H EKΠONHΣH TEXNIKO-OIKONOMIKΩN MEΛETΩN AΠ' TOYΣ TEΛEIOΦOITOYΣ XHMIKOYΣ MHXANIKOYΣ A.Π.Θ.

H EKΠONHΣH TEXNIKO-OIKONOMIKΩN MEΛETΩN AΠ' TOYΣ TEΛEIOΦOITOYΣ XHMIKOYΣ MHXANIKOYΣ A.Π.Θ. A.I. Kαράµπελας, Γ. Kάκκος, A.A. Mουζά, Σ.B. Παράς, A. Zαµπανιώτου,. Σανόπουλος και N.A. Bλάχος Eργαστήριο Tεχνολογίας Xηµικών Eγκαταστάσεων, Tµήµα Xηµικών Mηχανικών, Aριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης, Παν. Θυρίδα 455, 54006 Θεσ/νίκη. Περίληψη O τρόπος εκπόνησης τεχνικο-οικονοµικής µελέτης απ' τους τελειόφοιτους Xηµικούς Mηχανικούς του A.Π.Θ. έχει διαµορφωθεί µε βάση τόσο τις καθαρά εκπαιδευτικές ανάγκες, όσο και την προσπάθεια για µία (κατά το δυνατόν) ρεαλιστική αντιµετώπιση του σχεδιαστικού προβλήµατος. Γιαυτό η σχετική διαδικασία υποδιαιρείται σε δύο φάσεις, δηλαδή µία προκαταρκτική µελέτη (βάση του σχεδιασµού), και µία σχετικά πλήρη τεχνικο-οικονοµική µελέτη µονάδας. Στην παρουσίαση αυτή συνοψίζονται οι απαιτήσεις και το περιεχόµενο µίας τυπικής µελέτης. Γενικά οι εµπειρίες των φοιτητών απ' την προαναφερόµενη δραστηριότητα είναι πολύ θετικές, παρά τα γνωστά προβλήµατα που προέρχονται κυρίως απ' τον τρόπο λειτουργίας του Eλληνικού Πανεπιστηµίου. Eιδικότερα διαπιστώνεται ότι οι µελέτες αυτές εξασφαλίζουν πολλαπλά οφέλη, όπως η αξιοποίηση και σύνθεση γνώσεων, ευρέως φάσµατος, η εξάσκηση πάνω στη σύνταξη µιας πλήρους τεχνικής έκθεσης, καθώς και η απόκτηση πολύτιµων εµπειριών προερχόµενων από τη συστηµατική αναζήτηση και αξιολόγηση δεδοµένων, από τις επαφές µε τη βιοµηχανία και από την οµαδική εργασία. Eισαγωγή Eίναι γνωστό ότι ο βασικός άξονας δραστηριοτήτων των Xηµικών Mηχανικών είναι η ανάπτυξη, ο σχεδιασµός και η εφαρµογή φυσικών, χηµικών και βιοχηµικών διαδικασιών για µεταποίηση υλικών προς επιθυµητά "προϊόντα". Eίναι επίσης γνωστό ότι το εύρος των επιµέρους επιστηµονικών περιοχών οι οποίες συνιστούν τη Xηµική Mηχανική (και οι οποίες είναι αναγκαίες για τις προαναφερόµενες δραστηριότητες) είναι τεράστιο. Eποµένως είναι ίσως αναπόφευκτο ότι στα περιορισµένα χρονικά όρια των προπτυχιακών σπουδών (και στην προσπάθεια κάλυψης των πολλαπλών γνωστικών περιοχών) τείνει να κυριαρχεί η "αναλυτική" αντιµετώπιση παροχής γνώσεων (ανάλυση), µε µειωµένες σχετικά ευκαιρίες για "συνθετική" προσέγγιση (σύνθεση) στην ολοκλήρωση της γνώσης. Σ' ένα προπτυχιακό εκπαιδευτικό πρόγραµµα στη Xηµική Mηχανική, η εξασφάλιση ισορροπίας µεταξύ παροχής στέρεης και σε βάθος γνώσης σε διάφορες βασικές περιοχές αφενός, και εκπαίδευσης στη συστηµατική αντιµετώπιση ρεαλιστικών (συνθετικής φύσεως) τεχνολογικών θεµάτων αφετέρου, είναι ένα πρόβληµα δύσκολο που αντιµετωπίζεται κατά διάφορους τρόπους στα διάφορα πανεπιστήµια. Tα µαθήµατα σχεδιασµού αποτελούν όµως φυσιολογικά το όχηµα για την αναγκαία ενίσχυση της συνθετικής εκπαιδευτικής δραστηριότητας. H παρουσίαση αυτή αναφέρεται σε µία σχετική προσπάθεια (δηλ. εκπόνηση τεχνικο-οικονοµικών µελετών) που γίνεται στο A.Π.Θ. Στα επόµενα µέρη περιγράφεται αρχικά η γενική προσέγγιση (απ' την εκπαιδευτική σκοπιά) καθώς και οι υποχρεώσεις των φοιτητών/µελετητών. Aκολούθως συνοψίζεται το περιεχόµενο µίας τυπικής µελέτης, καθώς και τα αντικείµενα που έχουν ανατεθεί για µελέτη µέχρι σήµερα. Tέλος σχολιάζονται συνοπτικά οι εµπειρίες και τα προβλήµατα απ' αυτή τη δραστηριότητα. Γενική Προσέγγιση και Aπαιτήσεις Στο Tµήµα Xηµικών Mηχανικών A.Π.Θ. έχει καθιερωθεί απ' το ακαδηµαϊκό έτος 1978-79 η εκπόνηση τεχνικοοικονοµικών µελετών απ' τους τελειόφοιτους, στα πλαίσια των µαθηµάτων Σχεδιασµού και Tεχνικο-οικονοµικής

Mελέτης Xηµικών Eγκαταστάσεων. H µορφή των µελετών, η γενική προσέγγιση και οι υποχρεώσεις των φοιτητών- µελετητών έχουν καθορισθεί µε βάση δύο κυρίως παράγοντες: τις εκπαιδευτικές ανάγκες, οι οποίες θα συνοψισθούν παρακάτω, και τη συνήθη πορεία εγχειρηµάτων (projects) στην πράξη, τα οποία εκκινούν από ένα ασαφώς διατυπωµένο αίτηµα και καταλήγουν (αν κριθεί σκόπιµο) σε µία ολοκληρωµένη τεχνικο-οικονοµική µελέτη. Aπό την άποψη της ικανοποίησης των εκπαιδευτικών αναγκών, οι µελέτες αυτές αποσκοπούν κυρίως στην εµπέδωση των γνώσεων και στην ουσιαστική εξάσκηση για αντιµετώπιση ολοκληρωµένων προβληµάτων σχεδιασµού. Πέραν των γενικών αυτών στόχων, τα προσδοκώµενα οφέλη απ' την ορθή εκπόνηση των µελετών είναι πολλαπλά, όπως : Aπόκτηση εµπειρίας πάνω στη συστηµατική αναζήτηση και αξιολόγηση τεχνικών, οικονοµικών και εµπορικών δεδοµένων. Aνάπτυξη επαφών µε τη βιοµηχανία και κατανόηση του τρόπου λειτουργίας βιοµηχανικών εγκαταστάσεων. Aξιοποίηση και σύνθεση γνώσεων από διάφορες γνωστικές περιοχές, οι οποίες είναι απαραίτητες για τη πληρέστερη εκπόνηση µιας µελέτης. Kαλλιέργεια πνεύµατος συνεργασίας και απόκτηση εµπειρίας πάνω στη συνεργασία µεταξύ των µελών µιας οµάδας τεχνικών επιστηµόνων. Eξάσκηση πάνω στη µεθοδική σύνταξη µιας πλήρους τεχνικής έκθεσης-µελέτης. Aναφορικά µε τη ρεαλιστική αντιµετώπιση ενός προτεινόµενου εγχειρήµατος, επιδιώκεται να γίνεται εκπόνηση των µελετών εξελικτικά, από περίπου µηδενική βάση µέχρι µια επαρκώς τεκµηριωµένη και λεπτοµερή τεχνικο-οικονοµική µελέτη. H προσέγγιση αυτή αποσκοπεί, µεταξύ άλλων, στο να ανακύψουν αυτόµατα από τη διερεύνηση του αρχικού αιτήµατος όλα τα σηµαντικά τεχνικά θέµατα τα οποία απαιτούν προσεκτική ποσοτική επεξεργασία και κατά το δυνατόν σαφείς και αξιόπιστες απαντήσεις. Yπό τις σηµερινές συνθήκες του προγράµµατος σπουδών, και αναγνωρίζοντας τους προαναφερόµενους δύο κύριους παράγοντες, οι µελέτες εκπονούνται σε δύο φάσεις : ΦAΣH A : Προκαταρκτική µελέτη σκοπιµότητας για µια παραγωγική µονάδα. ΦAΣH B : Πλήρης, κατά το δυνατόν, τεχνικο-οικονοµική µελέτη της µονάδας. Tα θέµατα των µελετών επιδιώκεται να είναι πραγµατικά, αλλά να έχουν επίσης και αρκετό εύρος ώστε να εµφανίζονται όλα τα είδη τεχνικών προβληµάτων, τα οποία θα πρέπει να αντιµετωπισθούν απ' την εκπαιδευτική σκοπιά, όπως θα εξηγηθεί παρακάτω. Tυπικά θέµατα µελέτης, τα οποία έχουν περατωθεί κατά τα δύο τελευταία έτη, είναι ο σχεδιασµός µονάδας αναγέννησης λιπαντικών και ο σχεδιασµός καθετοποιηµένης ελαιουργικής βιοµηχανίας (Πίνακας 1). Σε ορισµένες περιπτώσεις το πραγµατικό εύρος (από τεχνική άποψη) ενός µελετώµενου εγχειρήµατος µπορεί να είναι περιορισµένο. Σ' αυτές τις περιπτώσεις και για καθαρά εκπαιδευτικούς λόγους διευρύνεται το αντικείµενο µελέτης και σχεδιασµού. Oι οµάδες εργασίας απαρτίζονται από τρία µέλη, τα οποία είναι ελεύθερα να κατανείµουν µεταξύ τους τις διάφορες επιµέρους δραστηριότητες. Oφείλουν όµως και τα τρία µέλη να είναι απόλυτα ενηµερωµένα για οποιοδήποτε µέρος της µελέτης τους. Για την εκπόνηση της A Φάσης της µελέτης διατίθεται σήµερα το ισοδύναµο ενός εκπαιδευτικού εξαµήνου, δηλαδή τρεις περίπου µήνες. H κάθε οµάδα είναι υποχρεωµένη να καταθέσει σχετική, επαρκώς τεκµηριωµένη έκθεση, απ' την οποία κρίνεται αν θα συνεχίσει για την επόµενη φάση. Για τη Φάση B της µελέτης διατίθεται περίπου διπλάσιος χρόνος. Στο τέλος κατατίθεται η µελέτη, η οποία αξιολογείται για την τεχνική αρτιότητά της και την ποιότητα της παρουσίασης. Παράλληλα γίνεται προφορική εξέταση των µελών της οµάδας απ' τους επιβλέποντες, ώστε να ολοκληρωθεί η εκτίµηση της ατοµικής επίδοσης. Περιεχόµενο Tυπικών Mελετών H διατύπωση του αρχικού αιτήµατος για ένα πιθανό εγχείρηµα είναι ως συνήθως ασαφής. Παραδείγµατος χάριν, "ζητείται να διερευνηθεί κατά πόσον είναι οικονοµικά ελκυστική η δηµιουργία στην Eλλάδα µιας σύγχρονης ελαιουργικής βιοµηχανίας µε καθετοποίηση (δηλαδή παραγωγή ελαίων και υδρογονωµένων προϊόντων), πλήρη αξιοποίηση του φυσικού προϊόντος (ελαίου, πυρηνελαίου και στερεού υπολείµµατος), και αποφυγή οποιασδήποτε περιβαλλοντικής επίπτωσης (µε κατάλληλη επεξεργασία και διαχείριση των λυµάτων). Ως πρώτη ύλη για τη µονάδα αυτή θεωρείται ο ελαιόκαρπος". Tο παραπάνω αίτηµα, εκ πρώτης όψεως, δεν φαίνεται να είναι ρεαλιστικό δεδοµένου ότι η έκθλιψη του ελαιοκάρπου (στα ελαιοτριβεία) είναι σήµερα στην Eλλάδα πλήρως αποσυνδεδεµένη απ τις µονάδες εξευγενισµού ή/και υδρογόνωσης

ελαίων. Bέβαια η πρακτική αυτή οδηγεί σε πολλές περιπτώσεις σε περιβαλλοντικά απαράδεκτες καταστάσεις, ειδικά καθόσον αφορά τα ιδιαίτερα βεβαρηµένα απόβλητα των ελαιοτριβείων. Φάση A της µελέτης Tο µέρος αυτό της µελέτης αποσκοπεί στη διαµόρφωση βάσης σχεδιασµού, δηλαδή στη συλλογή οικονοµικών, εµπορικών και τεχνικών δεδοµένων καθώς και στην (καταρχήν) επιλογή δυναµικότητας µιας παραγωγικής µονάδας. Συγκεκριµένα τα αντικείµενα, τα οποία θα πρέπει να καλυφθούν, είναι τα ακόλουθα (όπου µε παρένθεση δίδονται τα αφορώντα ειδικά στη προαναφερθείσα µονάδα της ελαιουργικής βιοµηχανίας) : Έρευνα αγοράς για τελικά προϊόντα (έλαια και υδρογονωµένα έλαια). Πρώτη ύλη (διαθεσιµότητα και γεωγραφική κατανοµή). Tεχνικά δεδοµένα (ιδιότητες όλων των υλικών, δεδοµένα ισορροπίας, κινητικά δεδοµένα, κλπ). Oικονοµικά και εµπορικά δεδοµένα (τιµές πρώτης ύλης, προϊόντων, καταλυτών, άλλων υλικών, κόστος βοηθητικών παροχών, εργατικών, δεδοµένα για επενδύσεις σε άλλες όµοιες ή συναφείς µονάδες, κλπ). Eντοπισµός κατάλληλων διεργασιών (απόληψης ελαίου και πυρηνελαίου, υδρογόνωσης). Προκαταρκτική διαµόρφωση (σύνθεση) διαγράµµατος (ή διαγραµµάτων) ροής. Προκαταρκτική αξιολόγηση διαθέσιµων διαδικασιών. Kαθορισµός δυναµικότητας µιας παραγωγικής µονάδας. Προκαταρκτική (χονδρική) οικονοµική αξιολόγηση. Iδιαίτερη έµφαση δίνεται στη φάση αυτή στην εξάσκηση των φοιτητών πάνω στην ανάκτηση δεδοµένων µε όλα τα διαθέσιµα µέσα. Σ αυτά περιλαµβάνονται οι ηλεκτρονικές τράπεζες δεδοµένων, αλλά και τα συµβατικά µέσα όπως οι βιβλιοθήκες (για περιοδικά, βιβλία και εγκυκλοπαίδειες). Oι φοιτητές ενηµερώνονται για διαθέσιµες πηγές δεδοµένων στατιστικής φύσεως καθώς και πληροφοριών για συναφείς επενδύσεις. H απαιτούµενη προκαταρκτική οικονοµική αξιολόγηση προϋποθέτει, κατά τα γνωστά, εκτίµηση ισοζυγίων µάζας και ενέργειας, δυναµικότητας και κόστους κυρίων συσκευών (κατά το δυνατόν), και οπωσδήποτε της πάγιας επένδυσης και του κόστους παραγωγής. H αναγκαιότητα για µια τεχνικά άρτια και σωστά διαρθρωµένη και διατυπωµένη τεχνική έκθεση τονίζεται από το πρώτο αυτό στάδιο. Φάση B της µελέτης Στη φάση αυτή επιδιώκεται ένας βαθµός πληρότητας της µελέτης ισοδύναµος ή και υψηλότερος εκείνου µιας τυπικής "µελέτης πραγµατοποιήσιµου" (feasibility design study). Σε ορισµένα µάλιστα σηµεία, όπως θα επεξηγηθεί παρακάτω, οι απαιτήσεις είναι σαφώς µεγαλύτερες. Oι προδιαγραφές της (φοιτητικής) µελέτης διαµορφώνονται από συνδυασµό πραγµατικών συνθηκών αλλά και εκπαιδευτικών στόχων. Στην περίπτωση της ελαιουργικής βιοµηχανίας, καθορίσθηκε για κάθε οµάδα η δυναµικότητα σε ελαιόκαρπο, καθώς επίσης και µία συµπληρωµατική δυναµικότητα σπορέλαιων για υδρογόνωση, για να αποκτήσει µεγαλύτερο ενδιαφέρον η µελέτη της διεργασίας αυτής. Στη µελέτη της Φάσης B επιδιώκεται η κατά το δυνατόν ολοκληρωµένη κατάστρωση του σχεδιαστικού προβλή- µατος µε σκοπό την επιλογή βέλτιστης λύσης. Oι οµάδες ενθαρρύνονται να καθορίσουν σχεδιαστικές µεταβλητές και να βελτιστοποιήσουν τουλάχιστον ορισµένες διεργασίες, ανάλογα µε το υπό µελέτη διάγραµµα ροής. Yπολογιστικά πακέτα ή προσοµοιωτές όπως το ASPEN µπορεί να χρησιµοποιηθούν κατά περίπτωση, αλλά όχι υποχρεωτικά. Iδιαίτερη µέριµνα λαµβάνεται ώστε το καθαυτό σχεδιαστικό πρόβληµα να περιλαµβάνει φυσικές διεργασίες, χηµικές διεργασίες και κατά το δυνατόν εξοικονόµηση ενέργειας, ώστε να διευκολύνεται η εµπέδωση σχετικών γνώσεων. Oι περιβαλλοντικοί περιορισµοί (όπως είναι µεθοδολογικά σωστό) επιδιώκεται να είναι ουσιαστικό µέρος του σχεδιαστικού προβλήµατος, και όχι απλές προδιαγραφές ρευµάτων εξόδου που πρέπει να ικανοποιηθούν εκ των υστέρων. H γενική προσέγγιση στο σχεδιαστικό πρόβληµα είναι να µεγιστοποιηθεί η κατανόηση απ' τους εκπαιδευόµενους όλων των παραγόντων που συµβάλλουν σ' ένα αξιόπιστο σχεδιαστικό αποτέλεσµα, κι όχι η µηχανιστική παραγωγή αριθµητικών αποτελεσµάτων. Γι αυτό, και εκτός απ' τις ορθές υπολογιστικές µεθόδους των επιµέρους διεργασιών, τονίζεται η αναγκαιότητα για σωστές εκτιµήσεις φυσικο-χηµικών και άλλων δεδοµένων, για αξιόπιστες µεθόδους κοστολόγησης επιµέρους συσκευών και λοιπών µεγεθών και για ρεαλιστική διαµόρφωση οικονοµικών αντικειµενικών συναρτήσεων. Για λόγους πληρότητας της µελέτης απαιτούνται και τα ακόλουθα:

Aξιοποίηση των παραπροϊόντων. Στην περίπτωση του παραδείγµατος, ο ελαιοπυρήνας και τα στερεά υπολείµµατα απ' την έκθλιψη µπορούν να αξιοποιηθούν µε εκχύλιση για απόληψη πυρηνελαίου και στη συνέχεια µε καύση για εξοικονόµηση ενέργειας. Mελέτη βοηθητικών παροχών. Προσδιορίζονται οι ανάγκες στα κύρια είδη βοηθητικών παροχών και διαµορφώνονται κατάλληλες προδιαγραφές για προµήθεια ή κοστολόγηση των σχετικών υποσυστηµάτων, όπως η µονάδα παραγωγής ατµού και το κύκλωµα νερού ψύξης. Mελέτη διαχείρισης αποβλήτων. Στην περίπτωση ελαιουργικής βιοµηχανίας απαιτείται ειδική µελέτη της εγκατάστασης καθαρισµού λυµάτων ("κατσίγαρος") τα οποία δηµιουργούν ιδιαίτερες δυσχέρειες. Mελετάται επίσης η δυνατότητα ανακύκλωσης νερού διεργασίας, για εξοικονόµηση. Aποθήκευση πρώτων υλών και προϊόντων. Mελετάται ο αποθηκευτικός χώρος ανάλογα µε το είδος των υλικών και µε βάση έναν ελάχιστο δυνατό χρόνο αποθήκευσης. ιάταξη της µονάδας στο χώρο (plant layout) αντιµετωπίζεται σε συνδυασµό µε πιθανά προβλήµατα ασφάλειας. Συστήµατα µέτρησης και ρύθµισης. Zητείται να προταθούν τέτοια συστήµατα για τις κύριες συσκευές της διαδικασίας. H µελέτη ολοκληρώνεται µε πλήρη οικονοµική αξιολόγηση, κατά τα γνωστά, περιλαµβανοµένων των εκτιµήσεων της πάγιας επένδυσης, του κόστους παραγωγής και διαφόρων οικονοµικών κριτηρίων. Iδιαίτερη έµφαση δίδεται στην ορθή παρουσίαση της τελικής µελέτης, τόσο ως προς την τεχνική αρτιότητά της όσο και ως προς την οργάνωση του υλικού. Eµπειρίες και Σχόλια O Πίνακας 1 δείχνει τα αντικείµενα που έχουν µελετηθεί σε επίπεδο σχετικά πλήρους τεχνικο-οικονοµικής µελέτης. Σηµειώνεται ότι κατά τα τελευταία 6-7 έτη ορίσθηκαν ως αντικείµενα µελέτης θέµατα που είχαν αµεσότερη σχέση µε την ελληνική πραγµατικότητα. ιαπιστώθηκε επί πλέον ότι γι αυτές τις περιπτώσεις το ενδιαφέρον των φοιτητών/µελετητών ήταν ζωηρότερο και η ανταπόκρισή τους γενικά καλλίτερη. O Πίνακας 1 δείχνει τον µεγάλο αριθµό των οµάδων που εκπονούν τη µελέτη και ο οποίος είναι σε αντιστοιχία µε τον αριθµό των εισαγοµένων στο Tµήµα Xηµικών Mηχανικών του A.Π.Θ. O αριθµός αυτός δηµιουργεί φυσικά ορισµένα προβλήµατα επίβλεψης και καθοδήγησης. Tο κυριότερο όµως πρόβληµα θεωρείται ότι προέρχεται απ' το κλίµα έλλειψης οργάνωσης το οποίο χαρακτηρίζει την ελληνική τριτοβάθµια εκπαίδευση. Συγκεκριµένα, η αδυναµία να καθιερωθούν προαπαιτούµενα µαθήµατα, επιτρέπει να αναλαµβάνουν την εκπόνηση της µελέτης φοιτητές οι οποίοι είναι ανεπαρκώς προετοιµασµένοι ακόµη και σε πολύ βασικά αντικείµενα (π.χ. φυσικές διεργασίες, σχεδιασµός αντιδραστήρων, χρήση H/Y, κλπ). Έτσι η συνθετική αυτή εκπαιδευτική προσπάθεια µένει αναξιοποίητη από ένα σηµαντικό αριθµό φοιτητών, ενώ δυσχεραίνεται και το έργο των επιβλεπόντων. Γενικά οι εµπειρίες των φοιτητών απ' την εκπόνηση των προαναφεροµένων µελετών είναι πολύ θετικές. Eκτός απ' τα οφέλη που συνοψίζονται σε εισαγωγικά µέρη αυτού του άρθρου, οι φοιτητές/µελετητές αποκτούν εµπιστοσύνη στον εαυτό τους, αντιµετωπίζοντας πραγµατικά και σύνθετα σχεδιαστικά προβλήµατα. Θετικές είναι επίσης και οι εντυπώσεις και οι γνώσεις που αποκοµίζουν από εκπαιδευτικές και λοιπές επισκέψεις που πραγµατοποιούνται σε βιοµηχανίες συναφείς µε το αντικείµενο της µελέτης, καθώς και οι επαφές τους µε ειδικούς απ' τη βιοµηχανία. Oι τελευταίοι καλούνται και επισκέπτονται το Πανεπιστήµιο για διαλέξεις και παρουσιάσεις πάνω στο θέµα της µελέτης. Συµπερασµατικά, η εκπόνηση τεχνικο-οικονοµικής µελέτης αποτελεί γενικά ένα απαραίτητο συµπλήρωµα στην εκπαίδευση του Xηµικού Mηχανικού, όπως άλλωστε έχει αναγνωρισθεί σχεδόν σ' όλα τα Tµήµατα διεθνώς. Eιδικά ο τρόπος εκπόνησης και η µεθοδολογία που ακολουθείται στο Tµήµα Xηµικών Mηχανικών A.Π.Θ. πιστεύεται ότι εξασφαλίζει τα προαναφερθέντα πολλαπλά οφέλη, τα οποία πρέπει επιπλέον να αξιολογηθούν µε βάση τα ελληνικά δεδοµένα. Συγκεκριµένα, ο τρόπος αυτός εκπόνησης (µε διάρκεια µεγαλύτερη µιας τυπικής µέσης διάρκειας ξένων πανεπιστηµίων τετραετούς εκπαίδευσης) διευκολύνεται, και ίσως επιβάλλεται, απ' τις πενταετείς σπουδές των Eλληνικών Tµηµάτων Mηχανικών. Oι σπουδές αυτές πρέπει να ενισχύουν (µεταξύ άλλων) τις συνθετικές ικανότητες των εκπαιδευοµένων µηχανικών, οι οποίες θεωρείται ότι είναι ιδιαίτερα χρήσιµες σε µία οικονοµία µε µικρής γενικά κλίµακας επιχειρηµατικές δραστηριότητες όπως η Eλληνική. Σηµειώνεται ότι φυσικά υπάρχουν αρκετά περιθώρια για βελτίωση του τρόπου εκπόνησης των µελετών. Tονίζεται όµως ότι πρωταρχικός παράγοντας για µεγιστοποίηση του οφέλους είναι η κατάλληλη προετοιµασία όλων των φοιτητών, πριν εµπλακούν στη µελέτη, πράγµα το οποίο δυσχεραίνεται απ' την εφαρµογή του παρόντος εκπαιδευτικού συστήµατος.

Πίνακας 1. Θέµατα τεχνικο-οικονοµικών µελετών Tµήµατος Xηµικών Mηχανικών, A.Π.Θ. α/α Tίτλος Θέµατος Aκαδ. έτος Aριθµός Oµάδων 1 Παραγωγή οξικού ανυδρίτη 1980-81 21 2 Παραγωγή µεθυλοχλωριδίου 1981-82 21 17 3 Eγκατάσταση καθαρισµού απόνερων βυρσοδεψείου 1982-83 19 19 4 Σχεδιασµός µονάδας παραγωγής αιθυλοχλωρίδου 1983-84 20 19 Παρεδόθησαν 5 Σχεδιασµός µονάδας µεθανώσεως για παραγωγή υποκατάστατου φυσικού αερίου (SNG) 1984-85 31 23 6 Σχεδιασµός µονάδας αποθείωσης φυσικού αερίου 1985-86 35 27 7 Σχεδιασµός εγκαταστάσεως παραγωγής µονοµερούς βινυλοχλωριδίου 1986-87 36 30 8 Σχεδιασµός µονάδας παραγωγής ακρυλικού οξέος σε υφιστάµενο πετροχηµικό συγκρότηµα 1987-88 27 16 9 Σχεδιασµός µονάδας παραγωγής θειικού οξέος 1988-89 50 38 10 Σχεδιασµός µονάδας παραγωγής υπεροξειδίου του υδρογόνου 1989-90 44 38 11 Σχεδιασµός µονάδας παραγωγής υδροθειώδους νατρίου 1990-91 30 29 12 Σχεδιασµός µονάδας πυρόλυσης βιοµάζας 1991-92 42 38 13 Σχεδιασµός µονάδας επεξεργασίας αστικών λυµάτων 1992-93 40 40 14 Σχεδιασµός µονάδας αφαλάτωσης θαλασσινού νερού 1993-94 37 34 15 Σχεδιασµός µονάδας παραγωγής χαρτιού και συναφών προϊόντων 1993-94 46 37 16 Σχεδιασµός µονάδας αναγέννησης λιπαντικών 1994-95 48 45 17 Σχεδιασµός καθετοποιηµένης ελαιουργικής βιοµηχανίας 1995-96 42 33 18 Σχεδιασµός µονάδας παραγωγής πολυπροπυλενίου 1996-97 51