«Σο ζςνηαγμαηικό δικαίωμα ζηην επικοινωνία» Όνομα διδάζκονηορ καθηγηηή: Αλδξέαο. Γ. Γεκεηξφπνπινο Ονομαηεπώνςμο θοιηηηή: Πέηξνο-Οξέζηεο Καηζνχιαο Μάθημα: πληαγκαηηθά Γηθαηψκαηα Δξάμηνο ζποςδών: Γ Ακαδημαϊκό έηορ: 2013-2014
ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ Α.ΔΝΝΟΗΑ ΣΖ ΔΠΗΚΟΗΝΩΝΗΑ-ΘΔΩΡΖΣΗΚΑ ΣΟΗΥΔΗΑ Β.Ζ ΤΝΣΑΓΜΑΣΗΚΖ ΠΡΟΣΑΗΑ ΣΟΤ ΓΗΚΑΗΩΜΑΣΟ Γ. Ζ ΚΑΣΟΥΤΡΩΖ ΣΟΤ ΓΗΚΑΗΩΜΑΣΟ ΣΖ ΔΠΗΚΟΗΝΩΝΗΑ ΣΟ ΔΛΛΖΝΗΚΟ ΤΝΣΑΓΜΑ(ΑΡΘΡΟ19) Γ. Ζ ΠΟΗΝΗΚΖ ΠΡΟΣΑΗΑ ΣΟΤ ΑΠΟΡΡΖΣΟΤ ΣΖ ΔΠΗΚΟΗΝΩΝΗΑ Δ. ΔΗΓΗΚΟΣΔΡΑ ΘΔΜΑΣΑ ΥΔΣΗΚΑ ΜΔ ΣΟ ΑΠΟΡΡΖΣΟ ΣΖ ΔΠΗΚΟΗΝΩΝΗΑ Σ. Ζ ΑΡΥΖ ΓΗΑΦΑΛΗΖ ΣΟΤ ΑΠΟΡΡΖΣΟΤ ΣΩΝ ΔΠΗΚΟΗΝΩΝΗΩΝ(ΑΓΑΔ) Ε. Ζ ΓΗΔΘΝΖ ΠΡΟΣΑΗΑ ΣΟΤ ΓΗΚΑΗΩΜΑΣΟ ΣΖ ΔΠΗΚΟΗΝΩΝΗΑ Ζ.ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ Θ.ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ
ΔΝΝΟΙΑ ΣΗ ΔΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ- ΘΔΩΡΗΣΙΚΑ ΣΟΙΥΔΙΑ Με ηνλ φξν επικοινωνία απνθαινχκε ηε δηαδηθαζία κεηαβίβαζεο θαη αληαιιαγήο κελπκάησλ πιεξνθνξηψλ απφ θάπνηνλ πνπ λνείηαη σο πνκπφο πξνο θάπνηνλ πνπ λνείηαη σο δέθηεο, κέζσ ελφο θνηλνχ ζπζηήκαηνο ζεκάησλ, ζπκβφισλ ή ηξφπσλ ζπκπεξηθνξάο. Βαζηθή πξνυπφζεζε ηεο επηθνηλσλίαο απνηειεί ην κεηαδηδφκελν κήλπκα λα πεξηέρεη θάπνην λφεκα, ην νπνίν, απνθσδηθνπνηνχκελν απφ ην δέθηε, λα απνβιέπεη, κέζσ ηεο πξφθιεζεο ζθέςεσλ, ηδεψλ, ζπλεηξκψλ, ζηνλ επεξεαζκφ ηεο ζπκπεξηθνξάο ηνπ ηειεπηαίνπ. Πξνθεηκέλνπ λα ζπληειεζζεί ε επηθνηλσληαθή δηαδηθαζία απαηηνχληαη ζεκεία θαη θψδηθεο. Σα ζεκεία είλαη αληηθείκελα ή πξάμεηο πνπ αλαπαξηζηνχλ θάηη ζπγθεθξηκέλν, ελψ νη θψδηθεο απνηεινχλ ζπζηήκαηα ηα νπνία θαζνξίδνπλ ηνπο ζπζρεηηζκνχο ησλ ζεκείσλ. Λακβάλνπκε σο δεδνκέλν φηη απηά ηα ζεκεία θαη νη θψδηθεο κεηαδίδνληαη ή είλαη δηαζέζηκνη ζηνπο ππφινηπνπο επηθνηλσλνχληεο, αλ επηζπκνχκε ηελ νκαιή εμέιημε ηεο επηθνηλσληαθήο δηαδηθαζίαο. Οπζηψδεο ραξαθηεξηζηηθφ ηεο επηθνηλσλίαο είλαη ε αιιειφδξαζε, δειαδή ε δηαδηθαζία ζπλερνχο αληαιιαγήο κελπκάησλ, θαηά ηελ νπνία πνκπφο θαη δέθηεο ελαιιάζζνπλ ζπλερψο ξφινπο, κε απνηέιεζκα λα δηακνξθψλεηαη έλα πιαίζην ακθίδξνκεο ξνήο πιεξνθνξίαο πνπ ζπλίζηαηαη ζε θσδηθνπνίεζε θαη απνθσδηθνπνίεζε ησλ εθπεκπφκελσλ κελπκάησλ. Φπζηθά, σο θνηλσληθφ γεγνλφο κε ηα ηδηαίηεξα απηά ραξαθηεξηζηηθά, ε επηθνηλσλία απαηηεί ηελ χπαξμε ελφο κέζνπ, κέζσ ηνπ νπνίνπ ηα ζεκαίλνληα ζα κεηαδνζνχλ, ζα θζάζνπλ ζην δέθηε θαη ζα κπνξέζνπλ ζην κέιινλ λα αθνινπζήζνπλ ηελ αληίζηξνθε θαηεχζπλζε. Η επηθνηλσληνινγία σο επηζηεκνληθφο ηξφπνο πξνζέγγηζεο κειέηεο θαη αλάιπζεο ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο επηθνηλσλίαο αλαπηχρζεθε ηδηαίηεξα θαηά ην δεχηεξν κηζφ ηνπ 20 νπ αηψλα θαη ζπλδέζεθε κε ηε ζηαδηαθή, αιιά αλαηξεπηηθή είζνδν λέσλ επηθνηλσληαθψλ ηερληθψλ θαη κέζσλ
(ηειέθσλν, ηειέγξαθνο, ειεθηξνληθνί ππνινγηζηέο θηι). ηαδηαθά αλαπηχρζεθαλ δηάθνξα κνληέια κειέηεο θαη αλάιπζεο ησλ ζηαδίσλ επηθνηλσλίαο, κε θνηλφ ζηφρν ηελ ζεσξεηηθνπνίεζε θαη απνζαθήληζε ησλ ηξφπσλ πξαγκάησζεο θαη ησλ ζηφρσλ ηεο. Ο Harold Dwight Laswell 1 (1902-1978) αλέπηπμε έλα πξψηκν κνληέιν, ζχκθσλα κε ην νπνίν ε επηθνηλσλία αθνινπζεί ηελ εμήο κνλνζήκαληε δηαδξνκή : Πνηφο Ο επικοινωνηηήρ (Μελέηερ ελέγσος) Λέεη ηη Σο μήνςμα (Ανάλςζη ελέγσος) Με θαλάιη Μέζο (Ανάλςζη μέζων) πνηφ ε πνηφλ Γέκηηρ Με πνηφ απνηέιεζκα (Δπίδπαζη Σν κνληέιν Laswell απνηειεί κία πξψηε πξνζπάζεηα απνηχπσζεο ηεο επηθνηλσλίαο θαη αληαλαθιά ηηο αληηιήςεηο ηεο επνρήο. ηε ζπλέρεηα επεθηάζεθε απφ ηνλ Braddock, o νπνίνο ζπκπεξηέιαβε ηηο αθφινπζεο παξακέηξνπο ζηελ αλάιπζε ηνπ: - ποιόρ -λέει ηι -μέζω ποιού μέζος -ζε ποιόν, ζςνεκηιμώνηαρ ηο -κάηω από ποιερ πεπιζηάζειρ -για ποιο ζκοπό -με ποιό αποηέλεζμα. Έλα άιιν αλαιπηηθφ πξφηππν, βειηησκέλε εμέιημε ηνπ πξνεγνχκελνπ, πξνηάζεθε απφ ηνπο Shannon & Weaver. Η επηθνηλσλία εμαθνινπζεί λα ζεσξείηαη θαη εδψ σο κία δηαδηθαζία κνλφδξνκε, ζηελ νπνία ππάξρεη κηα πεγή πιεξνθόξεζεο πνπ παξάγεη έλα κήλπκα ή κηα αιπζίδα κελπκάησλ πνπ πξφθεηηαη λα κεηαδνζνχλ. ην επφκελν βήκα, ην κήλπκα δηακνξθψλεηαη ζε ζήκαηα απφ έλα αλακεηαδφηε. Σα ζήκαηα ζα πξέπεη λα πξνζαξκνζηνχλ ζην θαλάιη πνπ νδεγεί ζηνλ δέκηη, ε ιεηηνπξγία ηνπ νπνίνπ είλαη αληίζεηε απφ απηή ηνπ αλακεηαδφηε. Ο δέθηεο αλαζπγθξνηεί ην κήλπκα απφ ην ζήκα. ηε ζπλέρεηα, ην 1 Στθ κεωρία του Laswell,ο δζκτθσ των μθνυμάτων και κατ επζκταςθ ο τθλεκεατισ κεωρείται όχι ωσ ζνασ πακθτικόσ δζκτθσ, αλλά ωσ πολίτθσ.
παξαιεθζέλ κήλπκα πξνζεγγίδεη ηνλ πξννξηζκφ. Σν ζήκα είλαη εππξφζβιεην ζε ηέηνην βαζκφ, πνπ ελδέρεηαη λα θαηαζηξαθεί απφ ζφξπβν, κηα παξεκβνιή πνπ κπνξεί λα ζπκβεί φηαλ ππάξρνπλ πνιιά ζήκαηα ζην ίδην ην θαλάιη επηθνηλσλίαο. Σν κνληέιν ηνπ Shannon κπνξεί λα απνηππσζεί σο εμήο: Πηγή πληποθόπηζηρ ηέιλεη κήλπκα Αναμεηαδόηηρ Πηγή θοπύβος Γέκηηρ Πποοπιζμόρ ηέιλεη ζήκα Θφξπβνο (ιεθζέλ ζήκα) ηέιλεη κελ. Σνκή ζηελ πξνζέγγηζε ηεο επηθνηλσλίαο ππήξμε ην ειηθνεηδέο κνληέιν ηνπ Dance. ε απηή ηε ζχιιεςε, ε επηθνηλσλία εθιακβάλεηαη σο κία δπλακηθή ζρέζε, ζηελ νπνία ε ξνε ησλ πιεξνθνξηψλ δελ απνηειεί κία επζεία γξακκή, αιιά έλα ζχλζεην πιέγκα. Σν κνληέιν απηφ αληαπνθξίλεηαη ζε έλα ξεαιηζηηθφ πεξηβάιινλ, φπνπ νη θνηλσληθέο ζρέζεηο θαη ηα πεξηβάιινληα αιιειεπηδξνχλ κεηαμχ ηνπο ελαιιαζζφκελα δηαξθψο. Απηφ πνπ ζα κπνξνχζε λα εηπσζεί σο ζπκπέξαζκα είλαη ε θαηαιπηηθή αιιαγή ησλ πνπ επέθεξαλ νη ιεγφκελεο «εξκελεπηηθέο» ζεσξήζεηο (κνληέια 3), νη νπνίεο απνκαθξχλζεθαλ απφ ην κνλνδηάζηαην ηξφπν αληηκεηψπηζεο ηεο επηθνηλσληαθήο δηαδηθαζίαο θαη έζηξεςαλ ην ελδηαθέξνλ ηνπο ζην ζηνηρείν ηεο αιιειόδξαζεο. Η επηθνηλσλία, ινηπφλ, έγηλε αληηιεπηή σο κηα ζχλζεηε εξκελεπηηθή πνξεία παξαγσγήο λνήκαηνο, φπνπ νη εκπεηξίεο, νη ηδενινγίεο, 2 ηα θνηλσληθά βηψκαηα θαη ην κνξθσηηθφ δπλακηθφ ησλ επηθνηλσλνχλησλ ραξαθηεξίδνπλ ηελ απνθσδηθνπνίεζεο θαη πξφζιεςε ηνπ κελχκαηνο. Σν κεηαδηδφκελν κήλπκα εκθαλίδεη πνιπζεκία θαη θάζε θνξά ε εξκελεία ηνπ είλαη ζρεηηθή θαη ε θσδηθνπνίεζε ηνπ πξαγκαηνπνηείηαη ζε κία θάζε παξαγσγήο λνήκαηνο, όπνπ νη ηδενινγηθέο επηινγέο ησλ επηθνηλσλεηώλ πξνβάιινληαη σο πξνηηκεηέεο αλαγλώζεηο ηνπ εθπεκπόκελνπ κελύκαηνο, θαηά ηελ έθθξαζε ηνπ McQuail. 2 Ωο ηδενινγία ν MacQuail ζεσξεί ηε ζρέζε ησλ θαληαζηαθψλ ζρέζεσλ ηνπ αηφκνπ σο ππνθεηκέλνπ κε ηηο πξαγκαηηθέο ζπλζήθεο χπαξμεο ηνπ.
Πέξα απφ ηελ επηζηεκνληθή ηεο ζεκειίσζε, ε επηθνηλσλία ζήκεξα δελ παχεη λα απνηειεί κία εμέρνπζα αλζξψπηλε δξαζηεξηφηεηα. Δλεξγνπνηεί ηελ θνηλσληθή θχζε ηνπ αλζξψπνπ θαη ζπκβάιιεη ζηε δηαδξαζηηθή επαθή ηνπ κε ην αλζξψπηλν πεξηβάιινλ. Έρεη θαηαζηεί ζπλψλπκν ηεο πξαγκαηηθήο ςπρηθήο πξνζέγγηζεο κεηαμχ ησλ αλζξψπσλ απνηειεί θαηά ηνπο ςπρνιφγνπο βαζηθή πξνυπφζεζε γηα ηελ μεδίπισζε ηνπ θνηλσληθνχ εαπηνχ. Ωο βαζηθή αλάγθε ηνπ αλζξψπνπ έρεη ιάβεη ζεκαληηθφηαηε ζέζε ζηελ θαζεκεξηλή ηνπ δσή, ελψ ε αλάπηπμε ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ ζπλέβαιε ζηελ δηεχξπλζε ηεο ρσξνρξνληθά, ελψ επεθηείλεηαη κε ηαρχηαηνπο ξπζκνχο θαη ζε άιινπο ηνκείο, φπσο ην εκπφξην, νη δηεζλείο ζρέζεηο θαη ε εθπαίδεπζε Β. Η ΤΝΣΑΓΜΑΣΙΚΉ ΠΡΟΣΑΊΑ ΣΟΤ ΓΙΚΑΙΩΜΑΣΟ Οη ζχγρξνλεο δεκνθξαηηθέο θνηλσλίεο απνηεινχλ αλακθηζβήηεηα πξντφλ ησλ ηδεψλ ηνπ Γηαθσηηζκνχ θαη ησλ πνιηηηθφ-ηδενινγηθψλ θηλεκάησλ ηνπ 18 νπ θαη 19νπ αηψλα. Η αληίδξαζε ζην απνιπηαξρηθφ θξάηνο θαη ε επηζπκία γηα θαηνρχξσζε ηεο αλζξψπηλεο αμηνπξέπεηαο θαη ειεπζεξίαο δξάζεο είλαη απηά πνπ ππξνδφηεζαλ ηηο πνιηηηθέο εμειίμεηο θαη δηακφξθσζαλ ηα ζεκεξηλά θξάηε δηθαίνπ. Ο Immanuel Kant ππνζηήξημε φηη ε δεκνζηφηεηα, άκεζε ζπλέπεηα ηεο αλαγσγήο ηεο επηθνηλσλίαο ζε αλζξψπηλε «πξαμηαθή» ειεπζεξία, επηηειεί κία δηαθσηηζηηθή ιεηηνπξγία, αθνχ ηνλ απνκαθξχλεη απφ ην ζθνηάδη ηεο άγλνηαο θαη ηνλ σζεί ζηε ζπκκεηνρή ζε έλα πεδίν έθθξαζεο θαη αληαιιαγήο πιεξνθνξηψλ. Μία δηαθσηηζκέλε θνηλή γλψκε, εμαζθαιίδνληαο ηε δπλαηφηεηα ειεχζεξνπ, δεκφζηνπ δηαιφγνπ, ζπληζηά γηα ηνλ Kant conditio sine qua non ηεο αλζξψπηλεο πξνφδνπ. Μάιηζηα, ν Habermas, επεθηείλνληαο ηε ζθέςε ηνπ Kant, αλαθέξεη φηη απφ ηε ζηηγκή πνπ νη ε αλζξψπηλε γιψζζα κεηαβάιιεηαη απφ παξαθαηαζήθε κηαο ζείαο-αλψηεξεο ηάμεο ζε έλα κέζν ελεξγνπνίεζεο ηνπ αλζξψπηλνπ πλεχκαηνο ελάληηα ζηελ θαζεζηεθπία ηάμε, ν νξζφο ιφγνο θαη ε επηθνηλσλία αλαδεηθλχνληαη ζε νξγαλσηηθή αξρή ηνπ θξάηνπο. Η επηθνηλσλία αλέθαζελ ζεσξείην ζπζηαηηθφ ζηνηρείν ηεο αλζξψπηλεο θχζεο, εξγαιείν θνηλσληθήο αλάπηπμεο ηνπ έιινγνπ θαη ειεχζεξνπ αλζξψπηλνπ φληνο. Ήδε ν Αξηζηνηέιεο ζηα Πνιηηηθά ηνπ ζεσξνχζε φηη απηφ πνπ δηακνξθψλεη δεζκνχο ζπλνρήο ζηελ πνιηηηθή θνηλσλία είλαη ε
ζθπξειάηεζε θηιηθψλ δεζκψλ, κέζα απφ ηελ ειεχζεξε επηθνηλσλία κεηαμχ ησλ πνιηηψλ. Άιισζηε, ε ζχλδεζε ηεο ειεπζεξίαο ηνπ ιφγνπ θαη ηεο επηθνηλσλίαο κε ηελ ίδηα ηελ αλζξψπηλε ηδηφηεηα ππήξμε βαζηθή ζπληζηψζα ηεο θιαζηθήο θηιειεχζεξεο ζεσξίαο, θαζνξίδνληαο ηελ πξνζπάζεηα κηαο ζπληαγκαηηθήο θαηνρχξσζεο ηνπ ελ ιφγσ δηθαηψκαηνο. Μία αμηφινγε πξνζέγγηζε ηεο επηθνηλσληαθήο ειεπζεξίαο ζπλαληνχκε ζηα θείκελα ηνπ Ronald Dworkin.O Dworkin ζεσξεί φηη ε ειεπζεξία 3 ηεο επηθνηλσλίαο απνηειεί έλα ζεκειηψδεο ζηνηρείν κηαο δίθαηεο πνιηηηθήο θνηλσλίαο, θαζψο ε θπβέξλεζε αληηκεησπίδεη ηα κέιε ηεο θνηλσλίαο σο ππεχζπλα εζηθά ππνθείκελα. Η ζέζε απηή ζηεξίδεηαη ζηελ πεπνίζεζε ηνπ φηη κηα δηθαηηθή θνηλσλία απαηηεί έλα ζψκα ίζσλ θαη ειεχζεξσλ πνιηηψλ, πνπ ζα επηθνηλσλνχλ κεηαμχ ηνπο θαη ζα δηακνξθψλνπλ ηελ πνιηηηθή ηνπο ζπλείδεζε κε βάζε ηελ αλάπηπμε ησλ δηαλνεηηθψλ ηνπο ηθαλνηήησλ. Καη επέθηαζε ηφζν ε ειεπζεξία ηεο έθθξαζεο φζν θαη ε ειεπζεξία ηεο επηθνηλσλίαο δηαζθαιίδνπλ φηη ε θπβέξλεζε δελ ζα εκπνδίδεη ηε δπλαηφηεηα απηφβνπιεο πινπνίεζεο ησλ επηδηψμεσλ θαη ζπκθεξφλησλ ησλ πνιηηψλ. Γ. Ζ ΚΑΣΟΥΤΡΩΖ ΣΟΤ ΓΗΚΑΗΩΜΑΣΟ ΣΖ ΔΠΗΚΟΗΝΩΝΗΑ ΣΟ ΔΛΛΖΝΗΚΟ ΤΝΣΑΓΜΑ (ΑΡΘΡΟ 19) Ήδε απφ ην χληαγκα ηνπ 1844, ζεσξήζεθε ζθφπηκν λα δηακνξθσζεί έλα πξνζηαηεπηηθφ πεδίν γηα ηελ επηθνηλσλία κέζσ ηεο αλαγλψξηζεο ηνπ απαξαβίαζηνπ ησλ επηζηνιψλ (άξζξν 14). Η δηάηαμε ππήξμε πνιχ πεξηεθηηθή θαη έθαλε λχμε κφλν γηα ην απφξξεην ησλ επηζηνιψλ, φκσο θαηέρεη πνιχ κεγάιε ζεκαζία ην γεγνλφο φηη ε απξφζθνπηε αιιεινγξαθία ζεσξήζεθε σο έλα απφ ηα νπζησδέζηεξα δηθαηψκαηα πνπ έπξεπε λα δηαθπιαρζεί, εηδηθά αλ ιάβνπκε ππφςε θαη ην ηζηνξηθφ-πνιηηηθφ πιαίζην δεκηνπξγίαο ηνπ ελ ιφγσ πληάγκαηνο. Σν πεξηερφκελν ηνπ δηθαηψκαηνο παξέκεηλε ζρεδφλ αλαιινίσην θαη θαηά ηα επφκελα πληάγκαηα ηνπ 1864, 1911 θαη 1927, κε ηελ δεπηεξεπνχζεο ζεκαζίαο πξνζζήθε ηνπ φξνπ «απνιύησο απαξαβίαζην» 4. Γηα πξψηε θνξά εηζάγεηαη επηθχιαμε ππέξ λφκνπ θαη πεξηνξίδεηαη ηππηθά ην 3 Η ηδέα ζπλαληάηαη θαη ζην έξγν Πεξί Δι επζεξίαο ηνπ John Stuart Mill, φπνπ ηνλίδεη φηη ε πξαγκάησζε ηνπ ππνθεηκέλνπ ζπληειείηαη κέζα απφ ηελ ει εχζεξε θαη εηξεληθά αληηπαξάζεζε επηρεηξεκάησλ. 4 Βι. Γαγηφγινπ Αηνκηθά θαη Κνηλσληθά Δηθαηώκαηα, o νπνίνο ζεσξεί όηη ε πξνζζήθε ηνπ ελ ιόγσ όξνπ δελ πξνζέθεξε κεγαιύηεξε ζπληαγκαηηθή πξνζηαζία ζην ήδε ζρεηηθά πξνζηαηεπόκελν δηθαίσκα, απιώο ηόληζε ηε ζεκαζία ηνπ.
απφξξεην ηεο επηθνηλσλίαο ζην πληαγκαηηθφ θείκελν ηνπ 1968 πνπ πξνέβιεπε φηη: Έηζη, απφ ην ζεκείν απηφ θαη εμήο ε δηαθχιαμε ηεο εζληθήο αζθάιεηαο θαη ε πξνζηαζία απφ ζνβαξά εγθιήκαηα ζα εληαρζνχλ ζην πεξηερφκελν ηεο δηάηαμεο θαη ζα ζπλνδεχζνπλ ην δηθαίσκα ζηελ επηθνηλσλία. Η δηάηαμε ζα επαλαιεθζεί ζρεδφλ απαξάιιαθηε θαη ζηα επφκελα πληάγκαηα, γηα λα θαηαιήμεη ζην άξζξν 19 ηνπ ηζρχνληνο ζπληαθηηθνχ θεηκέλνπ. Αμηνζεκείσηε επίζεο είλαη ε δηεχξπλζε ηνπ δηθαηψκαηνο κε ην χληαγκα ηνπ 1975, ην νπνίν δελ αλαθέξεηαη πιένλ κφλν ζην απφξξεην ησλ επηζηνιψλ, ζην νπνίν εμαληινχληαλ ηα πξνεγνχκελα πληάγκαηα, αιιά επεθηείλεηαη θαη ζηελ πξνζηαζία ηνπ απνξξήηνπ ηεο ειεύζεξεο αληαπόθξηζεο θαη επηθνηλσλίαο γεληθά. Η εμέιημε απηή ζα κπνξνχζε λα εξκελεπζεί σο κία αιιαγή ζην ραξαθηήξα ηνπ δηθαηψκαηνο, απφ θαζαξά αξλεηηθφ πεξηερφκελν (ην θξάηνο νθείιεη λα κελ παξεκβαίλεη ζηε δηαθίλεζε ησλ επηζηνιψλ), ζε έλα πην ζθαηξηθφ θαη νινθιεξσκέλν δηθαίσκα (ε ειεχζεξε επηθνηλσλία είλαη άμηα πξνζηαζίαο). χκθσλα κε ην ζπιινγηζκφ, κπνξνχκε λα ππνζηεξίμνπκε φηη ζην άξζξν 19 ην δηθαίσκα ηεο επηθνηλσλίαο θαηνρπξψλεηαη ηφζν αληηθεηκεληθψο, φζν θαη ππνθεηκεληθψο. Καη απηφλ ηνλ ηξφπν, ν ζπληαθηηθφο λνκνζέηεο δηαζθαιίδεη ηελ επηθνηλσλία σο αληηθεηκεληθφ δηθαίσκα, άμην πξνζηαζίαο, αιιά ζπγρξφλσο αλαγλσξίδεη πξνζσπηθφ δηθαίσκα ππέξ ηνπ εθάζηνηε θνξέα θαη κάιηζηα κε ζρέζε εμάξηεζεο, δειαδή ε ππνθεηκεληθή δηάζηαζε απνξξέεη απφ ηελ αληηθεηκεληθή 5. Με βάζε ην γξάκκα ηνπ άξζξνπ 19, εθείλν πνπ πξνζηαηεχεηαη είλαη ην απφξξεην ηεο επηθνηλσλίαο, θαηά βάζε έκκεζεο, πνπ πξαγκαηνπνηείηαη κέζσ επηζηνιψλ ή άιισλ κέζσλ. Ο ακπληηθφο ραξαθηήξαο ηνπ δηθαηψκαηνο δειαδή θπξίσο, αιιά θαη ν πξνζηαηεπηηθφο θαη δηεθδηθεηηθφο έγθεηηαη ζηελ αμίσζε παξάιεηςεο επέκβαζεο ζην πεξηερφκελν ηνπ κεηαδηδφκελνπ κελχκαηνο. Σν χληαγκα δε θαίλεηαη απφ κφλν ηνπ λα δηαζθαιίδεη ελ γέλεη ηε δπλαηφηεηα επηθνηλσλίαο ηνπ αηφκνπ, παξά κφλν λα θαηνρπξψλεη ην απφξξεην ησλ κελπκάησλ. ην πιαίζην, φκσο, ηεο λεσηεξηθήο έλλνκεο ηάμεο θαη ηνπ θνηλσληθνχ 5 Η αλάιπζε απηή αλάγεηαη ζην θαίξην εξψηεκα πνπ απαζρφιεζε ηε λνκηθή επηζηήκε ηα ηειεπηαία ρξφληα ζρεηηθά κε ην αλ ηα ζπληαγκαηηθά δηθαηψκαηα είλαη κφλν ππνθεηκεληθά δίθαηα(αθνξνχλ κφλν ην θνξέα ηνπο) ή αλ έρνπλ θαη απηφλνκε αληηθεηκεληθή ππφζηαζε, ζέζε πνπ ππνζηεξίδεη ε ζχγρξνλε ζεζκηθή ζεσξία. Δθηελέζηεξε αλαθνξά ζην Α.Γ. Γεκεηξφπνπινο, Σύζηεκα Σπληαγκαηηθνύ δηθαίνπ, ηφκνο Γ, Σπληαγκαηηθά δηθαηώκαηα., β έθδνζε, Αζήλα 2008
αλζξσπηζκνχ, γίλεηαη απνδεθηφ φηη ην άξζξν 19 εγθαζηδξχεη έλα γεληθφ δηθαίσκα ηεο επηθνηλσλίαο επξχηεξα, ζεηηθά εθιακβαλφκελν απηή ηε θνξά. Η ζπγθεθξηκέλε εξκελεία πξνθχπηεη απφ ηελ ζπλεηδεηνπνίεζε ηεο ζεκαζίαο ηεο επηθνηλσληαθήο δηαδηθαζίαο γηα ηνλ θνηλσληθφ άλζξσπν, σο δηαδηθαζία απαξαίηεηε γηα ηελ νινθιεξσκέλε θνηλσληθνπνίεζε ηνπ, ηελ εθδίπισζε ηνπ ραξαθηήξα ηνπ θαη ηε δηάπιαζε θνηλσληθήο ζπλείδεζεο. Δμάιινπ, είλαη παξαδεθηφ φηη ην δηθαίσκα ηεο επηθνηλσλίαο, παξά ηελ ηππηθή ηζνδπλακία κε ηηο ππφινηπεο ζπληαγκαηηθέο δηαηάμεηο, απνηειεί έθθαλζε ηνπ γεληθφηεξνπ δηθαηψκαηνο ζηελ αλάπηπμε ηεο πξνζσπηθφηεηαο, θαζψο θαη ηνπ άξζξνπ 14 πνπ θαηνρπξψλεη ηελ ειεπζεξία ηεο γλψκεο θαη έθθξαζεο. 6 Η ειεπζεξία ηεο πξνζσπηθήο άκεζεο επηθνηλσλίαο σο εθ ηνχηνπ, φρη κφλν ζπκπιήξσζε ην πεξηερφκελν ηεο δηάηαμεο, αιιά θαηέδεημε θαη ηελ εμέιημε ηεο ίδηαο ζχιιεςεο ηνπ δηθαηψκαηνο. Βάζεη απηήο ηεο επεμήγεζεο, σο θνξείο ηνπ δηθαηψκαηνο ζεσξνχληαη ηφζν ηα θπζηθά πξφζσπα (Έιιελεο πνιίηεο ή αιινδαπνί), φζν θαη ηα Ννκηθά Πξφζσπα Γεκνζίνπ ε Ιδησηηθνχ Γηθαίνπ. Γηρνγλσκία ππάξρεη ζρεηηθά κε ην αλ ηα Ννκηθά Πξφζσπα Γεκνζίνπ Γηθαίνπ θαιχπηνληαη απφ ηνλ πξνζηαηεπηηθφ ραξαθηήξα ηνπ άξζξνπ 19. Η θιαζηθή ζεψξεζε ησλ δηθαησκάησλ, ζχκθσλα κε ηελ αηνκηθηζηηθή-θηιειεχζεξε αληίιεςε, εθιακβάλνληαο ηε δεκφζηα εμνπζία σο κηα ηάμε πεξηνξηζκνχ, ζεσξεί φηη ηα ζπληαγκαηηθά δηθαηψκαηα κφλν δεζκεχνπλ ην δεκφζην ρψξν θαη δελ ηνπ παξέρνπλ πξνζηαζία. Δπνκέλσο, κφλν ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ ξεηά αλαγλσξίδεηαη απφ ην χληαγκα δηαζθάιηζε ηνπ απνξξήηνπ ηεο επηθνηλσλίαο, φπσο γηα ηνπο Ο.Σ.Α. ή γηα ηα Αλψηαηα Δθπαηδεπηηθά Ιδξχκαηα, εγθαζηδξχεηαη πξνζηαζία ηνπ απαξαβίαζηνπ ηεο επηθνηλσλίαο. 7 Ωζηφζν, ε λεφηεξε πξνζέγγηζε αλαγλσξίδεη ή ζπλεγνξεί ζηελ αλαγλψξηζε ηνπ αληίζηνηρνπ δηθαηψκαηνο θαη ζηα Ν.Π.Γ.Γ. 8 Αδηακθηζβήηεηα, ε πξψηε άπνςε απερεί ηελ παιαηφηεξε πξφζιεςε ηεο 6 Δδψ ραξαθηεξηζηηθά κλεκνλεχεηαη απφ ηε ζεσξία ε πεξίπησζε ηεο εμαζθάιηζεο ηνπ δηθαηψκαηνο ηεο επηθνηλσλίαο ηνπ γνλέα κε ην ηέθλν ηνπ, φπσο θαηαδεηθλχεη θαη ην άξζξν 1520 ηνπ ΑΚ. Μάιηζηα ζην άξζξν απηφ φρη κφλν θαηνρπξψλεηαη ε δπλαηφηεηα ηνπ παηδηνχ λα επηθνηλσλεί θαη κε ηνπο δχν γνλείο ηνπ, αλεμαξηήησο ησλ νηθνγελεηαθψλ ζπλζεθψλ, αιιά ηαπηφρξνλα αλαθέξεηαη φηη ν γνλέαο δελ κπνξεί λα απνζηεξεί ηελ επηθνηλσλία ηνπ ηέθλνπ κε ηνπο αλψηεξνπο αληφληεο ηνπ, θξίλνληαο ηελ πξνθαλψο απαξαίηεηε γηα ηελ νκαιή δηακφξθσζε ηεο πξνζσπηθφηεηαο ηνπ. 7 Σελ άπνςε απηή ππνζηεξίδεη ν Π. Γαγηφγινπ ν νπνίνο ζεσξεί φηη ζε απηέο ηηο δχν πεξηπηψζεηο ε πξνζηαζία ηνπ απνξξήηνπ δελ εθπνξεχεηαη απφ ην άξζξν 19, αιιά απφ ηα άξζξα 16 παξ.5 θαη 102 παξ.2. 8 Με απηή ηελ άπνςε ελαξκνλίδεηαη θαη ε δηάηαμε 26 ηνπ Τπαιιειηθνχ Κψδηθα, πνπ απαηηεί ηελ ερεκχζεηα ησλ δεκνζίσλ ππαιιήισλ(ζε επξεία έλλνηα) γηα ζέκαηα πνπ ραξαθηεξίδνληαη σο απφξξεηα απφ ηηο θείκελεο δηαηάμεηο.
έλλνκεο ηάμεο σο δπαδηζηηθήο, πνπ δηαθξίλεη ην πεδίν εθαξκνγήο ησλ ζπληαγκαηηθψλ δηθαησκάησλ ζηε δεκφζηα θαη ζηελ ηδησηηθή ζθαίξα θαη αξλείηαη ηελ αληηκεηψπηζε ηνπο σο ζεκειηψδεηο ξπζκηζηηθνχο θαλφλεο ηνπ ζπλφινπ ηεο έλλνκεο ηάμεο. Θα πξέπεη κάιηζηα λα αλαθεξζεί φηη ην απφξξεην πξνζηαηεχεη ην θνξέα ηνπ θαη δελ κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί ελαληίνλ ηνπ. Σν χληαγκα δηεπξχλεη ηελ πξνζηαζία ηνπ απνξξήηνπ θαη πξνο απηή ηελ θαηεχζπλζε ζεσξψληαο φηη έλα δηθαίσκα πνπ αλαγλσξίδεηαη πξνο φθεινο θάπνηνπ δε ζα κπνξνχζε λα ηνπ δεκηνπξγεί εκπφδηα. Γη απηφ θαη ν λφκνο 1599/1986 νξίδεη φηη νη ππεξεζίεο ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα δελ κπνξνχλ λα αξλεζνχλ γλψζε δηνηθεηηθνχ εγγξάθνπ επηθαινχκελεο ην απφξξεην ηνπ ηδησηηθνχ βίνπ, αλ απηφ αλαθέξεηαη ζην πξφζσπν πνπ επηζπκεί λα ιάβεη γλψζε. Απνθαζηζηηθήο ζεκαζίαο είλαη ε δηάθξηζε κεηαμχ πξαγκαηηθήο θαη λνκηθήο έλλνηαο ηεο επηθνηλσλίαο. Όπσο αλαθέξζεθε θαη αλσηέξσ ε επηθνηλσλία, αληηκεησπηδφκελε έμσ απφ ην θαζαξά επηζηεκνληθφ ηεο πεξηβάιινλ, απνηειεί ηελ δηαινγηθή, ςπρηθή θαη θνηλσληθή επαθή κεηαμχ ησλ αλζξψπσλ, πνπ νξίδνληαη σο ππνθείκελα θαη πεξηέρεη θάπνην πεξηερφκελν. Σν πεξηερφκελν είλαη θαη αξρήλ αδηάθνξν, αθνχ ηα άηνκα κπνξνχλ λα επηθνηλσλνχλ γηα νπνηνδήπνηε ζέκα ηνπο απαζρνιεί. Αληηζέησο, ε λνκηθφο νξηζκφο ηεο επηθνηλσλίαο ζέηεη εθηφο ηνπ πεδίνπ νξηζκνχ ηελ επηθνηλσλία πνπ, είηε επηβνπιεχεηαη ηελ εζληθή αζθάιεηα, είηε ζρεηίδεηαη κε θάπνην ζνβαξφ έγθιεκα, Άκεζε ζπλέπεηα απηνχ είλαη φηη ε επηθνηλσλία, κε εκπίπηνπζα ζην πεδίν νξηζκνχ ηεο δηάηαμεο, δελ ραίξεη θαη ζπληαγκαηηθήο πξνζηαζίαο. Πποζδιοπιζμόρ ηηρ νομικήρ έννοιαρ ηηρ επικοινωνίαρ με βάζη ηη διάκπιζη Corpus Animus Ωο Corpus ζην εμεηαδφκελν δηθαίσκα ζεσξείηαη ην πιηθφ θνκκάηη ηεο επηθνηλσλίαο, δειαδή ην κέζν κε ην νπνίν πξαγκαηνπνηείηαη. Παξά ην γεγνλφο φηη γηα λα κεηαδνζνχλ ηα ερεηηθά θχκαηα πάληα απαηηείηαη θάπνην κέζν, 9 είζηζηαη ε επηθνηλσλία 10 λα ραξαθηεξίδεηαη άκεζε φηαλ 9 Γηα λα δηαδνζνχλ ηα ερεηηθά θχκαηα απαηηείηαη λα παξεκβάιιεηαη θάπνην ζηεξεφ, πγξφ ή αέξην ζψκα, δηακέζνπ ηνπ νπνίνπ θαη ζα θηλεζνχλ. Έηζη ζην θελφ δελ κεηαδίδνληαη ερεηηθά θχκαηα, ελψ ζηελ άκεζε επηθνηλσλία ν αέξαο ζεσξείηαη κέζν ηεο επηθνηλσλίαο. 10 Μάλιςτα ο Thompson διακρίνει τρία είδθ επικοινωνίασ: α)τθν πρόςωπο με πρόςωπο επικοινωνία, β) Τθν διαμεςολαβθμζνθ αλλθλόδραςθ, που αναφζρεται ςε μορφζσ επικοινωνίασ με τθ χριςθ κάποιου τεχνικοφ μζςου και γ) τθν διαμεςολαβθμζνθ οιονεί αλλθλόδραςθ που αναφζρεται ςτισ κοινωνικζσ ςχζςεισ που κακιερώνονται με τθν ζλευςθ των μζςων μαηικισ επικοινωνίασ
πξαγκαηνπνηείηαη κέζσ ηεο απηνπξφζσπεο ζπκπαξνπζίαο δχν ή πεξηζζνηέξσλ πξνζψπσλ κέζα ζε έλα ρψξν θαη έκκεζε φηαλ ηα επηθνηλσλνχληα κέιε βξίζθνληαη ζε δηαθνξεηηθφ ρψξν, αιιά ρξεζηκνπνηνχλ θάπνηα ειεθηξνληθή ζπζθεπή (π.ρ. ηειέθσλν, θαμ, ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή). Σφζν ην ίδην ην άξζξν 19 («Τν απόξξεην ησλ επηζηνιώλ θαη ηεο ειεύζεξεο αληαπόθξηζεο ή επηθνηλσλίαο με οποιοδήποτε άλλο τρόπο») φζν θαη ε δηεχξπλζε ηνπ πεξηερνκέλνπ πξνζηαζίαο ηνπ δηθαηψκαηνο, φπσο αλαιχζεθε αλσηέξσ, θαηαδεηθλχνπλ φηη ην επηθνηλσληαθφ κέζν είλαη θαη αξρήλ αδηάθνξν γηα ηελ δηαζθάιηζε ηνπ πεξηερνκέλνπ ηεο επηθνηλσλίαο. Η επηθνηλσλία είλαη ειεχζεξε θαη πξνζηαηεχεηαη αλεμάξηεηα απφ ηνλ ηξφπν πξαγκαηνπνίεζεο ηεο, ελψ ε πιηθή ππφζηαζε ηεο δελ εληάζζεηαη νχηε ζην λνκηθφ πεδίν νξηζκνχ ηνπ ίδηνπ ηνπ φξνπ επηθνηλσλία. Παξαηεξνχκε δειαδή κία απαγθίζηξσζε απφ ηελ πιηθή πιεπξά ηνπ δηθαηψκαηνο ηεο επηθνηλσλίαο θαη κία κεηαηφπηζε ηνπ ελδηαθέξνληνο πξνο ην ίδην ην κήλπκα ηεο επηθνηλσλίαο. Η πεκπηνπζία, φκσο, ηνπ νξηζκνχ ηεο επηθνηλσλίαο απνηειεί ην ίδην ην εθπεκπφκελν κήλπκα. Θα ήηαλ νπηνπηθφ λα θάλεη θαλείο ιφγν γηα επηθνηλσλία θαη θνηλσληθή ζπλαλαζηξνθή θαη λα κελ αλαθέξεηαη ζην πεξηερφκελν ηεο ζπδήηεζεο. Σν κήλπκα, πνπ ζηνηρεηνζεηεί θαη ηελ πλεπκαηηθή ππφζηαζε (animus) δελ ζπληζηά κφλν ηελ θηλεηήξηα δχλακε ηεο φιεο δηαδηθαζίαο, αιιά ηαπηφρξνλα απνηειεί θαη έλα αλαπφζπαζην ηκήκα ηεο ίδηαο ηεο έλλνηαο. Δθείλν πνπ παξνπζηάδεη ελδηαθέξνλ απφ λνκηθήο άπνςεο είλαη ε ζπδήηεζε γχξσ απφ ην αλ ην πεξηερφκελν ηνπ κελχκαηνο επεξεάδεη ηελ πξνζηαζία ηνπ απνξξήηνπ ηεο επηθνηλσλίαο. Λακβάλνληαο ππφςε ηε δνκή ηνπ άξζξνπ 19, ζε ζπλδπαζκφ κε ηα άξζξα 14 θαη 5, θαηαιήγνπκε ζε έλα πνιχ ελδηαθέξνλ ζπκπέξαζκα. Σνλίζζεθε πξνεγνπκέλσο πσο ε λνκηθή έλλνηα ηεο επηθνηλσλίαο είλαη ζηελφηεξε απφ ηελ πξαγκαηηθή θαηά ην φηη δελ πεξηιακβάλεη ζπδεηήζεηο γχξσ απφ δεηήκαηα εζληθήο αζθαιείαο θαη πεξηπηψζεηο ηδηαηηέξσο ζνβαξψλ εγθιεκάησλ. Γεδνκέλνπ φηη κηα επηθνηλσλία κε έλα ηέηνην απνδνθηκαζηέν πεξηερφκελν δελ ζα επηηξεπφηαλ νχηε ζε θαλεξή, νχηε ζε κπζηηθή κνξθή, κπνξεί θαλείο λα αληηιεθζεί φηη ν ζπληαθηηθφο λνκνζέηεο δε ζέιεζε λα πεξηνξίζεη απιψο ηε δπλαηφηεηα επηθνηλσλίαο ζηηο δχν απηέο πεξηπηψζεηο, αιιά απέθιεηζε εμ αξρήο ηελ ίδηα ηελ επηθνηλσλία κε ηέηνηνπο ζθνπνχο απφ ην πεδίν νξηζκνχ ηεο «ζπληαγκαηηθά θαηνρπξσκέλεο επηθνηλσλίαο» θαη ηνπ απνξξήηνπ ηεο.
πλεπψο, ην πεξηερφκελν ηεο επηθνηλσλίαο δελ επεξεάδεη ηε ηζρχ θαη ηελ χπαξμε πξνζηαζίαο, αιιά είλαη λνκηθά αδηάθνξν, αθνχ νχησο ή άιισο δελ αλαγλσξίδεηαη επηθνηλσλία κε ερζξηθέο, πξνο ην πλεχκα ηεο δηάηαμεο, δηαζέζεηο. Σν χληαγκα πξνζηαηεχεη θάζε επηθνηλσλία, φπνηα κνξθή θαη αλ έρεη θαη κε νπνηνδήπνηε πεξηερφκελν, εθφζνλ ελαξκνλίδεηαη κε ηηο επηηαγέο πνπ ζέηεη. 11 ην ζεκείν απηφ κία δηάθξηζε είλαη απαξαίηεηε: ην γεγνλφο φηη ην χληαγκα ζέηεη δχν ελλνηνινγηθνχο πξνζδηνξηζκνχο δελ ζεκαίλεη φηη ε επηθνηλσλία κε νπνηνδήπνηε άιιν πεξηερφκελν είλαη θαη ζχκθσλε κε ηηο ζπληαγκαηηθέο αξρέο. Σα άηνκα κπνξνχλ λα επηθνηλσλνχλ εθθξάδνληαο ζέζεηο αληίζεηεο, είηε πξνο ηνπο θνηλνχο πνηληθνχο λφκνπο, είηε πξνο ηα ζεκειηψδε ζπληαγκαηηθά δηθαηψκαηα θαη αξρέο (π.ρ. αληίζεηεο ζηα ρξεζηά ήζε θηι.). Η επηθνηλσλία απηή κπνξεί λα δηεμάγεηαη, είηε θαλεξά (π.ρ ζε θάπνην δεκφζην ρψξν), είηε κπζηηθά, φπνπ νη επηθνηλσλνχληεο ζα ιάβνπλ κέηξα ψζηε ε κεηαμχ ηνπο δηακνηβή λα κελ γλσζηνπνηεζεί ζε ηξίηνπο. Γηα ηε θαλεξή επηθνηλσλία νη πξνυπνζέζεηο είλαη απζηεξφηεξεο. Σα άηνκα δελ επηηξέπεηαη λα αδηαθνξνχλ γηα ηελ ηήξεζε ζεκειησδψλ αξρψλ θαη θαλφλσλ. Γελ δχλαληαη, δειαδή, λα εμπβξίδνπλ θάπνην πξφζσπν, επηθαινχκελνη ηελ ειεπζεξία ηεο επηθνηλσλίαο, γηαηί ε έλλνκε ηάμε ζε απηή ηελ πεξίπησζε ζα θαηλφηαλ αλίθαλε λα εγγπεζεί ηα δηθαηψκαηα, πνπ ε ίδηα ζέηεη. ε πεξίπησζε, φκσο, ηεο κπζηηθήο επηθνηλσλίαο ηα δεδνκέλα αιιάδνπλ. Η ζπδήηεζε παξακέλεη ζην ζηελφ θχθιν ησλ επηθνηλσλνχλησλ θαη νη ηξίηνη δελ έρνπλ πξφζβαζε ζε γλψζε απηήο. Η κπζηηθφηεηα, βαζηθή δηάζηαζε ηνπ δηθαηψκαηνο, ηειεί ζε αηηηψδε ζρέζε κε ηελ πξνζηαζία ηνπ απνξξήηνπ. Αλ ε έλλνκε ηάμε παξελέβαηλε πξνιεπηηθά γηα λα εμαθξηβψζεη αλ πθίζηαληαη παξαβηάζεηο, ηφηε ην πεξηερφκελν ηνπ άξζξνπ 19 ζα αλαηξεπφηαλ θαη ε πξνζηαζία ηνπ απνξξήηνπ ζα απηναλαηξείην. Απφ ηε ζηηγκή πνπ ε επηθνηλσλία ιακβάλεη ηε κνξθή ηεο κπζηηθφηεηαο, είλαη θαη αξρήλ θαη απφξξεηε, δειαδή άμηαο πξνζηαζίαο. Μφλν φηαλ ππάξρνπλ ελδείμεηο φηη ην πεξηερφκελν ηεο ππάγεηαη ζηνπο πεξηνξηζκνχο ηεο παξ. 2 ηνπ άξζξνπ 19, απηνκάησο ην απφξξεην θαηαιχεηαη θαη ην επηθνηλσληαθφ πεξηερφκελν δελ 11 Με ηελ απνδνρή απηνχ ηνπ νξηζκνχ, θαίλεηαη λα αλαηξέπεηαη ε ζεσξία πνπ ζέιεη ην άξζξν 19 λα πξνζηαηεχεη κφλν ην απφξξεην ηνπ κελχκαηνο θαη φρη ην ίδην ην κήλπκα. Η ζπληαγκαηηθή δηάηαμε παξέρεη επξχηεξε πξνζηαζία θαη απνβιέπεη ζηελ εγγχεζε ηεο απξφζθνπηεο ειεχζεξεο επηθνηλσλίαο ελ γέλεη θαη θαη επέθηαζε ηνπ πεξηερνκέλνπ ηεο (κήλπκα). Η αληηκεηψπηζε ηεο δηάηαμεο σο ελφο ακπληηθνχ δηθαηψκαηνο δηαζθάιηζεο απιψο ηνπ απνξξήηνπ αδπλαηεί λα πξνζαξκνζηεί ζηελ ππφ ζχγρξνλε ζεψξεζε λνκηθή πξαγκαηηθφηεηα.
πξνζηαηεχεηαη πιένλ. Έηζη, αθφκα θαη ην απνδνθηκαδφκελν, απφ ην δίθαην, κήλπκα δελ ππφθεηηαη ζηε αξρή ηεο λνκηκφηεηαο, εθφζνλ πιεξνί ηηο ζπλζήθεο κπζηηθφηεηαο. Άιισζηε, κπζηηθφηεηα θαη απφξξεην, παξά ηελ έληνλε ελλνηνινγηθή ηνπο νκνηφηεηα δελ πξέπεη λα ζπγρένληαη. Ο φξνο «κπζηηθφηεηα» αλαθέξεηαη ζηνλ ηξφπν δηεμαγσγήο ηεο επηθνηλσληαθήο δηαδηθαζίαο, ελψ αληηζέησο ν φξνο «απφξξεην» έγθεηηαη ζηελ εμαζθάιηζε ηεο κπζηηθφηεηαο. Η κπζηηθή επηθνηλσλία είλαη ελ γέλεη θαη απφξξεηε θαη ρξήδεη πξνζηαζίαο, κε ηελ επηθχιαμε ηεο παξ. 2 ηνπ άξζξνπ 19. Μηα απφξξεηε επηθνηλσλία είλαη απαξαίηεηα θαη κπζηηθή, δελ ηζρχεη φκσο θαη ην αληίζηξνθν. Δπηπιένλ, δεκηνπξγείηαη θαηλνκεληθά ε εμήο αληηλνκία: Βαζηθή δηαθνξά κεηαμχ ηεο κπζηηθφηεηαο θαη ηνπ απνξξήηνπ είλαη ην φηη ε πξψηε απνηειεί πξαγκαηηθή ηδηφηεηα, ελψ ην δεχηεξν απνηειεί λνκηθή ηδηφηεηα, πνπ ρνξεγείηαη απφ ηελ ίδηα ηεο έλλνκε ηάμε γηα ηελ πξνζηαζία ηεο επηθνηλσλίαο. Η επηβεβαίσζε ηεο απφξξεηεο θχζεο ζα απαηηνχζε άξζε κπζηηθφηεηαο. 12 Κάηη ηέηνην φκσο ζα ζηξεθφηαλ ζην ίδην ην άξζξν 19. Η ηειενινγηθή θαη ηζηνξηθή εξκελεία ηεο δηάηαμεο ζπλεγνξνχλ ζηελ θαηνρχξσζε ελφο πλεχκαηνο ειεπζεξίαο ηεο επηθνηλσλίαο θαη πεξηνξηζκνχ δηαδηθαζηψλ άξζεο ηεο κπζηηθφηεηαο. Άιισζηε, ε ίδηα ε έλλνηα ηνπ απνξξήηνπ πεξηιακβάλεη ηε λνκηθή θαηνρχξσζε θαη πξνζηαζία, ελψ ζπληζηά θαη έλα ηξφπν εμαζθάιηζεο θαη ηεο γεληθήο επηθνηλσληαθήο ειεπζεξίαο. Γ)Ζ ΠΟΗΝΗΚΖ ΠΡΟΣΑΗΑ ΣΟΤ ΑΠΟΡΡΖΣΟΤ ΣΖ ΔΠΗΚΟΗΝΩΝΗΑ Η εμαζθάιηζε ηνπ απνξξήηνπ ζηελ επηθνηλσλία ζα ήηαλ αλεπαξθήο, 13 αλ παξέκελε κία παλεγπξηθνχ ραξαθηήξα ζπληαγκαηηθή δηάηαμε θαη δελ ζπλνδεπφηαλ απφ πνηληθέο θπξψζεηο. Σν έλλνκν αγαζφ ηεο επηθνηλσλίαο θαηνρπξψλεηαη θαη κέζα απφ ηηο δηαηάμεηο ηνπ Πνηληθνχ Κψδηθα. ην άξζξν 370 κε ηίηιν «Παξαβίαζε ηνπ απνξξήηνπ ησλ επηζηνιψλ» 12 Όπσο εχζηνρα παξαηεξείηαη απφ ηνλ Α.Γ. Γεκεηξφπνπιν, πξφθεηηαη γηα άξζε ηεο κπζηηθφηεηαο θαη φρη γηα άξζε ηνπ απνξξήηνπ. Σν απφξξεην ζεκαίλεη ηε λνκηθή θαηνρχξσζε ηεο κπζηηθφηεηαο. Γηα λα δηαθξηβσζεί φηη ε επηθνηλσλία είλαη άμηα πξνζηαζίαο θαη άξα απφξξεηε πξέπεη λα γίλεη άξζε ηεο κπζηηθφηεηαο θαη φρη ηνπ απνξξήηνπ. Α.Γ. Γεκεηξφπνπινο, Σύζηεκα Σπληαγκαηηθνύ δηθαίνπ, ηφκνο Γ, Σπληαγκαηηθά δηθαηώκαηα., φ.π.π. 13 Ο ραξαθηήξαο ηνπ πληάγκαηνο δελ είλαη ηηκσξεηηθφο. Σν χληαγκα αλαδεηθλχεη θάπνηα αγαζά ζε ππέξηεξεο αμίεο ηα νπνία ιακβάλνπλ πνιηηεηαθή θαη λνκηθή πξνζηαζία. Αλ ε παξαβίαζε ησλ αγαζψλ δελ ζπλνδεχεηαη απφ θπξψζεηο ζηελ πνηληθή λνκνζεζία, νη ζπληαγκαηηθέο δηαηάμεηο ζα απνηεινχζαλ απιψο παλεγπξηθέο δηαθεξχμεηο.
θαζηεξψλεηαη ε αληηθεηκεληθή ππφζηαζε ηνπ εγθιήκαηνο ηεο παξαβίαζεο ηνπ απνξξήηνπ ηεο επηθνηλσλίαο, ε νπνία ηηκσξείηαη κε πνηλέο ζηεξεηηθέο ηεο ειεπζεξίαο (θπιάθηζε), θαζψο θαη κε ρξεκαηηθέο. Ωο ζπλέρεηα ηνπ πλεχκαηνο ηεο δηάηαμεο, ζην άξζξν 370 Α, ε πνηληθή πξνζηαζία δηεπξχλεηαη θαη ζηελ ηειεθσληθή επηθνηλσλία θαη ηελ πξνθνξηθή ζπλνκηιία. Ο ζθνπφο ησλ ελ ιφγσ εγθιεκάησλ κπνξεί λα είλαη, είηε ε πιεξνθφξεζε ηνπ παξαβηάζαληνο, ε απνηχπσζε ηεο ζπλνκηιίαο ζε πιηθφ θνξέα, ή ε θνηλνπνίεζε ζε ηξίηνπο. Σν κέγεζνο ηεο πνηλήο απμάλεηαη ζε πεξίπησζε ζρεηηθήο επαγγεικαηηθήο ηδηφηεηαο (π.ρ. πάξνρνο ηειεθσληθήο ππεξεζίαο), δηφηη ζηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε ν πνηληθφο λνκνζέηεο ζεψξεζε φηη πξέπεη λα απνηξέςεη εθείλνλ πνπ έρεη επθνιφηεξε πξφζβαζε ζηηο ηειεθσληθέο ζπλδηαιέμεηο άιισλ πξνζψπσλ απφ πξάμεηο θαηαπάηεζεο ηνπ ζπληαγκαηηθά θαη πνηληθά θαηνρπξσκέλνπ δηθαηψκαηνο. Σν απφξξεην ηεο επηθνηλσλίαο δηαζθαιίδεηαη επίζεο απφ πξάμεηο πνπ ζηξέθνληαη θαηά ηεο δεκφζηαο αζθάιεηαο, εληαζζφκελε ζην ηκήκα ησλ «Κνηλψο επηθίλδπλσλ εγθιεκάησλ». Με ηε δηάηαμε ηνπ άξζξνπ 292Α «Εγθιήκαηα θαηά ηεο αζθάιεηαο ησλ ηειεθσληθώλ επηθνηλσληώλ» πεξιακβάλνληαη ηα ζπγθεθξηκέλα εγθιήκαηα, ηφζν αθεξεκέλα -πεξηιακβάλνληαο θάζε πξάμε πνπ παξεκπνδίδεη ηελ αζθαιή θαη ειεχζεξε ηειεθσληθή επηθνηλσλία- φζν θαη πην ζπγθεθξηκέλα, φπσο ε επηδίσμε ίδηνπ πεξηνπζηαθνχ νθέινπο ή πεξηνπζηαθήο δεκίαο ζε ηξίην πξφζσπν. Ο θνηλφο λνκνζέηεο παγηψλεη ηε δπλαηφηεηα πξαγκαηνπνίεζεο ηεο επηθνηλσλίαο, εθιακβάλνληάο ηελ, πξνθαλψο, σο πξνυπφζεζε πινπνίεζεο ηνπ δηθαηψκαηνο επηθνηλσλίαο. ηελ παξάγξαθν 3 ηνπ άξζξνπ 19 ηνπ πληάγκαηνο νξίδεηαη φηη δελ επηηξέπεηαη ε ρξήζε απνδεηθηηθψλ κέζσλ ελψπηνλ ηνπ δηθαζηεξίνπ, πνπ απνζπάζηεθαλ θαηά παξαβίαζε ηνπ απνξξήηνπ ησλ επηθνηλσληψλ. Ο ζπληαγκαηηθφο λνκνζέηεο ζεψξεζε ζθφπηκν λα θαιχςεη θαη απηήλ ηελ πηπρή, θξίλνληαο φηη ζα κπνξνχζε λα απνηειέζεη εθαιηήξην γηα θαηαζηξαηήγεζε ηνπ πεξηερνκέλνπ ηνπ δηθαηψκαηνο. Καη απηφλ ηνλ ηξφπν, πιεξνθνξίεο πνπ απνθηήζεθαλ απφ ππαιιήινπο, θαηά παξαβίαζε ηνπ απνξξήηνπ, δελ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζε νπνηαδήπνηε δηθαζηηθή δηαδηθαζία. 14 Σν ίδην ηζρχεη θαη ελψπηνλ σλ δηνηθεηηθψλ 14 Έρεη δηαηππσζεί απφ ηνλ Άξεην Πάγν φηη ε επηθνηλσλία πνπ απνηππψλεηαη απφ έλαλ απφ ηνπο ζπλνκηινχληεο,ρσξίο ηε ζπγθαηάζεζε ηνπ άιινπ θαη ην πιηθφ απηφ ρξεζηκνπνηεζεί απφ ηξίηνλ πξνο έιεγρν ηεο αμηνπηζηίαο ελφο κάξηπξα, κε ηελ αηηηνινγία φηη δελ πξνζθξνχεη νχηε ζηα άξζξα 19, 2θαη 5. Πάλησο ε κε αληίζεζε ηνπ ζην απφξξεην θαίλεηαη λα κελ επζηαζεί, δεδνκέλνπ φηη αληαπνθξίλεηαη ζηελ αληηθεηκεληθή ππφζηαζε ηνπ άξζξνπ 370 Α.
αξρψλ, θαηά ηε δηάξθεηα κηαο δηνηθεηηθήο πξνζθπγήο, γηα παξάδεηγκα. ηελ πξαγκαηηθφηεηα, απνηειεί αμηφπνηλε πξάμε, φπσο ηεθκεξηψλεηαη θαη απφ ρσξία ηνπ ίδηνπ ηνπ άξζξνπ 370 Α ηνπ ΠΚ («κε ζθνπό λα πιεξνθνξεζεί ή λα απνηππώζεη ζε πιηθό θνξέα ην πεξηερόκελν ηεο ηειεθσληθήο ζπλδηάιεμεο, αζέκηηα παξαθνινπζεί κε εηδηθά ηερληθά κέζα πξνθνξηθή ζπλνκηιία θάλεη ρξήζε ηεο πιεξνθνξίαο»), δεδνκέλεο θαη ηεο απνπζίαο δηάηαμεο πνπ λα επηηξέπεη ηέηνηεο κεζφδνπο γηα εηδηθνχο ζθνπνχο. Τπνζηεξίδεηαη, σζηφζν, φηη αχηε ε βαζηθή αξρή δελ ζα πξέπεη λα εξκελεπζεί αμησκαηηθά. ε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο ελδέρεηαη ην πξντφλ κηαο παξάλνκεο καγλεηνηαηλίαο λα απνθαιχπηεη θάπνην ζνβαξφ έγθιεκα, ψζηε ε θαηαπάηεζε ηνπ απνξξήηνπ θαζίζηαηαη δεπηεξεχνπζα, κπξνζηά ζηελ απνθαηάζηαζε ηεο πιεγείζαο έλλνκεο ηάμεο. Γεληθφηεξα ην απφξξεην ηεο επηθνηλσλίαο ζα πξέπεη λα εξκελεπζεί σο έλα φπιν πξνο ηελ απξφζθνπηε θαη αλεπεξέαζηε ειεπζεξία ηνπ αηφκνπ θαη φρη σο έλα κέζν θαηαζηξαηήγεζεο ηεο έλλνκεο ηάμεο γηα ζθνπνχο αληίζεηνπο πξνο ην πλεχκα ηνπ πληάγκαηνο. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, δελ κπνξνχλ λα γελλεζνχλ εγθιήκαηα εθ ηνπ απνξξήηνπ (π.ρ. ζπθνθαληηθή δπζθήκηζε πνπ θαηαγξάθεθε κε θάπνηα ζπζθεπή θαηαγξαθήο <θνξηφ>) απφ ηε ζηηγκή πνπ πξαγκαηνπνηείηαη ζε έλα πεξηβάιινλ κπζηηθφηεηαο. Δ)ΔΗΓΗΚΟΣΔΡΑ ΘΔΜΑΣΑ ΥΔΣΗΚΑ ΜΔ ΣΟ ΑΠΟΡΡΖΣΟ ΣΖ ΔΠΗΚΟΗΝΩΝΗΑ Γηρνγλσκία ζηελ ειιεληθή ζεσξία θαη λνκνινγία έρεη πξνθαιέζεη ν δηαρσξηζκφο ησλ ζηνηρείσλ ηεο επηθνηλσλίαο ζε εμσηεξηθά θαη εζσηεξηθά. Ωο εμσηεξηθά ζεσξνχληαη εθείλα πνπ δελ ζρεηίδνληαη κε ην ίδην ην πεξηερφκελν ηεο επηθνηλσλίαο, αιιά κε πιεξνθνξίεο πνπ αθνξνχλ θαηά βάζε ηνπο ίδηνπο ηνπο επηθνηλσλνχληεο θαη γεληθφηεξα ηελ θίλεζε ηεο αιιεινγξαθίαο. Σέηνηα ζηνηρεία είλαη ην φλνκα ηνπ απνζηνιέα θαη ηνπ παξαιήπηε, ε δηεχζπλζε απνζηνιήο, νη αξηζκνί εμεξρφκελσλ θιήζεσλ, νη επαθέο ζε κηα δηεχζπλζε ειεθηξνληθνχ ηαρπδξνκείνπ θ.η.ι. Αληηζέησο, ε εζσηεξηθή πιεπξά ηεο επηθνηλσλίαο αθνξά ην πεξηερφκελν, ηηο ηδέεο πνπ εθθξάδνληαη απφ ηα άηνκα θαη θαη επέθηαζε ηελ νπζία ηνπ απνξξήηνπ. Δίλαη ζαθέο φηη ε ζπληαγκαηηθή πξνζηαζία ηνπ δηθαηψκαηνο ηεο επηθνηλσλίαο ζηεξίδεηαη θαη ζηα ζπληαγκαηηθά άξζξα πεξί ζπιινγήο θαη ρξήζεο πξνζσπηθψλ δεδνκέλσλ (άξζξν 9 Α ) θαη πεξί
ηδησηηθήο δσήο (άξζξν 9 παξ. 1). Τπνζηεξίδεηαη φηη ηα εμσηεξηθά ζηνηρεία ηεο επηθνηλσλίαο, δεδνκέλνπ ηνπ πην θαλεξνχ ηνπο ραξαθηήξα θαη ηεο ππνδεέζηεξεο ζεκαζηαθά ζέζεο ηνπο, δελ ηπγράλνπλ ηεο ζπληαγκαηηθήο πξνζηαζίαο. Η πξνζέγγηζε φκσο απηή δελ ζπλάδεη νχηε κε ην πλεχκα ηεο Δ..Γ.Α, νχηε κε ηνλ ίδην ην ζθνπφ ηνπ δηθαηψκαηνο ηεο επηθνηλσλίαο. Πξνηηκεηέα αλαδεηθλχεηαη ε αληίζεηε γλψκε, πνπ ππνζηεξίδεη φηη ηα εμσηεξηθά ζηνηρεία εκπίπηνπλ ζην πεξηερφκελν ηεο δηάηαμεο, δελ δηαζέηνπλ φκσο ηελ ίδηα πξνζηαηεπηηθή έληαζε. Γηα παξάδεηγκα, δελ απαηηείηαη ε ηππηθή δηαδηθαζία άξζεο ηνπ εζσηεξηθνχ απνξξήηνπ ζηελ πεξίπησζε άξζεο ηνπ εμσηεξηθνχ απνξξήηνπ θαη αξθεί απιψο παξαγγειία δηθαζηηθήο αξρήο. 15 Δίλαη ε θχζε ησλ εμσηεξηθψλ ζηνηρείσλ σο ηέηνησλ πνπ επηβάιεη κία δηαθνξεηηθή αληηκεηψπηζε. Καηά ζπλέπεηα, ην εμσηεξηθφ απφξξεην δελ ππάγεηαη πεξηνξηζηηθά ζηηο ξπζκίζεηο γηα ην εζσηεξηθφ απφξξεην (κφλν γηα ιφγνπο εζληθήο αζθάιεηαο ή γηα δηαθξίβσζε ζνβαξψλ εγθιεκάησλ), αιιά, θαζψο δελ ηίζεηαη ζέκα πξνζηαζίαο ηνπ απνξξήηνπ κε ηελ ίδηα έληαζε θαη γηα ηηο δχν πεξηπηψζεηο, κπνξεί λα επηηξαπεί θα άξζε ηνπ εμσηεξηθνχ απνξξήηνπ γηα κηθξφηεξεο βαξχηεηαο εγθιήκαηα. Φπζηθά, θξίλεηαη ζθφπηκε κία ζχλεζε ζηε ζέζε απηή, θαζψο ε ζπζηεκαηηθή επίθιεζε αλψηεξσλ ιφγσλ γηα ηελ άξζε ηνπ εζσηεξηθνχ απνξξήηνπ, φρη κφλν ζπληζηά παξαβίαζε ζεκειησδψλ δηθαησκάησλ, αιιά θαηαιχεη θαη ην ίδην ην πεξηερφκελν ηνπ άξζξνπ 19, αθνχ ηα εμσηεξηθά ζηνηρεία δελ παχνπλ λα απνηεινχλ πξνζσπηθά δεδνκέλα, άμηα πξνζηαζίαο. Πάλησο θαη ην άξζξν 22 ηνπ λ. 2668/1998 «Οξγάλσζε ηνπ ηνκέα παξνρήο ηαρπδξνκηθώλ ππεξεζηώλ θαη άιιεο δηαηάμεηο» επηζεκαίλεηαη φηη θαη ζηνπο ηαρπδξνκηθνχο ππαιιήινπο εθαξκφδνληαη νη δηαηάμεηο ηνπ Π.Κ πεξί πξνζηαζίαο ηνπ απνξξήηνπ ησλ επηζηνιψλ, ελψ δελ ηνπο επηηξέπεηαη λα γλσζηνπνηνχλ ζηνηρεία θαη λα αλαθνηλψλνπλ θάζε πιεξνθνξία πνπ ζπιιέγνπλ απφ ηελ άζθεζε ηεο επαγγεικαηηθήο ηνπο δξαζηεξηφηεηαο ζε ηξίηα, κε εμνπζηνδνηεκέλα, πξφζσπα. Σ)Ζ ΑΡΥΖ ΓΗΑΦΑΛΗΖ ΣΟΤ ΑΠΟΡΡΖΣΟΤ ΣΩΝ ΔΠΗΚΟΗΝΩΝΗΩΝ(Α.Γ.Α.Δ.) 15 Παξφιν πνπ ηππηθά εθθίλεζε δηαδηθαζίαο άξζεο ηνπ απνξξήηνπ ζα κπνξνχζε λα πξαγκαηνπνηεζεί θαη θαηφπηλ αίηεζε ησλ δηνηθεηηθψλ αξρψλ, απφιπηα ζχκθσλε κε ην χληαγκα θαη κε ηηο δηαδηθαζίεο ηνπ ΚΠΓ(άξζξν 261) είλαη ε απνθιεηζηηθή ζπκκεηνρή ηεο αξκφδηαο δηθαζηηθήο αξρήο. Αμίδεη λα ηνληζζεί φηη ζηελ έλλνηα ηεο δηθαζηηθήο αξρήο δελ πεξηιακβάλεηαη ε Γηνίθεζε, αθφκα θαη ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ αζθεί δηθαζηηθά έξγα.
Με ην άξζξν 1 ηνπ λ. 3115/2013 ηδξχζεθε βάζεη εθαξκνγήο ηεο παξαγξάθνπ 2 ηνπ άξζξνπ 19 ηνπ πληάγκαηνο, ε Αξρή Γηαζθάιηζεο ηνπ Απνξξήηνπ ησλ Δπηθνηλσληψλ, κε βαζηθφ ζηφρν ηελ πξνζηαζία ηνπ απνξξήηνπ ησλ επηζηνιψλ, θαη ελ γέλεη ηεο ειεχζεξεο επηθνηλσλίαο κε νπνηνλδήπνηε άιιν ηξφπν, θαζψο θαη ηελ αζθάιεηα ησλ δηθηχσλ θαη πιεξνθνξηψλ. ηελ έλλνηα ηεο πξνζηαζίαο ηνπ απνξξήηνπ ησλ επηθνηλσληψλ πεξηιακβάλεηαη θαη ν έιεγρνο ηεο ηήξεζεο ησλ φξσλ θαη ηεο δηαδηθαζίαο άξζεο ηνπ απνξξήηνπ, πνπ πξνβιέπνληαη απφ ηνλ λφκν. Η Α.Γ.Α.Δ. είλαη Αλεμάξηεηε Αξρή πνπ απνιαχεη δηνηθεηηθήο απηνηέιεηαο. Έδξα ηεο είλαη ε Αζήλα, κπνξεί φκσο κε απφθαζή ηεο λα εγθαζηζηά θαη λα ιεηηνπξγεί γξαθεία θαη ζε άιιεο πφιεηο ηεο Διιάδαο. Οη απνθάζεηο ηεο Α.Γ.Α.Δ. θνηλνπνηνχληαη κε κέξηκλά ηεο ζηνλ Τπνπξγφ Γηθαηνζχλεο, ελψ ζην ηέινο θάζε έηνπο ππνβάιιεηαη Έθζεζε ησλ πεπξαγκέλσλ ηεο ζηνλ Πξφεδξν ηεο Βνπιήο, ζηνλ Τπνπξγφ Γηθαηνζχλεο θαη ζηνπο αξρεγνχο ησλ θνκκάησλ πνπ εθπξνζσπνχληαη ζηε Βνπιή θαη ζην Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην. Η Α.Γ.Α.Δ. ππφθεηηαη ζε θνηλνβνπιεπηηθφ έιεγρν θαηά ηνλ ηξφπν θαη ηε δηαδηθαζία πνπ θάζε θνξά πξνβιέπεηαη απφ ηνλ Καλνληζκφ ηεο Βνπιήο. Η ζεκαζία δεκηνπξγίαο κίαο Αλεμάξηεηεο Αξρήο, εηδηθά επηθνξηηζκέλεο κε ηελ πξνζηαζία ηεο επηθνηλσλίαο, θξίλεηαη ζεκειηψδεο ζε έλα εμειηγκέλν θξάηνο δηθαίνπ πνπ επηζπκεί νη πνιίηεο ηνπ λα επηθνηλσλνχλ θαη λα ζπλδηαιέγνληαη ειεχζεξα ρσξίο ην θφβν ησλ παξαθνινπζήζεσλ. Μεηαμχ ησλ πνηθίισλ αξκνδηνηήησλ ηεο, ε Α.Γ.Α.Δ. είλαη αξκφδηα γηα ηε κειέηε θαη ηνλ ζρεδηαζκφ ηεο αζθάιεηαο ησλ εθαξκνγψλ ηνπ δηαδηθηχνπ, ηελ θαηαγξαθή θαη αμηνιφγεζε ηερλνινγηψλ αζθάιεηαο, ηε ρξήζε πξσηνθφιισλ θαη εθαξκνγψλ, ηελ πξνζηαζία δεδνκέλσλ, ηε δηαζθάιηζε ηνπ απνξξήηνπ ησλ ππεξεζηψλ πξνζηηζέκελεο αμίαο, ηελ αζθάιεηα ησλ ππνινγηζηηθψλ ζπζηεκάησλ θαη ηε δηαζθάιηζε απνξξήηνπ απφ ηηο ππνδνκέο ηνπ δηαδηθηχνπ. Σαπηφρξνλα παξαθνινπζεί ηηο δηεζλείο εμειίμεηο ζηνλ ηνκέα ηνπ δηθαίνπ ησλ επηθνηλσληψλ θαη πξνζπαζεί λα πξνσζήζεη ηελ εθαξκνγή ησλ ζρεηηθψλ λνκνζεζηψλ θαη ζηελ ειιεληθή πξαγκαηηθφηεηα. Δίλαη ππεχζπλε λα δίλεη απαληήζεηο ζε εξσηεκαηνιφγηα πνπ ηεο απνζηέιινληαη, ελψ ζπρλά ζπληάζζεη θαλνληζκνχο, πνπ δηέπνπλ ηε δηαζθάιηζε ηνπ απνξξήηνπ ησλ ηαρπδξνκηθψλ ππεξεζηψλ. Σέινο, είλαη ζε ζέζε λα εηζεγείηαη ηε δηελέξγεηα ηαθηηθψλ θαη έθηαθησλ ειέγρσλ απηεπαγγέιησο ή θαηφπηλ θαηαγγειηψλ, πξνρσξψληαο ζε επηβνιή θπξψζεσλ ζε πεξίπησζε έληνλσλ παξαβηάζεσλ. Ε)ΓΗΔΘΝΖ ΚΑΣΟΥΤΡΩΖ ΣΟΤ ΓΗΚΑΗΩΜΑΣΟ ΣΖ ΔΠΗΚΟΗΝΩΝΗΑ
Η) Ζ Οικοςμενική Γιακήπςξη για ηα ανθπώπινα δικαιώμαηα Η πξνζηαζία ηεο ειεχζεξεο επηθνηλσλίαο βξίζθεη δηεζλή θαηνρχξσζε ζην θείκελν ηεο Οηθνπκεληθήο Γηαθήξπμεο γηα ηα Αλζξψπηλα Γηθαηψκαηα, πνπ πηνζεηήζεθε ζηηο 10 Γεθεκβξίνπ ηνπ 1948 απφ ηε Γεληθή πλέιεπζε ησλ Ηλσκέλσλ Δζλψλ θαη απνηέιεζε ηελ πξψηε δηεζλή πξάμε ζηελ νπνία έγηλε πξνζπάζεηα λα απνηππσζνχλ ηα ζεκειηψδε αλζξψπηλα δηθαηψκαηα. πγθεθξηκέλα, ζην άξζξν 12 αλαθέξεηαη : «Καλείο δελ επηηξέπεηαη λα ππνζηεί απζαίξεηεο επεκβάζεηο ζηελ ηδησηηθή ηνπ δσή, ηελ νηθνγέλεηα, ηελ θαηνηθία ή ηελ αιιεινγξαθία ηνπ, νύηε πξνζβνιέο ηεο ηηκήο θαη ηεο ππόιεςεο ηνπ. Καζέλαο έρεη ην δηθαίσκα λα ηνλ πξνζηαηεύνπλ νη λόκνη από πξνζβνιέο ηέηνηνπ είδνπο.» Η ελ ιφγσ δηάηαμε εληάζζεη ηελ επηθνηλσλία ζην πξνζηαηεπηηθφ πεδίν ηεο πξνζηαζίαο ηεο ηδησηηθήο δσήο, θαη ηνπ νηθνγελεηαθνχ βίνπ, ζεσξψληαο ηελ πξνθαλψο αλαπφζπαζην ηκήκα ηεο πξνζσπηθήο δσήο ηνπ αηφκνπ. ΗΗ) Ζ Δςπωπαϊκή ύμβαζη ηων Γικαιωμάηων ηος Ανθπώπος. ην ίδην πιαίζην θηλείηαη θαη ε ΔΓΑ, πνπ εληάζζεη ην απφξξεην ησλ επηθνηλσληψλ ζηε ειεπζεξία αλάπηπμεο ηεο ηδησηηθήο δσήο. Σν άξζξν 8, κεηαμχ άιισλ, εηζάγεη ηελ επηθχιαμε ππέξ ηεο εζληθήο αζθάιεηαο ηαπηφρξνλα θαη ηεο πξνζηαζίαο ηεο θνηλσληθήο δσήο θαη ηεο έλλνκεο ηάμεο απφ έληνλεο παξαβηάζεηο, είηε πνηληθψλ λφκσλ, είηε άιισλ αηνκηθψλ ειεπζεξηψλ: «1. Παλ πξόζσπνλ δηθαηνύηαη εηο ηνλ ζεβαζκόλ ηεο ηδησηηθήο θαη νηθνγελεηαθήο δσήο ηνπ, ηεο θαηνηθίαο ηνπ θαη ηεο αιιεινγξαθίαο ηνπ. 2. Δελ επηηξέπεηαη λα ππάξμε επέκβαζηο δεκνζίαο αξρήο ελ ηε αζθήζεη ηνπ δηθαηώκαηνο ηνύηνπ, εθηόο εάλ ε επέκβαζηο αύηε πξνβιέπεηαη ππό ηνπ λόκνπ θαη απνηειεί κέηξνλ ην νπνίνλ, εηο κία δεκνθξαηηθή θνηλσλίαλ, είλαη αλαγθαίνλ δηα ηελ εζληθήλ αζθάιεηαλ, ηελ δεκόζηαλ αζθάιεηαλ, ηελ νηθνλνκηθήλ επεκεξίαλ ηεο ρώξαο, ηελ πξνάζπηζηλ ηεο ηάμεσο θαη ηελ πξόιεςηλ πνηληθώλ παξαβάζεσλ ηελ πξνζηαζίαλ ηεο πγείαο ή ηεο εζηθήο, ή ηελ πξνζηαζίαλ ησλ δηθαησκάησλ θαη ειεπζεξηώλ άιισλ.» Παξάιιεια, γίλνληαη πξνζπάζεηεο απφ κε θπβεξλεηηθέο νξγαλψζεηο, αλεμάξηεηεο αξρέο θαη απφ νξγαληζκνχο δηεζλνχο θήκεο, φπσο ε UNESCO, ε UNICEF, ε UNWOMEN θ.α. Πάλησο ζηε δηεζλή έλλνκε ηάμε ην δηθαίσκα ζηελ επηθνηλσλία δελ θαίλεηαη λα δηαρσξίδεηαη απφ ην δηθαίσκα ζηελ ηδησηηθή δσή θαη ην απαξαβίαζην ηεο θαηνηθίαο, αληηκεησπηδφκελν πξνθαλψο σο κέξνο ηεο επξχηεξεο ηδησηηθήο δσή
ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ Ο ζχγρξνλνο ηξφπνο δσήο θαη ε ζρεδφλ ηιηγγηψδεο εμέιημε ηεο ηερλνινγίαο δηακνξθψλνπλ έλα δηαξθψο κεηαβαιιφκελν ηνπίν ζηνλ ηνκέα ησλ επηθνηλσληψλ. Η πνιπζρηδήο δξάζε ηνπ ζχγρξνλνπ αλζξψπνπ θαη ε αγσλία ηνπ λα παξαθνινπζήζεη ηηο ηερλνινγηθέο εμειίμεηο επαλαθαζνξίδνπλ ζπλερψο ηηο επηθνηλσληαθέο ηνπ αλάγθεο ζε έλα θνηλσληθφ γίγλεζζαη, πνπ κνηάδεη κε θηλνχκελε άκκν. Οη εμειίμεηο ζηνλ ηνκέα ησλ επηθνηλσληψλ ληθνχλ ηηο απνζηάζεηο θαη θαιχπηνπλ ηηο αλάγθεο γηα επηθνηλσλία, κέζα απφ έλα επξχ θάζκα επηθνηλσληαθψλ δηαδηθαζηψλ. Η ίδηα απηή ε πνιππινθφηεηα ηεο επηθνηλσληαθήο δηαδηθαζίαο, πνπ ζηεξίδεηαη ζηελ ηερλνινγηθή επαλάζηαζε απηναλαηξεί ηελ ρξεζηκφηεηα θαη ηελ αμία ηεο γηα ηνλ ζχγρξνλν θφζκν, φηαλ δελ δηαζθαιίδεηαη ε πξνζηαζία ηεο θαη θαζίζηαηαη επάισηε ζε ρξήζεηο θαη ρεηξαγσγήζεηο. Η ειεχζεξε επηθνηλσλία, σο αγαζφ ηνπ λεσηεξηθνχ θφζκνπ, άιιαμε ηνπο νξίδνληεο ηνπ αηφκνπ θαη πξνζέδσζε λέα δηάζηαζε ζηηο θνηλσληθέο ζπλζήθεο θαη ζπκπεξηθνξέο. Ήδε, ηα πξψηα επξσπατθά ζπληαγκαηηθά θείκελα θαηνρπξψλνπλ ην απφξξεην ηεο επηζηνιηθήο αιιεινγξαθίαο, βαζηθνχ ηξφπνπ επηθνηλσλίαο ηεο επνρήο. Η ζπληαγκαηηθή δηαζθάιηζε ηεο ειεχζεξεο επηθνηλσλίαο νξζψλεη έλα πιέγκα πξνζηαζίαο ηνπ πνιίηε απέλαληη ζηελ θξαηηθή εμνπζία θαη ηνλ απειεπζεξψλεη σο θνηλσληθφ νλ ζε έλα εμειηζζφκελν αζηηθφ ηξφπν δσήο. Με ηε δπλαηφηεηα λα δηεμάγεη ειεχζεξε επηθνηλσλία ν άλζξσπνο κπφξεζε λα αλαπηχμεη ηε ζθέςε θαη ηε γλψκε ηνπ, λα εληαρζεί ζηελ θνηλσληθή δηαδηθαζία, λα γνληκνπνηήζεη ηηο ηδέεο ηνπ, κε εξεζίζκαηα απφ ην θνηλσληθφ πεξηβάιινλ, λα εληαρζεί ζηνπο πνιηηηθνχο κεραληζκνχο θαη λα δηεθδηθήζεη έλα θαιχηεξν επίπεδν δηαβίσζεο. Σαπηφρξνλα κέζα απφ ηελ ειεπζεξία ηεο επηθνηλσλίαο κπφξεζε λα πινπνηήζεη θαη ηελ ειεπζεξία έθθξαζεο ηεο γλψκεο, αθνχ ε ηειεπηαία ζα θαζίζηαην κία αλεθάξκνζηε δηαθήξπμε, ρσξίο ηε δπλαηφηεηα ηνπ αλζξψπνπ λα επηθνηλσλεί αλεκπφδηζηα, δηαηππψλνληαο ηηο ζθέςεηο ηνπ. Κξίλνληαο ηελ εμέιημε ηνπ δηθαηψκαηνο, παξαηεξνχκε φηη δηεπξχλζεθε ην πεξηερφκελν ηνπ κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ. Απφ κία
απιή δηαθήξπμε ηνπ απνξξήηνπ ησλ επηθνηλσληψλ, θαηέιεμε ζε κία παλεγπξηθή δηάηαμε ηεο ειεχζεξεο επηθνηλσλίαο ελ γέλεη, αθνχ πιένλ ε επηθνηλσλία αλαγλσξίδεηαη σο βαζηθή ζπληζηψζα ηεο ηδησηηθήο δσήο. Η αληηκεηψπηζε απηή νδήγεζε αθφκε θαη ζηε δηεχξπλζε ηνπ πεξηερνκέλνπ άιισλ δηθαησκάησλ, φπσο ηεο έθθξαζεο θαη ηεο πιεξνθνξίαο. Σν ζπληαγκαηηθφ απφξξεην δεκηνπξγεί έλα επξχ πεδίν πξνζηαζίαο πνπ δηαζθαιίδεη αθφκα θαη ηελ εμπβξηζηηθή ζπκπεξηθνξά, φηαλ απηή ζπληειείηαη ζε έλα πξνζσπηθφ θαη κπζηηθφ πεδίν. ηφρνο βέβαηα ηνπ ζπληαγκαηηθνχ λνκνζέηε δελ είλαη λα επηβξαβεχζεη ζπκπεξηθνξέο αληίζεηεο ζην ζθνπφ θαη ζην πλεχκα ηνπ πληάγκαηνο, αιιά λα θαηνρπξψζεη έλα επξχ θαη παγησκέλν απφξξεην, καθξηά απφ ηηο επεκβάζεηο ηεο θξαηηθήο εμνπζίαο. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, ε εμέηαζε ηνπ δηθαηψκαηνο απφ ηελ πιεπξά ηεο λεψηεξεο ζεσξίαο, πνπ εζηηάδεη θαη ζην ζεζκηθφ πιαίζην, επηβεβαηψλεη ηε ζέζε φηη ην απφξξεην ησλ επηθνηλσληψλ ηειεί ζε ακθίδξνκε ζρέζε κε ηα άιια δηθαηψκαηα. Πεγάδεη απφ ηελ ειεπζεξία ηεο γλψκεο, ηεο έθθξαζεο θαη ηεο πιεξνθνξίαο, αιιά ζπγρξφλσο εληζρχεη θαη ην πξνζηαηεπηηθφ ηνπο πεξηερφκελν πξνο ακπληηθή, πξνζηαηεπηηθή θαη δηεθδηθεηηθή θαηεχζπλζε. Η έλλνηα ηεο ειεχζεξεο γλψκεο ζπληζηά κηα επξεία ζεψξεζε ησλ δηαλνεηηθψλ θαη ζπλαηζζεκαηηθψλ αληηδξάζεσλ ηνπ αηφκνπ απέλαληη ζηα εμσηεξηθά εξεζίζκαηα, ηε δπλαηφηεηα ηνπ λα επηθνηλσλεί ειεχζεξα θαη ρσξίο ην θφβν κηαο ζπλερνχο ινγνθξηζίαο. Με ηελ ειεπζεξία ηεο επηθνηλσλίαο ην δηθαίσκα απηφ ζεκειηψλεηαη βαζχηεξα θαη δεκηνπξγεί έλα ζηέξεν νηθνδφκεκα γηα ηνλ θνηλσληθφ άλζξσπν. ην ζεκεξηλφ ζπληαγκαηηθφ πιαίζην, ε ειεπζεξία ηεο επηθνηλσλίαο θαίλεηαη απνιχησο πξνζηαηεπκέλε. Οη εμαηξέζεηο απφ ηελ πξνζηαζία ηεο κπζηηθφηεηαο είλαη ειάρηζηεο θαη ζρεηίδνληαη κφλν κε ηδηαίηεξα ζνβαξνχο ιφγνπο. Ωζηφζν, ην άηνκν νθείιεη λα ελδηαθεξζεί γηα ηελ πξνζηαζία ηεο επηθνηλσλίαο ηνπ. Η ζπλερήο εμέιημε ησλ ηερλνινγηψλ ζα ζεκαηνδνηήζεη λέεο αιιαγέο, ζα αλαηξέςεη ηα δεδνκέλα θαη ελδέρεηαη, κέζσ ηεο ηειεηνπνίεζεο κεραληζκψλ παξαθνινχζεζεο ζην δηαδίθηπν, λα ππνλνκεπζνχλ θεθηεκέλα ηνπ λεσηεξηθνχ θξάηνπο. Καηά ζπλέπεηα, θαη σο θαηαιεθηηθή ζέζε, ζε απηέο ηηο πεξηπηψζεηο ζα θξηζεί θαηά πφζν ε ζπληαγκαηηθή δηάηαμε ζα θαηαθέξεη λα δηαθπιάμεη ην αγαζφ ηεο ειεχζεξεο επηθνηλσλίαο θαη λα πξνζηαηεχζεη ηνλ πνιίηε, αληαπνθξηλφκελε ζηηο πξνθιήζεηο ηνπ κέιινληνο γηα ην επλνκνχκελν θξάηνο.
Βιβλιογπαθία Ν.Αλησλφπνπινο, Η Οηθνπκεληθή Δηαθήξπμηο ησλ Δηθαησκάησλ ηνπ αλζξώπνπ,1981 Γ. Βέιηζνο, Γηα ηελ επηθνηλσλία, Αζήλα 1985. Δπ. Βεληδέινο, Ζεηήκαηα Σπληαγκαηηθώλ ειεπζεξηώλ(ζεκεηψζεηο),1986 Ν..Βφηζνο, Η δηεζλήο επηθνηλσλία ζηελ επνρή ηεο πιεξνθνξίαο, Αζήλα 1999. Α.Γ. Γεκεηξφπνπινο, Σπληαγκαηηθά Δηθαηώκαηα, Σεχρνο Ι-ΙΙΙ, Σφκνο Γ, Αζήλα 2008 Ο ίδηνο,κνηλσληθφο Αλζξσπηζκφο θαη Αλζξψπηλα Γηθαηψκαηα, ΝνΒ 28,ηεπρ.8-9 θαη 10,1980 Π.Γ. Γ α γ η φ γ ι ν π, Αηνκηθά Δηθαηώκαηα, 2ε αλαζ. εθδ., Αζήλα 2005. Γ. Κακηλεο Α. Μ α λ η ά η ε ο, Δίθαην ηειεπηθνηλσληώλ, Αζήλα 2005. Υξ. Μπισλφπνπινο, Γεληθό Πνηληθό Δίθαην, Αζήλα 2007 Μ. Π α π α δ ν γ η ά λ λ ε ο, Η παξάβαζε ηνπ απνξξήηνπ ησλ ηειεθσλεκάησλ θαη ηεο πξνθνξηθήο ζπλνκηιίαο, Αζήλα ρ.ρ. Π. Π α π ι φ π ν π ι ν ο Π., Τερλνινγηθή εμέιημε θαη ζπληαγκαηηθά δηθαηώκαηα. Οη ζύγρξνλεο πεξηπέηεηεο ηνπ απνξξήηνπ ησλ αληαπνθξίζεσλ, Αζήλα 1988. Αζ. Ράηθνο, Σπληαγκαηηθό Δίθαην ηόκ. 2 Θεκειηώδε δηθαηώκαηα, Αζήλα 2002
π. Σζαθηξάθεο, Τν απόξξεην ηεο επηθνηλσλίαο. Απόιπην απαξαβίαζην ή αξρή ηεο έλλνκεο ηάμεο; Αζήλα 1993. Γ. Σζάηζνο, Σπληαγκαηηθό Δίθαην,ηόκ.Γ, Θεκειηώδε Δηθαηώκαηα,Ι.Γεληθφ Μέξνο,1988 Κ. Υ ξ π ζ φ γ ν λ ν ο, Αηνκηθά θαη Κνηλσληθά Δηθαηώκαηα, 2ε αλαζ. εθδνζε, Αζήλα 2002. Κ. ηξαηειάηεο, Σπληάζζνληαο ην δηθαίσκα ζηε δεκόζηα ειεθηξνληθή επηθνηλσλία, Αζήλα- Θεζζαινλίθε 1996.