From Excavation To Presentation

1 ΕΠΑΛ Θήβας ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Τµήµα Α3 Σχ. Έτος 2013-14 A Τετράµηνο Αϖό την ανασκαφή στην ϖαρουσίαση The backstage project ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΗ ΟΜΑ Α Σκορδιώτη Ευφροσύνη - Ευθυµίου Νικόλαος - Χαρέµης Κωνσταντίνος. Έγκριση Υλοποίησης : ΒΛΓΚ9-81Α Θήβα, Μάιος 2014

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ιαδροµή ενός αρχαιολογικού ευρήµατος από τον εντοπισµό και την ανασκαφή του µέχρι την τελική παρουσίασή του στην προθήκη ενός µουσείου. ιερεύνηση των γνωστικών αντικειµένων που εµπλέκονται στα διάφορα στάδια της διαδικασίας και σύνδεση µε τα γνωστικά αντικείµενα που διδάσκονται οι µαθητές στο ΕΠΑΛ. ΣΤΟΧΟΙ H Εκµάθηση Λογισµικού Παρουσιάσεων. H χρήση διαδικτυακής πλατφόρµας συνεργασίας. Απόκτηση δεξιοτήτων στην Αγγλική Γλώσσα. Τεχνική της συνέντευξης για άντληση πληροφοριών από ειδικούς. Γνώση της Τοπικής Ιστορίας και του Πολιτισµού. Εργασία σε Οµάδες ΜΕΣΑ Βιβλιοθήκη - ιαδίκτυο Συνέντευξη - Επισκέψεις σε Μουσείο και Χώρους Ανασκαφών. Οµάδες Μαθητών : Οµάδα /Αντικείµενο The Conservator Συντήρηση Αρχαιοτήτων Hercules Αρχαιολογία Bobο-mastores Ανασκαφή-Μουσείο The Art Geeks Όνοµα Επώνυµο Σάντρου Ιουλία - Παπαχρήστου Νικολέτα Ναµπίλ Σαµπάζ - Τουρκοχωρίτης Αθανάσιος Σκαρλαφούρης Ευάγγελος - Σκαρλαφούρης Σωτήρης Τσιώλης Κωνσταντίνος - Φράγγος Αναστάσιος Χαν Σεραφείµ (Μάκης) Σοιλέδη Ευαγγελία - Χασάπη Χρυσάνθη Λέντι Στέρικο - Σελµανάι Φλορένς Σουλεϊµάν Φλορένς - Ναµπίλ Σαµπέζ Σελ.1/17

Φωτογράφηση Anonymous Θήβα-Ιστορία Λέντι Tσέρικο - Σίκγχ Αρβιντέρ Τρενταφιλι Νίκο - Σόσι Εντριτ -Τσίτουρας Ηρακλής- Στεφανιώτης Χρήστος Ψούνης Σπύρος Εκπαιδευτικοί : Σκορδιώτη Έφη Ευθυµίου Νίκος Χαρέµης Κώστας Υποστήριξη Οµάδων -Ιστορία Αρχαιολογία - Μετάφραση Ηλεκτρονική Πλατφόρµα - Webdesign - Web collaboration - Υποστήριξη Οµάδων Υποστήριξη Οµάδων - Επικοινωνία µε Αρχές Σελ.2/17

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΛΗΨΗ...4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ...5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο : Η Επιστήµη της Αρχαιολογίας....5 Αρχαιολογία...5 Τα εργαλεία και τα σύνεργα...7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο : Συντήρηση και συντηρητής αρχαιοτήτων...7 Η επιστήµη της συντήρησης...7 Τα εργαλεία και τα σύνεργα...8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Ο : Ιστορικό υπόβαθρο της θήβας...9 Μυθολογία της θήβας...9 Ιστορία της Θήβας...10 A few words in english...13 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ...14 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΠΗΓΕΣ...16 Σελ.3/17

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η εργασία εκπονήθηκε στα πλαίσια του Προγράµµατος Πολιτιστικών ραστηριοτήτων «Από την Ανασκαφή ως την Παρουσίαση: Το παρασκήνιο From Excavation to Presentation :The Backstage». ηµιουργήθηκαν οµάδες οι οποίες µελέτησαν την διαδροµή ενός αρχαιολογικού ευρήµατος από τον εντοπισµό και την ανασκαφή του µέχρι την τελική παρουσίασή του στην προθήκη ενός µουσείου. Συνδέσαµε τα στάδια µε τα γνωστικά αντικείµενα που διδάσκονται οι µαθητές στο ΕΠΑΛ.(π.χ.Σχέδιο, Μηχανολογία,Φυσική,Πληροφορική,κλπ). Ως νέες δεξιότητες και γνώσεις στις οποίες στόχευε το πρόγραµµα είναι : H Εκµάθηση Λογισµικού Παρουσιάσεων, H χρήση διαδικτυακής πλατφόρµας συνεργασίας χρησιµοποιήθηκε τοpbworks.com συνεργασία Κοινοχρήστων. Απόκτηση δεξιοτήτων στην Αγγλική Γλώσσα. µε µετάφραση του υλικού από και σε Αγγλικά. Τεχνική της συνέντευξης για άντληση πληροφοριών από ειδικούς. Γνώση της Τοπικής Ιστορίας και του Πολιτισµού. Για το σκοπό αυτό προσεγγίσαµε και µελετήσαµε την ιστορία της Θήβας µέσα από τα αρχαιολογικά της ευρήµατα.. Σελ.4/17

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η Θήβα, πόλη της Βοιωτίας, είναι από τις αρχαιότερες στην Ελλάδα και έχει μεγάλη ιστορική και μυθολογική σημασία. Από τα αρχαϊκά κιόλας χρόνια η Θήβα και η ευρύτερη περιοχή της Βοιωτίας διαδραμάτιζαν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη και διαμόρφωση της ιστορίας. Ως Τρίτη ηγεμονική δύναμη η Θήβα συνέβαλε ση διαμόρφωση του αρχαίου ελληνικού πνεύματος και πολιτισμού. Τα ευρήματα, που έφεραν στο φως οι ανασκαφές των αρχαιολόγων σε διάφορες βοιωτικές πόλεις και τα οποία σώζονται στο μουσείο της Θήβας, φέρνουν στη μνήμη μας διάφορα γεγονότα και μορφές της μυθολογίας και της ιστορίας, των γραμμάτων και των τεχνών. Ο Ηρακλής, ο Κάδμος, η Ευρώπη, η Αντιγόνη, ο Οιδίποδας είναι μερικοί από τους πιο σημαντικούς χαρακτήρες και ήρωες των θηβαϊκών μύθων. Δεν θα μπορούσαμε να μην αναφέρουμε τους ποιητές Ησίοδο και Πίνδαρο οι οποίοι γεννήθηκαν και έζησαν στη Βοιωτία ενώ τα δημιουργήματα πολλών καλλιτεχνών όπως του Φειδία και του Πραξιτέλη στόλισαν πολλές βοιωτικές πόλεις και τα ιερά τους. Τέλος όσον αφορά στην πολιτική και ιστορική εξέλιξη της ιστορίας της Βοιωτίας πρωταγωνιστικό και καθοριστικό ρόλο έπαιξε ο μεγάλος στρατηγός της αρχαιότητας, Επαμεινώνδας και ο αρχηγός του διάσημου Ιερού Λόχου, Πελοπίδας. Μέσα από ένα πλήθος αρχαιολογικών ευρημάτων όπως επιτύμβιες στήλες, λάρνακες, βωμούς, λίθινα και μαρμάρινα αγάλματα και εδώλια, κοσμήματα, αντικείμενα καθημερινής χρήσης και επιγραφικές μαρτυρίες. Όλα αυτά μας πληροφορούν όχι μόνο για τις συνεχείς συγκρούσεις που είχαν να αντιμετωπίσουν οι περισσότερες βοιωτικές πόλεις στη διάρκεια της ελληνιστικής περιόδου που μεσολάβησε από την καταστροφή της Θήβας ως την υποταγή της στους Ρωμαίους αλλά και για τις οικονομικές, κοινωνίες και θεσμικές δυσκολίες καθώς και για τις συνήθειες, τα ήθη τα έθιμα και τη ζωή των ανθρώπων της κάθες περιόδου. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο : Η Επιστήµη της Αρχαιολογίας. Αρχαιολογία Η αρχαιολογία είναι η επιστήμη που μέσα από τις ανασκαφές μας μαθαίνει για τη ζωή και τα έθιμα των αρχαίων ανθρώπων αλλά και μας συνδέει με τα ιστορικά γεγονότα που έγιναν πολλά χρόνια πριν. Σελ.5/17

Για να ξεκινήσει μια ανασκαφή οι αρχαιολόγοι με τη βοήθεια και άλλων ειδικών όπως ιστορικών και φιλολόγων μελετούν την ιστορία της περιοχής και εντοπίζουν το σημείο που θα σκάψουν είτε από αντικείμενα που μπορεί να υπάρχουν στην επιφάνεια είτε από στοιχεία σε αρχαία ή ιστορικά κείμενα, μαρτυρίες ή παλιούς χάρτες. Στη συνέχεια περιφράζουν το χώρο με πασσάλους και σκοινί και αρχίζουν να σκάβουν σιγά σιγά.κάθε πέντε με δέκα εκατοστά αριθμούν τα στρώματα του εδάφους με τη βοήθεια της επιστήμης της στρωματογραφίας και τα μελετούν ώστε να εντοπίσουν σε ποια ιστορική περίοδο ανήκει το κοσκινίζουν ευρήματα κατηγορίες. κάθε στρώμα εδάφους. Έπειτα το κάθε στρώμα χώματος και τα τα χωρίζουν σε τέσσερις α)τέχνεργα, δηλαδή κινητά αντικείμενα που έχουν κατασκευαστεί και χρησιμοποιηθεί από τον άνθρωπο, β) κατασκευές όπως τάφοι, πηγάδια κ.ά. γ) κτίσματα όπως κατοικίες και ναοί δ) οικουργήματα, δηλαδή κατάλοιπα του φυσικού περιβάλλοντος όπως οστά ζώων και ανθρώπων, σπόροι, μεταλλεύματα κ.ά. Οποιοδήποτε εύρημα ο αρχαιολόγος, το καταγράφει με λεπτομέρειες στο ημερολόγιό του, το αναλύει και το κατατάσσει χρονολογικά. Επίσης συνεργάζεται με διάφορες άλλες ειδικότητες όπως του τοπογράφου, του σχεδιαστή και του αρχιτέκτονα. Σελ.6/17

Τα εργαλεία και τα σύνεργα Τα εργαλεία που χρησιμοποιεί κυρίως ένας αρχαιολόγος είναι τα παρακάτω: φτυάρι,αξίνα και σκαλιστήρι για το σκάψιμο μυστρί, πινέλα, βούρτσες για την αποκόλληση και τον καθαρισμό των ευρημάτων φωτογραφική μηχανή για την φωτογράφησή τους. σακουλάκια και καρτελάκια για την καταγραφή, την επεξήγηση και τη φύλαξη των ευρημάτων. Όταν ολοκληρωθεί η διαδικασία της ανασκαφής όλα τα πράγματα μεταφέρονται στο εργαστήριο συντήρησης για να γίνει η συντήρησή τους. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο : Συντήρηση και συντηρητής αρχαιοτήτων Η επιστήµη της συντήρησης Η επιστήµη της συντήρησης βοηθάει στο να εµποδίσει ή να επιβραδύνει τη φυσική φθορά ενός αρχαιολογικού ευρήµατος από τη στιγµή που θα έρθει στο φως. Αυτό γίνεται είτε στο χώρο της ανασκαφής όταν πρόκειται για σταθερά και ακίνητα ευρήµατα είτε στο εργαστήριο συντήρησης όταν πρόκειται για κινητά ευρήµατα. και ο χρόνος που απαιτείται ποικίλει ανάλογα µε τη φθορά και το µέγεθος του κάθε ευρήµατος. Αρχικά ο συντηρητής χρησιµοποιεί Σελ.7/17

νυστέρι, πινέλα και βουρτσάκια για να καθαρίσει το αντικείµενο από τα χώµατα.στη συνέχεια το καθαρίζουν µε νερό και το στεγνώνουν σε εξωτερικό χώρο. Αν το αντικείµενο είναι σπασµένο ο συντηρητής ψάχνει και βρίσκει όσο το δυνατόν περισσότερα κοµµάτια για να συµπληρώσει το εύρηµα. Μετά από τη διαδικασία της διαλογής,αν το υλικό από το οποίο είναι φτιαγµένο το αντικείµενο δεν είναι σε καλή κατάσταση γίνεται στερέωση µε ειδικό στερεωτικό ενώ αν είναι το αντικείµενο είναι σπασµένο γίνεται συγκόλληση των κοµµατιών µε κόλλα. Όταν λείπουν κοµµάτια από το αντικείµενο, η κάλυψη των κενών γίνεται µε πηλό και ο πηλός αυτός βάφεται στο χρώµα του υπόλοιπου αντικειµένου. Τα εργαλεία και τα σύνεργα Τα εργαλεία που χρησιµοποιεί κυρίως ένας συντηρητής αρχαιοτήτων είναι τα παρακάτω: νυστέρι,πινέλα και βούρτσες για τον καθαρισµό. λαβίδες, κόλλα και χαρτοταινία για την συγκόλληση σπάτουλες για τη συµπλήρωση των κενών πινέλα και παλέτες για το χρωµατισµό των κοµµατιών από πηλό. Σελ.8/17

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Ο : Ιστορικό υπόβαθρο της θήβας Μυθολογία της θήβας Η ίδρυση της Θήβας περιγράφεται σε διάφορους μύθους της ελληνικής μυθολογίας. Ο επικρατέστερος, όμως, αποδίδει την ίδρυση της πόλης αυτής στον Κάδμο τον αδερφό της Ευρώπης. Σύμφωνα με αυτόν τον μύθο ο Δίας μεταμορφωμένος σε ταύρο έκλεψε την Ευρώπη και ο βασιλιάς Αγήνορας διέταξε τους γιους του να την βρουν και να την φέρουν πίσω. Ανάμεσα σε αυτούς ήταν και ο Κάδμος ο οποίος ζήτησε τη βοήθεια του μαντείου των Δελφών και της Πυθίας.Η εντολή που πήρε ήταν να σταματήσει να την αναζητά και να ακολουθήσει την πρώτη αγελάδα που θα συναντούσε. Σε όποιο σημείο θα σταματούσε η αγελάδα σε εκείνο το σημείο θα έπρεπε να χτίσει μια πόλη την Θήβα, η οποία θα είχε την εύνοια όλων των θεών. Έτσι και έγινε και για αυτό τον λόγο η Ακρόπολη της Θήβας αναφέρεται συχνά ως "Καδμεία". Οι απόγονοι του Κάδμου, οι Λαβδακίδες, ενέπνευσαν τους τραγικούς της αρχαιότητας ώστε να βασιστούν πάνω τους οι τραγωδίες του λεγόμενου "Θηβαϊκού Κύκλου". Ο Θηβαϊκός κύκλος αποτελείται από τέσσερα έπη που αφηγούνται ιστορίες σχετικά με την πόλη της Θήβας και ανάμεσά τους ξεχωρίζουν οι ιστορίες του "Οιδίποδα" και των "Επτά επί Θήβας". Σελ.9/17

Ιστορία της Θήβας Η Θήβα έχει πλούσια ιστορία η οποία χωρίζεται σε μεγάλες χρονικές περιόδους.σύμφωνα με τα αρχαιολογικά ευρήματα η πιο σημαντική περίοδος ήταν αυτή των αρχαϊκών χρόνων που η Θήβα διαδραμάτισε σημαντικό ιστορικό και πολιτικό ρόλο. Κατάφερε να αναδειχθεί σε ηγεμονική πόλη της Βοιωτίας και καθιέρωσε την ίδρυση του Κοινού των Βοιωτών, μια μορφή ομοσπονδίας διαφόρων Βοιωτικών πόλεων, μέσω του οποίου με δημοκρατικές διαδικασίες λαμβάνονταν αποφάσεις για το κοινό καλό. Η αντιπαλότητα, όμως, των Θηβαίων με τους Αθηναίους και τους Σπαρτιάτες για την ηγεμονία οδηγούσε συχνά αυτές τις πόλεις κράτη σε μάχες αναμεταξύ τους, πέρα από τον περσικό κίνδυνο που είχαν να αντιμετωπίσουν. Οι πιο χαρακτηριστικές από αυτές ήταν των Λεύκτρων, των Πλαταιών και της Μαντίνειας. Σε αυτά τα γεγονότα ξεχώρισαν δύο σπουδαίοι ηγέτες διαδραματίζοντας σημαντικό ρόλο στη θηβαϊκή ηγεμονία : ο Επαμεινώνδας,που εισήγαγε στην μάχη την τεχνική της λοξής φάλαγγας και ο Πελοπίδας, που ήταν ο ιδρυτής του Ιερού Λόχου. Το τέλος αυτής της εποχής καθώς και η πτώση της Θήβας και η αποδυνάμωση των υπολοίπων βοιωτικών πόλεων ήρθε με τη μάχη της Χαιρώνειας και τη συντριβή τους από τον Μακεδόνα Βασιλιά Φίλιππο. Όλο το χρονικό διάστημα της αρχαϊκής περιόδου, όπως μαρτυρούν τόσο κινητά ευρήματα που σώζονται στο μουσείο της Θήβας όσο και ακίνητα που βρίσκονται διάσπαρτα σε διάφορες βοιωτικές περιοχές, και η βοιωτική τέχνη συνεισέφερε στην καλλιτεχνική και πολιτιστική κληρονομιά της Ελλάδας μέσα από την άνθιση των τεχνών, για παράδειγμα της γλυπτικής, της κεραμικής, της ζωγραφικής, της μεταλλουργίας. Μεγάλη ήταν και η ποικιλία σε λογοτεχνικά είδη, συγγραφείς και καλλιτέχνες με προεξέχοντες τον Ησίοδο, τον ποιητή Πίνδαρο, τον Πραξιτέλη και τον Φειδία. Η σύγκριση των αρχαιολογικών ευρημάτων των ιστορικών περιόδων μετά τα αρχαϊκά χρόνια, με αυτά άλλων πόλεων μαρτυρούν ότι αρκετές πόλεις της Βοιωτίας μεταξύ των οποίων και η Θήβα δεν κατάφεραν να ανακάμψουν από την μεγάλη καταστροφή τους και μετά και να διαδραματίσουν πρωταγωνιστικό πάλι ρόλο στην εξέλιξη της Ιστορίας. Σελ.10/17

Φωτογραφικό Υλικό Μουσείο Θήβας Σελ.11/17

Σελ.12/17

A few words in english History of Thebes The most important period of the Theban history was the archaic period. In that period Thebes had the presidency of the Boeotian League, which meant that all the member cities were equal and they decided all together. However, the Thebans often fought with the Athenians and Spartans for the leadership of all the other cities. That s why they had many wars and battles. The most important battles were the Battle of Leuctra, Plataea and Mantinea. In these wars the Theban army was strong because it had two excellent leaders; Epaminondas who used the phalanx formation in battle and Pelopidas who was the leader of the Sacred Band of Thebes. Unfortunately, after their death, Thebes started losing its power slowly and in a battle in Chaeronea they lost from the Macedonians.After this, the Thebes was ruled by Philip the second of Macedon Mythology of Thebes According to the myth, Zeus abducted Cadmus sister. So, Cadmus went to Delphi to ask Pythea what to do. She told him to stop looking for his sister and to follow a cow. In the place where the cow would stop he would have to build a city, which gods will protect, and call it Thebes. Because of the myth of Cadmus, the Acropolis of Thebes was also called Cadmea. The descendants of Cadmus inspired the ancient writers such as Sophocles to write tragedies about them which are known as the Theban Cycle. The most famous are Oedipus and 7 Against Thebes. Σελ.13/17

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ To Πρόγραμμα είχε αποδοχή από τους μαθητές και ζητήθηκε από αυτούς να συνεχιστεί και στο επόμενο έτος. Εργάστηκαν σε ομάδες και ανταποκρίθηκαν στα χρονοδιαγράμματα. Όσον αφορά την επίτευξη των στόχων του προγράμματος η παιδαγωγική ομάδα εκτίμησε ότι επιτεθήκαν όπως σχεδιαστήκαν. Η εργασία αυτή συνέβαλε στο να συνειδητοποιήσουμε πόσο σύνθετες, χρονοβόρες και λεπτεπίλεπτες είναι οι εργασίες και τα στάδια που μεσολαβούν από τη στιγμή που θα εντοπιστεί ένα αρχαίο εύρημα προκειμένου να ανασκαφεί μέχρι να πάρει τη θέση του στη προθήκη του μουσείου. Επίσης, ήρθαμε σε επαφή με την μυθολογία και την ιστορία της πόλης μας και μέσα από αυτή τη μελέτη κατανοήσαμε γιατί είναι πολύ σημαντικά τα αρχαιολογικά ευρήματα, υλικά ή άυλα, και γιατί αποτελούν το συνεκτικό δεσμό με την ιστορία του τόπου μας. Η Συνεισφορά Εφορείας Αρχαιοτήτων της Θήβας και του Μουσείου ήταν πολύ σημαντική και αποτέλεσε συντελεστή επίτευξης των στόχων του Προγράμματος. Η συνεργασία αυτή δημιούργησε δίαυλο επικοινωνίας για μελλοντικές συνεργασίες. Σελ.14/17

Πλατφόρµα Συνεργασίας : Thivatechedu.pbworks.com Σελ.15/17

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΠΗΓΕΣ Δημοσιεύσεις:Αρχαιολογικές Μαρτυρίες, Ανακτήθηκε 24 /03/2014 από www.archive.gr Εxcavation, Ανακτήθηκε 26/03/2014 από www.wikipedia.org Ανασκαφές στην Ομηρική Γραία, Ανακτήθηκε 3/4/2014 από http://extras.ha.uth.gr/ Πώς γίνεται μια ανασκαφή;, Ανακτήθηκε 5/4/2014 από http://www.yppo.gr/ Τζιγκουνάκη Αναστασία, Το ημερολόγιο ενός αρχαιολόγου, Ανακτήθηκε 3/4/2014 από http://www.scribd.com Tools used by Archaeologists, Ανακτήθηκε 25/03/2014 από http://www.histarch.illinois.edu/np/tools.html E. Πουλάκη Παντερμαλή - Μ. Μπέσιος - Μ. Παπαθανασίου - Β. Κυπριανού, ΚΖ Ε.Π.Κ.Α. : Το τμήμα Συντήρησης, Ανακτήθηκε 28/03/2014 από http://www.kz-epka.gr/ Conservation and restoration of ceramic objects, Ανακτήθηκε 29/03/2014 από http://en.wikipedia.org/wiki/conservation_and_restoration_of_ceramic_objects Roger Krokey, Ceramic Restoration, Ανακτήθηκε 30/03/2014 από http://www.restoringceramics.com Θήβα, Ανακτήθηκε 5/04/2014 από http://el.wikipedia.org Αρχαία Θήβα, Ανακτήθηκε 6/04/2014 από http://el.wikipedia.org/wiki Πορεία Τείχους Καδμείας, Ανακτήθηκε 30/03/2014 από http://www.thiva.gr/portal/page/portal/dimosthivas/history/kadmos Σελ.16/17