Εκπαίδευση από Απόσταση Κ. Μουρλάς, Επίκ.. Καθηγητής Εργαστήριο Νέων Τεχνολογιών Τµήµα Επικοινωνίας και Μ.Μ.Ε.
Για την παρουσίαση αυτή έχει χρησιµοποιηθεί υλικό από: 1. το µάθηµα EPL 654: Learning Technologies and Open and Distance Learning ιδάσκων: ρ. Νικόλας Τσαπατσούλης, Πανεπιστήµιο Κύπρου, και 2. Από τη ιπλωµατική εργασία του µεταπτυχιακού φοιτητή Τσιάνου Νικόλαου, Τµήµα ΕΜΜΕ, Παν. Αθηνών
Μαθησιακά στυλ Έχοντας ως δεδοµένο τις διαφορές που διαπιστώνονται στην επεξεργασία της γνώσης ανάµεσα στα άτοµα, αντικείµενο της γνωστικής και εκπαιδευτικής ψυχολογίας αποτελούν τα µαθησιακά στυλ, ευρείες ταξινοµήσεις που προσδιορίζουν τους τρόπους µε τους οποίους προσεγγίζεται η πρόσληψη, η επεξεργασία και η ανάκληση της πληροφορίας από τους εκπαιδευόµενους.
ιάφορα Μαθησιακά Στύλ Εξάρτηση από το πεδίο- Ανεξαρτησία από το πεδίο Ανάκλαση- Παρόρµηση Σειριακό- Ολιστικό Σύγκλιση- Απόκλιση Ταυτόχρονο- ιαδοχικό Ολιστικό- Αναλυτικό Άκαµπτο- Ευέλικτο Ανάµεσα στις αναφερθείσες προσεγγίσεις, η διχοτόµηση του Witkin (field dependence- field independence) είναι η πλέον γνωστή και ευρέως χρησιµοποιούµενη γνωστική κατηγοριοποίηση του µαθησιακού στυλ
Εξάρτηση από το πεδίο- Ανεξαρτησία από το πεδίο Αυτοί που επιδεικνύουν υψηλές ακαδηµαϊκές επιδόσεις έχουν χαρακτηριστεί ως αναλυτικοί (ανεξάρτητοι από το πεδίο) ενώ όσοι επιδεικνύουν χαµηλές επιδόσεις ως σφαιρικοί (εξαρτώµενοι από το πεδίο). Κατά συνέπεια, διακρίνεται µια ποιοτική διαφοροποίηση ανάµεσα στους δύο πόλους της µάθησης, έστω κι αν κάτι τέτοιο δε έχει νοµοτελειακά αντίκτυπο στο επίπεδο της µάθησης- άτοµα που τείνουν προς αντίθετους πόλους µπορούν κάλλιστα να έχουν το ίδιο µαθησιακό δυναµικό. Η περίπτωση των εξαρτώµενων από το πεδίο είναι λιγότερο πολύπλοκη. Η επεξεργασία της πληροφορίας είναι περισσότερο παθητική, και η διαδικασία είναι αλυσιδωτή. Τείνουν να αποδέχονται την πληροφορία στη µορφή που τους παρέχεται και δεν την τροποποιούν, προτιµούν την αλληλεπίδραση και την κοινωνική επαφή µε τον εκπαιδευτή. Οι ανεξάρτητοι από το πεδίο διαθέτουν ατοµικό και πιο πολύπλοκο στυλ προσέγγισης της πληροφορίας µε αναδόµηση και έλεγχο υποθέσεων, ώστε να αντεπεξέλθουν σε αµφίσηµα και απαιτητικά ζητήµατα. Τείνουν προς την ατοµικιστική µάθηση και προτιµούν αφηρηµένα και µη διαπροσωπικά µαθήµατα.
Εξάρτηση από το πεδίο- Ανεξαρτησία από το πεδίο (συν) Κατά τον Witkin οι εξαρτώµενοι από το πεδίο έχουν πιο έντονο κοινωνικό προσανατολισµό επειδή κάνουν χρήση των εξωτερικά ανεπτυγµένων κοινωνικών πλαισίων εργασίας και αναζητούν εξωτερικές αναφορές για να επεξεργαστούν και να δοµήσουν την πληροφορία. Είναι πιο επιδέξιοι µε το ανθρωπιστικό εκπαιδευτικό υλικό, επηρεάζονται από τη γνώµη των άλλων και την αποδοχή ή απόρριψη των αυθεντιών. Βασίζονται λιγότερο στις δικές τους κρίσεις και δεν είναι τόσο ικανοί στο να οργανώσουν ατοµικές µαθησιακές δραστηριότητες και να διατηρήσουν τη δική τους κατεύθυνση. Οι ανεξάρτητοι, αντίθετα, αναπτύσσουν εσωτερικά σηµεία αναφοράς και αναδοµούν αν χρειαστεί τη γνώση τους, ενώ δε χρειάζονται εξωτερικές δοµές για να επεξεργαστούν τις εµπειρίες τους. Συνεπώς, έχουν πιο ατοµιστική συµπεριφορά, είναι πιο επιδέξιοι µε το αφηρηµένο υλικό και δεν επηρεάζονται από τη γνώµη των άλλων ή των αυθεντιών. Έχουν ξεκάθαρη ιδέα για τα πρότυπα και τις αξίες τους, καθορισµένη έννοια αυτονοµίας, είναι πιο λογικοί, οργανωµένοι και αναλυτικοί.
Εξάρτηση από το πεδίο- Ανεξαρτησία από το πεδίο (συν) Οι ανεξάρτητοι από το πεδίο: Εκτιµούν την ευελιξία στην επίλυση προβληµάτων. Θυµούνται τις λεπτοµέρειες. Μπορούν να αποµνηµονεύουν λίστες ορθογραφίας λέξεων. Κάνουν συνδέσεις λέξεων- ήχων. Μαθαίνουν κανόνες. Οι εξαρτώµενοι από το πεδίο: Είναι καλοί στο να συνοψίζουν και να συγκρίνουν. Θυµούνται τις έννοιες στο σύνολο τους µέσω τις οπτικοποίησης. Μπερδεύονται από λέξεις που µοιάζουν µεταξύ τους. Χρειάζονται οπτικά στοιχεία, χρώµατα στην απεικόνιση λέξεων και γραφικές αναπαραστάσεις. υσκολεύονται να διακρίνουν ιεραρχικά τη σηµασία των θεµάτων.
Τεστ Τα υποκείµενα που είναι τελείως εξαρτηµένα από το πεδίο εστιάζουν στο σχέδιο και δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν το απλό σχήµα. Τα ανεξάρτητα από το πεδίο υποκείµενα δεν παρασύρονται στο σύνολο της εικόνας, µπορούν να διακρίνουν το µερικό από το όλο και να ξεχωρίσουν το κρυµµένο σχήµα
Προσαρµοζόµενα Εκπαιδευτικά Λογισµικά Οσχεδιασµός εφαρµογών που προσφέρουν τη δυνατότητα προσαρµογής στους ανά περίσταση παράγοντες που επηρεάζουν τη µάθηση και σχετίζονται µε τις ιδιαίτερες απαιτήσεις του κάθε χρήστη αποτελεί σήµερα το κύριο ερευνητικό πεδίο στον τοµέα της ηλεκτρονικής εκπαίδευσης
Προσαρµοζόµενα Εκπαιδευτικά Λογισµικά (συν)
είδη συνδεσµολογιών σηµείο σε σηµείο, σηµείο σε κόµβο, κόµβος σε σηµείο, κόµβος σε κόµβο Τετ ρςρο οιςι σφσοφ ο π Φςφςφςεφ οςφ οφ πφοιπςφ ςπςπιο πςιοφςπφιοαπαιο παςιποισποπψ πψο πασφ παιοφ απφιο απφιοαπφιοα φπασ οφιξςφοπ π π φοπφ οςφιφξςιοφ ςπφοιαςφπα οιφα πιοφ απφ ιαςπφ απιοφ απφιοασ πασιοφ πασιοφ απφ απφ απφ παιοφ ασιοφξοπασιξφσιξφ σιφξιξπασξφσιοφξσοιφξασ πιφ σποιφξασοιπφξαιφ σιοφξασ πφιοα πιοφαποιπ Τετ ρςρο οιςι σφσοφ ο π Φςφςφςεφ οςφ οφ πφοιπςφ ςπςπιο πςι οφςπφιοαπαι ο παςιποισνγ γ ποπψ πψο πασφ παιοφ απφιο απφιοαπφιοα φπασ οφιξςφοπ π π φοπφ οςφιφξςιοφ ςπφοιαςφπα απφ ιαςπφ απιοφ απφιοασ πασιοφ πρ φ ασιοφ απφ απφ απφ παιοφ ασιοφξο Τετ ρςρο οιςι σφσοφ ο π Φςφςφςεφ οςφ οφ πφοιπςφ ςπςπιο πςιοφςπφιοαπαιο παςιποισποπψ πψο πασφ παιοφ απφιο απφιοαπφιοα φπασ οφιξςφοπ π π φοπφ οςφιφξςιοφεγε ςπφοιαςφπα οιφα πιοφ απφ ιαςπφ απιοφ απφιοασ πασιοφ πασιοφ απφ απφ απφ παιοφ δγ φβ ασιοφξοπασιξφσιξφ σιφξιξπασξφσιοφξσοιφξασ πιφ σποιφξασοιπφ ξαιφ σιοφξασ πφιοα πιοφαποιπ Τετ ρςρο οιςι σφσοφ ο π Φςφςφςεφ οςφ οφ πφοιπςφ ςπςπιο πςιοφςπφιοαπαιο παςιποισποπψ πψο πασφ παιοφ απφιο απφιοαπφιοα φπασ οφιξςφοπ π π φοπφ οςφιφξςιοφ ςπφοιαςφπα οιφα πιοφ απφ ιαςπφ απιοφ απφιοασ πασιοφ πασιοφ απφ απφ απφ παιοφ ασιοφξοπασιξφσιξφ σιφξιξπασξφσιοφξσοιφξασ πιφ σποιφξασοιπφξαιφ σιοφξασ πφιοα πιοφαποιπ Τετ ρςρο οιςι σφσοφ ο π Φςφςφςεφ οςφ οφ πφοιπςφ ςπςπιο πςιοφςπφιοαπαιο παςιποισποπψ πψο πασφ παιοφ απφιο απφιοαπφιοα φπασ οφιξςφοπ π π φοπφ οςφιφξςιοφ ςπφοιαςφπα οιφα πιοφ απφ ιαςπφ απιοφ απφιοασ πασιο ρεγ εργ φ πασιοφ απφ απφ απφ παιοφ ασιοφξοπασιξφσιξφ σιφξιξπασξφσιοφξσοιφξασ πιφ σποιφξασοιπφξαιφ σιοφξασ πφιοα πιοφαποιπ
Υπερκείµενο, Υπερµέσα,, Πολυµέσα
υπερκείµενα (hypertext) υπερµέσα (hypermedia), πολυµέσα (multimedia) εφαρµογή των πολυµέσων και των υπερµέσων σε πολλούς και διαφορετικούς χώρους θέσπιση µιας αντίστοιχης επιστηµονικής κοινότητας
Yπερκείµενα, Yπερµέσα και Mάθηση µια περιπλάνηση στους λαβύρινθους των ιδεών Vannevar Bush (1945), η ιδέα του υπερκειµένου (hypertext): σκοπός η βελτίωση των τρόπων πρόσβασης στην πληροφορία
Κύρια ιδέα αναγκαία η δηµιουργία ενός µέσου που θα επέτρεπε την αποθήκευση και τη χρησιµοποίηση των πληροφοριών ευνοώντας τη συνειρµική σκέψη memex (Memory Extender): θα επέτρεπε τη δηµιουργία προσεταιριστικών δεικτών (index associative), οι οποίοι και θα αποµνηµόνευαν τους συνδέσµους (links) ανάµεσα στα σηµασιολογικώς συνδεµένα µέρη ενός συνόλου
Πρώτες εφαρµογές υπερκειµένων εµπνευστής ο Theodor Holme Nelson (1965) η πρώτη συγκεκριµένη παραγωγή εµφανίστηκε στα µέσα της δεκαετίας του 60 την ίδια εποχή κάνει και την εµφάνισή του ο όρος υπερκείµενο (hypertext) σκοπός να περιγράψει µε αυτό τον τρόπο αρχεία κειµένου, οργανωµένα µε µη γραµµική, µη σειριακή µορφή
Ορολογία υπερκείµενα, υπερµέσα, πολυµέσα, αλληλεπιδραστικά πολυµέσα η έννοια του Yπερκειµένου: πλοήγηση στη «θάλασσα της γνώσης»
Κείµενα Υπερκείµενα Οµοιότητες και διαφορές κείµενο: γραµµική δοµή, λίγο ή πολύ ισχυρώς ιεραρχηµένη τα στοιχεία (περισσότερο ή λιγότερο αυτόνοµα) είναι συνδεµένα µε σχέσεις διάταξης υπερκείµενο: δοµή σε δίκτυο
Κόµβοι και σύνδεσµοι τα στοιχεία κειµένου αποτελούν κόµβους (nodes) συνδεµένους µε µη γραµµικές και ασθενώς ιεραρχηµένες σχέσεις κόµβος: ένα σύνολο δεδοµένων γύρω από ένα κοινό θέµα οι κόµβοι συνδέονται µεταξύ τους µε συνδέσµους (links)
Νέα αντίληψη για τη γραφή Το υπερκείµενο οδηγεί σε µια νέα οικονοµία της γλωσσικής, γραµµικής και ηχητικής γραφής, βασισµένης πάνω σε µια νέα σχέση ανάµεσα στη σκέψη και το χώρο, πάνω σε ένα άλλο σύστηµα επικοινωνίας (R. Laufer & D. Scavetta, 1992)
τεχνικό επίπεδο: ένα σύνολο κόµβων (nodes) συνδεµένων µε συνδέσµους (links) οι κόµβοι είναι λέξεις, σελίδες, εικόνες, γραφικά, ήχοι ή άλλα υπερκείµενα οι σύνδεσµοι είναι µέρος πληροφορίας που συνδέει δύο κόµβους ή δύο διαφορετικές πληροφορίες στον ίδιο κόµβο
είδη συνδεσµολογιών σηµείο σε σηµείο, σηµείο σε κόµβο, κόµβος σε σηµείο, κόµβος σε κόµβο Τετ ρςρο οιςι σφσοφ ο π Φςφςφςεφ οςφ οφ πφοιπςφ ςπςπιο πςιοφςπφιοαπαιο παςιποισποπψ πψο πασφ παιοφ απφιο απφιοαπφιοα φπασ οφιξςφοπ π π φοπφ οςφιφξςιοφ ςπφοιαςφπα οιφα πιοφ απφ ιαςπφ απιοφ απφιοασ πασιοφ πασιοφ απφ απφ απφ παιοφ ασιοφξοπασιξφσιξφ σιφξιξπασξφσιοφξσοιφξασ πιφ σποιφξασοιπφξαιφ σιοφξασ πφιοα πιοφαποιπ Τετ ρςρο οιςι σφσοφ ο π Φςφςφςεφ οςφ οφ πφοιπςφ ςπςπιο πςι οφςπφιοαπαι ο παςιποισνγ γ ποπψ πψο πασφ παιοφ απφιο απφιοαπφιοα φπασ οφιξςφοπ π π φοπφ οςφιφξςιοφ ςπφοιαςφπα απφ ιαςπφ απιοφ απφιοασ πασιοφ πρ φ ασιοφ απφ απφ απφ παιοφ ασιοφξο Τετ ρςρο οιςι σφσοφ ο π Φςφςφςεφ οςφ οφ πφοιπςφ ςπςπιο πςιοφςπφιοαπαιο παςιποισποπψ πψο πασφ παιοφ απφιο απφιοαπφιοα φπασ οφιξςφοπ π π φοπφ οςφιφξςιοφεγε ςπφοιαςφπα οιφα πιοφ απφ ιαςπφ απιοφ απφιοασ πασιοφ πασιοφ απφ απφ απφ παιοφ δγ φβ ασιοφξοπασιξφσιξφ σιφξιξπασξφσιοφξσοιφξασ πιφ σποιφξασοιπφ ξαιφ σιοφξασ πφιοα πιοφαποιπ Τετ ρςρο οιςι σφσοφ ο π Φςφςφςεφ οςφ οφ πφοιπςφ ςπςπιο πςιοφςπφιοαπαιο παςιποισποπψ πψο πασφ παιοφ απφιο απφιοαπφιοα φπασ οφιξςφοπ π π φοπφ οςφιφξςιοφ ςπφοιαςφπα οιφα πιοφ απφ ιαςπφ απιοφ απφιοασ πασιοφ πασιοφ απφ απφ απφ παιοφ ασιοφξοπασιξφσιξφ σιφξιξπασξφσιοφξσοιφξασ πιφ σποιφξασοιπφξαιφ σιοφξασ πφιοα πιοφαποιπ Τετ ρςρο οιςι σφσοφ ο π Φςφςφςεφ οςφ οφ πφοιπςφ ςπςπιο πςιοφςπφιοαπαιο παςιποισποπψ πψο πασφ παιοφ απφιο απφιοαπφιοα φπασ οφιξςφοπ π π φοπφ οςφιφξςιοφ ςπφοιαςφπα οιφα πιοφ απφ ιαςπφ απιοφ απφιοασ πασιο ρεγ εργ φ πασιοφ απφ απφ απφ παιοφ ασιοφξοπασιξφσιξφ σιφξιξπασξφσιοφξσοιφξασ πιφ σποιφξασοιπφξαιφ σιοφξασ πφιοα πιοφαποιπ
αρχιτεκτονική δοµή µηγραµµική, µη σειριακή ιάσπαρτο σύνολο πληροφοριών, χωρίς χωροταξική σύνδεση Αλληλουχία που στηρίζεται στην σηµασία
υπερκείµενο κείµενο κείµενο κείµενο κείµενο κείµενο κείµενο κείµενο κείµενο κείµενο
υπερµέσο κείµενο κείµενο εικόνα κείµενο ήχος video εικόνα animation κείµενο κείµενο ήχος video
σηµασιολογικός, εννοιολογικός προσανατολισµός του συστήµατος κείµενο µε µη γραµµική οργάνωση, που επιτρέπει στο χρήστη να ακολουθεί δρόµους ανάγνωσης που βασίζονται στους δικούς του συσχετιζόµενους συνδέσµους
πλοήγηση (navigation) ηκατεξοχήν πρακτική χρήσης ενός υπερκειµένου - ανάµεσα στις κορυφές (ή κόµβους) ενός γράφου καταστάσεων o χρήστης καλείται να εξερευνήσει, να ξεφυλλίσει (browsing), να πλοηγηθεί µέσα στις προτεινόµενες από το µέσο πληροφορίες από διάφορα σηµεία πρόσβασης µε ελεύθερη επιλογή του
πλεονεκτήµατα αυτής της προσέγγισης α) ευκολία χρησιµοποίησης και σύλληψης: ο χρήστης δεν χρειάζεται να µάθει µια γλώσσα αλληλεπίδρασης µε το σύστηµα, για να το χρησιµοποιήσει β) ελευθερία επιλογής: σε κάθε στάδιο πλοήγησης ο χρήστης πραγµατοποιεί την επιλογή του επόµενου κόµβου για εξερεύνηση
γ) αβέβαιοι σκοποί: η µεγαλύτερη ίσως καινοτοµία των υπερµέσων ως γνωστικά µέσα επιτρέπουν να µην έχει καλώς προσδιορισµένους σκοπούς, αλλά συναρτήσει των απαντήσεων του συστήµατος να προσεγγίζει προοδευτικά το πρόβληµά του
προβλήµατα αποπροσανατολισµός (desorientation) (γνωστικό αποτέλεσµα) γνωστική υπερφόρτωση (cognitive overload) σε µη γραµµική ανάγνωση, η γνωστική υπερφόρτωση πολλαπλασιάζεται (ταυτόχρονη επεξεργασία περιεχοµένου και σχέσεων ανάµεσα στα διάφορα περιεχόµενα)
ηυπερκειµενική µεταφορά πολυδιάστατος χώρος πληροφοριών το υπερκείµενο, ως νοητική τεχνολογία, παίρνει εκ νέου και µετασχηµατίζει τις προηγούµενες διεπιφάνειες (interfaces) γραφής ένα βιβλίο είναι προσβάσιµο τυχαία, παραµένει ωστόσο πάντα κλεισµένο στις τρεις φυσικές του διαστάσεις
αντίθετα στον ψηφιακό κόσµο η απόδοση µιας ιδέας ή η διαδροµή της σκέψης µπορεί να περιλαµβάνει ένα πολυδιάστατο δίκτυο από σηµεία που οδηγούν σε περαιτέρω επεξεργασία ή και σε διαφωνία που µπορούν να ληφθούν υπόψη ή να απορριφθούν από το χρήστη
υπερκείµενα, υπερµέσα, πολυµέσα και εκπαίδευση Τρεις διαστάσεις α) ποικιλία δυνατών δροµολογίων: δυνατότητα να εµβαθύνει σε σηµεία που επιθυµεί, να προχωρήσει γρηγορότερα στα επόµενα, να αποκτήσει πληροφορίες απαραίτητες για τη συνέχιση της πλοήγησης β) ελευθερία διαδροµής: δεν υποχρεώνεται από το σύστηµα να εξερευνήσει όλες τις διαδροµές αλλά µόνο αυτές που ο ίδιος κρίνει απαραίτητες γ) έλεγχος από το χρήστη: η διαδροµή ελέγχεται απόλυτα από το χρήστη του συστήµατος αποφασίζει ο ίδιος να προχωρήσει ή να γυρίσει πίσω ώστε να εξερευνήσει και άλλες διαδροµές που προηγουµένως είχε προσπεράσει, κατασκευάζει το δικό του παιδαγωγικό σενάριο, εξατοµικεύοντας τις µαθησιακές του διαδροµές
Παιδαγωγικές χρήσεις το υπερµέσο συνιστά ισχυρό εργαλείο για τις παιδαγωγικές καταστάσεις ο µαθητής - χρήστης ενός υπερµέσου µπορεί πολύ εύκολα και µε ιδιαίτερα φιλικό τρόπο να έχει πρόσβαση στην πληροφορία δυνατότητα να προσεγγίσει στοιχεία πληροφορίας για να τα συγκρίνει και να τα αναλύσει χρήση πολλαπλών τρόπων αναπαράστασης σε αντίθεση µε την παραδοσιακή εκπαίδευση που χαρακτηρίζεται από το λογοκεντρισµό και την έµφαση που προσδίδει στο γραπτό και τον προφορικό λόγο
Tέτοια συστήµατα επιτρέπουν στο µαθητή να συνδέει και να συσχετίζει πληροφορίες, να δηµιουργεί τις δικές του διαδροµές για την ανακάλυψη πληροφοριών, να εξάγει συµπεράσµατα και να παράγει γνώση
µορφές πλοήγησης σε µια εκπαιδευτική εφαρµογή α) ελεύθερη πλοήγηση σε µια βάση δεδοµένων που ισοδυναµεί µε το ξεφύλλισµα µιας εγκυκλοπαίδειας ή των αρχείων µιας βιβλιοθήκης β) δυνατότητες εµβάθυνσης που εξαρτώνται από τον τρόπο δηµιουργίας της βάσης δεδοµένων (διαφορετικά επίπεδα πρόσβασης στις πληροφορίες ξεκινώντας από το ίδιο σηµείο) και επιτρέπουν έτσι να προστεθεί µια παιδαγωγική διάσταση στο σύστηµα γ) προσθήκη ελέγχου των γνώσεων µέσω ενός συστήµατος τεστ που επιτρέπει στο µαθητευόµενο να ελέγχει τις δυνατότητές του και να καθορίζει ανάλογα µε τις επιδόσεις του τη διαδροµή που θα ακολουθήσει δ) βοήθεια στην πλοήγηση µέσω υποδείξεων τις οποίες ο χρήστης µπορεί να λάβει αν θέλει υπόψη του ε) πλοήγηση µε προσοµοίωση µέσω ενσωµατωµένων στο σύστηµα παιδαγωγικών σεναρίων ανάλογα µε την ακολουθούµενη διαδροµή
Το ψυχολογικό υπόβαθρο των υπερµέσων η αρχιτεκτονική των υπερµέσων έχει παρόµοια δοµή µε την ανθρώπινη µνήµη (κατά τη γνωστική ψυχολογία) η αναπαράσταση της γνώσης σε συστήµατα υπερµέσων βασίζεται σε σύγχρονες θεωρίες µάθησης και αναπαράστασης της γνώσης
Πλεονεκτήµατα ησυνδυασµένη οπτική και ακουστική παρουσίαση κάποιου θέµατος, παραµένει κατά ποσοστό 50% στην ανθρώπινη µνήµη σε αντίθεση µε τα ακούσµατα που κατακρατούνται σε ποσοστό 20% και τα αναγνώσµατα σε ποσοστό 10% περίπου [Πολίτης, 1994].
Εργαλεία σύνθεσης και παραγωγής τα υπερµέσα µπορούν να γίνουν αποτελεσµατικά εργαλεία για την ενίσχυση δραστηριοτήτων σύνθεσης και παραγωγής του µαθητευόµενου η δηµιουργία υπερµέσων αποτελεί µια δραστηριότητα η οποία επιτρέπει στο µαθητευόµενο να αποκτήσει περισσότερο σύνθετες και περίπλοκες δεξιότητες
Νέοι τρόποι µάθησης η µη γραµµική δοµή ενός συστήµατος υπερµέσων επιτρέπει να ευνοούνται τρόποι µάθησης λιγότερο παραδοσιακοί όπως: η µάθηση µέσω ανακάλυψης (discovery learning) η συσχέτιση εννοιών η συλλογική ανάπτυξη εφαρµογών και εργασιών (συνεργατική µάθηση, cooperative learning)
προώθηση της συνειρµικής σκέψης στο πλαίσιο της µη γραµµικής πλοήγησης, ο κόσµος των γνώσεων, καταυτό τον τρόπο διαµεσολαβηµένος, γίνεται πιο εύπλαστος και συνεπώς πολύ πιο εύκολος σε πρόσβαση δυνατότητα ανανέωσης της προσέγγισης των βιβλίων και γενικότερα των εποπτικών µέσων, καθώς και του περιεχοµένου τους, πρακτικά µέσα σε όλα τα µαθήµατα είναι δυνατόν να ανανεώσουν την αντίληψη για το σχολικό εγχειρίδιο του
Προσωπική οργάνωση της µάθησης δυνατότητα προσωπικής οργάνωσης της µάθησης µε ρυθµούς που καθορίζονται από τον εκπαιδευόµενο και όχι τον εκπαιδευτή οι δυνατότητες που προσφέρει η οργάνωση εκπαιδευτικού λογισµικού υπερµέσου είναι ανεξάρτητες του περιεχοµένου γιατί παρέχουν στον εκπαιδευτικό ιδιαίτερα ευέλικτους τρόπους οργάνωσης του µαθήµατος
Εκπαιδευτικά χαρακτηριστικά των υπερµέσων εναλλακτικός τρόπος διδασκαλίας θα αλλάξουν τον τρόπο που διαβάζουµε, γράφουµε και σκεπτόµαστε έξυπνα ηλεκτρονικά βιβλία αντικαθιστούν τις παραδοσιακές βιβλιοθήκες
Εκπαιδευτικές προεκτάσεις οι πολλοί τύποι µέσων (πολλαπλές εναλλακτικές αναπαραστάσεις ίδιας πληροφορίας), το µη γραµµικό περιβάλλον πλοήγησης (ατοµική γνωστική πορεία), η θέση του χρήστη ως παραγωγού (οργάνωση δικτύου σχέσεων ανάµεσα σε πληροφορίες)
Τρεις κατηγορίες εκπαιδευτικού λογισµικού υπερµέσων (Μικρόπουλος, 1997) συστήµατα υπερµέσων βασισµένων σε µελέτες περίπτωσης (case-based hypermedia systems). Μια περίπτωση είναι ένα παράδειγµα εφαρµογής από κάποιο γνωστικό αντικείµενο εξερευνητικά περιβάλλοντα υπερµέσων (exploratory hypermedia environments). Σ αυτά η οικοδόµηση της γνώσης βασίζεται στην προσωπική εµπειρία και δράση: η γνώση εµπεριέχεται στο πλαίσιο της κατάστασης που παρουσιάζεται στο µαθητή και η µάθηση περιλαµβάνει την κατασκευή προσωπικής γνώσης µε αλληλεπίδραση και εξερεύνηση, αλλά και συνεργασία συνεργατικά περιβάλλοντα υπερµέσων (cooperative hypermedia environments). Ο υπολογιστής είναι ένα µέσο για τη συνεργασία µεταξύ των µαθητών
ανοικτά ζητήµατα µορφές αλληλεπιδραστικότητας, (συνδέονται µε την κατασκευή υπερµέσων) παιδαγωγικές πρακτικές (συνδέονται µε τον τρόπο χρήσης στα πλαίσια µάθησης) ρόλος στην πρόσκτηση και τη δόµηση των γνώσεων και ιδιαίτερα τη σχέση που υπάρχει ανάµεσα στην επιλεγµένη από το µαθητή διαδροµή µέσα σε ένα σύστηµα υπερµέσων και το βαθµό των προσκτηθέντων γνώσεων στο τέλος αυτής της διαδροµής
Το Μέλλον N. Negroponte (1995) διευθυντής του MediaLab (MIT): όταν όλα τα µέσα αποθήκευσης πληροφοριών (κείµενα, ήχοι, εικόνες, δεδοµένα, κλπ) ψηφιοποιηθούν και όλα τα µέσα µετάδοσης πληροφοριών (δίκτυα, τηλεπικοινωνίες, τηλεόραση και άλλες ο/α συσκευές) ολοκληρωθούν, το αποτέλεσµα θα είναι κάτι περισσότερο από το άθροισµά τους, θα συνιστά πλέον ένα Mεταµέσο