Σύγχρονες μορφές Χρηματοδότησης Ενότητα 5: Factoring - Forfaiting Καθ. Αλεξανδρίδης Αναστάσιος Δρ. Αντωνιάδης Ιωάννης Τμήμα Διοίκηση Επιχειρήσεων (Κοζάνη)
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο TEI Δυτικής Μακεδονίας και στην Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Θεσσαλονίκης» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3
Σκοποί ενότητας Να εξηγήσει τις βασικές έννοιες χρηματοδότησης εμπορικού κινδύνου. Να αναλύσει τη λειτουργία του Factoring και του ForFaiting και τις ωφέλειες τους για τις επιχειρήσεις. Να κσυμβάλλει στην κατανόηση των βασικών αρχών για την παροχή πίστωσης σε πελάτες και όχι μόνο. 4
Περιεχόμενα ενότητας Πρακτορεία Απαιτήσεων- Factoring. Διαδικασίες Λειτουργίας Factoring. Μορφές Πρακτορείας Επιχειρηματικών Απαιτήσεων. Τα Πέντε C της Πίστωσης. 5
Είσπραξη Απαιτήσεων Μία εταιρεία, η οποία παρέχει κάθε φύσεως πιστωτικές διευκολύνσεις στους πελάτες της, παρουσιάζει στο ενεργητικό της σωρευμένες απαιτήσεις οι οποίες είναι ενσωματωμένες σε γραμμάτια, συναλλαγματικές και επιταγές εισπρακτέες. Μία τέτοια εταιρία έρχεται συχνά αντιμέτωπη με: Προβλήματα ρευστότητας. Προβλήματα διαχείρισης των απαιτήσεων. Προβλήματα διαχείρισης του πιστωτικού κινδύνου. 6
Πρακτορεία Απαιτήσεων- Factoring (1/2) Με τον όρο Πρακτορεία Απαιτήσεων καλείται η άμεση πώληση εισπρακτέων λογαριασμών. 7
Πρακτορεία Απαιτήσεων- Factoring (2/2) Αποτελεί μία σύμβαση μεταξύ μίας επιχείρησης και μία εταιρείας πρακτορείας επιχειρηματικών απαιτήσεων (Factor- Πράκτορα Επιχειρηματικών Απαιτήσεων), στα πλαίσια της οποίας, η επιχείρηση εκχωρεί (assigns) το σύνολο, κατά κανόνα, των απαιτήσεων που έχει από πελάτες της στην εταιρεία πρακτορείας επιχειρηματικών απαιτήσεων, ενώ η τελευταία παρέχει μία δέσμη υπηρεσιών στην επιχείρηση. 8
Εμπλεκόμενα Πρόσωπα Προμηθευτής που είναι ταυτοχρόνως εκχωρητής των απαιτήσεων. Πράκτορας. Έχει ως κύριο αντικείμενο εργασιών την πρακτορεία επιχειρηματικών απαιτήσεων. Αποτελεί τον εκδοχέα των απαιτήσεων, δηλαδή το πρόσωπο στο οποίο ο προμηθευτής εκχωρεί τις απαιτήσεις του. Πελάτης. Είναι το πρόσωπο που αγόρασε αγαθά ή έλαβε υπηρεσίες από τον προμηθευτή και αποτελεί τον οφειλέτη των εκχωρούμενων απαιτήσεων. 9
Διαγραμματική Απεικόνιση Factoring Σχήμα 1: Διαγραμματική Απεικόνιση Factoring. Πηγή: Διδάσκων (2015). 10
Παρεχόμενες υπηρεσίες του factor στην επιχείρηση Αξιολόγηση φερεγγυότητας των πελατών της επιχείρησης/ πωλητή και κάλυψη του πιστωτικού κινδύνου (risk assessment or credit evaluation and bad debt protection). Διαχείριση, λογιστική παρακολούθηση και είσπραξη των απαιτήσεων της επιχείρησης (credit administration and collection services). Χορήγηση χρηματοδότησης (provision of finance). 11
Ανάληψη Πιστωτικού Κινδύνου Η πλειοψηφία των συμβάσεων πρακτορείας επιχειρηματικών απαιτήσεων αφορά συμβάσεις χωρίς δικαίωμα αναγωγής, συνεπώς ο πράκτορας αναλαμβάνει τον πιστωτικό κίνδυνο, ενώ ο προμηθευτής απαλλάσσεται της υποχρέωσης καταβολής της προκαταβολής σε περίπτωση αδυναμίας είσπραξης των μεταβιβαζόμενων απαιτήσεων. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η νομική αριστεία των απαιτήσεων. 12
Χρηματοδότηση Factoring Με τον όρο Χρηματοδότηση καλείται οποιοδήποτε ποσό χρημάτων που προκαταβάλλεται από τον πράκτορα στον προμηθευτή πριν από το χρόνο κατά τον οποίο οι απαιτήσεις καθίστανται ληξιπρόθεσμες. Συνήθως ο πράκτορας δεν προεξοφλεί το σύνολο της παρούσας αξίας των απαιτήσεων όπως προκύπτει από τα τιμολόγια αλλά παρέχει μία προκαταβολή επί της αξίας αυτών, η οποία ανέρχεται στο 80-90% της συνολικής αξίας αυτών. Ο πράκτορας παρακρατεί ένα ποσοστό 5-10% σου συνολικού ποσού απ το σύνολο των λογαριασμών προκειμένου να καλύψει ενδεχόμενες επιστροφές, δημιουργώντας αποθεματικό. 13
Λοιπές Παρεχόμενες υπηρεσίες του factor στην επιχείρηση Συμβουλές marketing. Πληροφορίες σχετικές με: Την προβλεπόμενη ζήτηση των προϊόντων. Τους τρόπους διάθεσης των προϊόντων. Τον ανταγωνισμό στις διάφορες αγορές. Την απαραίτητη διαφήμιση. Τους πιθανούς μελλοντικούς αγοραστές των προϊόντων. 14
1.Σύμβαση. Διαδικασίες Λειτουργίας Factoring (1/5) Η σύμβαση πρακτορείας επιχειρηματικών απαιτήσεων καταρτίζεται εγγράφως και περιλαμβάνει όλο το πλαίσιο συνεργασίας του προμηθευτή και του πράκτορα. 2.Επιλογή του τρόπου ενέργειας. Παρέχεται η δυνατότητα στον πράκτορα να επιλέξει τους λογαριασμούς που προτίθεται να αγοράσει, τους λογαριασμούς που κρίνει πως έχουν τον μικρότερο πιστωτικό κίνδυνο. Είναι απαραίτητη η παροχή εκ μέρους του προμηθευτή αναλυτικών πληροφοριών σχετικών με την είσπραξη των απαιτήσεων, τους όρους πληρωμής, τα οφειλόμενα υπόλοιπα σε κάθε πελάτη κλπ. 15
Διαδικασίες Λειτουργίας 3. Γνωστοποίηση. Factoring (2/5) Όπως προκύπτει από το άρθρο 2 του Ν.1905/1990, απαιτείται η έγγραφη αναγγελία της πρακτορείας από τον προμηθευτή ή τον πράκτορα στον οφειλέτη, προσδιορίζοντας επαρκώς όλες τις μεταβιβαζόμενες απαιτήσεις καθώς και την ταυτότητα του πράκτορα. Τα συμφωνηθέντα δικαιώματα του πράκτορα επί των απαιτήσεων δεν αναγνωρίζονται πριν την αναγγελία της πρακτορείας. Για την εκχώρηση κάθε απαίτησης, δεν απαιτείται η συναίνεση του πελάτη/οφειλέτη. 16
Διαδικασίες Λειτουργίας 4. Δικαίωμα Αναγωγής. Με δικαίωμα Αναγωγής. Factoring (3/5) Ο πράκτορας δεν υφίσταται τον πιστωτικό κίνδυνο και οι πιθανές απώλειες λόγω επισφαλών απαιτήσεων επιβαρύνουν ένα αποθεματικό που δημιουργείται από την επιχείρηση. Χωρίς Δικαίωμα Αναγωγής. Ο πράκτορας καλείται να καταβάλλει από τα δικά του διαθέσιμα τις ανεξόφλητες απαιτήσεις εντός διαστήματος 3-4 μηνών από την λήξη της προθεσμίας οφειλής. 17
Διαδικασίες Λειτουργίας Factoring (4/5) 5. Δημιουργία αποθεματικού για τον πράκτορα. Ο πράκτορας, προκειμένου να δύναται να καλύψει ενδεχόμενες επιστροφές ή ελαττώσεις ποσοτήτων των πωληθέντων εμπορευμάτων, καλείται να παρακρατήσει ένα ποσοστό (5-10%) του συνολικού ποσού από το σύνολο των λογαριασμών. 18
Διαδικασίες Λειτουργίας Factoring (5/5) 6. Εκχώρηση τιμολογίου- πιστωτικού σημειώματος. Ο πράκτορας λαμβάνει από τον προμηθευτή τα σχετικά με τις εκχωρούμενες απαιτήσεις έγγραφα, στα οποία αναγράφονται τα ακόλουθα ενδείξεις: Το όνομα του αγοραστή των εμπορευμάτων- πελάτη. Πως ο λογαριασμός έχει πωληθεί. Πως η πληρωμή θα πραγματοποιηθεί απευθείας στον πράκτορα. Οι όροι πληρωμής. 19
Μορφές Πρακτορείας Επιχειρηματικών Απαιτήσεων (1/6) Πλήρης Πρακτορεία Επιχειρηματικών Απαιτήσεων (full service factoring). Σύμφωνα με την συμφωνία αυτή παρέχονται οι ακόλουθες τρεις υπηρεσίες: Αξιολόγηση της φερεγγυότητας των πελατών της επιχείρησης και κάλυψη του πιστωτικού κινδύνου. Για την ανάληψη του συνόλου του πιστωτικού κινδύνου (100%) πρέπει το ποσό της απαίτησης να βρίσκεται εντός του πιστωτικού ορίου που έχει ορίσει ο factor. 20
Μορφές Πρακτορείας Επιχειρηματικών Απαιτήσεων (2/6) Διαχείριση, λογιστική παρακολούθηση και είσπραξη των απαιτήσεων της επιχείρησης. Χορήγηση χρηματοδότησης. Η διαφορά της παρούσας μορφής χρηματοδότησης είναι το γεγονός πως ενώ η τραπεζική χρηματοδότηση βασίζεται στην οικονομική κατάσταση της επιχείρησης, ο factor στηρίζεται στην φερεγγυότητα των πελατών της χρηματοδοτούμενης επιχείρησης. 21
Μορφές Πρακτορείας Επιχειρηματικών Απαιτήσεων (3/6) Πρακτορεία Επιχειρηματικών Απαιτήσεων με δικαίωμα αναγωγής (recourse factoring). Όπως ορίζει η σύμβαση αυτή, δεν καλύπτεται ο πιστωτικός κίνδυνος καθώς σε περίπτωση μη είσπραξης της απαίτησης εντός συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος, ο factor επανεκχωρεί την απαίτηση στην επιχείρηση. Μη κάλυψη του ενδεχόμενου κινδύνου για επισφαλείς απαιτήσεις. Συνεπώς παρέχονται οι ακόλουθες υπηρεσίες: Λογιστική παρακολούθηση και είσπραξη απαιτήσεων. Χορήγηση χρηματοδότησης. 22
Μορφές Πρακτορείας Επιχειρηματικών Απαιτήσεων (4/6) Αμιγώς Χρηματοδοτικής Πρακτορεία Επιχειρηματικών Απαιτήσεων (bulk factoring). Η συγκεκριμένη συμφωνία παρέχει μόνο χρηματοδότηση με δικαίωμα αναγωγής, χρηματοδότηση που ανέρχεται μέχρι το 80% της αξίας των εκχωρούμενων απαιτήσεων. Η επιχείρηση δρα ως αντιπρόσωπος της εταιρίας πρακτορείας, εισπράττοντας τις εκχωρημένες απαιτήσεις και αποδίδοντας τα εισπραχθέντα ποσά στον πράκτορα. Χρηματοδοτική Πρακτορεία Επιχειρηματικών Απαιτήσεων χωρίς Δικαίωμα Αναγωγής. Αποτελεί μία παραλλαγή της ανωτέρω μορφής, στην οποία ο πράκτορας καλύπτει το πιστωτικό κίνδυνο. 23
Μορφές Πρακτορείας Επιχειρηματικών Απαιτήσεων (5/6) Πρακτορεία Επιχειρηματικών Απαιτήσεων χωρίς χρηματοδότηση (maturity factoring). Η συγκεκριμένη συμφωνία παρέχει τις ακόλουθες υπηρεσίες: Λογιστική παρακολούθηση. Είσπραξη των απαιτήσεων. Κάλυψη του πιστωτικού κινδύνου. Είναι σύνηθες φαινόμενο, η συμφωνία αυτή να συνοδεύεται με τραπεζική χρηματοδότηση, με την επιχείρηση να εκχωρεί τα δικαιώματα που απορρέουν από τη σύμβαση πρακτορείας στην τράπεζα. 24
Μορφές Πρακτορείας Επιχειρηματικών Απαιτήσεων (6/6) Εμπιστευτική Πρακτορεία Επιχειρηματικών Απαιτήσεων (undisclosed or confidential factoring). Είναι η μόνη μορφή πρακτορείας κατά την οποία δεν ειδοποιείται ο οφειλέτης, καθώς δεν πραγματοποιείται αναγγελία της εκχώρησης προς τον οφειλέτη. Ουσιαστικά, αποτελεί προεξόφληση τιμολογίων και δεν παρέχεται κάλυψη πιστωτικού κινδύνου. 25
Τα Πέντε C της Πίστωσης (1/2) Προσωπικότητα ή Χαρακτήρας (Character). Ο παράγοντας αυτός αντικατοπτρίζει τη θέληση του δανειολήπτη να εκπληρώσει έγκαιρα τις υποχρεώσεις του, εκφράζοντας τιμιότητα και ακεραιότητα. Εξασφαλίσεις (Collateral). Αναφέρεται στα εμπράγματα ενεργητικά στοιχεία του πιστολήπτη, τα οποία παρέχουν μία πρόσθετη εξασφάλιση του πιστωτή. Κεφάλαια (Capital). Αναφέρεται στα ίδια κεφάλαια του πιστολήπτη. 26
Τα Πέντε C της Πίστωσης (2/2) Ικανότητα εξόφλησης χρεών (Capacity). Η ικανότητα του πιστολήπτη να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του δύναται να καθοριστεί μέσω της πρόβλεψης των μελλοντικών ταμειακών ροών και της ανάλυσης συγκεκριμένων αριθμοδεικτών (άμεση ρευστότητακυκλοφοριακή ταχύτητα απαιτήσεων- κυκλοφοριακή ταχύτητα αποθεμάτων). Συνθήκες (Conditions). Αναφέρεται στις συνθήκες του κλάδου στον οποίο δραστηριοποιείται ο πιστολήπτης ή και στις συνθήκες ολόκληρης της οικονομίας. 27
Πλεονεκτήματα της Πρακτορείας Επιχειρηματικών Απαιτήσεων Παρουσιάζει ευελιξία των υπηρεσιών και προσαρμοστικότητα ανάλογα με τις ανάγκες των πελατών. Εξάλειψη του κόστους αξιολόγησης της φερεγγυότητας των πελατών της επιχείρησης. Εξάλειψη του κόστους διαχείρισης και λογιστικής παρακολούθησης των πελατών της επιχείρησης. Βελτίωση των μεθόδων είσπραξης των απαιτήσεων και κάλυψη των πιστωτικών κινδύνων. Αύξηση των ταμειακών ροών που επιτυγχάνεται μέσω αποτελεσματικότερων μεθόδων είσπραξης των απαιτήσεων. 28
Μειονεκτήματα της Πρακτορείας Επιχειρηματικών Απαιτήσεων (1/2) Υψηλό κόστος: Όταν τα τιμολόγια της επιχείρησης είναι πολλά και μικρής σχετικής αξίας. Πιθανή δημιουργία δυσμενών σχέσεων με τους πελάτες. Πιθανός καθορισμός των πιστωτικών ορίων που ορίζει ο πράκτορας σε ιδιαίτερα χαμηλό ύψος, περιορίζοντας τις πωλήσεις της επιχείρησης. 29
Μειονεκτήματα της Πρακτορείας Επιχειρηματικών Απαιτήσεων (2/2) Πιθανές δυσκολίες χρηματοδότησης του πωλητή κατά τον τερματισμό μίας συμφωνίας πρακτορείας. Πιθανός δισταγμός των προμηθευτών να χορηγήσουν εμπορικές πιστώσεις στην επιχείρηση. Αδυναμία της επιχείρησης να καθορίσει τις μεταβιβαζόμενες απαιτήσεις, καθώς είναι υποχρεωμένη να εκχωρήσει όλες τις απαιτήσεις της. 30
Διεθνής Πρακτορεία Επιχειρηματικών Απαιτήσεων Κλασική Μορφή Σχήμα 2: Διεθνής Πρακτορεία Επιχειρηματικών Απαιτήσεων Κλασική Μορφή. Πηγή: Διδάσκων (2015). 31
Διεθνής Πρακτορεία Επιχειρηματικών Απαιτήσεων Άμεση εξαγωγική πρακτορεία επιχειρηματικών απαιτήσεων. (Direct export factoring). Έμμεση εξαγωγική πρακτορεία επιχειρηματικών απαιτήσεων. (Indirect export factoring). Πρακτορεία επιχειρηματικών απαιτήσεων αντιστήριξης. (Back to back factoring). 32
Βιβλιογραφία Επιχειρηματικότητα και Επιχειρηματικές Αποφάσεις, Δημήτριος Λ.Παπαδόπουλος, Εκδόσεις Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Θεσσαλονίκη 2009. Επιχειρηματική Ανάλυση και Προσδιορισμός Αξίας, Δημήτριος Λ.Παπαδόπουλος, Γιάννης Τ. Λαζαρίδης, Θεσσαλονίκη 2010. Λογιστική Τραπεζών, Γεώργιος Κόντος, Εκδόσεις Διπλογραφία, Αθήνα 2010. Χρηματοοικονομική Διοίκηση, Δημήτριος Λ. Παπαδοπούλου, Γιάννης Τ.Λαζαρίδης, Θεσσαλονίκη 2006. Χρηματοοικονομική Διοίκηση- Θεωρία και Πρακτική, Δημήτριος Βασιλείου, Νικόλαος Ηρειώτης, Εκδόσεις Rosili. 33
Τέλος Ενότητας
Σημείωμα Αναφοράς Copyright ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας, Καθ. Αλεξανδρίδης Αναστάσιος Δρ. Αντωνιάδης Ιωάννης. «Σύγχρονες μορφές Χρηματοδότησης». Έκδοση: 1.0. Κοζάνη 2015. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: 35
Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο. που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο. που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο. Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί. 36
Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς. το Σημείωμα Αδειοδότησης. τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων. το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει). μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους. 37