ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧ. ΜΕΤΑΛΛΕΙΩΝ - ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΗΣ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΩΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΚΟΖΑΝΗΣ ΤΟΜΟΣ Γ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ Α.Ε.Β.Α.Λ. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ Κ. ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ ΑΘΗΝΑ ΙΟΥΛΙΟΣ 2002
EXTENSIVE ABSTRACT 1
Ακολούθως παρατίθενται τα κύρια συμπεράσματα από τη διερεύνηση των δυνατοτήτων αξιοποίησης των εγκαταστάσεων της ΑΕΒΑΛ. Επισημαίνεται ότι η εκτενής περίληψη έχει ως στόχο την παρουσίαση των γενικών κατευθύνσεων του Έργου. Δεν συμπεριλαμβάνει κρίσιμα σημεία για ορισμένα επιμέρους ζητήματα, η κατανόηση των οποίων είναι απαραίτητη για τη διαμόρφωση μιας ολοκληρωμένης εικόνας των συμπερασμάτων του Ερευνητικού Προγράμματος. Για το λόγο αυτό είναι σκόπιμη η μελέτη όλων των στοιχείων της ανάλυσης, όπως δίνονται στις αντίστοιχες ενότητες και στα παραρτήματα του παρόντος τόμου. In the following paragraphs the main conclusions from the investigation of the possible exploitation of ΑΕΒΑΛ installations are quoted. It is pointed out that in the extensive abstract the general directions of the Project are presented. Critical points for specific issues, which comprehension is essential for the extraction of integrated conclusions for the Research Project, are not included. For this reason, the study of the total data is essential, as it is presented in the corresponding chapters and in the annexes of the present volume. Αντικείμενο του Έργου Objective of the Project Το παρόν Έργο αφορά στη διερεύνηση των δυνατοτήτων αξιοποίησης των εγκαταστάσεων της ΑΕΒΑΛ, κυρίως στην κατεύθυνση της ίδρυσης στον χώρο αυτό ενός Τεχνολογικού και Πολιτιστικού Πάρκου και αποτελεί τμήμα του Ερευνητικού Προγράμματος: «Διερεύνηση των δυνατοτήτων αντιμετώπισης παραγωγικών προβλημάτων του Νομού Κοζάνης» που ανετέθη στο Εργαστήριο Μεταλλευτικής Τεχνολογίας και Περιβαλλοντικής Μεταλλευτικής του Ε.Μ.Π.. The present project concerns in the study of the possible exploitation of ΑΕΒΑΛ installations, mainly in the foundation in this area a Technological and Cultural Park, and it is part of the Research Project: Research of the possible confrontation of productive problems in Kozani Prefecture that was assigned in the Lab. of Mining and Environmental Technology of NTUA. 2
Τεχνολογικά Πάρκα / Τεχνοπόλεις Technological Parks Ορισμοί Το Τεχνολογικό Πάρκο είναι ένας οργανισμός, κύρια επιδίωξή του οποίου είναι η αύξηση της ευημερίας της τοπικής κοινωνίας μέσα από την προαγωγή της καινοτομικής κουλτούρας και της ανταγωνιστικότητας των σχετιζόμενων με αυτό επιχειρήσεων, εκπαιδευτικών ινστιτούτων και ερευνητικών κέντρων. The Technological Park is an organisation, main objective of which is the increase of prosperity of local society through the promotion of innovative culture and competitiveness related with that of enterprises, educational institutes and inquiring [ketron]. Οι αιτίες γένεσης των Τεχνολογικών Πάρκων Η ίδρυση και λειτουργία ενός Τεχνολογικού Πάρκου αποσκοπεί, επίσης, στη στήριξη της απασχόλησης, στην ενίσχυση πρωτοεμφανιζόμενων επιχειρήσεων, καθώς και στην ενθάρρυνση της τεχνολογικής καινοτομίας. Οφείλει, επιπλέον, να δημιουργεί κίνητρα για προσέλκυση εσωτερικών επενδύσεων και να συσχετίζει αποφασιστικά τη μεταφορά τεχνολογίας με την επιχειρηματική ανάπτυξη. Τέλος, ένα οργανωμένο και ολοκληρωμένο Τεχνολογικό Πάρκο πρέπει να παρέχει υπηρεσίες διοίκησης, εκπαίδευσης, αναψυχής καθώς και κοινωνικές / πολιτιστικές δυνατότητες σε υψηλής ποιότητας χώρους. The foundation and operation of Technological Park aim, also, in the support of employment, in the aid of first-time appearance enterprises, as well as in the encouragement of technological innovation. It owes, moreover, to create motives for attracting of internal investments and to connect decisively the transfer of technology with the enterprising growth. Finally, 3
a organised and completed Technological Park should provide services of administration, education, recreation as well as social/cultural possibilities in high quality spaces. Η Διεθνής Εμπειρία Τα πρώτα Τεχνολογικά Πάρκα εμφανίστηκαν στις Η.Π.Α. στη δεκαετία του 1950. Η έντονη ανάγκη για τη δημιουργία Τεχνολογικών Πάρκων γεννήθηκε ταυτόχρονα με την παρακμή της παραδοσιακής βιομηχανίας στην Ευρώπη, στις αρχές της δεκαετίας του 1970. Η ύφεση και μείωση της παραγωγικότητας του βιομηχανικού κλάδου οδήγησε σε σοβαρή κρίση περιοχές στις οποίες αναπτύχθηκε βαριά βιομηχανία, με άμεσο αποτέλεσμα την ραγδαία αύξηση της ανεργίας. Ήταν, λοιπόν, κοινωνική απαίτηση η στροφή σε νέες στρατηγικές ανάπτυξης, διαφορετικές από τη μαζική παραγωγή προϊόντων και τη μη ειδίκευση της εργασίας. Στο πλαίσιο αυτό, δόθηκε έμφαση στη σύνδεση της έρευνας με την παραγωγή, στην τοπική διαφοροποίηση της ανάπτυξης αλλά και στην εξειδίκευση της εργασίας παράλληλα με την εργασιακή υπευθυνότητα. Στο συγκεκριμένο αναπτυξιακό περιβάλλον, γεννάται ένας νέος τύπος επιχείρησης που παράγει υψηλή τεχνολογία, παρουσιάζει αναβαθμισμένη παραγωγική ικανότητα και ανταγωνιστικότητα και καλύπτει οριακές αγορές παραδοσιακών και νέων βιομηχανικών κλάδων (μικροηλεκτρονική, βιοτεχνολογία, υπηρεσίες εξειδικευμένων συμβούλων). Την πειραματική λειτουργία των πρώτων Πάρκων, διαδέχεται μία έντονη αναπτυξιακή δραστηριότητα με την ίδρυση δεκάδων Τεχνολογικών Πάρκων σε ολόκληρη την Ευρώπη και τον προγραμματισμό της δημιουργίας πολλών επιπλέον. Οι δημιουργικές παρεμβάσεις των Ευρωπαϊκών πανεπιστημίων αλλά και η σημαντική στήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης συνέβαλλαν τα μέγιστα προς την κατεύθυνση αυτή. Αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο, η ιδέα του Τεχνολογικού Πάρκου καλλιεργείται και εξελίσσεται συνεχώς. Σήμερα λειτουργούν 4
περισσότερα από 240 Πάρκα παγκοσμίως, τα οποία και απασχολούν περισσότερους από 150.000 εργαζόμενους. The first Technological Parks were presented in the USA in the decade 1950. The intense need for the creation of Technological Parks been born simultaneously with the decline of traditional industry in Europe, in the early 1970s. The recession and reduction of productivity of industrial branch led to serious crisis regions in which was developed heavy industry, with direct result the rapid increase of unemployment. It was, therefore, social requirement the turn in new strategies of growth, different from the mass production of products and the not specialisation of work. In this frame, was given accent in the connection of research with the production, in the local differentiation of growth but also in the specialisation of work in step with the labour responsibility. In the particular developmental environment, is born a new type of enterprise that produces high technology, presents upgraded productive faculty and competitiveness and covers marginal markets traditional and new industrial branch (microelectronics, biotechnology, services of specialised advisers). The experimental operation of first Parks, it succeeds a intense developmental activity with the foundation of tens of Technological Parks in entire Europe and the planning of creation of many moreover. The creative interventions of European universities but also the important support of European Union contributed biggest to this direction. But in world level, the idea of Technological Park is cultivated and develops also continuously. Today they function more from 240 Parks worldwide, which occupy also more from 150.000 workers. Το πρόγραμμα ανάπτυξης και λειτουργίας Τεχνολογικών Πάρκων στην Ελλάδα ξεκινά στα τέλη της δεκαετίας του 80. 5
Η Ελληνική Εμπειρία Στις αρχές της επόμενης δεκαετίας, 4 Τεχνολογικά Πάρκα βρίσκονται σε λειτουργία στην Πάτρα, την Αθήνα, την Θεσσαλονίκη και το Ηράκλειο Κρήτης. Σύντομα έρχεται να προστεθεί σε αυτά και το Τεχνολογικό Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου. Όλα τα παραπάνω έργα χρηματοδοτούνται από πόρους του Β Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης αλλά και τον κρατικό προϋπολογισμό. Επιπλέον, αναδεικνύεται από διάφορες εργασίες ότι αστικά κέντρα που φιλοξενούν Πανεπιστημιακά Ιδρύματα, όπως ο Βόλος, η Λάρισα, η Κοζάνη, τα Γιάννενα, η Μυτιλήνη κ.ά. παρουσιάζουν προοπτικές δημιουργίας αντίστοιχων έργων. Τα Τεχνολογικά Πάρκα που λειτουργούν σήμερα στην Ελλάδα στεγάζουν από 7 ως και 25 ερευνητικούς και επιχειρηματικούς φορείς που δραστηριοποιούνται σε τομείς τεχνολογικής αιχμής όπως η Βιοτεχνολογία, η Περιβαλλοντική Τεχνολογία, η Μικροηλεκτρονική, οι Τηλεπικοινωνίες και η Επιστήμη των Υλικών. Η έκτασή τους ποικίλει από τα 320 m 2 του Τεχνολογικού Πάρκου (Κέντρου Καινοτομίας) Αττικής ως τα 25.000 m 2 του Τεχνολογικού Πάρκου Θεσσαλονίκης.. The program of growth and operation of Technological Parks in Greece begins in the dues of decade the '80. In the beginning of next decade, 4 Technological Parks are found in use in Patras, Athens, Thessalonica and Heraklion Crete. At an early date it comes is added in them and the Technological Cultural Park Lavrion. The all [parapano] work is financed by resources of [B]' of Community Frame of Support but also the government owned budget. Moreover, it is elected by various work that urban centres that entertain Academic Institutions, as Volos, Larissa, Kozani, [Giannena], Mitilini etc. they present prospects of creation of corresponding work. The technological Parks that function today in Greece accomodate from 7 up to 25 inquiring and enterprising 6
institutions that are activated in sectors of technological peak as the Biotechnology, the Environmental Technology, the Microelectronics, the Telecommunications and the Science of Materials. Their extent varies from the 320 m2 of Technological Park of (Centre of Innovation) Attica until the 25.000 m2 of Technological Park Thessalonica. Το Τ.Π.Π.Λ. Ειδικό ενδιαφέρον για την περίπτωση της ΑΕΒΑΛ παρουσιάζει το παράδειγμα του Τεχνολογικού Πολιτιστικού Πάρκου Λαυρίου (Τ.Π.Π.Λ.), στο οποίο η παρούσα Ερευνητική Ομάδα είχε αποφασιστική συμμετοχή στην σύλληψη, οργάνωση και διαχείρισή του. Το Τ.Π.Π.Λ. ιδρύθηκε το 1995 στις εγκαταστάσεις της παλιάς Γαλλικής Εταιρείας Μεταλλείων Λαυρίου (Γ.Ε.Μ.Λ.), σε μια περιοχή έντονης βιομηχανικής δραστηριότητας, η παύση της οποίας οδήγησε τον χώρο στην εγκατάλειψη και τον τοπικό πληθυσμό στην ανεργία. Σήμερα το Τ.Π.Π.Λ αποτελεί ένα ζωντανό οργανισμό με σημαντικές προοπτικές ανάπτυξης. Εντός του Πάρκου βρίσκονται εγκατεστημένες 15 Εταιρείες υψηλής τεχνολογίας, καθώς και 3 ερευνητικά εργαστήρια του Ε.Μ.Π. Επιπλέον, η διαχειρίστρια του Πάρκου, Εταιρεία Αξιοποίησης και Διαχείρισης Περιουσίας του Ε.Μ.Π., απασχολεί 43 εργαζόμενους, ενώ στις εγκατεστημένες επιχειρήσεις απασχολούνται 224 άνθρωποι. Οι επιχειρήσεις αυτές, μαζί με άλλες που αναμένεται να εγκατασταθούν άμεσα στο Πάρκο, πραγματοποιούν επενδύσεις της τάξης των 20.000.000 Ευρώ (περισσότερα από 7 δισ. δρχ). Τέλος, στα πλαίσια του Γ ΚΠΣ, το Τ.Π.Π.Λ. βρίσκεται στη διαδικασία χρηματοδότησης με κονδύλια ύψους 7.400.000 Ευρώ (2,5 δισ. δραχμές), με σκοπό την ολοκλήρωση της περιβαλλοντικής αποκατάστασης του χώρου. Επιπλέον, έχουν κατατεθεί αιτήσεις χρηματοδότησης ύψους 19.000.000 Ευρώ (6,5 δισ. δρχ) για την αποκατάσταση και επανάχρηση των υπολοίπων εγκαταστάσεων της ΓΕΜΛ. 7
Special interest for the case of [AEBAL] presents the example of Technological Cultural Park Lavrion ([T].[P].[P].[L].), in which the present Inquiring Team had decisive attendance in the arrest, organisation and his management. The [T].[P].[P].[L] was founded in 1995 in the installations of old French Company of Mines Lavrion ([G].[E].[M].[L].), in a region of intense industrial activity, the pause of which led the space to the abandonment and the local population to the unemployment Inside the Park find itself installed 15 Companies of high technology, as well as 3 inquiring laboratories of [E].[M].[P]. Moreover, [diacheiristria] the Park, Company of Exploitation and Management of Fortune of [E].[M].[P]., occupies 43 workers, while in the installed enterprises are occupied 224 persons. This enterprises, with other that are expected to be installed immediately in the Park, realise investments of order of 20.000.000 Euros (more from 7 billions of Drs). Finally, in the frames of [G]' CSF, the [T].[P].[P].[L] is found in the process of financing with chalk-lines of 7.400.000 Euros (2,5 billions drachmas), aiming at the completion of environmental re-establishment of space. Moreover, have been deposited applications of financing of 19.000.000 Euros (6,5 billions of Drs) for the re-establishment and [epanachrisi] of rests of installations of [GEML]. Τεχνολογικό Πολιτιστικό Πάρκο Δυτικής Μακεδονίας Η πρόταση που διατυπώνεται στο παρόν κείμενο για την αξιοποίηση των εγκαταστάσεων της ΑΕΒΑΛ, αφορά στην ίδρυση, στο χώρο αυτό, του Τεχνολογικού Πολιτιστικού Πάρκου Δυτικής Μακεδονίας, ενός φορέα άμεσης ενίσχυσης της καινοτομικής έρευνας και της επιχειρηματικότητας, στην κατεύθυνση της παραγωγικής και επιχειρηματικής ανασυγκρότησης του Νομού Κοζάνης. Ένας τέτοιος Φορέας αναπτύσσεται και οργανώνεται με κρίσιμο ρόλο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και εταίρους το Πανεπιστήμιο της Δυτικής 8
Μακεδονίας και τις τοπικές παραγωγικές ομάδες (Επιμελητήρια, επιχειρηματίες). Το Ενεργειακό Κέντρο Πτολεμαΐδας Το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας Η Εγνατία Οδός Τρεις ειδικοί παράγοντες που επιδρούν στην πρόταση είναι: Ο Νομός Κοζάνης, αλλά και ολόκληρη η γεωγραφική περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας, σφραγίζεται από την παρουσία του Ενεργειακού Κέντρου. Η επιρροή του, άλλοτε θετική και άλλοτε αρνητική, θεωρείται καταλυτική για οποιαδήποτε οικονομική και κοινωνική δραστηριότητα στην περιοχή και κάθε αναπτυξιακή πρόταση επιβάλλεται να διαμορφωθεί στα πλαίσια που προσδιορίζει η ύπαρξη και λειτουργία του εν λόγω Κέντρου. Η παρουσία ενός Ανώτατου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος στην περιοχή δημιουργεί εξαιρετικές προοπτικές για τη προώθηση οποιασδήποτε αναπτυξιακής πρότασης, καθώς το κύρος και υποστήριξη ενός τέτοιου Ιδρύματος, μπορούν να αποδειχθούν καθοριστικής σημασίας. Ειδικότερα στην περίπτωση ενός Τεχνολογικού Πάρκου, θεωρείται ευκταία η οργανωτική διασύνδεση με το εν λόγω Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα. Η Εγνατία Οδός καθιστά τον χώρο της ΑΕΒΑΛ προνομιακό, καθώς αυτός τοποθετείται στο επίκεντρο ενός συγκοινωνιακού δικτύου με πανευρωπαϊκή εμβέλεια και η ευκαιρία που παρουσιάζεται για ανάπτυξη πλήθους δραστηριοτήτων είναι μοναδική αλλά και εξαιρετικά πολυσύνθετη. Η Ανάπτυξη της Πρότασης Η κεντρική ιδέα για την αξιοποίηση του χώρου της ΑΕΒΑΛ αναπτύσσεται σε δύο βασικούς άξονες. Ο πρώτος έχει να κάνει με τον προσδιορισμό νέων χρήσεων για την υφιστάμενη υλικοτεχνική υποδομή. Μια τέτοια προσέγγιση απαιτεί ιδιαίτερη αντιμετώπιση και αξιοποίηση των εμπειριών, νοημάτων και υποθέσεων ανάπτυξης στις οποίες και βασίστηκε η λειτουργία της ΑΕΒΑΛ. Ο δεύτερος άξονας αφορά στις ανάγκες και τα προβλήματα της ευρύτερης περιοχής. Η 9
παρουσία του Ενεργειακού Κέντρου, του Πανεπιστημίου και της Εγνατίας Οδού παρέχει σημαντικά προνόμια, αλλά δημιουργεί και μια σειρά πολύπλοκων προβληματικών καταστάσεων, οι οποίες απαιτούν σχεδιασμένη αντιμετώπιση. Η ανεπάρκεια, ωστόσο, μηχανισμών ενδογενούς ανάπτυξης, επιβάλλει τη δημιουργία φορέων-αναπτυξιακών κέντρων με πολλαπλά καθήκοντα και λειτουργίες, υπό την αιγίδα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Η σύνθεση των παραπάνω οδηγεί στην πρόταση για ίδρυση ενός φορέα τύπου Τεχνολογικού Πάρκου, ο οποίος επιφορτίζεται με την αξιοποίηση των δεδομένων και δυνατοτήτων του χώρου, αλλά και του ανθρώπινου δυναμικού, μέσα από τις δυνατότητες που παρέχει η σύγχρονη τεχνολογία. Ένα τέτοιο Πάρκο προϋποθέτει μια συγκεκριμένη δομή οργάνωσης. Από τη μία πλευρά η ουσιαστική συμμετοχή ενός Ανώτατου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος, ικανοποιεί τις απαιτήσεις της σύγχρονης επιχειρηματικότητας. Από την άλλη, η σύνθεση υπηρεσιών και λειτουργιών με απώτερο στόχο την καινοτομία, μακριά από τους παραδοσιακούς επιχειρηματικούς και οικονομικούς περιορισμούς της αγοράς. Η τελευταία προσέγγιση εισάγει και το πολιτιστικό στοιχείο στον ορισμό του προτεινόμενου φορέα. Ανάλυση της Πρότασης Η ίδια η αισθητική του χώρου της ΑΕΒΑΛ διαμορφώνει ένα κλίμα σχετικά με δράσεις έρευνας και δραστηριότητας στο τεχνολογικό πεδίο. Ο χώρος μπορεί να αποτελέσει θερμοκοιτίδα ποικίλων ερευνητικών και επιχειρηματικών προσπαθειών που, εν πολλοίς, εκφράζουν και τη λανθάνουσα επιχειρηματικότητα στον Νομό Κοζάνης. Στο πλαίσιο αυτό, αλλά και σε συνάρτηση με τις επιδιώξεις και το θεωρητικό υπόβαθρο ίδρυσης του Τ.Π.Π.Δ.Μ., προτείνονται τέσσερις βασικές δράσεις, οι οποίες αποτελούν τον κορμό του Πάρκου: 10
Κέντρο Επιχειρησιακών Υποδομών Διαβαλκανικό Κέντρο Έρευνας και Ανάπτυξης Διαμετακομιστικό Εμπορικό Κέντρο Μουσείο Τεχνολογίας Η επιλογή των συγκεκριμένων δράσεων προέκυψε κυρίως από τη λεπτομερή παρατήρηση της υπάρχουσας κατάστασης στη ΑΕΒΑΛ, την προσωπική επαφή με τοπικούς παράγοντες, τις εμπειρίες ανάλογων εγχειρημάτων (π.χ. Λαύριο) αλλά και τις αξιολογήσεις υπαρχουσών μελετών. Κέντρο Επιχειρησιακών Υποδομών Πρόκειται για τη βασικότερη δραστηριότητα του Τ.Π.Π.Δ.Μ. Η ανεπάρκεια των υφιστάμενων υπηρεσιών και υποδομών οδηγεί στην αδυναμία συλλογής και αξιοποίησης τοπικών δεδομένων αλλά και υπαρχόντων μελετών και ερευνητικών προσπαθειών. Επιπλέον, τα βασικά προβλήματα του τόπου αντιμετωπίζονται, περισσότερο, στη βάση των συμπτωμάτων και λιγότερο των ουσιαστικών αιτιών. Στο πλαίσιο αυτό, γεννάται η απαίτηση για μία ολοκληρωμένη ερευνητική προσπάθεια στην κατεύθυνση της συλλογής στοιχείων, μελετών και άλλων κρίσιμων παραμέτρων για την περιοχή με βασικό στόχο την υλοποίηση ενός αναπτυξιακού προγράμματος που θα αξιοποιεί τόσο τις παραμέτρους του χώρου όσο και το υπάρχον ανθρώπινο δυναμικό. Ο φορέας υλοποίησης ενός τέτοιου ερευνητικού προγράμματος είναι το προτεινόμενο Κέντρο Επιχειρησιακών Υποδομών. Τα θεμελιώδη καθήκοντα ενός τέτοιου Κέντρου θα είναι: Δημιουργία βάσεων δεδομένων που θα απεικονίζουν με δυναμικό τρόπο την ποικιλία των παραμέτρων που χαρακτηρίζουν την περιοχή. Aναγνώριση των χαρακτηριστικών των κατοίκων και των προνομίων του χώρου. Aνίχνευση των ιδιαιτεροτήτων της επιχειρηματικότητας της εποχής και διερεύνηση των δυνατοτήτων εφαρμογής. 11
Eντοπισμός των κενών και των ανεπαρκειών των αναπτυξιακών προτάσεων της Πολιτείας. Eπεξεργασία κατευθύνσεων και μηχανισμών παρέμβασης. Δημιουργία στηριγμάτων κοινωνικής συνοχής και συστημάτων κριτηρίων για πολιτικές και οικονομικές προτεραιότητες. Διαβαλκανικό Κέντρο Έρευνας και Ανάπτυξης Προτείνεται η υποδοχή συγκεκριμένων δραστηριοτήτων έρευνας και ανάπτυξης. Oι δραστηριότητες αυτές είναι σκόπιμο να σχεδιασθούν και να οργανωθούν από το "Πανεπιστήμιο Δυτικής Mακεδονίας", εντούτοις, διοικητικά, το "Διαβαλκανικό Κέντρο Έρευνας και Ανάπτυξης" πρέπει να υπάγεται στο Τ.Π.Π.Δ.Μ.. Στόχος είναι να δημιουργηθούν σοβαρές δυνατότητες παροχής υπηρεσιών τεχνολογικής αιχμής ώστε, πέραν της ικανοποίησης των αναγκών της περιφέρειας, το "Tεχνολογικό Πολιτιστικό Πάρκο Δυτικής Mακεδονίας" να γίνει και σταθερός παράγοντας έλξης για συνεργασία με τις γειτονικές βαλκανικές χώρες. Διαμετακομιστικό Εμπορικό Κέντρο Η γεωγραφική θέση της AEBAΛ συγκεντρώνει τα συγκριτικά πλεονεκτήματα για την χωροθέτηση μεγάλων αποθηκευτικών χώρων και κέντρου διανομής προϊόντων. Aπό την άλλη πλευρά, ο ίδιος ο χώρος της AEBAΛ διαθέτει, από μέτρια έως σχεδόν καλή κατάσταση, μεγάλους εν δυνάμει αποθηκευτικούς χώρους. Ένα τέτοιο κέντρο γεωγραφικά πρέπει να καλύπτει την Bόρεια Eλλάδα αλλά και τις γειτονικές χώρες. Η πρόταση αναλύεται εκτενέστερα στην ενότητα 4 του παρόντος τόμου. Μουσείο Τεχνολογίας Σκοπός ενός Μουσείου Τεχνολογίας είναι να εισάγει τον επισκέπτη στο βιομηχανικό παρελθόν της περιοχής και να αναδείξει την επιστημονική, τεχνολογική και ιστορική του διάσταση. Ένα μουσείο τεχνολογίας ή ένα βιομηχανικό 12
μουσείο στην Περιφέρεια της Δυτικής Mακεδονίας θα είναι σε θέση να συγκεντρώσει και να συντηρήσει ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον υλικό. Δεν είναι μόνον οι παλαιές εγκαταστάσεις των λιγνιτωρυχείων της ΔEH και των ιδιωτών, τα μεταλλεία της Σκούμτσας, του Aμιάντου, αλλά και πλήθος από μικρές βιομηχανικές ή βιοτεχνικές μονάδες, διάσπαρτες στη περιοχή οι οποίες διαθέτουν πολύτιμα αποθέματα μουσειακού υλικού. Η πιθανή απόφαση της Tοπικής Aυτοδιοίκησης της περιοχής για την ίδρυση βιομηχανικού μουσείου στο χώρο της AEBAΛ θα έχει μεγάλη σημασία για την οικονομία και την ποιότητα ζωής στην περιοχή καθώς, η διάσωση της βιομηχανικής κληρονομιάς αποδεικνύεται (όπως στην περίπτωση του Λαυρίου) έργο μεγάλης πολιτιστικής και τουριστικής αξίας. Τα Βήματα Υλοποίησης Η Tοπική Aυτοδιοίκηση, ως ιδιοκτήτης ή και χρήστης του χώρου της AEBAΛ, θα ιδρύσει και τον σχετικό φορέα που θα αναλάβει την πραγματοποίηση της πρότασης. Ένα τόσο σύνθετο έργο, όπως η οργάνωση και διαχείριση του Τ.Π.Π.Δ.Μ., απαιτεί συνεργασία με εξειδικευμένους φορείς που θα καλύπτουν όλο το φάσμα των επιμέρους δραστηριοτήτων. Oι μεγάλες δυσκολίες εντοπίζονται στη βασική επιδίωξη του έργου που αφορά στην άρθρωση των επιμέρους έργων που θα παράγουν το νόημα του Τ.Π.Π.Δ.Μ. Ένας τέτοιος Φορέας θα μπορούσε να είναι το Eργαστήριο Mεταλλευτικής και Περιβαλλοντικής Tεχνολογίας του EMΠ. Eφόσον η Tοπική Aυτοδιοίκηση της Περιφέρειας της Δυτικής Mακεδονίας αποφασίσει το εγχείρημα αυτό, το Eργαστήριο Mεταλλευτικής και Περιβαλλοντικής Tεχνολογίας του Tμήματος Mηχανικών Mεταλλείων και Mεταλλουργών του EMΠ θα μπορούσε να μεταφέρει σημαντικό μέρος των γνώσεων και της εμπειρίας από την περίπτωση του Τ.Π.Π.Λ. στην περίπτωση του έργου της AEBAΛ. 13
Η ΑΕΒΑΛ ως Αποθηκευτικό Συγκρότημα Μια πρώτη προσέγγιση του κτιριακού δυναμικού της ΑΕΒΑΛ καταδεικνύει βασικά προβλήματα που προκύπτουν είτε από τα λειτουργικά μεγέθη των κτιρίων (επιφάνεια, ύψος) είτε από την κατάστασή τους. Από πλευράς συνολικής έκτασης το μέγεθος των αποθηκευτικών χώρων είναι ικανοποιητικό, η έκταση όμως κατανέμεται σε πολλά και μικρά κτίρια. Στη σύγχρονη αποθήκευση (όπως αυτή ορίζεται από την επιστήμη των logistics) το γεγονός αυτό θεωρείται σημαντικό μειονέκτημα, καθώς έχει αρνητικές επιπτώσεις σε θέματα παραγωγικότητας, λειτουργικότητας, επίτευξης οικονομιών κλίμακας κ.λπ. Αναφορικά με την κατάσταση των κτιρίων, θα πρέπει να υπογραμμισθεί ότι σχεδόν σε όλα τα κτίρια του συγκροτήματος της ΑΕΒΑΛ απαιτούνται μια σειρά από επιδιορθώσεις και προσθήκες. Επομένως, απαιτείται ακριβής προσδιορισμός του κόστους επισκευών (επιδιορθώσεις της κατασκευής, δάπεδα κλπ.) και προσθηκών (πυρόσβεση, δίκτυα νερού και ηλεκτρικού ρεύματος) ώστε να μπορεί να αποφασιστεί η μελλοντική αξιοποίηση του χώρου. Στη θετική αξιολόγηση, αναφορικά με τη χρήση των εγκαταστάσεων της ΑΕΒΑΛ ως αποθηκευτικού διαμετακομιστικου κέντρου συνηγορούν τα παρακάτω στοιχεία: Η δυναμικά αναπτυσσόμενη αγορά της Δυτ. Μακεδονίας Η ύπαρξη του οικοπέδου της ΑΕΒΑΛ (εξοικονόμιση κόστους απόκτησης γης). Η ύπαρξη οδικού και σιδηροδρομικού δικτύου μέσα στους χώρους της ΑΕΒΑΛ και η μικρή απόσταση (1 km) του συγκροτήματος της ΑΕΒΑΛ από τον κύριο οδικό άξονα Πτολεμαΐδας Κοζάνης. 14
Η ανυπαρξία αποθηκευτικών χώρων στην πόλη της Πτολεμαΐδας. Η ύπαρξη κτιρίων γραφείων, τα οποία μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες διοικητικής υποστήριξης. Η ύπαρξη βασικής υποδομής, όπως δίκτυο νερού (με αντλιοστάσια). 15