ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ κ. ΗΜΑ Χαίροµαι που βρίσκοµαι σήµερα εδώ για την πρώτη από πολλές, ελπίζω, συναντήσεις µε την Επιτροπή Περιβάλλοντος, ηµόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίµων. Μιλάµε συχνά για το πώς µπορούµε να φέρουµε τους θεσµούς και τα επιτεύγµατα της Ευρωπαϊκής Ένωσης πιο κοντά στον απλό πολίτη, πώς να δείξουµε ότι το Ευρωπαϊκό θεσµικό οικοδόµηµα έχει προστιθέµενη αξία για τη λύση καθηµερινών προβληµάτων. Το περιβάλλον είναι ακριβώς ένας απ αυτούς τους τοµείς όπου η συνεργασία σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο µπορεί να βελτιώσει πραγµατικά την ποιότητα της ζωής όλων µας. Γι αυτό και είµαι ιδιαίτερα ευχαριστηµένος που η επιδίωξή µου να προταθώ ως Επίτροπος αρµόδιος για το περιβάλλον έγινε πραγµατικότητα. Το έργο που θα κληρονοµήσω, εφόσον βέβαια εγκρίνετε τον ορισµό µου, είναι βαρύ. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων τριάντα ετών, η Ευρωπαϊκή Ένωση διαµόρφωσε µια ισχυρή περιβαλλοντική πολιτική και πρωτοστάτησε στην επίλυση προβληµάτων που λόγω της φύσεώς τους µπορούν να αντιµετωπιστούν µόνο σε διεθνές επίπεδο. Το Κοινοβούλιο και κυρίως αυτή η Επιτροπή έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο ως συννοµοθέτης και υπέρµαχος της προστασίας του περιβάλλοντος, η δε προκάτοχός µου, Margot Wallström, υπερασπίστηκε τα περιβαλλοντικά θέµατα µε ενθουσιασµό και αποφασιστικότητα. 1
Φυσικά µένουν ακόµα πολλά να γίνουν. Mή ξεχνάµε ότι η αδράνεια έχει υψηλό κόστος. Βασικές µου προτεραιότητες θα είναι: η αντιµετώπιση των αιτίων της µεταβολής του κλίµατος, η προστασία της βιοποικιλότητας, η σχέση περιβάλλοντος και υγείας του ανθρώπου και η εξεύρεση τρόπων παραγωγής και κατανάλωσης που συµβαδίζουν µε τη βιώσιµη ανάπτυξη. Πρόκειται για τέσσερις µακροπρόθεσµους στόχους, που απαιτούν όµως άµεση δράση και που είναι εξίσου, ή ακόµη πιο επίκαιροι σήµερα από το ό,τι ήταν το 2002, όταν αποφασίστηκε το έκτο κοινοτικό πρόγραµµα δράσης για το περιβάλλον. Η µεταβολή του κλίµατος αποτελεί αναµφίβολα βασική προτεραιότητα. Πρέπει να εξακολουθήσουµε τον ηγετικό ρόλο που έπαιξε εδώ η Ευρωπαϊκή Ένωση. Θέλω να συνεργαστώ στενά µε τα µέλη της επιτροπής σας στις επόµενες φάσεις της παγκόσµιας αυτής προσπάθειας. Οδεύουµε προς ένα µέλλον µε περιορισµούς στη χρήση του άνθρακα και η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να βρει κατάλληλες ενεργειακές λύσεις. Μπορούµε να δώσουµε το παράδειγµα παγκοσµίως δείχνοντας ότι κάτι τέτοιο µπορεί να επιτευχθεί χωρίς να θυσιαστεί η ανταγωνιστικότητα. Ελπίζω ότι η Ρωσία θα επικυρώσει το πρωτόκολλο του Κυότο, όπως δήλωσε ο πρόεδρος Πούτιν. Αλλά η επικύρωση του πρωτοκόλλου δεν αποτελεί αυτοσκοπό ούτε είναι στατική η όλη διαδικασία. Θα πρέπει σύντοµα να συζητήσουµε την πορεία µας µετά το 2012. Και σίγουρα πρέπει να συνεργαστούµε στενά µε 2
τους διεθνείς εταίρους µας, τόσο στις ανεπτυγµένες όσο και τις αναπτυσσόµενες χώρες. Η βιοποικιλότητα δεν είναι σηµαντική µόνο για το περιβάλλον αλλά και για την οικονοµία. Κοινός µας στόχος είναι η αναχαίτιση της µείωσης της βιοποικιλότητας στην Ευρωπαϊκή Ένωση µέχρι το 2010. Χρειάζεται να ενεργήσουµε αµέσως, σε κοινοτικό και εθνικό επίπεδο. Πρέπει να εφαρµοστούν πλήρως οι κοινοτικές οδηγίες, να ληφθούν τα απαραίτητα µέτρα και σε άλλες πολιτικές, όπως η γεωργία, η αλιεία και οι µεταφορές, να ολοκληρωθεί η διαδικασία του δικτύου Natura 2000 και να εξασφαλισθεί η καλή διαχείριση και επαρκής χρηµατοδότησή του. Σε διεθνές επίπεδο, πρέπει να συνεργαστούµε µε τις αναπτυσσόµενες χώρες για τη λύση προβληµάτων όπως το εµπόριο τροπικής ξυλείας και των ειδών που απειλούνται µε εξαφάνιση. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στη σχέση του περιβάλλοντος µε την υγεία. Η πρόληψη είναι σίγουρα προτιµότερη από την θεραπεία. Για παράδειγµα ο αυξανόµενος αριθµός καρκίνων, αλλεργιών, αναπνευστικών παθήσεων και προβληµάτων γονιµότητας είναι λόγος ανησυχίας. Πρόθεσή µου είναι να συνεργαστώ µε τους Επιτρόπους για την Υγεία και την Έρευνα µε σκοπό να εξετασθούν τα υπάρχοντα επιστηµονικά στοιχεία, να αναζητηθούν τυχόν περαιτέρω πληροφορίες και να ληφθούν τα κατάλληλα µέτρα, όπου αυτό επιβάλλεται. Μια από τις πρώτες µου προτεραιότητες θα είναι και οι διαπραγµατεύσεις µαζί µε το συνάδελφό µου Günter Verheugen 3
της νοµοθετικής πρότασης της Επιτροπής για το REACH. Χρειαζόµαστε όντως ένα νέο κανονιστικό πλαίσιο για τις χηµικές ουσίες. Ένα τέτοιο πλαίσιο πρέπει να είναι λειτουργικό και να συνδυάζει τη διαφύλαξη της σχέσης υγείας και περιβάλλοντος µε την ανταγωνιστικότητα. Στο πλαίσιο της διαδικασίας της συναπόφασης προσβλέπω στη στενή µου συνεργασία µε την Επιτροπή έτσι ώστε να πετύχουµε το σωστό αποτέλεσµα. Ένας από τους κύριους στόχους µου θα είναι η εφαρµογή της υπάρχουσας κοινοτικής νοµοθεσίας. Όπως γνωρίζετε, ο αριθµός των καταγγελιών και των παραβάσεων αυξάνεται. Οι περισσότερες δυσκολίες φαίνεται να επικεντρώνονται σε τέσσερις τοµείς: στην προστασία της φύσης, στη διαχείριση των αποβλήτων, στο νερό και στην αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Όταν υπάρχουν καθυστερήσεις ή ελλιπής εφαρµογή της νοµοθεσίας, πρέπει να γίνεται χρήση των µηχανισµών που προβλέπει η Συνθήκη αποφασιστικά και χωρίς διακρίσεις, αλλά επιβάλλεται και η συνεργασία µε τα κράτη µέλη για την καλύτερη κατανόηση και επίλυση των προβληµάτων. Με αυτόν τον τρόπο, καταστολή και πρόληψη θα ενισχύουν η µία την άλλη στην επίτευξη του απώτερου στόχου µας, µιας αποτελεσµατικής περιβαλλοντικής πολιτικής. Όσον αφορά το νοµοθετικό έργο, είναι σαφές ότι σε µία διευρυµένη Ευρωπαϊκή Ένωση ο σχεδιασµός νέας νοµοθεσίας πρέπει λαµβάνει υπόψη τις ανάγκες και των εικοσιπέντε κρατών µελών. Το ζητούµενο είναι µια υψηλή προστασία του 4
περιβάλλοντος που να είναι συµβατή µε τις ιδιαιτερότητες της κάθε χώρας. Μέριµνά µας πρέπει να είναι επίσης η απλούστευση και ο εκσυγχρονισµός της νοµοθεσίας. Απαραίτητη είναι η ενσωµάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης σε άλλους τοµείς, όπως οι µεταφορές και η ενέργεια. Για παράδειγµα σε πολλά µέρη της Ευρώπης η κυκλοφοριακή συµφόρηση επηρεάζει αρνητικά την ποιότητα της ζωής στις αστικές περιοχές. Επιπλέον η αύξηση της χρήσης ανανεώσιµων πηγών ενέργειας πρέπει, για να είναι αποτελεσµατική, να αποτελεί κοινό στόχο τόσο της περιβαλλοντικής όσο και της ενεργειακής πολιτικής. Τον επόµενο χρόνο θα γίνει η ανασκόπηση της στρατηγικής για τη βιώσιµη ανάπτυξη και η ανασκόπηση της στρατηγικής της Λισσαβώνας. Η οικονοµική, κοινωνική και περιβαλλοντική διάσταση της Λισσαβώνας συµπληρώνουν και στηρίζουν η µία την άλλη. Σκοπός µας πρέπει να είναι η βιώσιµη οικονοµική ανάπτυξη. Η ποιότητα ζωής και η κατάσταση του περιβάλλοντος είναι αλληλένδετοι στόχοι. Η βλάβη στην υγεία, τη βιοποικιλότητα, την περιουσία των πολιτών και την οικονοµική δραστηριότητα έχουν προσωπικό, κοινωνικό και οικονοµικό κόστος, και τώρα και στο µέλλον. Υπάρχει ένας αρκετά διαδεδοµένος µύθος για τη σχέση µεταξύ της προστασίας του περιβάλλοντος και της 5
ανταγωνιστικότητας. Υποστηρίζεται από ορισµένους ότι η προστασία του περιβάλλοντος ωφελεί την κοινωνία αλλά επιβαρύνει οικονοµικά τη βιοµηχανία και την ανταγωνιστικότητα. Όταν κερδίζει το ένα χάνει αναπόφευκτα το άλλο. Αυτή η αντίληψη βασίζεται σε µια στατική άποψη της ανταγωνιστικότητας σύµφωνα µε την οποία η τεχνολογία, τα προϊόντα και οι ανάγκες των καταναλωτών είναι σταθερές και η βιοµηχανία δεν έχει επαρκή ευελιξία προσαρµογής σε καινούργια δεδοµένα. Τα πράγµατα είναι όµως διαφορετικά όταν τα δούµε από µια πιο δυναµική οπτική γωνία. Μια καλά σχεδιασµένη περιβαλλοντική νοµοθεσία µπορεί να δώσει ώθηση στην τεχνολογική καινοτοµία και την παραγωγή νέων προϊόντων υψηλότερης ποιότητας ή µε χαµηλότερο κόστος, που µε τη σειρά τους, βελτιώνουν την ανταγωνιστικότητα της βιοµηχανίας. Ένα από τα συνθήµατα της Ολλανδικής Προεδρίας είναι "clean, clever and competitive". εν αποτελεί σύµπτωση το γεγονός ότι ανάµεσα στις καλύτερες επιχειρήσεις παγκοσµίως είναι εκείνες που ακολουθούν υψηλά πρότυπα εταιρικής διακυβέρνησης και σέβονται το περιβάλλον. Χώρες όπως η Σουηδία και η Φινλανδία και περιοχές όπως η Καλιφόρνια αποδεικνύουν ότι η ανάπτυξη και η ευηµερία µπορούν να συνδυαστούν µε ένα υψηλό επίπεδο περιβαλλοντικής προστασίας. Έχουµε κάθε λόγο να περάσουµε αυτό το µήνυµα σε όλα τα ενδιαφερόµενα µέρη, στα κράτη µέλη, στη βιοµηχανία, στα µέσα µαζικής επικοινωνίας, στην κοινωνία των πολιτών, στον ευρωπαίο πολίτη. 6
Τελειώνοντας, θα ήθελα να πω δύο λόγια για το πώς βλέπω τη συνεργασία µε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Το Κοινοβούλιο, ως το θεσµικό όργανο που εκπροσωπεί τους λαούς της Ευρώπης, συνιστά τη δηµοκρατική βάση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εάν η Ευρωπαϊκή Ένωση θέλει να διαθέτει δηµοκρατική νοµιµότητα, είναι αυτονόητο ότι το Κοινοβούλιο πρέπει να συµµετέχει πλήρως στη νοµοθετική διαδικασία και να ασκεί εποπτεία στο έργο της Επιτροπής. Στον τοµέα του περιβάλλοντος το Κοινοβούλιο έχει έναν ρόλο κλειδί υπό την ιδιότητά του ως συν-νοµοθέτη. Η Επιτροπή αυτή έχει επιτελέσει σηµαντικό νοµοθετικό έργο που υπήρξε καθοριστικό για την πρόοδο της περιβαλλοντικής ατζέντας. Πρόθεση µου είναι, εφόσον µε εγκρίνετε ως Επίτροπο, να συνεργαστώ στενά µε το Κοινοβούλιο και ιδίως µε την Επιτροπή σας, µε τον πρόεδρο και τα µέλη της. Αξιότιµες κυρίες και κύριοι βουλευτές, Η καλή συνεργασία µεταξύ των δύο θεσµικών µας οργάνων πρέπει να συνεχιστεί και να ενισχυθεί. Οι συχνές επαφές, ο ανταλλαγή πληροφοριών και ο ανοικτός διάλογος είναι, πιστεύω, βασικά στοιχεία αυτής της σχέσης. Με την αµοιβαία υποστήριξη και συνεργασία, µπορούµε να συµβάλουµε στη χάραξη και εφαρµογή µιας περιβαλλοντικής πολιτικής που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των πολιτών µας σήµερα και στο µέλλον. 7
8