Αγ. Ελεούσα I Αγ. Ελεούσα II Πιτίτσα I 2004 19 σηµεία 88 σηµεία 61 σηµεία 2005 50 σηµεία 133 σηµεία 112 σηµεία Εµβαδόν 350 m 2 4000 m 2 2900 m 2 Πυκνότητα* (1) 2004 54 σηµεία / 1000 m 2 22 σηµεία / 1000 m 2 21 σηµεία / 1000 m 2 Πυκνότητα* (1) 2005 142 σηµεία / 1000 m 2 33 σηµεία / 1000 m 2 39 σηµεία / 1000 m 2 Πυκνότητα * (1) 98 σηµεία / 1000 m 2 28 σηµεία / 1000 m 2 30 σηµεία / 1000 m 2 52 σηµεία / 1000 m 2 Μ.Τ.* (1) = 52 σηµεία / στρέµµα Πίνακας 2. Πίνακας υπολογισµού πυκνότητας σηµείων λεπτοµερειών. Ρυθµός * (1) : πόσα σηµεία ανά (στρέµµα) 1000 m 2 Η επίλυση των µετρήσεων και η απόδοση έγινε µε τη χρήση του λογισµικού πακέτου Verm. Έπειτα ακολούθησε η αναγωγή του ανεξάρτητου συστήµατος συντεταγµένων των αποτυπώσεων του 2004 και 2005 στο σύστηµα συντεταγµένων του τοπογραφικού χάρτη του 2000. Για το σκοπό αυτό εξαρτήθηκαν οι συντεταγµένες των σηµείων λεπτοµερειών των αποτυπώσεων 2004 και 2005, κάθε κατολίσθησης χωριστά, από κάποια σταθερά και χαρακτηριστικά σηµεία. Ως σταθερά και χαρακτηριστικά σηµεία κοντά στην κάθε κατολίσθηση επιλέχθηκαν τεχνικά έργα, στύλοι ΕΗ, ΟΤΕ κ.ά. τα οποία αναγνωρίσθηκαν στον χάρτη του 2000 και αποτυπώθηκαν το 2004 και το 2005. Στη συνέχεια από τα σηµεία λεπτοµερειών σχεδιάστηκαν τα τρίγωνα και έπειτα οι ισοϋψείς, που δείχνουν την µορφολογία της κάθε περιοχής κατολίσθησης. Έτσι κατασκευάστηκαν τοπογραφικοί χάρτες ίδιας κλίµακάς µ αυτόν του 2000 και ενταγµένοι στην ίδια προβολή και το ίδιο datum (όπως φαίνονται παρακάτω), έτσι ώστε να 51

µπορούν να συγκριθούν οι διαφορετικές χρονολογίες µεταξύ τους και να εξαχθούν συµπεράσµατά για τις κατολισθήσεις. Τέλος χαράχθηκαν διατοµές για κάθε µια κατολίσθηση, µε τη χρήση του λογισµικού πακέτου AndKasDT, περίπου αν 10m για τις δύο µεγάλες κατολισθήσεις (αυτή Βορειοανατολικά της Μονής της Αγ. Ελεούσας και αυτή έξω από το χωριό της Πιτίτσας) και ανά 5 m για την µικρή κατολίσθηση (Βορειοδυτικά της Μονής της Αγ. Ελεούσας). Η διεύθυνση των διατοµών είναι παράλληλη µε την επιµήκη διάσταση των κατολισθήσεων, έτσι ώστε να καλύπτουν ολόκληρη την περιοχή αποτύπωσης, δηλαδή την κατολίσθηση. Η αναλυτική παράθεση των διατοµών γίνεται στο Παράρτηµα Α. Πρέπει να αναφερθεί πως για κάθε µια κατολίσθηση χαράχθηκαν µια φορά οι διατοµές και διατηρήθηκαν σταθερές και στις τρεις χρονολογίες, ώστε να είναι εφικτή η σύγκρισή τους. Οι διατοµές βοήθησαν στην αναγνώριση των κατολισθήσεων. Με βάση τα στοιχεία των διατοµών (υψόµετρα και αποστάσεις µεταξύ) υπολογίστηκαν οι κλίσεις των πρανών (και οι γωνίες κλίσης) για κάθε µια διατοµή χωριστά, αλλά και συνολικά για κάθε µια από τις κατολισθήσεις, επίσης υπολογίσθηκαν και οι µέσες τιµές αυτών όπως φαίνεται στους πίνακες που ακολουθούν, προκειµένου να αναλυθεί η επίπτωση της κλίσης του πρανούς στις κατολισθήσεις. Τέλος οι τρεις κατολισθήσεις αποδόθηκαν σε περιβάλλον AutoCAD και στις τρεις χρονολογίες και σε τρισδιάστατη µορφή. 52

8.1 ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΟΙ ΧΑΡΤΕΣ ΤΩΝ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΩΝ Στους χάρτες που ακολουθούν αποτυπώνονται σε κλίµακα 1 / 500 οι ισοϋψείς - µε ισοδιάσταση 1m - των τριών περιοχών κατολισθήσεων : Αγ. Ελεούσα І, Αγ. Ελεούσα ІІ και Πιτίτσα І, και στις τρεις χρονολογίες : 2000, 2004 και 2005. Για κάθε περιοχή κατολίσθησης ακολουθεί και ένας επιπλέον χάρτης του 2000 στον οποίο αποτυπώνονται οι διατοµές έτσι όπως χαράχθηκαν για κάθε κατολίσθηση χωριστά. Όπως αναφέρθηκε οι θέσεις χάραξης των διατοµών διατηρήθηκαν σταθερές και τις τρεις χρονολογίες. Ο Χάρτης 8.1.1.1. αποτυπώνει την κατολίσθηση Βορειοδυτικά της Μονής της Αγ. Ελεούσας για τη χρονολογία 2000. Ο Χάρτης 8.1.1.2. αποτυπώνει την κατολίσθηση Βορειοδυτικά της Μονής της Αγ. Ελεούσας για τη χρονολογία 2004. Ο Χάρτης 8.1.1.3. αποτυπώνει την κατολίσθηση Βορειοδυτικά της Μονής της Αγ. Ελεούσας για τη χρονολογία 2005. Ο Χάρτης 8.1.1.4. αποτυπώνει την κατολίσθηση Βορειοδυτικά της Μονής της Αγ. Ελεούσας για τη χρονολογία 2000 και τις διατοµές έτσι όπως αυτές χαράχθηκαν. Ο Χάρτης 8.1.2.1. αποτυπώνει την κατολίσθηση Βορειοανατολικά της Μονής της Αγ. Ελεούσας για τη χρονολογία 2000. Ο Χάρτης 8.1.2.2. αποτυπώνει την κατολίσθηση Βορειοανατολικά της Μονής της Αγ. Ελεούσας για τη χρονολογία 2004. Ο Χάρτης 8.1.2.2. αποτυπώνει την κατολίσθηση Βορειοανατολικά της Μονής της Αγ. Ελεούσας για τη χρονολογία 2005. Ο Χάρτης 8.1.2.4. αποτυπώνει την κατολίσθηση Βορειοανατολικά της Μονής της Αγ. Ελεούσας για τη χρονολογία 2000 και τις διατοµές έτσι όπως αυτές χαράχθηκαν. Ο Χάρτης 8.1.3.1. αποτυπώνει την κατολίσθηση της Πιτίτσας για τη χρονολογία 2000. Ο Χάρτης 8.1.3.2. αποτυπώνει την κατολίσθηση της Πιτίτσας για τη χρονολογία 2004. Ο Χάρτης 8.1.3.3. αποτυπώνει την κατολίσθηση της Πιτίτσας για τη χρονολογία 2005. Ο Χάρτης 8.1.3.4. αποτυπώνει την κατολίσθηση της Πιτίτσας για τη χρονολογία 2000 και τις διατοµές έτσι όπως αυτές χαράχθηκαν. 53

8.2 ΠΙΝΑΚΕΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΚΛΙΣΕΩΝ ΠΡΑΝΩΝ Στους πίνακες που ακολουθούν µε βάση τα στοιχεία των διατοµών, υπολογίζονται οι κλίσεις των πρανών των κατολισθήσεων που αποτυπώθηκαν και οι γωνίες κλίσης αλλά και οι µέσες τιµές αυτών. Επίσης υπολογίστηκαν και οι µέσες τιµές του υψοµέτρου για κάθε περιοχή κατολίσθησης. Τα στατιστικά αυτά στοιχεία υπολογίστηκαν µε σκοπό την ανάλυση των επιπτώσεων των δύο αυτών παραµέτρων : της κλίσης των πρανών και του υψοµέτρου, στις κατολισθήσεις. Στον Πίνακα 8.2.1. παρουσιάζεται ο υπολογισµός της κλίσης των πρανών και της γωνίας κλίσης για την κατολίσθηση Βορειοδυτικά της Μονής της Αγ. Ελεούσας. Στον Πίνακα 8.2.2. παρουσιάζεται ο υπολογισµός της κλίσης των πρανών και της γωνίας κλίσης για την κατολίσθηση Βορειοανατολικά της Μονής της Αγ. Ελεούσας. Στον Πίνακα Πίνακα 8.2.3. παρουσιάζεται ο υπολογισµός της κλίσης των πρανών και της γωνίας κλίσης για την κατολίσθηση έξω από το χωριό της Πιτίτσας. Και για τους τρεις πίνακες : Η στήλη µε τα Υψόµετρα προκύπτει από τα στοιχεία των διατοµών. Είναι τα υψόµετρα σηµείων επί της διατοµής. Η στήλη µε τις Υψοµετρικές ιαφορές είναι η διαφορά των υψοµέτρων δυο διαδοχικών σηµείων επί της διατοµής. Η στήλη Αποστάσεις Μεταξύ είναι η οριζόντια απόσταση δυο διαδοχικών σηµείων επί της διατοµής. Η στήλη Κλίσεις είναι ο λόγος της στήλης Υψοµετρικές ιαφορές προς τη στήλη Αποστάσεις Μεταξύ. Κλίσεις = Υψοµετρικές ιαφορές / Αποστάσεις Μεταξύ.Η κλίση είναι η υψοµετρική διαφορά δύο σηµείων που η οριζόντια απόστασή τους είναι 1m. Η στήλη Γωνίες Κλίσεις είναι η εσωτερική γωνία του πρανούς. Γωνία Κλίσης = τόξο της εφαπτοµένης της Κλίσης. Γωνία Κλίσης =arctan(κλίσης). Επίσης σε κάθε πίνακα υπολογίζονται οι µέσες τιµές των κλίσεων και των γωνιών κλίσεων για κάθε διατοµή, και στον συγκεντρωτικό πίνακα η µέση τιµή της κλίσης και της γωνίας κλίσης από όλες τις διατοµές για κάθε περιοχή κατολίσθησης. Επίσης υπολογίζεται µια µέση τιµή του υψοµέτρου για κάθε περιοχή. 54

AG. ELEOYSA Ι ιατοµές Υψόµετρα Υψ. ιαφορές Αποστ. Μεταξύ Κλίσεις Γωνίες grad D1 593,8500 594,0500 596,2100 597,9500 601,6800 601,9800 0,2000 0,4700 0,4255 25,6126 2,1600 5,0100 0,4311 25,9141 1,7400 3,0000 0,5800 33,4597 3,7300 6,4200 0,5810 33,5072 0,3000 0,5200 0,5769 33,3129 Μ.Τ. = 0,5189 Μ.Τ. = 30,3613 D2 593,2700 597,0300 598,0100 599,0700 601,0300 601,2600 3,7600 8,7200 0,4312 25,9171 0,9800 2,2800 0,4298 25,8436 1,0600 1,8100 0,5856 33,7275 1,9600 3,0000 0,6533 36,8421 0,2300 1,2900 0,1783 11,2326 Μ.Τ. = 0,4557 Μ.Τ. = 26,7126 D3 594,3600 595,5500 595,6600 595,9900 596,1600 596,7200 597,8900 598,9000 600,5300 1,1900 4,3100 0,2761 17,1499 0,1100 0,2900 0,3793 23,0803 0,3300 0,7600 0,4342 26,0789 0,1700 0,2900 0,5862 33,7546 0,5600 1,1500 0,4870 28,8490 1,1700 2,3600 0,4958 29,3006 1,0100 1,8200 0,5549 32,2532 1,6300 3,2300 0,5046 29,7528 0,1200 1,3700 0,0876 5,5620 55

600,6500 600,6900 0,0400 0,2200 0,1818 11,4498 Μ.Τ. = 0,3988 Μ.Τ. = 23,7231 D4 595,5900 596,5300 597,1600 599,9600 0,9400 2,8300 0,3322 20,4158 0,6300 1,9300 0,3264 20,0866 2,8000 4,8000 0,5833 33,6183 Μ.Τ. = 0,4140 Μ.Τ. = 24,7069 Μέση Τιµή Υψοµέτρου = 597,6937 Συγκεντρωτικός πίνακας ΙΑΤΟΜΕΣ ΚΛΙΣΕΙΣ ΓΩΝΙΕΣ grad D1 0,5189 30,3613 D2 0,4557 26,7126 D3 0,3988 23,7231 D4 0,4140 24,7069 Μ.Τ. 0,4469 26,3760 Πίνακας 8.2.1. Υπολογισµός κλίσης και γωνίας κλίσης της κατολίσθησης Βορειοδυτικά της Μονής της Αγ. Ελεούσας. 56

AG. ELEOYSA ΙΙ ιατοµές Υψόµετρα Υψ. ιαφορές Αποστ. Μεταξύ Κλίσεις Γωνίες grad D1 576,4100 577,0300 578,4300 580,2300 582,9200 583,2300 585,4400 588,0000 588,0100 592,5300 592,7800 594,7200 594,7200 594,8200 0,6200 0,4300 1,4419 61,3965 1,4000 0,9700 1,4433 61,4262 1,8000 1,2400 1,4516 61,5972 2,6900 1,8600 1,4462 61,4868 0,3100 0,2100 1,4762 62,0950 2,2100 1,6600 1,3313 58,9874 2,5600 2,3400 1,0940 52,8564 0,0100 0,0200 0,5000 29,5167 4,5200 8,7000 0,5195 30,5041 0,2500 0,6700 0,3731 22,7359 1,9400 5,3300 0,3640 22,2226 0,0000 4,1800 0,0000 0,0000 0,1000 1,3800 0,0725 4,6051 Μ.Τ. = 0,8857 Μ.Τ. = 40,7254 D2 577,0300 579,0800 581,8400 582,0700 584,0000 585,6500 586,3500 588,0000 2,0500 1,8700 1,0963 52,9212 2,7600 2,4300 1,1358 54,0424 0,2300 0,2100 1,0952 52,8917 1,9300 1,6900 1,1420 54,2145 1,6500 1,4800 1,1149 53,4543 0,7000 0,7200 0,9722 49,1034 1,6500 1,7100 0,9649 48,8633 2,5400 7,0600 0,3598 21,9860 57

590,5400 590,8500 594,4700 594,1700 594,0800 594,0300 0,3100 0,8200 0,3780 23,0100 3,6200 5,7500 0,6296 35,7701 0,3000 2,4900 0,1205 7,6333 0,0900 1,6600 0,0542 3,4482 0,0500 1,1100 0,0450 2,8657 Μ.Τ. = 0,7006 Μ.Τ. = 35,4003 D3 578,1300 579,6100 580,4700 582,5300 585,4000 587,2600 590,9500 593,6100 593,4900 593,5700 593,2800 1,4800 5,4300 0,2726 16,9402 0,8600 3,1800 0,2704 16,8145 2,0600 3,0500 0,6754 37,8172 2,8700 4,2500 0,6753 37,8121 1,8600 3,3200 0,5602 32,5104 3,6900 6,8700 0,5371 31,3789 2,6600 4,5100 0,5898 33,9246 0,1200 0,9400 0,1277 8,0833 0,0800 0,6900 0,1159 7,3483 0,2900 2,1900 0,1324 8,3814 Μ.Τ. = 0,3957 Μ.Τ. = 23,1011 D4 568,7700 568,7600 569,4600 570,8600 574,0700 574,3600 0,0100 1,0100 0,0099 0,6303 0,7000 2,3000 0,3043 18,8083 1,4000 4,9300 0,2840 17,6147 3,2100 5,6200 0,5712 33,0377 0,2900 1,0000 0,2900 17,9691 0,7500 2,3600 0,3178 19,5890 58

575,1100 578,4100 578,4800 582,7000 583,7300 584,4600 586,5200 589,9000 590,2100 593,2700 592,8500 3,3000 5,9900 0,5509 32,0569 0,0700 0,0110 6,3636 90,0771 4,2200 6,3000 0,6698 37,5731 1,0300 2,3100 0,4459 26,7017 0,7300 1,8800 0,3883 23,5790 2,0600 3,2300 0,6378 36,1428 3,3800 6,0600 0,5578 32,3898 0,3100 0,5500 0,5636 32,6747 3,0600 5,5500 0,5514 32,0780 0,4200 3,1100 0,1350 8,5457 Μ.Τ. = 0,7901 Μ.Τ. = 28,7167 D5 570,8100 571,3100 572,3600 573,5600 573,8200 574,4000 576,1600 580,1900 580,7000 581,2700 582,7000 588,5300 590,8800 0,5000 2,2500 0,2222 13,9209 1,0500 2,0400 0,5147 30,2613 1,2000 3,9300 0,3053 18,8663 0,2600 0,9000 0,2889 17,9038 0,5800 1,0300 0,5631 32,6491 1,7600 6,0800 0,2895 17,9382 4,0300 12,7600 0,3158 19,4752 0,5100 1,5900 0,3208 19,7599 0,5700 0,9400 0,6064 34,7021 1,4300 3,6600 0,3907 23,7123 5,8300 15,9400 0,3657 22,3220 2,3500 6,8700 0,3421 20,9824 59

Μ.Τ. = 0,3771 Μ.Τ. = 22,7078 D6 574,3500 574,7300 575,0100 575,1200 575,7900 576,6900 576,8600 576,9600 577,1300 577,9100 578,4900 578,9400 579,5800 580,0300 580,6500 583,8800 584,0200 587,7400 587,8800 587,9500 587,9500 588,0400 588,7800 0,3800 1,4200 0,2676 16,6463 0,2800 0,5600 0,5000 29,5167 0,1100 0,9500 0,1158 7,3387 0,6700 1,8600 0,3602 22,0109 0,9000 3,2600 0,2761 17,1482 0,1700 0,7500 0,2267 14,1903 0,1000 1,3800 0,0725 4,6051 0,1700 1,8600 0,0914 5,8024 0,7800 8,2800 0,0942 5,9795 0,5800 3,9900 0,1454 9,1898 0,4500 1,6000 0,2813 17,4540 0,6400 1,6800 0,3810 23,1716 0,4500 1,4200 0,3169 19,5372 0,6200 1,9100 0,3246 19,9820 3,2300 10,0200 0,3224 19,8522 0,1400 0,5300 0,2642 16,4408 3,7200 2,6000 1,4308 61,1659 0,1400 0,1000 1,4000 60,5137 0,0700 0,0500 1,4000 60,5137 0,0000 0,0300 0,0000 0,0000 0,0900 0,3000 0,3000 18,5547 0,7400 2,6100 0,2835 17,5882 0,2300 0,8500 0,2706 16,8233 60

589,0100 589,5500 590,0000 0,5400 1,3700 0,3942 23,9027 0,4500 4,9300 0,0913 5,7949 Μ.Τ. = 0,3844 Μ.Τ. = 20,5489 D7 574,2400 576,0000 576,8100 579,2100 579,3300 579,6500 579,4400 581,2900 582,6500 582,6500 1,7600 2,9100 0,6048 34,6289 0,8100 2,0500 0,3951 23,9556 2,4000 6,4200 0,3738 22,7748 0,1200 1,2100 0,0992 6,2930 0,3200 3,2100 0,0997 6,3255 0,2100 1,4100 0,1489 9,4124 1,8500 6,5300 0,2833 17,5754 1,3600 4,8000 0,2833 17,5769 0,0000 0,4500 0,0000 0,0000 Μ.Τ. = 0,2542 Μ.Τ. = 15,3936 Μέση Τιµή Υψοµέτρου = 582,6919 Συγκεντρωτικός πίνακας ΙΑΤΟΜΕΣ ΚΛΙΣΕΙΣ ΓΩΝΙΕΣ grad D1 0,8857 40,7254 D2 0,7006 35,4003 D3 0,3957 23,1011 D4 0,7901 28,7167 D5 0,3771 22,7078 D6 0,3844 20,5489 D7 0,2542 15,3936 Μ.Τ. 0,5411 26,6563 Πίνακας 8.2.2. Υπολογισµός κλίσης και γωνίας κλίσης της κατολίσθησης Βορειοανατολικά της Μονής της Αγ. Ελεούσας. 61

PITITSA 1 ιατοµές Υψόµετρα Υψ. ιαφορές Αποστ. Μεταξύ Κλίσεις Γωνίες grad D1 641,4300 641,6700 643,8000 644,9100 647,1800 649,9100 0,2400 0,8700 0,2759 17,1357 2,1300 5,3600 0,3974 24,0803 1,1100 2,8100 0,3950 23,9499 2,2700 5,7100 0,3975 24,0891 2,7300 7,3600 0,3709 22,6122 Μ.Τ. = 0,3673 Μ.Τ. = 22,3735 D2 642,3800 642,5500 643,7200 646,1100 647,8900 649,2700 649,9700 0,1700 0,5900 0,2881 17,8595 1,1700 4,2400 0,2759 17,1405 2,3900 4,4500 0,5371 31,3770 1,7800 3,3100 0,5378 31,4109 1,3800 2,3800 0,5798 33,4517 0,7000 0,8400 0,8333 44,2284 Μ.Τ. = 0,5087 Μ.Τ. = 29,2447 D3 643,4200 643,4100 643,2900 649,5500 652,2300 653,1900 0,0100 0,0600 0,1667 10,5137 0,1200 1,0300 0,1165 7,3836 6,2600 10,7900 0,5802 33,4676 2,6800 5,0900 0,5265 30,8531 0,9600 1,0200 0,9412 48,0714 Μ.Τ. = 0,4662 Μ.Τ. = 26,0579 D4 644,2700 647,7100 3,4400 5,7200 0,6014 34,4696 6,6600 10,4900 0,6349 36,0123 62

654,3700 656,1400 1,7700 3,2000 0,5531 32,1645 Μ.Τ. = 0,5965 Μ.Τ. = 34,2155 D5 645,1500 645,4900 646,4200 647,3000 651,6100 652,3300 652,5400 654,9400 0,3400 1,9400 0,1753 11,0451 0,9300 0,8900 1,0449 51,3989 0,8800 1,4000 0,6286 35,7248 4,3100 6,8100 0,6329 35,9216 0,7200 0,9700 0,7423 40,6504 0,2100 0,4400 0,4773 28,3487 2,4000 5,5000 0,4364 26,1941 Μ.Τ. = 0,5911 Μ.Τ. = 32,7548 D6 645,8300 647,6000 647,9500 648,7300 649,7400 651,8900 652,3300 656,1000 1,7700 4,0600 0,4360 26,1726 0,3500 0,4100 0,8537 44,9845 0,7800 1,0500 0,7429 40,6745 1,0100 1,3600 0,7426 40,6659 2,1500 3,6200 0,5939 34,1189 0,4400 0,8900 0,4944 29,2300 3,7700 3,9200 0,9617 48,7584 Μ.Τ. = 0,6893 Μ.Τ. = 37,8007 D7 646,5100 646,5300 647,4500 647,9300 649,5100 0,0200 0,0500 0,4000 24,2238 0,9200 2,7900 0,3297 20,2777 0,4800 1,7500 0,2743 17,0424 1,5800 1,9200 0,8229 43,8350 63

Μ.Τ. = 0,4567 Μ.Τ. = 26,3447 D9 646,8900 647,0800 647,1400 647,6200 647,7100 0,1900 2,6100 0,0728 4,6262 0,0600 0,8100 0,0741 4,7071 0,4800 1,5800 0,3038 18,7763 0,0900 0,3200 0,2813 17,4540 Μ.Τ. = 0,1830 Μ.Τ. = 11,3909 D10 646,2000 646,2500 646,3900 646,9000 648,2700 648,3700 0,0500 0,7400 0,0676 4,2950 0,1400 1,8700 0,0749 4,7573 0,5100 6,8300 0,0747 4,7449 1,3700 4,5400 0,3018 18,6576 0,1000 0,3200 0,3125 19,2822 Μ.Τ. = 0,1663 Μ.Τ. = 10,3474 D11 645,2000 646,2800 646,4200 646,6700 647,4200 648,4700 648,9800 1,0800 8,8000 0,1227 7,7742 0,1400 2,0300 0,0690 4,3835 0,2500 3,1200 0,0801 5,0902 0,7500 8,0600 0,0931 5,9069 1,0500 2,7300 0,3846 23,3750 0,5100 1,7000 0,3000 18,5547 Μ.Τ. = 0,1749 Μ.Τ. = 10,8474 D12 645,1100 645,6300 646,8500 647,1900 0,5200 4,0800 0,1275 8,0703 1,2200 5,9900 0,2037 12,7913 0,3400 2,1400 0,1589 10,0307 64

647,4800 647,9000 648,6300 649,7000 0,2900 3,1100 0,0932 5,9192 0,4200 4,6100 0,0911 5,7840 0,7300 3,2900 0,2219 13,9004 1,0700 2,9600 0,3615 22,0825 Μ.Τ. = 0,1797 Μ.Τ. = 11,2255 D13 645,4200 645,5400 647,2300 648,0900 648,2700 648,7400 650,2100 650,4800 650,5700 0,1200 0,4000 0,3000 18,5547 1,6900 8,3100 0,2034 12,7727 0,8600 5,3600 0,1604 10,1281 0,1800 1,9000 0,0947 6,0132 0,4700 2,1700 0,2166 13,5788 1,4700 6,6300 0,2217 13,8904 0,2700 0,7400 0,3649 22,2725 0,0900 0,2200 0,4091 24,7211 Μ.Τ. = 0,2464 Μ.Τ. = 15,2414 Μέση Τιµή Υψοµέτρου = 647,7665 Συγκεντρωτικός πίνακας ΙΑΤΟΜΕΣ ΚΛΙΣΕΙΣ ΓΩΝΙΕΣ grad D1 0,3673 22,3735 D2 0,5087 29,2447 D3 0,4662 26,0579 D4 0,5965 34,2155 D5 0,5911 32,7548 D6 0,6893 37,8007 D7 0,4567 26,3447 D9 0,1830 11,3909 D10 0,1663 10,3474 D11 0,1749 10,8474 D12 0,1797 11,2255 D13 0,2464 15,2414 M.T. 0,3855 22,3204 Πίνακας 8.2.3 Υπολογισµός κλίσης και γωνίας κλίσης της κατολίσθησης έξω από το χωριό της Πιτίτσας. 65

8.3 ΤΑ ΤΡΙΣ ΙΑΣΤΑΤΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΤΩΝ ΑΠΟΤΥΠΩΣΕΩΝ Οι χάρτες των ισοϋψών αποδώθηκαν µε τη χρήση του λογισµικού AutoCAD και σε τρισδιάστατη µορφή όπως φαίνεται παρακάτω. Η τρισδιάστατη απόδωση έγινε για κάθε κατολίσθηση χωριστά από διαφορετική οπτική γωνία προκειµένου να διακρίνονται τα µορφολογικά στοιχεία του αναγλύφου της κάθε περιοχής. Στην πρώτη κατολίσθηση, Βορειοδυτικά της Μονής της Αγ. Ελεούσας, η οποία έχει βορειοδυτικό προσανατολισµό, η τρισδιάστατη απόδοση έγινε από νοτιοδυτική οπτική γωνία έτσι ώστε να διακρίνεται καλύτερα το ανάγλυφο της κατολίσθησης. Η κατολίσθηση που βρίσκεται Βορειοανατολικά της Μονής της Αγ. Ελεούσας έχει βορειοανατολικό προσανατολισµό. Η τρισδιάστατη απόδοση αυτής της κατολίσθησης έγινε από βορειοδυτική οπτική γωνία. Η κατολίσθηση έξω από το χωριό της Πιτίτσας, παρουσιάζεται αναλυτικότερα ως δύο ν τρισδιάστατα µοντέλα, ένα στα ανάντι του δρόµου και ένα στα κατάντη του δρόµου. Αυτή η παρουσίαση επιλέχθηκε ώστε να γίνει λεπτοµερέστερη η απόδοση της κατολίσθησης. Τα δύο τµήµατα της κατολίσθησης αυτής έχουν βορειοδυτικό προσανατολισµό και η τρισδιάστατη απόδοσή τους έγινε από βορειοδυτική οπτική γωνία. 66

Τα τρισδιάστατα µοντέλα της κατολίσθησης Βορειοδυτικά της Μονής της Αγ. Ελεούσας από νοτιοδυτική οπτική γωνία. 2000 2004 2005 67

Τα τρισδιάστατα µοντέλα της κατολίσθησης Βορειοανατολικά της Μονής της Αγ. Ελεούσας από βορειοδυτική οπτική γωνία. δρόµος 2000 2004 δρόµος 2005 δρόµος 68

Τα τρισδιάστατα µοντέλα της κατολίσθησης της Πιτίτσας (το 1 0 τµήµα ανάντι του δρόµου) από βορειοδυτική οπτική γωνία. 2000 δρόµος 2004 δρόµος 2005 δρόµος 69

Τα τρισδιάστατα µοντέλα της κατολίσθησης της Πιτίτσας (το 2 0 τµήµα κατάντη του δρόµου) από βορειοδυτική οπτική γωνία. 2000 δρόµος 2004 δρόµος 2005 δρόµος 70

9. ΟΙ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΙΣ Με βάση την αποτύπωση των κατολισθήσεων συνθέτοντας τους τοπογραφικούς χάρτες κάθε κατολίσθησης για τις τρεις διαφορετικές χρονολογίες, χαρτογραφήθηκαν οι ουλές κάθε κατολίσθησης. Επίσης διακρίθηκαν οι περιοχές διάβρωσης, απόθεσης και ισορροπίας κάθε µιας από τις κατολισθήσεις έτσι όπως προκύπτουν για τα δύο ενδιάµεσα χρονικά διαστήµατα 2000-2004 και 2004-2005. ηλαδή µε τον τρόπο αυτό, για κάθε µια από τις περιοχές που αποτυπώθηκαν αναγνωρίσθηκαν και χαρτογραφήθηκαν τα χαρακτηριστικά των κατολισθήσεων (ουλές, περιοχές εκκένωσης - συγκέντρωσης υλικού κτλ), αλλά και οι κινήσεις µαζών στα δύο χρονικά διαστήµατα. Οι µεταβολές σε κάθε σηµείο µέσα σε µια κατολίσθηση µε βάση τις διατοµές, που προβάλλονται στο Παράρτηµα Α, και την ανάλυση που ακολουθήθηκε αποτυπώνεται µε αύξηση ή µείωση του υψοµέτρου και η ισορροπία µε διατήρηση σταθερού υψοµέτρου. Από τη σύνθεση και τη σύγκριση των διατοµών που έγινε µέσω του λογισµικού AndKasDT υπολογίσθηκαν, µε τη µέθοδο των εφαρµοστέων µηκών, οι όγκοι του υλικού που διαβρώθηκε ή αποτέθηκε, ανάλογα, για κάθε περιοχή αποτύπωσης τα δύο χρονικά διαστήµατα. Ως εφαρµοστέο µήκος κάθε διατοµής ορίζεται η ηµιαπόστασή της από την προηγούµενη και την επόµενη διατοµή Η µέθοδος των εφαρµοστέων µηκών, χρησιµοποιείται ευρέως στην οδοποιία. Είναι µια µέθοδος υπολογισµού όγκων χωµατισµών, που αναφέρεται στις διατοµές θεωρώντας ότι οι όγκοι των χωµατισµών συγκεντρώνονται στις διατοµές (Μίντσης 1994). Στις διατοµές των κατολισθήσεων φαίνονται αναλυτικά οι µεταβολές και για τις τρεις χρονολογίες. Στη συνέχεια παρατίθενται µια σειρά από πίνακες στους οποίους φαίνεται ο τρόπος που υπολογίσθηκε, µε βάση τα στοιχεία των διατοµών και των τριών χρονολογιών, το ύψος διάβρωσης ή απόθεσης για κάθε διατοµή ανά κατολίσθηση. Με βάση τα στοιχεία αυτά υπολογίστηκε το συνολικό βάθος διάβρωσης για κάθε κατολίσθηση αλλά και ένας µέσος ετήσιος ρυθµός διάβρωσης. Τέλος, από τη σύγκριση των διατοµών επιβεβαιώνονται οι κινήσεις υλικού στις κατολισθαίνουσες περιοχές αλλά και οι χαρακτηριστικοί τύποι των κατολισθήσεων. 71

9.1 ΧΑΡΤΕΣ ΥΟ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΩΝ ΜΕ ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΩΝ Στους χάρτες που ακολουθούν αποτυπώνονται ανά δύο χρονολογίες οι ισοϋψείς για κάθε κατολίσθηση. Αναλυτικά, για κάθε µια από τις τρεις κατολισθήσεις ακολουθούν δυο χάρτες, ο ένας περιέχει τις ισοϋψεις του 2000 και του 2004 και τις αλλαγές που φαίνονται να έχουν συµβεί στο µεταξύ διάστηµα, και ο άλλος τις ισοϋψεις του 2004 και του 2005 και τις αντίστοιχες µεταβολές της κατολίσθησης. Οι αλλαγές µέσα σε κάθε µια κατολίσθηση µε βάση τους χάρτες αυτούς αναγνωρίστηκαν από τη διαφορά σε µορφή, σχήµα και θέση των ισοϋψών ίδιου υψοµέτρου διαφορετικής χρονολογίας. Ο Χάρτης 9.1.1.1. αποτυπώνει την κατολίσθηση Βορειοδυτικά της Μονής της Αγ. Ελεούσας και για τις δυο χρονολογίες 2000 2004 και τα χαρακτηριστικά της. Ο Χάρτης 9.1.1.2. αποτυπώνει την κατολίσθηση Βορειοδυτικά της Μονής της Αγ. Ελεούσας και για τις δυο χρονολογίες 2004 2005 και τα χαρακτηριστικά της. Ο Χάρτης 9.1.2.1. αποτυπώνει την κατολίσθηση Βορειοανατολικά της Μονής της Αγ. Ελεούσας και για τις δυο χρονολογίες 2000 2004 και τα χαρακτηριστικά της. Ο Χάρτης 9.1.2.2. αποτυπώνει την κατολίσθηση Βορειοανατολικά της Μονής της Αγ. Ελεούσας και για τις δυο χρονολογίες 2004 2005 και τα χαρακτηριστικά της. Ο Χάρτης 9.1.3.1. αποτυπώνει την κατολίσθηση της Πιτίτσας και για τις δύο χρονολογίες 2000 2004 και τα χαρακτηριστικά της. Ο Χάρτης 9.1.3.2. αποτυπώνει την κατολίσθηση της Πιτίτσας και για τις δύο χρονολογίες 2004 2005 και τα χαρακτηριστικά της. 72

9.2 ΠΙΝΑΚΕΣ ΤΩΝ ΙΑΤΟΜΩΝ ΚΑΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΒΑΘΟΥΣ ΙΑΒΡΩΣΗΣ Από τις διατοµές, όπως αναφέρθηκε, υπολογίστηκε µε τη χρήση του λογισµικού AndKasDT ο όγκος του υλικού που διαβρώθηκε ή αποτέθηκε για κάθε µια κατολίσθηση. Ο όγκος αυτός υπολογίζεται µε τη µέθοδο των εφαρµοστέων µηκών. Για την παρούσα µελέτη και µε βάση τις διατοµές τριών χρονολογιών (Παράρτηµα Α) όταν η διατοµή του 2000, ή ένα τµήµα αυτής, βρίσκεται υψοµετρικά υψηλότερα από την αντίστοιχη διατοµή του 2004, ή του αντίστοιχου τµήµατος αυτής, θεωρείται πως υπάρχει διάβρωση υλικού στη συγκεκριµένη διατοµή, ή το συγκεκριµένο τµήµα αυτής, ανάµεσα τη χρονική περίοδο 2000 και 2004. Αντίστοιχα όταν η διατοµή του 2000 βρίσκεται υψοµετρικά χαµηλότερα της αντίστοιχης διατοµής του 2004 τότε θεωρείται πως υπάρχει απόθεση υλικού. Το ίδιο ισχύει για τις χρονολογίες 2004 και 2005. Έτσι ανάµεσα στη διατοµή του 2000 και του 2004 προκύπτει µια κατακόρυφη επιφάνεια, είτε πρόκειται για διάβρωση είτε για απόθεση, που αντιστοιχεί στο εµβαδόν που περικλείεται από τις δύο διατοµές και παρατίθεται στη στήλη Επιφάνεια στους παρακάτω πίνακες. Το ίδιο επίσης ισχύει και για τις χρονολογίες 2004 και 2005. Το Εφαρµοστέο Μήκος είναι η ηµιαπόσταση της κάθε διατοµής από την προηγούµενη και την επόµενη διατοµή. Έτσι ο Όγκος προκύπτει από το γινόµενο Επιφάνεια x Εφαρµοστέο Μήκος. Άρα για τους παρακάτω πίνακες ισχύει : Όγκος = Επιφάνεια x Εφαρµοστέο Μήκος. Ο όγκος υλικού που διαβρώθηκε ή αποτέθηκε. Απόσταση = η συνολική οριζόντια απόσταση επί της διατοµής κατά την οποία υπάρχει διάβρωση ή απόθεση, αντίστοιχα. Ύψος = το µέσο ύψος διάβρωσης ή απόθεσης υλικού στη διατοµή, είναι ο λόγος της Επιφάνειας προς την Απόσταση. Ύψος = Επιφάνεια / Απόσταση. Επιπλέον για κάθε κατολίσθηση υπολογίστηκε σε κάθε διατοµή, για το συνολικό χρονικό διάστηµα των 5 ετών, ένα συνολικό βάθος διάβρωσης = ιάβρωση Απόθεση. Τέλος σε κάθε κατολίσθηση έχει επίσης υπολογιστεί ένας µέσος ετήσιος ρυθµός 73

διάβρωσης ο οποίος προκύπτει από το λόγο [Συνολική ιάβρωση για τα 5 έτη Συνολική Απόθεση για τα 5 έτη] / µε το χρονικό διάστηµα των 5 ετών. Στον Πίνακα 9.2.1. παρουσιάζεται ο υπολογισµός του ύψους διάβρωσης και απόθεσης αλλά και του συνολικού βάθους διάβρωσης της κατολίσθησης Βορειοδυτικά της Μονής της Αγ. Ελεούσας. Στον Πίνακα 9.2.2. παρουσιάζεται ο υπολογισµός του ύψους διάβρωσης και απόθεσης αλλά και του συνολικού βάθους διάβρωσης της κατολίσθησης Βορειοανατολικά της Μονής της Αγ. Ελεούσας. Στον Πίνακα 9.2.3. παρουσιάζεται ο υπολογισµός του ύψους διάβρωσης και απόθεσης αλλά και του συνολικού βάθους διάβρωσης της κατολίσθησης έξω από το χωριό της Πιτίτσας. Για την κατολίσθηση έξω από το χωριό της Πιτίτσας στο τµήµα που βρίσκεται στα κατάντη του δρόµου παρατηρήθηκε έντονη ανθρωπογενή παρέµβαση. Αυτό διαπιστώνεται και από τις τιµές του όγκου του υλικού που φαίνεται να διαβρώνεται ή να αποτίθεται στο τµήµα αυτό. Οι διατοµές που αντιστοιχούν στο τµήµα κατάντη του δρόµου όπως φαίνεται στο χάρτη 8.1.3.4. (Κεφ. 8.1) είναι από την 8 έως την 15. Σ αυτές τις διατοµές δεν είναι δυνατό να διαχωριστεί η ανθρωπογενής παρέµβαση από την φυσική διεργασία της κατολίσθησης η οποία εξακολουθεί και υφίσταται στην περιοχή ανεξάρτητα από την ανθρωπογενή παρέµβαση. Στον Πίνακα 9.2.3. παρατίθενται τα στοιχεία όλων των διατοµών και οι 8 έως 15, όµως στον υπολογισµό του ύψους διάβρωσης και απόθεσης, του συνολικού βάθους διάβρωσης και του µέσου ετήσιου ρυθµού διάβρωσης της περιοχής οι διατοµές αυτές δεν λαµβάνονται υπόψη. 74

AG.ELEOUSA Ι (2000-2004) ΙΑΒΡΩΣΗ ιατοµές Όγκος (m 3 ) Επιφάνεια (m 2 ) Εφαρµ. Μήκος (m) Απόσταση (m) Ύψος (m) D1 59,7800 21,2900 2,8100 15,4150 1,3811 D2 167,8400 28,9000 5,8100 17,1010 1,6900 D3 140,3900 23,4000 6,0000 15,7970 1,4813 D4 25,6500 8,5500 3,0000 9,5700 0,8934 Μ.Τ.=1,3614 ΑΠΟΘΕΣΗ ιατοµές Όγκος (m 3 ) Επιφάνεια (m 2 ) Εφαρµ. Μήκος (m) Απόσταση (m) Ύψος (m) D1 0,0000 0,0000 2,8100 0,0000 0,0000 D2 0,0000 0,0000 5,8100 0,0000 0,0000 D3 0,0000 0,0000 6,0000 0,0000 0,0000 D4 0,0000 0,0000 3,0000 0,0000 0,0000 Μ.Τ.=0,0000 AG.ELEOUSA Ι (2004-2005) ΙΑΒΡΩΣΗ ιατοµές Όγκος (m 3 ) Επιφάνεια (m 2 ) Εφαρµ. Μήκος (m) Απόσταση (m) Ύψος (m) D1 29,8200 10,6200 2,8100 9,5060 1,1172 D2 20,9100 3,6000 5,8100 10,7721 0,3342 D3 6,5800 1,1000 6,0000 8,9600 0,1228 D4 1,2700 0,4200 3,0000 5,5450 0,0757 Μ.Τ.=0,4125 ΑΠΟΘΕΣΗ ιατοµές Όγκος (m 3 ) Επιφάνεια (m 2 ) Εφαρµ. Μήκος (m) Απόσταση (m) Ύψος (m) D1 0,0000 0,0000 2,8100 0,0000 0,0000 D2 2,2400 0,3900 5,8100 3,1549 0,1236 D3 5,5100 0,9200 6,0000 5,4450 0,1690 D4 0,0000 0,0000 3,0000 0,0000 0,0000 Μ.Τ.=0,0731 ΙΑΒΡ-ΑΠΩΘ 2000-2004 ΙΑΒΡ-ΑΠΩΘ 2004-2005 ΙΑΒΡ-ΑΠΩΘ 2000-2005 D1 1,3811 1,1172 2,4983 D2 1,6900 0,2106 1,9005 D3 1,4813-0,0462 1,4351 D4 0,8934 0,0757 0,9692 2000-2004 2004-2005 2000-2005 ΑΝΑ ΕΤΟΣ ιάβρωση 1,3614 0,4125 1,7739 0,3548 Απόθεση 0,0000 0,0731 0,0731 0,0146 ιάβρωση-απόθεση ανα έτος (m) = 0,3402 Πίνακας 9.2.1. Υπολογισµός ύψους διάβρωσης και απόθεσης αλλά και του συνολικού βάθους διάβρωσης της κατολίσθησης Βορειοδυτικά της Μονής της Αγ. Ελεούσας. 75

AG.ELEOUSA ΙΙ (2000 2004) ΙΑΒΡΩΣΗ ιατοµές Όγκος (m 3 ) Επιφάνεια (m 2 ) Εφαρµ. Μήκος (m) Απόσταση (m) Ύψος (m) D1 16,5700 3,0100 5,5000 4,1741 0,7211 D2 156,5500 14,2300 11,0000 18,8890 0,7533 D3 847,3400 63,4600 13,3500 34,4330 1,8430 D4 1942,1200 124,4700 15,6000 43,6503 2,8515 D5 1450,3600 93,5700 15,5000 57,9990 1,6133 D6 1685,2000 108,7200 15,5000 47,1464 2,3060 D7 57,2400 7,3900 7,7500 11,1592 0,6622 Μ.Τ.=1,5358 ΑΠΟΘΕΣΗ ιατοµές Όγκος (m 3 ) Επιφάνεια (m 2 ) Εφαρµ. Μήκος (m) Απόσταση (m) Ύψος (m) D1 39,8200 7,2400 5,5000 16,1199 0,4491 D2 0,0000 0,0000 11,0000 0,0000 0,0000 D3 0,0000 0,0000 13,3500 0,0000 0,0000 D4 91,4100 5,8600 15,6000 8,6627 0,6765 D5 0,0000 0,0000 15,5000 0,0000 0,0000 D6 32,0700 2,0700 15,5000 7,1486 0,2896 D7 36,1200 4,6600 7,7500 17,8408 0,2612 Μ.Τ.=0,2395 AG.ELEOUSA ΙΙ (2004-2005) ΙΑΒΡΩΣΗ ιατοµές Όγκος (m 3 ) Επιφάνεια (m 2 ) Εφαρµ. Μήκος (m) Απόσταση (m) Ύψος (m) D1 D2 16,44 1,49 11 6,2856 0,2370 D3 312,83 23,43 13,35 21,6617 1,0816 D4 133,33 8,55 15,6 11,7919 0,7251 D5 164,13 10,59 15,5 18,1221 0,5844 D6 111,64 7,2 15,5 11,5831 0,6216 D7 Μ.Τ.=0,6499 ΑΠΟΘΕΣΗ ιατοµές Όγκος (m 3 ) Επιφάνεια (m 2 ) Εφαρµ. Μήκος (m) Απόσταση (m) Ύψος (m) D1 D2 14,75 1,34 11 4,7184 0,2840 D3 46,95 3,52 13,35 10,5803 0,3327 D4 1106,02 70,89 15,6 40,5211 1,7495 D5 952,99 61,48 15,5 39,7666 1,5460 D6 553,41 35,7 15,5 33,1700 1,0763 D7 Μ.Τ.=0,9977 76

ΙΑΒΡ-ΑΠΩΘ 2000-2004 ΙΑΒΡ-ΑΠΩΘ 2004-2005 ΙΑΒ-ΑΠΩΘ 2000-2005 D1 0,2720 0,2720 D2 0,7533-0,0469 0,7064 D3 1,8430 0,7489 2,5919 D4 2,1751-1,0244 1,1507 D5 1,6133-0,9617 0,6517 D6 2,0164-0,4547 1,5618 D7 0,4010 0,4010 2000-2004 2004-2005 2000-2005 ΑΝΑ ΕΤΟΣ ιάβρωση 1,5358 0,6499 2,1857 0,4371 Απόθεση 0,2395 0,9977 1,2372 0,2474 ιάβρωση-απόθεση ανα έτος (m) = 0,1897 Πίνακας 9.2.2. Υπολογισµός ύψους διάβρωσης και απόθεσης αλλά και του συνολικού βάθους διάβρωσης της κατολίσθησης Βορειοανατολικά της Μονής της Αγ. Ελεούσας. 77

PITITSA Ι (2000-2004) ΙΑΒΡΩΣΗ ιατοµές Όγκος (m 3 ) Επιφάνεια (m 2 ) Εφαρµ. Μήκος (m) Απόσταση (m) Ύψος (m) D1 0,84 0,15 5,50 2,8032 0,0535 D2 67,34 6,12 11,00 15,3930 0,3976 D3 0,00 0,00 12,00 0,0000 0,0000 D4 0,00 0,00 13,56 0,0000 0,0000 D5 50,81 3,97 12,81 10,7137 0,3706 D6 55,92 4,65 12,02 9,7884 0,4751 D7 0,00 0,00 11,96 0,0000 0,0000 D8 11,18 D9 1,60 0,15 11,00 2,3930 0,0627 D10 38,67 3,52 11,00 11,3700 0,3096 D11 280,68 25,52 11,00 26,4400 0,9652 D12 38,72 3,52 11,00 10,8600 0,3241 D13 8,44 0,77 11,00 7,3700 0,1045 D14 11,00 D15 5,50 Μ.Τ.=0,2161 ΑΠΟΘΕΣΗ ιατοµές Όγκος (m 3 ) Επιφάνεια (m 2 ) Εφαρµ. Μήκος (m) Απόσταση (m) Ύψος (m) D1 17,05 3,10 5,50 20,6467 0,1501 D2 1,89 0,17 11,00 1,6610 0,1023 D3 109,84 9,15 12,00 17,9270 0,5104 D4 234,40 17,28 13,56 21,5360 0,8024 D5 3,54 0,28 12,81 2,3024 0,1216 D6 0,49 0,04 12,02 1,4670 0,0273 D7 24,16 2,02 11,96 6,5160 0,3100 D8 11,18 D9 6,63 0,60 11,00 6,4590 0,0929 D10 3,96 0,36 11,00 6,6600 0,0541 D11 0,59 0,05 11,00 4,0700 0,0123 D12 24,64 2,24 11,00 15,3200 0,1462 D13 75,52 6,86 11,00 22,1400 0,3098 D14 11,00 D15 5,50 Μ.Τ.=0,2892 PITITSA Ι (2004-2005) ΙΑΒΡΩΣΗ ιατοµές Όγκος (m 3 ) Επιφάνεια (m 2 ) Εφαρµ. Μήκος (m) Απόσταση (m) Ύψος (m) D1 5,50 D2 11,00 D3 85,87 7,16 12,00 11,9100 0,6012 D4 69,5 5,12 13,56 12,9100 0,3966 D5 64,62 5,04 12,81 13,2200 0,3812 D6 65,95 5,48 12,02 12,3500 0,4437 D7 11,96 D8 11,18 D9 11,00 D10 7,16 0,65 11,00 7,2200 0,0900 78

D11 17,31 1,57 11,00 20,4600 0,0767 D12 36,31 3,3 11,00 23,6200 0,1397 D13 64,15 5,83 11,00 30,5000 0,1911 D14 11,00 D15 5,50 Μ.Τ.=0,4557 ΑΠΟΘΕΣΗ ιατοµές Όγκος (m 3 ) Επιφάνεια (m 2 ) Εφαρµ. Μήκος (m) Απόσταση (m) Ύψος (m) D1 5,50 D2 11,00 D3 0 0 12,00 0,0000 0,0000 D4 23,63 1,74 13,56 4,4900 0,3875 D5 23,61 1,84 12,81 4,1600 0,4423 D6 5,84 0,49 12,02 4,6600 0,1052 D7 11,96 D8 11,18 D9 11,00 D10 3,85 0,35 11,00 7,6400 0,0458 D11 6,99 0,64 11,00 10,0200 0,0639 D12 13,47 1,22 11,00 6,8200 0,1789 D13 0 0 11,00 0,0000 0,0000 D14 11,00 D15 5,50 Μ.Τ.=0,3117 ΙΑΒΡ-ΑΠΩΘ 2000-2004 ΙΑΒΡ-ΑΠΩΘ 2004-2005 ΙΑΒ-ΑΠΩΘ 2000-2005 D1-0,0966 0,0000-0,0966 D2 0,2952 0,0000 0,2952 D3-0,5104 0,6012 0,0908 D4-0,8024 0,0091-0,7933 D5 0,2489-0,0611 0,1879 D6 0,4478 0,3386 0,7864 D7-0,3100 0,0000-0,3100 D8 0,0000 0,0000 0,0000 D9-0,0302 0,0000-0,0302 D10 0,2555 0,0442 0,2997 D11 0,9529 0,0129 0,9658 D12 0,1779-0,0392 0,1387 D13-0,2054 0,1911-0,0142 D14 0,0000 0,0000 0,0000 D15 0,0000 0,0000 0,0000 2000-2004 2004-2005 2000-2005 ΑΝΑ ΕΤΟΣ ιάβρωση 0,2161 0,4557 0,6718 0,1344 Απόθεση 0,2892 0,3117 0,6009 0,1202 ιάβρωση-απόθεση ανα έτος (m) = 0,0142 Πίνακας 9.2.3. Υπολογισµός ύψους διάβρωσης και απόθεσης αλλά και του συνολικού βάθους διάβρωσης της κατολίσθησης έξω από το χωριό της Πιτίτσας. 79

10. ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΤΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΙΣ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ Όπως αναφέρθηκε πιο πάνω από τις διατοµές υπολογίστηκαν πρώτον, οι µέσες τιµές της κλίσης (Κεφ. 8.2. πίνακες) σε κάθε περιοχή αποτύπωσης και δεύτερον, το συνολικό βάθος ιάβρωσης (Κεφ. 9.2. πίνακες) για κάθε κατολίσθηση. Από αυτά τα στοιχεία κατασκευάστηκαν τα παρακάτω διαγράµµατα που δείχνουν τη σχέση του βάθους διάβρωσης της κατολίσθησης, µε την κλίση του πρανούς για κάθε περιοχή. Για την κάθε κατολίσθηση έχουν ληφθεί οι µέσες τιµές του βάθους διάβρωσης (ψ) και της κλίσης του πρανούς (χ) της κάθε διατοµής. Έτσι κάθε διατοµή αντιστοιχεί σε ένα ζεύγος τιµών σε µια πορεία που ακολουθεί τον άξονα των διατοµών. Χαρακτηριστικό αυτών των διαγραµµάτων είναι ότι τα ζεύγη τιµών (χ, ψ) παρουσιάζονται µε τη σειρά των διατοµών, δηλαδή ακολουθώντας τη διεύθυνση του άξονα των διατοµών από τη νότια ή τη δυτική πλευρική διάρρηξη της κατολίσθησης προς τη βόρεια ή την ανατολική. Επίσης υπολογίσθηκαν οι µέσες τιµές του υψοµέτρου, της κλίσης του πρανούς, αλλά και του προσανατολισµού του πρανούς και για τις τρεις περιοχές που αποτυπώθηκαν και θεωρήθηκαν ως µέσες τιµές για την ευρύτερη περιοχή της Πιτίτσας, προκείµενου να γίνει µια γενική ταξινόµηση των κατολισθήσεων της περιοχής σύµφωνα µε αυτά τα τέσσερα στοιχεία υψόµετρο, κλίση, προσανατολισµός, αλλά και το µέσο ετήσιο ύψος βροχής που θεωρείται σταθερό για την περιοχή περίπου 600 mm/yr. Παρακάτω παρουσιάζονται διαγράµµατα που αφορούν τη διάβρωση ή την απόθεση υλικού ανά κατολίσθηση και ανά διατοµή για τη χρονική περίοδο 2000 2005. 80

10.1 Η ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗ ΒΟΡΕΙΟ ΥΤΙΚΑ ΤΗΣ ΑΓ. ΕΛΕΟΥΣΑΣ Ξεκινώντας λοιπόν από την πρώτη περιοχή που είναι η κατολίσθηση Βορειοδυτικά της Αγ. Ελεούσας εύκολα κανείς παρατηρεί πως η κλίση του πρανούς και το βάθος διάβρωσης της κατολίσθησης έχουν τιµές σχεδόν ανάλογες. ηλαδή οι τιµές του βάθους της διάβρωσης κυµαίνονται περίπου από 1 m έως 2.5 m και οι τιµές της κλίσης του πρανούς από 23.7 g έως 30 g και µειώνονται σχεδόν ανάλογα όπως φαίνεται και στο διάγραµµα (εκτός από την 4 διατοµή) AG.ELEOUSA1 ιατοµές Βάθος ιάβρωσης (m) Γωνία Κλίσης (grad) D1 2,4983 30,3613 D2 1,9005 26,7126 D3 1,4351 23,7231 D4 0,9692 24,7069 ιάγραµµα 10.1. ιάγραµµα σχέσης του βάθους διάβρωσης µε τη γωνία κλίσης του πρανούς της κατολίσθησης Βορειοδυτικά της Αγ. Ελεούσας. 81

10.2 Η ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗ ΒΟΡΕΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΑ ΤΗΣ ΑΓ. ΕΛΕΟΥΣΑΣ Στην κατολίσθηση Βορειοανατολικά της Αγ. Ελεούσας παρατηρείται οµαλή µείωση των τιµών της κλίσης κατά µήκος του πρανούς, δηλαδή κατά µήκος του άξονα των διατοµών, αλλά το βάθος της διάβρωσης παρουσιάζει απότοµες αλλαγές και ασύνδετες µε την κλίση αυξοµειώσεις. Oι τιµές του βάθους της διάβρωσης κυµαίνονται από 0.27 m εώς 2.59 m και οι τιµές της κλίσης του πρανούς από 15.4 g έως 40.72 g. AG.ELEOUSA2 ιατοµές Βάθος ιάβρωσης (m)γωνία Κλίσης (grad) D1 0,2720 40,7254 D2 0,7064 35,4003 D3 2,5919 23,1011 D4 1,1507 28,7167 D5 0,6517 22,7078 D6 1,5618 20,5498 D7 0,4010 15,3936 ιάγραµµα 10.2. ιάγραµµα σχέσης του βάθους διάβρωσης µε τη γωνία κλίσης του πρανούς της κατολίσθησης Βορειοανατολικά της Αγ. Ελεούσας. 82

10.3 Η ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗ ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΤΗΣ ΠΙΤΙΤΣΑΣ Η περιοχή έξω από το χωριό της Πιτίτσας παρουσιάζει αυξοµειώσεις και στο βάθος διάβρωσης της κατολίσθησης αλλά και στη γωνία κλίσης του πρανούς. Όπως φαίνεται και στο παρακάτω διάγραµµα όµως στην κατολίσθηση αυτή παρουσιάζεται σε κάποιες διατοµές και αρνητικό βάθος διάβρωσης που µεταφράζεται ως απόθεση υλικού µέσα στο σώµα της κατολίσθησης. Επιπλέον αναφέρθηκε πως στη συγκεκριµένη κατολίσθηση στο τµήµα που βρίσκεται στα κατάντη του δρόµου παρατηρήθηκε έντονη ανθρωπογενής παρέµβαση. Το τµήµα αυτό αντιστοιχεί στις διατοµές 8 έως 15. Στο παρακάτω διάγραµµα οι συγκεκριµένες διατοµές επισηµαίνονται µε διαφορετικό χρώµα γιατί δεν είναι δυνατό να διαχωριστεί η ανθρωπογενής παρέµβαση από την φυσική διεργασία της κατολίσθησης. ηλαδή δεν λαµβάνεται υπόψη στην ανάλυση της κατολίσθησης. Oι τιµές του βάθους της διάβρωσης για το τµήµα ανάντι του δρόµου, κυµαίνονται από -0.79 m έως 0.78 m και οι τιµές της κλίσης του πρανούς από 22.37 g έως 37.80 g. PITITSA 1 ιατοµές Βάθος ιάβρωσης (m) Γωνία Κλίσης (grad) D1-0,0966 22,3735 D2 0,2952 29,2447 D3 0,0908 26,0579 D4-0,7933 34,2155 D5 0,1879 32,7548 D6 0,7864 37,8007 D7-0,3100 26,3447 D8 0,0000 0,0000 D9-0,0302 11,3909 D10 0,2997 10,3474 D11 0,9658 10,8474 D12 0,1387 11,2255 D13-0,0142 15,2414 D14 0,0000 0,0000 D15 0,0000 0,0000 83

ανθρωπογενής παρέµβαση ιάγραµµα 10.3. ιάγραµµα σχέσης του βάθους διάβρωσης µε τη γωνία κλίσης του πρανούς της κατολίσθησης έξω από το χωριό της Πιτίτσας. Με πορτοκαλί χρώµα επισηµαίνεται το τµήµα της κατολίσθησης στα κατάντη του δρόµου όπου παρατηρήθηκε έντονη ανθρωπογενής παρέµβαση. 84

10.4 ΓΕΝΙΚΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΩΝ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗΣ Οι Κούκης και Ζιούρκας κατέγραψαν (1989) ένα σύνολο 1500 θέσεων κατολισθήσεων σε όλη την Ελλάδα και έπειτα από στατιστική επεξεργασία προέκυψαν τα παρακάτω διαγράµµατα τα οποία συνδέουν τη συχνότητα εµφάνισης των κατολισθήσεων µε : Το µέσο υψόµετρο της περιοχής µελέτης Πιτίτσα : 609,3840m. Τη µέση κλίση του πρανούς Πιτίτσα : 25,1167 g ή 22,6058 0 Τον προσανατολισµό του πρανούς Πιτίτσα : (Β Β ΒΑ) 350 g έως 50 g ή 315 0 έως 45 0 Το µέσο ετήσιο ύψος βροχής Πιτίτσα : >600 mm/yr. Στα διαγράµµατα που ακολουθούν έχει επισηµανθεί µε διαφορετικό χρώµα κάθε φορά η περίπτωση των κατολισθήσεων της ευρύτερης περιοχής µελέτης της Πιτίτσας σύµφωνα µε τις παραπάνω τιµές. Τα παρακάτω διαγράµµατα λοιπόν δείχνουν ότι η περιοχή µελέτης εµπίπτει µε βάση τα γεωµορφολογικά στοιχεία και κλιµατολογικά δεδοµένα σε µια περιοχή που λόγω του υψοµέτρου, της κλίσης των πρανών, του προσανατολισµού και της βροχόπτωσης τείνει να κατολισθήσει. ηλαδή και οι τέσσερις παράγοντες που εξετάστηκαν για την περιοχή δίνουν, σύµφωνα µε τη στατιστική µελέτη των Κούκη και Ζιούρκα (1991), τις µεγαλύτερες τιµές για την συχνότητα εµφάνισης κατολισθητικών φαινοµένων στην ευρύτερη περιοχή της Πιτίτσας. 85

ΙΑΓΡΑΜΜΑ ΣΧΕΣΗΣ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑΣ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΩΝ ΜΕ ΤΟ ΥΨΟΜΕΤΡΟ 0,25 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ (x 100) 0,20 0,15 0,10 0,05 0,00 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 ΥΨΟΜΕΤΡΟ m (x 100) ιάγραµµα 10.4. ιάγραµµα σχέσης συχνότητας κατολισθήσεων µε το υψόµετρο. Με χρώµα σκούρο µπλε επισηµαίνεται η περίπτωση της ευρύτερης περιοχής µελέτης της Πιτίτσας. ΙΑΓΡΑΜΜΑ ΣΧΕΣΗΣ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑΣ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΚΛΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΑΝΟΥΣ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ (x 100) 0,20 0,18 0,16 0,14 0,12 0,10 0,08 0,06 0,04 0,02 0,00 0 10 20 30 40 50 60 70 ΚΛΙΣΗ ΠΡΑΝΟΥΣ (µοίρες) ιάγραµµα 10.5. ιάγραµµα σχέσης συχνότητας κατολισθήσεων µε την κλίση του πρανούς. Με χρώµα κίτρινο επισηµαίνεται η περίπτωση της ευρύτερης περιοχής µελέτης της Πιτίτσας. 86

ΙΑΓΡΑΜΜΑ ΣΧΕΣΗΣ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑΣ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΩΝ ΜΕ ΤΟΝ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟ ΤΟΥ ΠΡΑΝΟΥΣ 0,200 0,180 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ (x 100) 0,160 0,140 0,120 0,100 0,080 0,060 0,040 0,020 0,000 0 45 90 135 180 225 270 315 360 ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΠΡΑΝΟΥΣ (µοίρες) ιάγραµµα 10.6. ιάγραµµα σχέσης συχνότητας κατολισθήσεων µε τον προσανατολισµό του πρανούς. Με χρώµα ροζ επισηµαίνεται η περίπτωση της ευρύτερης περιοχής µελέτης της Πιτίτσας. ΙΑΓΡΑΜΜΑ ΣΧΕΣΗΣ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑΣ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΩΝ ΜΕ ΤΟ ΜΕΣΟ ΕΤΗΣΙΟ ΥΨΟΣ ΒΡΟΧΗΣ 0,200 0,180 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ (x 100) 0,160 0,140 0,120 0,100 0,080 0,060 0,040 0,020 0,000 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 ΜΕΣΟ ΕΤΗΣΙΟ ΥΨΟΣ ΒΡΟΧΗΣ mm (x 100) ιάγραµµα 10.7. ιάγραµµα σχέσης συχνότητας κατολισθήσεων µε το µέσο ετήσιο ύψος βροχής. Με χρώµα έντονο πορτοκαλί επισηµαίνεται η περίπτωση της ευρύτερης περιοχής µελέτης της Πιτίτσας. 87

11. ΟΙ ΙΑΡΡΗΞΕΙΣ ΤΟΥ ΑΣΦΑΛΤΙΚΟΥ ΣΤΟ ΡΟΜΟ ΤΗΣ ΠΙΤΙΤΣΑΣ Στην περίπτωση της κατολίσθησης έξω από το χωριό της Πιτίτσας αναφέρθηκε πως το σώµα της κατολίσθησης εκτείνεται ανάντι και κατάντη του δρόµου. Έτσι οι ζηµιές που έχει υποστεί ο δρόµος διαρρήξεις, ρωγµές, καθίσεις αλλά και ανυψώσεις οφείλονται στην κατολίσθηση και επηρεάζουν το τεχνικό έργο του δρόµου. Επιλέχθηκαν οι δυο πιο έντονες από αυτές τις διαρρήξεις και αποτυπώθηκαν όπως φαίνεται στον παρακάτω χάρτη 11.1. Οριζοντιογραφία ιαρρήξεων του Ασφαλτικού στην Πιτίτσα. Στη συνέχεια κάθετα στις ρωγµές σχεδιάσθηκαν και χαράχθηκαν οι τοµές που παρατίθενται στο Παράρτηµα Α. για να µελετηθεί η εξέλιξη των διαρρήξεων στο χρονικό διάστηµα των 5 ετών από το 2000 έως το 2005. Ακολουθήθηκαν τα ίδια ακριβώς βήµατα και οι ίδιες ακριβώς µέθοδοι αποτύπωσης αλλά και χάραξης τοµών µε αυτές που περιγράφηκαν για τις τρεις κύριες κατολισθήσεις (Κεφ. 8.). ηλαδή, εξαρτήθηκαν οι µετρήσεις (Nikon Total Station DTM-A20 LG) από κάποια σταθερά και αναγνωρίσιµα σηµεία (τεχνικά έργα, στύλοι ΕΗ, ΟΤΕ κ.ά.) στο χάρτη της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης Αχαΐας του 2000 και αποτυπώθηκαν µε σηµεία λεπτοµερειών οι ρωγµές στο δρόµο το 2004 και το 2005 και τα παραπάνω χαρακτηριστικά σηµεία. Έτσι παρακάτω φαίνεται µια οριζοντιοργαφία που δείχνει το χάρτη του 2000, τις ρωγµές του δρόµου και για τις δυο χρονολογίες, και τις τοµές έτσι όπως χαράχθηκαν. Στις τοµές (Παράρτηµα Α. 4.1.1.και 4.1.2. Τοµές ιαρρήξεων του Ασφαλτικού στην Πιτίτσα) φαίνονται, και για τις δυο χρονολογίες (2000 και 2005), οι ίδιες δυο ρωγµές και οι αλλαγές που έχουν συµβεί στο µεταξύ διάστηµα των 5 ετών. Πρέπει να αναφερθεί πως οι αλλαγές στις συγκεκριµένες ρωγµές ανάµεσα στο 2004 και 2005 ήταν µικρές κι έτσι επιλέχθηκε η σύγκριση των χρονολογιών 2000 και 2005. Επειδή ο δρόµος εµφανίζει ανυψώσεις, καθίσεις και ρωγµές ασφαλτοστρώνεται σε τακτά χρονικά διαστήµατα ώστε να οµαλοποιούνται αυτές οι διαρρήξεις. Όµως το φαινόµενο της κατολίσθησης συνεχίζει να λειτουργεί και να ξαναδηµιουργεί τα ίδια προβλήµατα στο δρόµο. Όπως φαίνεται και στις τοµές µε την καινούρια ασφαλτόστρωση αυξάνεται ελάχιστα το υψόµετρο του δρόµου και να µετατοπίζονται επίσης οι ρωγµές. 88

Οι διαρρήξεις που χαρτογραφήθηκαν επί του οδοστρώµατος βρίσκονται µέσα στο σώµα της ενεργής κατολίσθησης Πιτίτσα І. Αυτό πρακτικά σηµαίνει πως το επίχωµα και η βάση του δρόµου (οι στρώσεις των υλικών που τοποθετούνται κάτω από τα ασφαλτικά) δέχονται διαρκώς τις µεταβολές που συµβαίνουν λόγω της κατολίσθησης. Οι µεταβολές αυτές - εκκένωση ή συγκέντρωση υλικού - µετατοπίζουν τα υλικά κάτω από το δρόµο κατά την επιµήκη διάσταση της κατολίσθησης. Κατά συνέπεια η αναδιάταξη των υλικών που υπόκεινται του ασφαλτικού, µετά από κάποιο χρονικό διάστηµα, έχει σαν αποτέλεσµα να επηρεάζει το τεχνικό έργο και να παρατηρείται η εµφάνιση ρωγµών και καθίσεων στην άσφαλτο. Στη συνέχεια προκειµένου να οµαλοποιηθούν οι διαρρήξεις ο δρόµος ασφαλτοστρώνεται εκ νέου, αφού έχουν πρώτα αποµακρυνθεί κάποια τµήµατα από τις επιφανειακές στρώσεις του παλιού διερρηγµένου ασφαλτικού. Όµως το επίχωµα και η βάση του δρόµου συνεχίζουν να δέχονται τις µεταβολές που συµβαίνουν στην κατολίσθηση αφού αυτή παραµένει ενεργή. Σαν αποτέλεσµα λοιπόν παραµένει πως µετά από κάποιο χρονικό διάστηµα και η καινούρια ασφαλτόστρωση εµφανίζει επίσης διαρρήξεις, ρωγµές, καθίσεις και ανυψώσεις στις ίδιες περίπου θέσεις που βρίσκονταν οι παλιές. Από την οριζοντιογραφία και τις τοµές των δύο διαρρήξεων µελέτης προκύπτουν τα εξής συµπεράσµατα : Η κατολίσθηση µέσα στο σώµα της οποίας βρίσκονται οι ρωγµές έχει φορά κίνησης από νότο προς βορρά όπως προκύπτει και από την κινηµατική των διαρρήξεων της ασφάλτου αλλά και µε βάση τη γεωλογική χαρτογράφηση. Συγκρίνοντας το εύρος κάθε ρωγµής για τις δύο χρονολογίες, παρατηρείται πως οι ρωγµές το 2005 εµφανίζονται ελαφρώς µετατοπισµένες σε σχέση µε τις αντίστοιχες ρωγµές το 2000. Αυτό πρακτικά σηµαίνει πως ανάµεσα στο 2000 και το 2005 έγινε ασφαλτόστρωση του δρόµου η οποία εµφανίζει εκ νέου διαρρήξεις και ρωγµές στις ίδιες θέσεις που βρίσκονταν οι παλιές. Η καινούρια ασφαλτόστρωση επιβεβαιώνεται και από τις τοµές όπου παρατηρείται αύξηση του υψοµέτρου και πάνω στις ρωγµές αλλά και κατά µήκος του δρόµου. Οι συγκεκριµένες ρωγµές έτσι όπως αποτυπώνονται το 2000 και το 2005 εµφανίζουν διαφορές και κατά πλάτος και κατά βάθος όπως προκύπτει από την οριζοντιογραφία που αποτυπώνει τις ρωγµές για τις δυο χρονολογίες αλλά και από τις τοµές που χαράχθηκαν. Συγκεκριµένα οι ρωγµές το 2005 αποτυπώνονται µε µικρότερο πλάτος αλλά και µικρότερο βάθος. 89

Οι µεταβολές αυτές είναι πιθανό να οφείλονται σε δύο λόγους : α) Οι ρωγµές το 2005 να προκαλούνται από µικρότερη κίνηση υλικού λόγω κατολίσθησης σε σχέση µε την αντίστοιχη κίνηση πριν το 2000 και β) Η εµφάνιση των ρωγµών το 2000 να οφείλεται σε κίνηση υλικού για µεγαλύτερο χρονικό διάστηµα απ αυτό των 5 ετών, που είναι το διάστηµα για το οποίο έγινε η σύγκριση και παρατηρήθηκαν οι παραπάνω µεταβολές. Μονοσήµαντο συµπέρασµα δεν µπορεί να εξαχθεί, πρέπει όµως να αναφερθεί ότι το πιο πιθανό είναι πως µε την πάροδο µερικών ακόµα ετών οι συγκεκριµένες ρωγµές θα αυξήσουν και το πλάτος τους και το βάθος τους. Όπως ήδη αναφέρθηκε οι µεταβολές στις συγκεκριµένες ρωγµές ανάµεσα στα έτη 2004 και 2005 είναι µικρές, γεγονός που επιβεβαιώνει πως πρόκειται για ένα φαινόµενο µε αργό ρυθµό εξέλιξης, που χρειάζεται παρατηρήσεις σε µεγαλύτερο βάθος χρόνου, απ αυτό των 5 ετών, για την πλήρη µελέτη του. 90

12. ΦΩΤΟΓΡΑΜΜΕΤΡΙΚΕΣ ΜΕΘΟ ΟΙ ΑΠΟΤΥΠΩΣΗΣ ΤΩΝ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΩΝ Όπως αναφέρθηκε στα πλαίσια της παρούσας εργασίας παρελήφθη από τη Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού µια σειρά αεροφωτογραφιών, σε µορφή διαθετικού, της ευρύτερης περιοχής του 1986. Η σειρά αυτή των αεροφωτογραφιών αποτελείται από τρεις αεροφωτογραφίες 176567, 176568 και 176569 κλίµακας 1 : 30.000 και συνοδεύεται από το φύλλο καλαµπραρίσµατος της κάµερας LMK Aerial Survey N o :265.002 f : 88.67 µε την οποία είχαν γίνει οι λήψεις των συγκεκριµένων αεροφωτογραφιών. Από τις τρεις αεροφωτογραφίες δηµιουργήθηκαν δύο στερεοσκοπικά ζεύγη Α1 176567-176568 και Α2 176568-176569 µε σκοπό να κατασκευαστούν ψηφιακά µοντέλα εδάφους και ορθοφωτοχάρτες, των κατολισθήσεων που έχουν επιλεγεί και αναλυθεί µε επίγειες µεθόδους για τα έτη 2000, 2004 και 2005 Τα παραπάνω στερεοσκοπικά ζεύγη Α1 και Α2 επεξεργάστηκαν σε ψηφιακό φωτογραµµετρικό σταθµό που στηρίζει τη λειτουργία του στο λογισµικό της εταιρίας Z/I Imaging (version SFT00308, 04.00) της Intergraph µε τη χρήση των λογισµικών Image Station και Micro Station. Για την εισαγωγή των παραπάνω δεδοµένων στον ψηφιακό φωτογραµµετρικό σταθµό τα διαθετικά των αεροφωτογραφιών σαρώθηκαν σε υψηλής ευκρίνειας συσκευή σάρωσης EPSON EXPRESSION 10000XL. Τα βήµατα που ακολουθήθηκαν είναι ο εσωτερικός, ο σχετικός και ο απόλυτος προσανατολισµός των αεροφωτογραφιών και στη συνέχεια η παραγωγή ενός ψηφιακού µοντέλου εδάφους σε Ε.Γ.Σ.Α. 87, Εγκάρσιας Μερκατορικής Προβολής, και ενός ορθοφωτοχάρτη για κάθε µια από τις κατολισθήσεις. Ο εσωτερικός προσανατολισµός των αεροφωτογραφιών έγινε µε τη χρήση των στοιχείων του φύλλου καλιµπραρίσµατος της Γ.Υ.Σ.. Ο σχετικός προσανατολισµός των στερεοσκοπικών ζευγών Α1 και Α2 στηρίχθηκε στα ευκρινέστερα κοινά σηµεία µεταξύ των αεροφωτογραφιών. Για τον απόλυτο προσανατολισµό στερεοζευγών χρησιµοποιήθηκαν 8 φωτοσταθερά. Ως φωτοσταθερά επιλέχθηκαν σταθερά και αναγνωρίσιµα στις αεροφωτογραφίες σηµεία, οι συντεταγµένες των οποίων ελήφθησαν µε τη χρήση G.P.S. Thales Navigation Mobile Mapper. Για την παραγωγή του ψηφιακού µοντέλου εδάφους (DTM) και στη συνέχεια του ορθοφωτοχάρτη σχηµατίστηκε κάναβος συλλογής σηµείων ανά 1m περίπου, για τις τρεις περιοχές των κατολισθήσεων της µελέτης. Το τελικό προϊόν της ψηφιοποίησης των αεροφωτογραφιών, τα ψηφιακά µοντέλα εδάφους και οι ορθοφωτοχάρτες των τριών κατολισθήσεων, έχει ακρίβεια τάξης 0.5m, δηλαδή το µέγιστο σφάλµα που µπορεί να παρέχουν είναι < 0.5m. 91

Τέλος µε τη χρήση του λογισµικού Arc View G.I.S. 3.2 χαράχθηκαν τοµές στους χάρτες του 1986, και στις τρεις κατολισθήσεις, στις ίδιες θέσεις που είχαν χαραχθεί οι διατοµές για τις χρονολογίες 2000, 2004 και 2005. Παρακάτω παρατίθενται οι χάρτες των ισοϋψών, οι ορθοφωτοχάρτες και οι τοµές για κάθε µια κατολίσθηση χωριστά. Ο χάρτης 12.1.1. αποτυπώνει την κατολίσθηση Βορειοδυτικά της Μονής της Αγ. Ελεούσας για τη χρονολογία 1986. Στον χάρτη 12.1.2. παρουσιάζονται ο Ορθοφωτοχάρτης και οι Τοµές της κατολίσθησης Βορειοδυτικά της Μονής της Αγ. Ελεούσας για τη χρονολογία 1986. Ο χάρτης 12.2.1. αποτυπώνει την κατολίσθηση Βορειανατολικά της Μονής της Αγ. Ελεούσας για τη χρονολογία 1986. Στον χάρτη 12.2.2. παρουσιάζονται ο Ορθοφωτοχάρτης και οι Τοµές της κατολίσθησης Βορειοανατολικά της Μονής της Αγ. Ελεούσας για τη χρονολογία 1986. Ο χάρτης 12.3.1. αποτυπώνει την κατολίσθηση έξω από το χωριό της Πιτίτσας για τη χρονολογία 1986. Στον χάρτη 12.3.2. παρουσιάζονται ο Ορθοφωτοχάρτης και οι Τοµές της κατολίσθησης έξω από το χωριό της Πιτίτσας για τη χρονολογία 1986. 92

13. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ Από την παρούσα µελέτη και την ποιοτική και την ποσοτική ανάλυση των κατολισθητικών φαινοµένων εξάγονται τα εξής συµπεράσµατα : Οι τρεις κατολισθήσεις που επιλέχθηκαν και αναλύθηκαν µπορούν να χαρακτηριστούν ως περιστροφικές ολισθήσεις. Αυτό προκύπτει από τις διατοµές κάθε κατολίσθησης µε βάση τις οποίες πιστοποιούνται οι κινήσεις υλικού µέσα στο σώµα κάθε κατολίσθησης. Συγκεκριµένα η κατολίσθηση Βορειοδυτικά της Μονής της Αγ. Ελεούσας είναι απλή περιστροφική ολίσθηση, ενώ η κατολίσθηση Βορειοανατολικά της Μονής της Αγ. Ελεούσας και η κατολίσθηση έξω από το χωριό της Πιτίτσας είναι σύνθετες περιστροφικές ολισθήσεις. Και στις τρεις κατολισθήσεις επικρατεί η διάβρωση σύµφωνα µε τους Πίνακες υπολογισµού του βάθους διάβρωσης (Κεφ. 9.2.). Αναλυτικά ο µέσος ετήσιος ρυθµός διάβρωσης για κάθε κατολίσθηση είναι : Για την κατολίσθηση Αγ. Ελεούσα І ο µέσος ετήσιος ρυθµός διάβρωσης = 0,3402 m/yr. Για την κατολίσθηση Αγ. Ελεούσα ІІ ο µέσος ετήσιος ρυθµός διάβρωσης = 0,1897m/yr. Για την κατολίσθηση Πιτίτσα І ο µέσος ετήσιος ρυθµός διάβρωσης = 0,0142m/yr. Ο µεγαλύτερος ρυθµός διάβρωσης σηµειώνεται στην κατολίσθηση Βορειοδυτικά της Αγ.Ελεούσας και ο µικρότερος στην κατολίσθηση έξω από το χωριό της Πιτίτσας. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η κατολίσθηση Αγ. Ελεούσα І βρίσκεται στην στέψη, η κατολίσθηση Αγ. Ελεούσα ІІ στο κύριο σώµα και η κατολίσθηση Πιτίτσα І στον πόδα µιας τυπικής περιστροφικής ολίσθησης (σχήµα 12.1.). ηλαδή ενώ οι κατολισθήσεις Αγ. Ελεούσα І και Αγ. Ελεούσα ІІ βρίσκονται στη ζώνη εκκένωσης υλικού µιας τυπικής περιστροφικής ολίσθησης η κατολίσθηση Πιτίτσα І βρίσκεται στο όριο µεταξύ της ζώνης συγκέντρωσης υλικού (πόδας) και την περιοχή µεταφοράς υλικού (κύριο σώµα). Το συµπέρασµα που προκύπτει είναι πως από τη στέψη προς το κύριο σώµα και τον πόδα µιας κατολίσθησης µειώνεται κατά µια τάξη µεγέθους ο ρυθµός διάβρωσης επειδή αυξάνεται η απόθεση. 93

Αγ. Ελεούσα І Αγ. Ελεούσα ІІ Πιτίτσα І Σχήµα 12.1. Οι τρεις κατολισθήσεις που µελετήθηκαν, ως τµήµατα µιας τυπικής περιστροφικής ολίσθησης. Από τα διαγράµµατα σχέσης του βάθους διάβρωσης µε τη γωνία κλίσης (10.1., 10.2. και 10.3 Κεφ.10) φαίνεται πως οι κλίσεις στο εσωτερικό των κατολισθήσεων έχουν παρόµοια συµπεριφορά. Επιπλέον, οι διαφοροποιήσεις µέσα στην ίδια κατολίσθηση παρατηρούνται για µήκη µεγαλύτερα από 25 35m. Η µεθοδολογία που ακολουθήθηκε για την παρούσα µελέτη είναι δυνατόν να καταδείξει και ανθρωπογενείς παρεµβάσεις ακόµα και αν δεν υπάρχει άλλη πληροφορία, όπως συνέβη στην περίπτωση της κατολίσθησης έξω από το χωριό της Πιτίτσας. Συγκρίνοντας τις τιµές των υψοµέτρων των διατοµών του 2000 µε τις αντίστοιχες τοµές του 1986, και για τις τρεις κατολισθήσεις προκύπτουν τα εξής : Για την κατολίσθηση Βορειοδυτικά της Αγ. Ελεούσας παρατηρείται µείωση των κλίσεων των πρανών το 2000 σε σχέση µε το 1986 αλλά και έντονη απόθεση υλικού (έως και 4m) ανάµεσα στις δύο χρονολογίες, ειδικά στα κατάντη των διατοµών (στο βορειοδυτικό άκρο αυτής της κατολίσθησης). Λαµβάνοντας υπόψη την έντονη διάβρωση που παρατηρήθηκε στη συγκεκριµένη κατολίσθηση ανάµεσα στις χρονολογίες 2000 και 2005 (έως και 2m) µπορούµε να συµπεράνουµε πως για τις ανάγκες της κατασκευής (στήριξης) του χώρου στάθµευσης που βρίσκεται στην άκρη του δρόµου στα ανάντι της συγκεκριµένης κατολίσθησης έγινε επιχωµάτωση η οποία πλέον υποχωρεί και διαβρώνεται. 94