ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ. Δωδέκατη έκθεση σχετικά με τις πρακτικές προετοιμασίες για τη μελλοντική διεύρυνση της ζώνης του ευρώ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 23.7.2013 COM(2013) 540 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ Δωδέκατη έκθεση σχετικά με τις πρακτικές προετοιμασίες για τη μελλοντική διεύρυνση της ζώνης του ευρώ EL EL

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ Δωδέκατη έκθεση σχετικά με τις πρακτικές προετοιμασίες για τη μελλοντική διεύρυνση της ζώνης του ευρώ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Μετά την υιοθέτηση του ευρώ από την Εσθονία την 1η Ιανουαρίου 2011, η ζώνη του ευρώ αποτελείται από 17 κράτη μέλη της ΕΕ. Μεταξύ των υπόλοιπων έντεκα κρατών μελών, εννέα κράτη μέλη αναμένεται ότι θα υιοθετήσουν το ευρώ μόλις συντρέξουν οι αναγκαίες προϋποθέσεις. Η Δανία και το Ηνωμένο Βασίλειο έχουν ειδικό καθεστώς απαλλαγής (optout) και δεν έχουν δεσμευθεί να υιοθετήσουν το ευρώ. Στην παρούσα έκθεση γίνεται εκτίμηση της πορείας των πρακτικών προετοιμασιών της Λετονίας για την υιοθέτηση του ευρώ και αξιολογεί την πρόοδο που έχει σημειωθεί στην προετοιμασία της εκστρατείας επικοινωνίας σχετικά με την μετάβαση στο ευρώ. Μετά την απόφαση του Συμβουλίου, στις 9 Ιουλίου 2013, στην οποία συνάγεται ότι πληρούνται οι απαραίτητες προϋποθέσεις για την υιοθέτηση του ευρώ, η Λετονία θα υιοθετήσει το ευρώ την 1η Ιανουαρίου 2014 (πρώτη ημέρα κυκλοφορίας του ευρώ «-day»). Η ισοτιμία του λετονικού λατς ως προς το ευρώ καθορίστηκε αμετάκλητα σε 0,702804 λατς ανά ευρώ. 2. ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΡΟΟΔΟΥ ΤΩΝ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΣΤΟ ΕΥΡΩ ΣΤΗ ΛΕΤΟΝΙΑ Η Λετονία θα είναι το έκτο μέλος που θα υιοθετήσει το ευρώ από την ομάδα των κρατών μελών που προσχώρησαν στην ΕΕ το 2004. Η αρχική ημερομηνία στόχος της 1ης Ιανουαρίου 2008 για τη Λετονία, που προβλεπόταν στο σχέδιο δράσης της 1ης Νοεμβρίου 2005 για την υλοποίηση του ενιαίου ευρωπαϊκού νομίσματος, επανεξετάστηκε στη συνέχεια. Η κυβέρνηση της Λετονίας όρισε ως ημερομηνία στόχο την 1η Ιανουαρίου 2014, με το διάταγμα αριθ. 165 του υπουργικού συμβουλίου της 24ης Μαρτίου 2010. Το εθνικό σχέδιο μετάβασης της Λετονίας στο ευρώ εγκρίθηκε από το Λετονικό υπουργικό συμβούλιο στις 19 Σεπτεμβρίου 2012 και επικαιροποιήθηκε τελευταία στις 4 Απριλίου 2013. Το εθνικό σχέδιο μετάβασης στο ευρώ συμπληρώνεται από ένα λεπτομερές σχέδιο δράσης για την εισαγωγή του ενιαίου ευρωπαϊκού νομίσματος στη Λετονία. Οι αρχές της Λετονίας έχουν καταβάλει εμπεριστατωμένη και συστηματική προσπάθεια κατά τους τελευταίους μήνες, με σκοπό τη διασφάλιση της ομαλής μετάβασης στο ευρώ. 2.1. Οργάνωση της μετάβασης στο ευρώ, προσαρμογή του νομικού συστήματος και προετοιμασίες του δημόσιου τομέα Οι πρακτικές προετοιμασίες για την καθιέρωση του ευρώ στη Λετονία συντονίζονται από διευθύνουσα επιτροπή, υπό την προεδρία του γενικού γραμματέα του Υπουργείου Οικονομικών. Η διευθύνουσα επιτροπή εποπτεύεται από το Συντονιστικό Συμβούλιο για τη μετάβαση στο ενιαίο ευρωπαϊκό νόμισμα. Διενεργούνται προπαρασκευαστικές εργασίες σε EL 2 EL

συγκεκριμένους τομείς στο επίπεδο πέντε ομάδων εργασίας, στις οποίες συμμετέχουν αντιπρόσωποι τόσο του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα (ομάδα εργασίας «κρατική διοίκηση», ομάδα εργασίας «ταμειακά διαθέσιμα και συστήματα πληρωμών», ομάδα εργασίας «μη χρηματοοικονομικές εταιρείες και καταναλωτές», ομάδα εργασίας «χρηματοπιστωτικό σύστημα» και ομάδα εργασίας «ευαισθητοποίηση του κοινού και επικοινωνία»). Οι ομάδες εργασίας συντονίζονται από ένα διαχειριστή του εγχειρήματος μετάβασης στο ευρώ, ο οποίος αναφέρει στη διευθύνουσα επιτροπή. Όπως η γειτονική της Εσθονία, η Λετονία δεν όρισε ειδική(-ό) «κα/κ. ευρώ» που θα λειτουργεί ως μοναδικό σημείο παρακολούθησης για όλες τις εθνικές προετοιμασίες μετάβασης στο ευρώ. Ωστόσο, έχει δημιουργηθεί γραφείο ευρώ εντός του Υπουργείου Οικονομικών, που αποτελεί το κύριο σημείο επικοινωνίας με το κοινό. Τον Ιανουάριο του 2013, το Κοινοβούλιο της Λετονίας ενέκρινε τον «νόμο σχετικά με τη διαδικασία εισαγωγής του ευρώ», ένα γενικό νόμο που παρέχει τις βασικές αρχές της αλλαγής νομίσματος (π.χ. τις αρχές στρογγυλοποίησης που εφαρμόζονται στη μετατροπή, την περίοδο διπλής κυκλοφορίας, τις διαδικασίες για τη μετάβαση στο ευρώ σε φυσική μορφή και την απόσυρση των λατς σε μετρητά, τους κανόνες για τη μετατροπή των τιμών και για τη διπλή αναγραφή των τιμών, κ.λπ.). Επιπλέον, ο νόμος σχετικά με τη διαδικασία για την εισαγωγή του ευρώ ορίζει το χρονοδιάγραμμα για την προσαρμογή των νομικών πράξεων, οι οποίες πρέπει να τροποποιηθούν λόγω της εισαγωγής του ευρώ. Τροποποιήθηκε επίσης ο νόμος σχετικά με την κεντρική τράπεζα της Λετονίας προκειμένου να διασφαλισθεί η συμβατότητα με τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το καταστατικό του ΕΣΚΤ και της ΕΚΤ. Οι προετοιμασίες μετάβασης προχωρούν ικανοποιητικά στο δημόσιο τομέα. Δεδομένου ότι δεν υπάρχει ειδικός(-ή) «κος/κα ευρώ», που θα ενεργεί ως η φωνή και το πρόσωπο της μετάβασης στο ευρώ, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να διασφαλιστεί η διαθεσιμότητα συντονιστή(-ών) της μετάβασης, ανά πάσα στιγμή, γύρω στην 1 Ιανουαρίου 2014 για να παρέχονται γρήγορες απαντήσεις στην περίπτωση ενδεχόμενων προβλημάτων. 2.2. Προετοιμασίες του χρηματοπιστωτικού και τραπεζικού τομέα Η Λετονία σκοπεύει να εφαρμόσει ένα σενάριο μετάβασης «big bang» 1 και περίοδο διπλής κυκλοφορίας δύο εβδομάδων. Τα κέρματα λατς έχουν σχετικά υψηλή αγοραστική δύναμη και χρησιμοποιούνται εντατικά από το κοινό για καθημερινές πληρωμές. Σε αντίθεση με τους γείτονές τους στην Εσθονία, οι Λετονοί βασίζονται λιγότερο σε ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής (περίπου το 15% του πληθυσμού στη Λετονία δεν είχε τραπεζικό λογαριασμό μέχρι τον Απρίλιο του 2013). Συνολικά κυκλοφορούν 51 εκατ. τραπεζογραμμάτια λατς και 482 εκατ. ευρώ κέρματα λατς (στοιχεία της 1ης Ιουνίου 2013). Θα πρέπει να αποσυρθούν περίπου 293 κέρματα λατς. Η παράλληλη διάρθρωση κερμάτων σε λατς και κερμάτων σε ευρώ θα διευκολύνει τον χειρισμό των κερμάτων ευρώ στη Λετονία. Ωστόσο, δεδομένου ότι ένα λατς έχει μεγαλύτερη αξία από ό, τι ένα ευρώ, τα ποσά θα «αυξηθούν» λόγω της μετατροπής. Στο πλαίσιο των προετοιμασιών για τη μετάβαση στο ευρώ, είναι πολύ σημαντικό να εξηγηθεί στους πολίτες το αποτέλεσμα αυτό και να καταβληθεί προσπάθεια ώστε να εξαλειφθεί ο φόβος του πληθωρισμού. 1 Τα τραπεζογραμμάτια και τα κέρματα σε ευρώ θα εισαχθούν την ίδια ημέρα που το ευρώ θα γίνει το νόμισμα της Λετονίας. Το σενάριο «big bang» χρησιμοποιήθηκε σε όλες τις χώρες που προσχώρησα στη ζώνη του ευρώ μετά το 2002. EL 3 EL

Δεδομένου ότι η Λετονία δεν έχει δικό της νομισματοκοπείο, οργάνωσε διαγωνισμό για την προμήθεια κερμάτων σε ευρώ. Την κοπή των 400 εκατομμυρίων λετονικών κερμάτων ευρώ θα αναλάβει το νομισματοκοπείο Staatliche münzen Baden-Württemberg (Στουτγάρδη, Γερμανία). Το σχέδιο των εθνικών όψεων των λετονικών κερμάτων σε ευρώ επιλέχτηκε με δημόσιο διαγωνισμό που οργανώθηκε το 2004 στη Λετονία. Τα κέρματα του ενός και των δύο ευρώ θα απεικονίζουν μια Λετονή με την παραδοσιακή ενδυμασία, ενώ στα κέρματα των 50, 20 και 10 λεπτών θα αναπαριστάται το μεγάλο εθνόσημο της Λετονίας και στα κέρματα των 5-, 2- και του 1 λεπτού το μικρό εθνόσημο της Λετονίας. Τα τραπεζογραμμάτια σε ευρώ θα προέλθουν μέσω δανεισμού από τα αποθέματα του ευρωσυστήματος. Η Τράπεζα της Λετονίας έχει παραγγείλει 110 εκατομμύρια τραπεζογραμμάτια ευρώ διαφόρων ονομαστικών αξιών στο πλαίσιο της μετάβασης στο νέο νόμισμα. Η έναρξη της προκαταρκτικής τροφοδότησης των πιστωτικών ιδρυμάτων έχει προγραμματιστεί για την 1η Νοεμβρίου 2013 ο επιμέρους προκαταρκτικός εφοδιασμός των σημαντικότερων πελατών των εμπορικών τραπεζών θα αρχίσει στις 10 Δεκεμβρίου 2013. Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις, η προκαταρκτική τροφοδότηση και ο επιμέρους προκαταρκτικός εφοδιασμός θα ανέλθουν περίπου σε 25 εκατομμύρια ευρώ σε τραπεζογραμμάτια και περίπου 192 εκατ. ευρώ σε κέρματα, σε διάφορες ονομαστικές αξίες. Λαμβάνοντας υπόψη τη σχετικά υψηλή πιθανότητα κακών καιρικών συνθηκών πριν και μετά την πρώτη ημέρα κυκλοφορίας του ευρώ στη Λετονία, τα ποσά του προκαταρκτικού εφοδιασμού πρέπει να προγραμματιστούν πολύ προσεκτικά. Λόγω του αυξημένου κινδύνου ασφάλειας, έχει εκπονηθεί σχέδιο δράσης που προβλέπει μέτρα για την ενίσχυση της ασφάλειας των μεταφορών μετρητών των χρηματαποστολών (Cash-in-Transit CIT) κατά τη διάρκεια της διαδικασίας μετάβασης στο νέο νόμισμα. Το 50% των κερμάτων της προκαταρκτικής τροφοδότησης θα παρασχεθούν σε «συσκευασίες εκκίνησης» για τους πολίτες (γύρω στις 800.000 συσκευασίες για περίπου 816.000 νοικοκυριά) και για τους εμπόρους λιανικής πώλησης (περίπου 70.000 συσκευασίες). Προβλέπεται ότι οι τυποποιημένες «συσκευασίες εκκίνησης» θα περιέχουν εκάστη 14,23 ευρώ για τους πολίτες και 200 ευρώ για τους εμπόρους λιανικής πώλησης. Το μέγεθος της συσκευασίες για τους εμπόρους λιανικής πώλησης φαίνεται μάλλον υψηλό για τις μικρότερου μεγέθους επιχειρήσεις. Συνιστάται είτε να διατεθούν σημαντικά μικρότερες συσκευασίες είτε να επιτραπεί στους λιανοπωλητές να παραγγείλουν μικρότερα ποσά των κερμάτων που θα παραλαμβάνονται από τα υποκαταστήματα τραπεζών το απόγευμα της πρώτης ημέρας κυκλοφορίας του ευρώ. Η έναρξη της πώλησης των «συσκευασιών εκκίνησης» για τους πολίτες είναι προγραμματισμένη για τις 10 Δεκεμβρίου 2013. Οι συσκευασίες θα πωλούνται σε υποκαταστήματα της Τράπεζας της Λετονίας, σε πιστωτικά ιδρύματα και ταχυδρομεία. Επιπλέον, θα υπάρξουν ειδικές συσκευασίες που είναι διαθέσιμες για συλλέκτες από την πρώτη ημέρα κυκλοφορίας του ευρώ (συνολικά 35.000 συσκευασίες). Διάφορα μέτρα έχουν προβλεφθεί για να μειωθούν οι ποσότητες λατς που θα ανταλλαγούν με φυσικό τρόπο, όπως η απεριόριστη ανταλλαγή κερμάτων από την Τράπεζα της Λετονίας από τον Οκτώβριο του 2013 και η σταδιακή μείωση του αριθμού των υψηλής ονομαστικής αξίας τραπεζογραμματίων λατς σε κυκλοφορία πολύ πριν από την πρώτη ημέρα κυκλοφορίας του ευρώ. Επιπλέον, τα κέρματα μπορούν να κατατίθενται στις μεγαλύτερες τράπεζες χωρίς περιορισμό και δωρεάν από τον Οκτώβριο 2013. Οι εμπορικές τράπεζες και τα ταχυδρομεία θα αυξήσουν τις εγκαταστάσεις τους αποθήκευσης μετρητών ενόψει των εξαιρετικά μεγάλων ποσών μετρητών που θα διακινηθούν κατά την περίοδο μετάβασης. Απεριόριστες ανταλλαγές μετρητών θα είναι διαθέσιμες στις εμπορικές τράπεζες για έξι μήνες, αρχής γενομένης από την πρώτη ημέρα κυκλοφορίας του ευρώ και σε 302 EL 4 EL

ταχυδρομεία για τρεις μήνες, αρχής γενομένης από την πρώτη ημέρα κυκλοφορίας του ευρώ (με την επιφύλαξη παράτασης έως και τρεις μήνες). Για να μην υπονομεύσουν τις επικοινωνιακές προσπάθειές σχετικά με τη νέα τιμή μετατροπής, οι τράπεζες και τα γραφεία συναλλάγματος θα πρέπει να υποχρεούνται να χρησιμοποιούν την επίσημη τιμή μετατροπής από την ημέρα καθορισμού της και έως την πρώτη ημέρα κυκλοφορίας του ευρώ και να εμφανίζουν χωριστά τυχόν έξοδα παροχής υπηρεσιών. Η Τράπεζα της Λετονίας θα ανταλλάσσει απεριόριστα ποσά λατς σε ευρώ για απεριόριστο χρονικό διάστημα και δωρεάν. 987 από τις 1.105 αυτόματες ταμειολογιστικές μηχανές (ATM) στη Λετονία θα διανέμουν τραπεζογραμμάτια ευρώ από την πρώτη ώρα της 1ης Ιανουαρίου 2014, ενώ δεν έχει διασφαλισθεί ακόμη ότι οι υπόλοιπες 118 ATM θα είναι διαθέσιμες για αναλήψεις σε ευρώ πριν από τις 2 Ιανουαρίου 2014. Λόγω του καίριου ρόλου της διαθεσιμότητα των ATM για την ομαλή έναρξη της μετάβασης στο ευρώ σε φυσική μορφή θα πρέπει να εξασφαλιστεί ότι όλες οι ΑΤΜ θα είναι πλήρως λειτουργικές σε ευρώ την 1η Ιανουαρίου 2014. Οι αυτόματες ταμειολογιστικές μηχανές (ΑΤΜ), οι οποίες δεν είναι δυνατόν να προσαρμοστούν εγκαίρως θα πρέπει να κλείσουν. Λαμβάνοντας υπόψη ότι οι έμποροι λιανικής πώλησης θα πρέπει να επιστρέφουν χρήματα αποκλειστικά σε ευρώ από την πρώτη ημέρα κυκλοφορίας του ευρώ, θα πρέπει να εξεταστεί το ενδεχόμενο να παύσει προσωρινά η εισαγωγή στις ΑΤΜ τραπεζογραμματίων με ονομασίες υψηλότερες των 50 ευρώ. Οι τράπεζες πρέπει επίσης να αποφύγουν την εισαγωγή τραπεζογραμματίων μεγάλων ονομαστικών αξιών κατά τις εβδομάδες πριν και μετά τη μετάβαση, είτε λατς είτε ευρώ, δεδομένου ότι η παρουσία τραπεζογραμματίων μεγάλων ονομαστικών αξιών καθιστά δυσκολότερη για τους λιανεμπόρους την επιστροφή χρημάτων σε ευρώ. Οι ρυθμίσεις των τερματικών των σημείων πώλησης (POS) έχουν ήδη ξεκινήσει από τις αρμόδιες εμπορικές τράπεζες και την First Data Latvia με σκοπό την άμεση μετάβαση στο ευρώ την 1η Ιανουαρίου 2014. Οι καταναλωτές πρέπει να ενθαρρυνθούν να κάνουν συχνότερα χρήση των ηλεκτρονικών πληρωμών κατά τις πρώτες ημέρες μετά την πρώτη ημέρα μετάβασης στο νέο νόμισμα. Το 99,3% των POS είναι ήδη συμβατά με τον ενιαίο χώρο πληρωμών σε ευρώ (SEPA). Ο λετονικός τραπεζικός τομέας περιλαμβάνει 406 υποκαταστήματα τραπεζών, εκ των οποίων 339 παρέχουν υπηρεσίες μετρητών. Οι εμπορικές τράπεζες σκοπεύουν να ενισχύσουν το προσωπικό σε υποκαταστήματα που χειρίζονται συναλλαγές σε μετρητά. Ο εξοπλισμός καταμέτρησης και αποθήκευσης των υποκαταστημάτων θα προσαρμοστεί αναλόγως. Οι υπηρεσίες λιανικής τραπεζικής θα παρέχονται χωριστά από τις υπηρεσίες προς τους πελάτες και θα προσφέρονται υπηρεσίες συλλογής μετρητών σε λιανεμπόρους και λοιπούς επαγγελματίες πελάτες. Ορισμένες εμπορικές τράπεζες θα επεκτείνουν το ωράριο λειτουργίας τους στο τέλος του έτους. Λαμβάνοντας υπόψη ότι η Τράπεζα της Λετονίας προβλέπει την παροχή υπηρεσιών ανταλλαγής μετρητών για το ευρύ κοινό από την 1η Ιανουαρίου 2014, συνολικά, οι τράπεζες και τα ταχυδρομεία δεν σκοπεύουν να ανοίξουν τα υποκαταστήματά τους την πρώτη ημέρα κυκλοφορίας του ευρώ. Αυτό θα πρέπει να επανεξεταστεί για να διευκολύνει την ομαλή έναρξη της μετάβασης στο ευρώ σε φυσική μορφή και να επιτρέψει τις μικρές επιχειρήσεις λιανικής πώλησης που δεν έχουν συμμετάσχει στον επιμέρους προεφοδιασμό να λάβουν τα μετρητά που χρειάζονται. Τα υποκαταστήματα τραπεζών και τα ταχυδρομεία πρέπει να είναι ανοικτά τουλάχιστον το απόγευμα της 1ης Ιανουαρίου 2014. Θα γίνει ειδική κατάρτιση του προσωπικού των τραπεζών από τα μέσα του 2013 για τη μετάβαση στο ευρώ. Οι προσαρμογές των συστημάτων ΤΠ των τραπεζών βρίσκονται σε εξέλιξη η τελική δοκιμή είναι προγραμματισμένη για το τέλος του Νοεμβρίου/αρχές Δεκεμβρίου 2013. Προκειμένου να διευκολυνθεί η υλικοτεχνική υποστήριξη για την απόσυρση των κερμάτων λατς, οι εταιρείες χρηματαποστολών και οι εμπορικές τράπεζες θα εφοδιαστούν με πρότυπα μεταφερόμενα κιβώτια για τη συλλογή, την αποθήκευση και τη EL 5 EL

μεταφορά κερμάτων. Οι λογαριασμοί των εμπορικών τραπεζών στην Τράπεζα της Λετονίας θα πιστώνονται αυθημερόν με την κατάθεση των κερμάτων, οι δε τυχόν διορθώσεις θα γίνονται μετά την καταμέτρηση των κερμάτων. Για να εξασφαλιστεί η ομαλή μετάβαση στο ευρώ, πρέπει να διασφαλιστεί ο εφοδιασμός των μικρότερων επιχειρήσεων λιανικής πώλησης με ευρώ είτε παρέχοντας επιπλέον μικρές συσκευασίες κερμάτων είτε προσφέροντας τη δυνατότητα ειδικών παραγγελιών κερμάτων. Από τον Ιούλιο του 2013 έως την 1η Ιανουαρίου του 2014, θα πρέπει να ζητηθεί από τις τράπεζες και τα ανταλλακτήρια συναλλάγματος να χρησιμοποιούν την επίσημη τιμή μετατροπής για συναλλαγματικές πράξεις σε ευρώ, με χωριστή τιμολόγηση των πιθανών εξόδων παροχής υπηρεσιών. Είναι πολύ σημαντικό όλες οι ΑΤΜ να είναι διαθέσιμες για αναλήψεις ευρώ από την 1η Ιανουαρίου 2014. Οι ΑΤΜ στις οποίες για τεχνικούς λόγους δεν μπορούν να γίνουν εγκαίρως οι αναγκαίες μετατροπές, πρέπει να διακόψουν τη λειτουργία τους. Προκειμένου να αποφευχθεί η εξάντληση των κερμάτων στους λιανοπωλητές οι οποίοι δίνουν ρέστα σε πελάτες που πληρώνουν με τραπεζογραμμάτια μεγάλης ονομαστικής αξίας, οι ATM δεν πρέπει να εφοδιάζονται με τραπεζογραμμάτια ονομαστικής αξίας υψηλότερης των 50 ευρώ κατά την περίοδο μετάβασης και οι τράπεζες πρέπει να αποφεύγουν να διανέμουν τραπεζογραμμάτια υψηλής ονομαστικής αξίας από τα ταμεία τους. Οι καταναλωτές πρέπει να ενθαρρυνθούν να κάνουν συχνότερα χρήση των ηλεκτρονικών πληρωμών κατά τις πρώτες ημέρες μετά την πρώτη ημέρα μετάβασης στο νέο νόμισμα. 2.3. Πρόληψη των καταχρηστικών πρακτικών και του σχηματισμού λανθασμένης εντύπωσης στους πολίτες όσον αφορά την εξέλιξη των τιμών Σύμφωνα με το νόμο σχετικά με τη διαδικασία για την εισαγωγή του ευρώ, η περίοδος διπλής αναγραφής των τιμών σε λατς και σε ευρώ θα ξεκινήσει τρεις μήνες πριν από την πρώτη ημέρα κυκλοφορίας, δηλαδή την 1η Οκτωβρίου 2013, εκτός αν ο επίσημος καθορισμός της τιμής μετατροπής από το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης λάβει χώρα μετά την ημερομηνία αυτή, και θα διαρκέσει μέχρι έξι μήνες μετά την πρώτη ημέρα κυκλοφορίας του ευρώ. Ενόψει της κτηθείσας εμπειρίας από προηγούμενες μεταβάσεις συνιστάται να διασφαλιστεί με κανονιστικά μέσα ότι η διπλή αναγραφή των τιμών λήγει την 1η Ιανουαρίου 2015 και ότι αυτή η ημερομηνία λήξης ανακοινώνεται με σαφήνεια στο κοινό, έτσι ώστε να αξιοποιηθεί η περίοδος διπλής αναγραφής των τιμών για την κατανόηση της νέας κλίμακας αξιών. Με τον τρόπο αυτό θα καταστεί ευκολότερη η πλήρης εξοικείωση των πολιτών με το νέο νόμισμα. Λεπτομέρειες σχετικά με την διπλή αναγραφή των τιμών ορίζονται στον κανονισμό αριθ. 178 «διαδικασία για την αναγραφή των τιμών αγαθών και υπηρεσιών» της 18ης Μαΐου 1999, όπως τροποποιήθηκε στις 9 Μαΐου 2013. Επιπλέον, το κέντρο προστασίας των δικαιωμάτων του καταναλωτή (CRPC) έχει εκπονήσει κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με την αναγραφή των τιμών κατά την περίοδο διπλής αναγραφής, που εγκρίθηκαν στις 30 Μαΐου 2013. Από τον Ιανουάριο του 2013, οι τιμές 120 συχνά αγοραζόμενων προϊόντων και υπηρεσιών στα δημοφιλέστερα σημεία πώλησης στις επτά μεγαλύτερες πόλεις της Λετονίας παρακολουθούνται από την εταιρεία «Aptauju centrs». Η παρακολούθηση αφορά διάφορες EL 6 EL

υπηρεσίες οι οποίες, με βάση την εμπειρία από τις προηγούμενες μεταβάσεις, είναι πιθανότερο να επηρεαστούν από τη συναφή με τη μετάβαση αύξηση των τιμών, όπως οι υπηρεσίες κομμωτικής, εστιατορίων και καφενείων και οι υπηρεσίες επισκευής αυτοκινήτων. Τα αποτελέσματα της παρακολούθησης δημοσιεύονται τακτικά στον ιστότοπο του Υπουργείου Οικονομικών» και στον δικτυακό τόπο σχετικά με τη μετάβαση στο ευρώ. Το λετονικό Υπουργείο Οικονομικών έχει ετοιμάσει εκστρατεία με τίτλο «Δίκαιη εισαγωγή του ευρώ» («Fair Euro Introducer»). Όπως και στις εκούσιες πρωτοβουλίες που αναλήφθηκαν με επιτυχία σε προηγούμενες διαδικασίες μετάβασης, η εκστρατεία καλεί τις επιχειρήσεις (π.χ. λιανοπωλητές, χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, διαδικτυακά καταστήματα) να δεσμευθούν να μην κάνουν κατάχρηση της μετάβασης προς όφελός τους, να τηρήσουν τους κανόνες της μετάβασης και να παρέχουν την απαραίτητη βοήθεια στους πελάτες τους. Οι επιχειρήσεις που θα συμφωνήσουν θα λάβουν τον λογότυπο «Fair Euro Introducer» που θα αποδεικνύει τη συμμετοχή τους στην εκστρατεία και θα συμπεριληφθούν σε ένα «λευκό κατάλογο» που θα αναρτηθεί στον δικτυακό τόπου του εγχειρήματος του ευρώ. Η πρόσκληση για συμμετοχές δημοσιεύθηκε στις 12 Ιουνίου 2013. Η έναρξη της εκστρατείας έχει προγραμματιστεί για τον Ιούλιο του 2013, δηλαδή περισσότερο από δύο μήνες πριν από την έναρξη της υποχρεωτικής διπλής αναγραφής των τιμών. Οι λετονικές αρχές αποβλέπουν σε ποσοστό συμμετοχής τουλάχιστον 70% της αγοράς. Συνιστάται να επιδιωχθεί πολύ ευρύτερη συμμετοχή. Το κέντρο προστασίας των δικαιωμάτων του καταναλωτή (CRPC) σε συνεργασία με τις ΜΚΟ για την προστασία των δικαιωμάτων των καταναλωτών θα παρακολουθούν τη συμμόρφωση με τις απαιτήσεις για την αναγραφή των τιμών και τη μετατροπή (π.χ. κανόνες στρογγυλοποίησης) κατά τη διάρκεια της περιόδου διπλής αναγραφής και εφαρμογής του μνημονίου για τη δίκαιη εισαγωγή του ευρώ (Fair Euro Introducer Memorandum). Περίπου 38 επιθεωρητές θα διεξάγουν εντατικούς ελέγχους στα σημεία πωλήσεων. Συνιστάται ένθερμα να αυξηθεί ακόμη περισσότερο ο αριθμός του προσωπικού ή των εθελοντών που είναι διαθέσιμοι για τον έλεγχο, ώστε να εξασφαλιστεί η αξιόπιστη και αποτελεσματική παρακολούθηση των τιμών κατά τις εβδομάδες που έπονται της θέσπισης της τιμής μετατροπής, μέχρι το τέλος της περιόδου διπλής αναγραφής των τιμών. Οι τοπικές αρχές πρέπει να κληθούν να αναζητήσουν εθελοντές σε κάθε πόλη, οι οποίοι θα συμβάλουν στην ενδελεχή παρακολούθηση των τιμών. Εάν δεν ακολουθούνται οι οδηγίες των υπαλλήλων του CRPC μπορεί να επιβάλλεται πρόστιμο ύψους έως 500 LVL. Το CPRC θα ελέγχει επίσης την εφαρμογή του μνημονίου για τη δίκαιη εισαγωγή του ευρώ. Οι επιχειρήσεις που δεν αίρουν τις παραβάσεις που διαπιστώνονται από το CRPC, παραβιάζουν κατ επανάληψη τις νομικές απαιτήσεις ή το μνημόνιο και/ή χρησιμοποιούν αθέμιτες εμπορικές πρακτικές, θα τίθενται σε δημόσια προσβάσιμο «μαύρο κατάλογο». Μια επιχείρηση που περιλαμβάνεται στον «μαύρο κατάλογο» δεν θα είναι πλέον επιλέξιμη για εισαγωγή στον «λευκό κατάλογο» και απολέσει το δικαίωμα να χρησιμοποιεί το λογότυπο της εκστρατείας για τη δίκαιη εισαγωγή του ευρώ («Fair Euro Introducer»). Οι καταναλωτές θα μπορούν να υποβάλλουν στο CRPC καταγγελίες σχετικά με παραβιάσεις των κανόνων περί αναγραφής των τιμών μέσω ειδικής προς το σκοπό αυτό τηλεφωνικής γραμμής, της ανοικτής τηλεφωνικής γραμμής πληροφοριών σχετικά με το ευρώ, ηλεκτρονικών μηνυμάτων και επιστολών. Προκειμένου να καταπολεμηθεί η λανθασμένη αντίληψη για την εξέλιξη των τιμών εκ μέρους των πολιτών, οι παρατυπίες που διαπιστώνονται πρέπει να εξετάζονται γρήγορα. Οι ύποπτες αυξήσεις τιμών που διαπιστώνονται από τους επιθεωρητές καθώς επίσης και αυτές που αναφέρονται από τους καταναλωτές στην τηλεφωνική γραμμή του CRPC θα πρέπει να διερευνώνται δεόντως και να λαμβάνονται το συντομότερο δυνατό διορθωτικά μέτρα, κατά προτίμηση το πολύ εντός 48 ωρών. EL 7 EL

Πρέπει να ενισχυθούν σημαντικά τα προβλεπόμενα μέτρα που στοχεύουν στην πρόληψη των καταχρηστικών πρακτικών και των λανθασμένων αντιλήψεων για την εξέλιξη των τιμών από τους πολίτες. Οι στόχοι για τη συμμετοχή στην εκστρατεία για τη δίκαιη εισαγωγή του ευρώ πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο φιλόδοξοι. Ο αριθμός του διαθέσιμου προσωπικού για την παρακολούθηση της διπλής αναγραφής των τιμών και την εφαρμογή μνημονίου για τη δίκαιη εισαγωγή του ευρώ θα πρέπει να αυξηθεί περαιτέρω, μέσω της αναζήτησης εθελοντών σε όλες τις πόλεις της Λετονίας. Τα διορθωτικά μέτρα κατά των επιχειρήσεων που δεν συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις περί αναγραφής και μετατροπής των τιμών (π.χ. κανόνες για τη στρογγυλοποίηση) ή δεν που εφαρμόζουν σωστά το μνημόνιο για τη δίκαιη εισαγωγή του ευρώ θα πρέπει να λαμβάνονται αμέσως, με σκοπό να λαμβάνεται τελική απόφαση εντός μέγιστης προθεσμίας 48 ωρών. 2.4. Προετοιμασίες για τη μετάβαση στις αγροτικές περιοχές και προετοιμασίες των επιχειρήσεων Όπως και η γειτονικής της Εσθονία, η Λετονία έχει πολύ μικρή πυκνότητα πληθυσμού σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ 2. Η χώρα αποτελείται από 119 τοπικές αρχές. Δεδομένης της συνήθειας των Λετονών να πληρώνουν τοις μετρητοίς, ο λεπτομερής σχεδιασμός και η διεξοδική προετοιμασία των διαδικασιών της μετάβασης στο ενιαίο νόμισμα στις περιοχές της υπαίθρου θα είναι αποφασιστικής σημασίας για την ομαλή μετάβαση στο ευρώ. Πρέπει ωστόσο να τοποθετηθούν σε όλες τις περιοχές εγκαταστάσεις για την ανταλλαγή των λατς με ευρώ και την ανάκτηση του πρώην εθνικού νομίσματος. Στο πλαίσιο αυτό, οι λετονικές αρχές έχουν εκπονήσει πρακτικές κατευθυντήριες γραμμές για τους δήμους και τις κοινότητες. Επιπλέον, έχει καταρτιστεί κατάλογος των απαιτούμενων δράσεων για τη μετάβαση στο ευρώ προκειμένου να διευκολυνθεί η παρακολούθηση της προόδου σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης. Για να εξασφαλιστεί ότι όλες οι τοπικές αρχές είναι πραγματικά προετοιμασμένες, θα πρέπει να ελέγχεται τακτικά και με συστηματικό τρόπο η υλοποίηση των δράσεων που περιλαμβάνονται στον κατάλογο. Τακτικές συγκεντρώσεις των τοπικών συντονιστών μετάβασης θα τους παρέχουν τη δυνατότητα ανταλλαγής εμπειριών σχετικά με τις προετοιμασίες για την εισαγωγή του ευρώ. Εκτός από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και το διαδίκτυο, οι τοπικές αρχές θα χρησιμεύουν συχνά ως μοναδική πηγή παροχής πληροφοριών στις απομακρυσμένες περιοχές. Πρέπει επομένως να προετοιμαστούν λεπτομερώς και να εκπαιδευθούν. Υπηρεσίες ανταλλαγής μετρητών δεν θα προσφέρονται μόνο από τις εμπορικές τράπεζες (339 υποκαταστήματα) αλλά και από 302 ταχυδρομικά γραφεία των Λετονικών Ταχυδρομείων από την 1η Ιανουαρίου έως τις 31 Μαρτίου 2014 (με δυνατότητα παράτασης κατά τρεις ακόμη μήνες). Η κάλυψη των αγροτικών περιοχών από τα υποκαταστήματα τραπεζών, (κινητές) ATM εκτός των τραπεζικών εγκαταστάσεων και των ταχυδρομείων παρακολουθείται στενά από τις αρχές του 2013. Εφόσον παραστεί ανάγκη, οι εμπορικές τράπεζες θα πρέπει επίσης να εξετάσουν τη δυνατότητα χρησιμοποίησης κινητών γραφείων ανταλλαγής μετρητών επιπλέον των υφισταμένων κινητών ATM. Το προσωπικό των Λετονικών ταχυδρομείων, ιδίως οι υπάλληλοι που έρχονται σε άμεση επαφή με τους πελάτες, πρέπει να εκπαιδευθεί κατάλληλα ώστε να χειρίζεται δύο νομίσματα συγχρόνως και να παρέχει πληροφορίες στους πολίτες. Επιπλέον, θα απαιτηθεί ειδική κατάρτιση σχετικά με τα χαρακτηριστικά ασφαλείας των μετρητών σε ευρώ και την πρόληψη της παραχάραξης και της κιβδηλείας. 2 Το 2011, η πυκνότητα του πληθυσμού στη Λετονία ανερχόταν σε 33,1 κατοίκους ανά km2 ενώ ο μέσος όρος της ΕΕ ήταν 116,92 (Πηγή: Eurostat). EL 8 EL

Τα τοπικά παραρτήματα των οργανώσεων καταναλωτών, άλλων οργανισμών και διάφορων μη κυβερνητικών οργανώσεων πρέπει να συμμετάσχουν ενεργά κατά τις προετοιμασίες προκειμένου να αυξηθεί η συμμετοχή των τοπικών κοινοτήτων στη μετάβαση. Οι περισσότερες επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων των αλυσίδων σούπερ μάρκετ, που θα διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στο πλαίσιο της μετάβασης στο ευρώ, ως «εκ των πραγμάτων ανταλλακτήρια» έχουν αναβάλει συγκεκριμένες προετοιμασίες που απαιτούν επενδύσεις σε υποδομές και προσωπικό μέχρι την κατάργηση της παρέκκλισης από το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Θα είναι πολύ σημαντικό να εξασφαλιστεί στο εναπομένον διάστημα μέχρι την πρώτη μέρα μετάβασης στο ευρώ ότι όλες οι επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που δεν αναζητούν ενεργά πληροφορίες, θα είναι επαρκώς προετοιμασμένες. Θα πρέπει ιδίως να χρησιμοποιηθούν ορισμένα εργαλεία παρακολούθησης (π.χ. δημοσκοπήσεις) που θα βοηθήσουν στην εκτίμηση της ετοιμότητας των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ). Οι προετοιμασίες των τοπικών αρχών για τη μετάβαση πρέπει να καθοδηγούνται και να ελέγχονται τακτικά για να εξασφαλιστεί ότι λαμβάνεται μέριμνα για όλες τις απαραίτητες ρυθμίσεις. Το προσωπικό των Λετονικών Ταχυδρομείων πρέπει να είναι κατάλληλα καταρτισμένο για τον νέο ρόλο του κατά τη διάρκεια της μετάβασης. Η συμμετοχή των τοπικών παραρτημάτων οργανώσεων καταναλωτών, οργανισμών και διάφορων μη κυβερνητικών οργανώσεων θα αυξήσει την συνειδητοποίηση της μετάβασης στο ευρώ σε τοπικό επίπεδο. Οι προετοιμασίες των επιχειρήσεων πρέπει να αρχίσουν ολοταχώς και να υποστηρίζονται και να ελέγχονται από τις αρμόδιες αρχές. Πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. 2.5. Επικοινωνία σχετικά με το ευρώ Ο γενικός στόχος της επικοινωνιακής στρατηγικής σχετικά με τη μετάβαση στο ευρώ είναι να εξασφαλιστεί ότι τουλάχιστον το 90% του πληθυσμού της Λετονίας 3 είναι επαρκώς ενήμερο για τις επιπτώσεις και τις πρακτικές αλλαγές που συνδέονται με τη μετάβαση από το λατς στο ευρώ, αλλά και να αυξηθεί η δημόσια στήριξη για την εισαγωγή του ευρώ προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι η πλειοψηφία των Λετονών κατοίκων υποστηρίζουν την εισαγωγή του ευρώ κατά την ημερομηνία που θα πραγματοποιηθεί η μετάβαση στο νέο νόμισμα. Τα αποτελέσματα θα μετρηθούν τον Δεκέμβριο 2013. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τη Λετονία να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στους κατοίκους οι οποίοι είναι πιο δύσκολο να ενημερωθούν από τους διαύλους των μέσων μαζικής επικοινωνίας, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που ζουν σε απομακρυσμένες περιοχές και στις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού λαμβάνοντας υπόψη τη γλωσσική πολυμορφία των πολιτών της. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σημειώνει τη σημαντική πρόοδο σε θέματα επικοινωνίας που επιτεύχθηκε κατά το πρώτο εξάμηνο του 2013 και επικροτεί τις διαβεβαιώσεις της Λετονίας ότι θα δώσει ιδιαίτερη προσοχή στις ανάγκες ενημέρωσης των ευάλωτων ομάδων. Δεδομένου ότι το μεγαλύτερο μέρος των ενημερωτικών εκστρατειών δεν έχει ακόμη φθάσει τις ομάδες στόχους, δεν είναι ακόμη δυνατό να αξιολογηθεί ο αντίκτυπός τους. Τα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων, καθώς και η πρόσφατη έκδοση του Ευρωβαρόμετρου (Flash EB 377), ωστόσο, δείχνουν ότι η υποστήριξη για το ευρώ εξακολουθεί να είναι μάλλον χαμηλή και οι φόβοι των καταχρηστικών πρακτικών και απώλεια αγοραστικής δύναμης είναι σαφώς υπαρκτοί. Οι δημοσκοπήσεις βοηθούν στη μέτρηση της επιτυχία της εκστρατεία 3 Όπως αναφέρεται στη συμφωνία επιχορήγησης αριθ. ECFIN 105-2013 «δραστηριότητες επικοινωνίας που έχουν σχέση με την υιοθέτηση του ευρώ στη Λετονία» που έχει συναφθεί μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Υπουργείου Οικονομικών της χώρας στις 30 Απριλίου 2013. EL 9 EL

επικοινωνίας για τη μετάβαση στο ευρώ και στον εντοπισμό της ανάγκης προσαρμογής των επικοινωνιακών διαύλων ή δραστηριοτήτων. Οι Λετονικές αρχές πρέπει να εντείνουν τις προσπάθειές τους με στόχο να παρασχεθούν σε όλους τους κατοίκους της Λετονίας όλες οι αναγκαίες πληροφορίες και προκειμένου να επιτευχθεί η ευρύτερη δυνατή δημόσια στήριξη για την εισαγωγή του ευρώ. Για όλες τις επικοινωνιακές δραστηριότητες είναι ζωτικής σημασίας το Υπουργείο Οικονομικών να διασφαλίσει πλήρως διαφανείς, αμερόληπτες διαδικασίες δημοσίων συμβάσεων που πρέπει να ολοκληρωθούν εγκαίρως σύμφωνα με τη νομοθεσία της Δημοκρατίας της Λετονία για τις δημόσιες συμβάσεις. Η Επιτροπή σκοπεύει, στο πλαίσιο συμφωνίας εταιρικής σχέσης, να υποστηρίξει την εφαρμογή των σχεδίων επικοινωνίας τόσο με συνεισφορές σε είδος όσο και μέσω μιας συμφωνίας επιχορήγησης μέχρι και του 50% των επιλέξιμων δαπανών από κοινού συμφωνημένων δραστηριοτήτων/κατηγοριών, όπως οι μισθοί των εμπειρογνωμόνων επικοινωνίας, η εκστρατεία στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, οι δημοσκοπήσεις, τα σεμινάρια και οι δραστηριότητες κατάρτισης και η διάθεση υλικού πληροφόρησης σε όλα τα νοικοκυριά. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα συμβάλλει στην εθνική εκστρατεία ενημέρωσης για το ευρώ με τη διοργάνωση έκθεσης και άλλων εκδηλώσεων δημοσίων σχέσεων, δημοσιεύσεις, καθώς και την παροχή στήριξης για την εκστρατεία στα μέσα μαζικής επικοινωνίας. Ένας καλά οργανωμένος δικτυακός τόπος για τη μετάβαση στο ευρώ (www.eiro.lv), που ήδη ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 2008, αποτελεί την κύρια πηγή ενημέρωσης του κοινού. Επικαιροποιημένες πληροφορίες σχετικά με τις προετοιμασίες για τη μετάβαση στο ευρώ διατίθεται επίσης στον δικτυακό τόπο του Υπουργείου Οικονομικών στη διεύθυνση: (http://www.fm.gov.lv/en/) και της Τράπεζας της Λετονίας (http://www.bank.lv/eng/main/euro/). 3. Η ΚΟΙΝΗ ΓΝΩΜΗ ΣΤΑ ΚΡΑΤΗ ΜΕΛΗ ΠΟΥ ΠΡΟΣΧΩΡΗΣΑΝ ΠΡΟΣΦΑΤΑ Από το 2004, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέθεσε τη διενέργεια ερευνών «Ευρωβαρόμετρο» (EB) στις χώρες που προσχώρησαν στην ΕΕ το 2004 και το 2007 και δεν έχουν ακόμη υιοθετήσει το ευρώ, προκειμένου να εκτιμηθεί η στάση και η γνώση των πολιτών απέναντι στην εισαγωγή του ευρώ. Η έρευνα για τα νέα κράτη μέλη «NMS-7» 4 (Flash EB 377) της άνοιξης του 2013 είναι η δέκατη του είδους της. Οι επιτόπιες εργασίες για την έρευνα πραγματοποιήθηκαν τον Απρίλιο του 2013. Για τους σκοπούς της παρούσας έκθεσης, τα αποτελέσματα της πιο πρόσφατης έρευνας του Ευρωβαρόμετρου συγκρίθηκαν κυρίως με τα αποτελέσματα της προηγούμενης έρευνας στο Flash EB 349, (επιτόπια έρευνα Απριλίου 2012). 4 Ειδική έρευνα του Ευρωβαρομέτρου παρέχει αποτελέσματα για τα νέα κράτη μέλη που δεν έχουν ακόμη υιοθετήσει το ευρώ. Η πιο πρόσφατη έρευνα κάλυψε την Πολωνία, την Τσεχική Δημοκρατία, την Ουγγαρία, τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, τη Λετονία και τη Λιθουανία. Η Κύπρος, η Μάλτα, η Σλοβενία, η Σλοβακία και η Εσθονία δεν συμπεριλαμβάνονται πλέον δεδομένου ότι έχουν ήδη προσχωρήσει στη ζώνη του ευρώ. Συνολικά, ερωτήθηκαν περίπου 7014 πολίτες που επιλέχθηκαν τυχαία. EL 10 EL

3.1. Υποστήριξη για την υιοθέτηση του ευρώ/εκτιμώμενες συνέπειες Η πιο πρόσφατη έρευνα επιβεβαιώνει τα αποτελέσματα των προηγούμενων ερευνών, με βαθμιαία καθοδική τάση στην υποστήριξη της εισαγωγής του ευρώ στα κράτη μέλη που προσχώρησαν πρόσφατα, τα οποία δεν έχουν ακόμη υιοθετήσει το ευρώ (NMS-7). Η πλειονότητα των ερωτηθέντων στα NMS-7 είναι αντίθετοι με την εισαγωγή του ευρώ στη χώρα τους: 51% (+2 εκατοστιαίες μονάδες) είναι κατά, ενώ το 45% (-2 εκατοστιαίες μονάδες) είναι υπέρ. Τα αποτελέσματα για τη Λετονία ακολουθούν αυτή τη γενική τάση: 55% (+2 εκατοστιαίες μονάδες) είναι κατά και 42% (-4 εκατοστιαίες μονάδες) υπέρ της εισαγωγή του ευρώ. Από την άποψη των εκτιμώμενων συνεπειών από την εισαγωγή του ευρώ, το 45% των ερωτηθέντων (-4 εκατοστιαίες μονάδες) βλέπουν πλεονεκτήματα για τα παρόντα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ, αλλά το 54% (+3 εκατοστιαίες μονάδες) βλέπουν πιο αρνητικές συνέπειες για τις δικές τους χώρες. Ωστόσο, το 40% (-3 εκατοστιαίες μονάδες) βλέπουν θετικές συνέπειες. Σε προσωπικό επίπεδο, 50% (-1 εκατοστιαία μονάδα) στα NMS-7 προσδοκά θετικές συνέπειες από την εισαγωγή του ευρώ. Στη Λετονία, η τάση είναι πιο αρνητική το 42% (-3 εκατοστιαίες μονάδες) αναμένουν θετικές επιπτώσεις ενώ το 48 % (+ 4 εκατοστιαίες μονάδες) αρνητικές. Υπήρχαν δύο ερωτήσεις σχετικά με πιθανές επιπτώσεις στις τιμές. Όσον αφορά τις εν γένει πιθανές συνέπειες, 67% (-5 εκατοστιαίες μονάδες) αναμένουν αύξηση των τιμών. Ωστόσο, ένας σημαντικά αυξανόμενος αριθμός των ερωτηθέντων, το 22% (+13 εκατοστιαίες μονάδες), αναμένουν ότι με το ευρώ οι τιμές θα παραμείνουν σταθερές. Στη Λετονία, το 75% (+2 εκατοστιαίες μονάδες) των ερωτηθέντων αναμένουν έντονη αύξηση των τιμών, αλλά και το ποσοστό των ερωτηθέντων που αναμένουν ότι με το ευρώ οι τιμές θα παραμείνουν σταθερές, έχει επίσης αυξηθεί σε 17% (+8 εκατοστιαίες μονάδες). Στο συγκεκριμένο ερώτημα σχετικά με τον καταχρηστικό καθορισμό των τιμών, το 74% (αμετάβλητο) των πολιτών των NMS-7 εξέφρασαν την ανησυχία τους, ενώ το 24% (αμετάβλητο) απάντησαν ότι δεν ανησυχούν. Το ποσοστό των πολιτών της Λετονίας που δήλωσαν ότι ανησυχούν είναι το υψηλότερο (81%, -2 εκατοστιαίες μονάδες). Όταν τέθηκε το ερώτημα εάν η εισαγωγή του ευρώ θα σήμαινε απώλεια ελέγχου επί της οικονομικής πολιτικής, το 45% των ερωτηθέντων (+2 εκατοστιαίες μονάδες) στα NMS-7 συμφωνούν ενώ το 49% (-2 εκατοστιαίες μονάδες) διαφωνούν. Ως προς αυτήν την τάση, η πλειονότητα των Λετονών βλέπουν απώλεια του ελέγχου επί της οικονομικής πολιτικής ως συνέπεια της εισαγωγής του ευρώ σε ποσοστό 63% (+6 εκατοστιαίες μονάδες). 3.2. Πληροφορίες σχετικά με το ευρώ Στη Λετονία, υπάρχει μεγάλη ευαισθητοποίηση ως προς την πιθανή εισαγωγή του ευρώ (80% αναμένουν να συμβεί αυτό το 2014). Στα NMS-7, το ποσοστό των πολιτών που έχουν την αίσθηση ότι είναι ενημερωμένοι για το ευρώ έχει βελτιωθεί ελαφρώς σε 41% (+2 εκατοστιαίες μονάδες). Η Λετονία εμφανίζει τα καλύτερα αποτελέσματα από αυτή την άποψη, με το 50% των πολιτών να έχουν την αίσθηση ότι είναι ενημερωμένοι (+11 EL 11 EL

εκατοστιαίες μονάδες). Ωστόσο, το 48% (+12 εκατοστιαίες μονάδες) εξακολουθούν να θεωρούν ότι δεν είναι καλά ενημερωμένοι. Στο ερώτημα που τέθηκε στους κατοίκους των NMS-7 σχετικά με τα πλέον αξιόπιστα θεσμικά όργανα στη χώρα τους, οι απαντήσεις συμφωνούν με τη γενική τάση ότι υπάρχει μεγαλύτερη εμπιστοσύνη προς την εθνική τράπεζα 66% (+1 εκατοστιαία μονάδα), ενώ ακολουθεί με μικρή διαφορά η φορολογική διοίκηση 62% (+9 εκατοστιαίες μονάδες). Η εμπιστοσύνη στα θεσμικά όργανα της ΕΕ, ενώ παραμένει υψηλή, έχει μειωθεί στο 60 % (-7 εκατοστιαίες μονάδες). Στο ερώτημα σχετικά με τα σημαντικότερα στοιχεία μιας εκστρατείας επικοινωνίας για τη μετάβαση στο ευρώ, η διπλή αναγραφή των τιμών στα καταστήματα επιβεβαιώθηκε ως το σημαντικότερο στοιχείο από τους Λετονούς πολίτες με 90% (+3 εκατοστιαίες μονάδες), και ακολούθησε η διπλή αναγραφή των τιμών στους λογαριασμούς 86% (+5 εκατοστιαίες μονάδες) και στις μισθολογικές καταστάσεις 77% (+2 εκατοστιαίες μονάδες). Για το 69% (-1 εκατοστιαία μονάδα) Λετονών ερωτηθέντων η αξία του 1 ευρώ (συναλλαγματική ισοτιμία) αποτελεί σημαντικό ζήτημα. Τα αποτελέσματα αυτά δείχνουν σαφώς την ανάγκη να εστιαστούν οι ενημερωτικές εκστρατείες στην πληροφόρηση σχετικά με τις πρακτικές πτυχές της μετάβασης στο ευρώ στη Λετονία, στη διασφάλιση της διπλής αναγραφής των τιμών και στην παρακολούθηση του καθορισμού των τιμών κατά τη διάρκεια της περιόδου μετάβασης, εφόσον αυτά είναι τα ζητήματα που απασχολούν κυρίως τους πολίτες. Η κατάλληλη ενημέρωση για το ευρώ και τη μετάβαση στο ευρώ θα διασκεδάσει τις ανησυχίες των πολιτών και το σκεπτικισμό απέναντι στο ευρώ. Οι λετονικές αρχές θα πρέπει να λαμβάνουν δεόντως υπόψη τις τακτικές γενικές σφυγμομετρήσεις της κοινής γνώμης, με δυνατότητα προσαρμογής των θεμάτων και των κύριων μηνυμάτων της εκστρατείας ενημέρωσης, ανάλογα με την περίπτωση. Προκειμένου να εντοπιστούν οι ανάγκες ενημέρωσης και να αξιολογηθεί η θεώρηση των ΜΜΕ ως προς την πορεία της προετοιμασίας τους, οι λετονικές αρχές, πρέπει να διενεργήσουν ειδική έρευνα μεταξύ των ΜΜΕ σχετικά με τις πρακτικές προετοιμασίες για τη μετάβαση στο ευρώ. Η έρευνα θα διεξαχθεί σε εύθετο χρόνο, ώστε τα αποτελέσματα να τροφοδοτήσουν τη γενική εκστρατεία ενημέρωσης. 4. ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΠΟΜΕΝΑ ΒΗΜΑΤΑ Οι πρακτικές ετοιμασίες στη Λετονία κρίνονται γενικά ικανοποιητικές. Εντούτοις, η Επιτροπή εντόπισε ορισμένα πεδία στα οποία απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες. Συνιστάται ειδικότερα προς τις λετονικές αρχές να αυξήσουν περαιτέρω τον αριθμό του διαθέσιμου προσωπικού για την παρακολούθηση της διπλής αναγραφής των τιμών και της εφαρμογής του μνημονίου για τη δίκαιη εισαγωγή του ευρώ. Τα διορθωτικά μέτρα έναντι των επιχειρήσεων που δεν συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις αναγραφής των τιμών και μετατροπής (π.χ. κανόνες στρογγυλοποίησης) ή που δεν εφαρμόζουν ορθά το μνημόνιο για τη δίκαιη εισαγωγή του ευρώ πρέπει να λαμβάνονται ταχέως, με στόχο να λαμβάνονται τελικές αποφάσεις εντός, το πολύ, 48 ωρών. Όλες οι ATM θα πρέπει να διανέμουν ευρώ την 1η Ιανουαρίου 2014. EL 12 EL

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα επανεκτιμήσει τις πρακτικές ετοιμασίες της Λετονίας για την εισαγωγή του ευρώ, συμπεριλαμβανομένων της απόκρισής της στις συστάσεις που παρατίθενται στην παρούσα έκθεση και των αποτελεσμάτων της τρέχουσας εκστρατείας ενημέρωσης. Τα πορίσματα της Επιτροπής θα δημοσιευθούν σε άλλη έκθεση (Δέκατη Τρίτη έκθεση σχετικά με τις πρακτικές ετοιμασίες για τη μελλοντική διεύρυνση της ζώνης του ευρώ) πριν από το τέλος του τρέχοντος έτους. EL 13 EL