ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΌΣ ΣΤΗΝ ΟΜΆΔΑ ΠΡΟΣΚΌΠΩΝ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΌΣ ΣΤΗΝ ΟΜΆΔΑ ΠΡΟΣΚΌΠΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Στην αρχή της Προσκοπικής περιόδου (Αύγουστος Σεπτέμβριος), το Επιτελείο της Ομάδας συγκεντρώνεται ώστε να πραγματοποιήσει τον προγραμματισμό της χρονιάς. Στον προγραμματισμό παρίστανται όλο το Επιτελείο της Ομάδας ενώ για λόγους υποστήριξης και καλής πληροφόρησης καλό είναι να παραβρίσκονται εκεί ο παλιός Αρχηγός Ομάδας (εάν υπάρχει) και ο Αρχηγός της Αγέλης Λυκοπούλων. Και οι δυο βρίσκονται εκεί ώστε να δώσουν πληροφορίες, στην πρώτη περίπτωση, ο παλιός Αρχηγός που γνωρίζει καλά την Ομάδα την χρονιά που πέρασε και στην δεύτερη περίπτωση πληροφορίες για τα παιδιά που έρχονται από την Αγέλη. Παράλληλα, για τον προγραμματισμό θα χρειαστεί η συμβολή των περσινών εντύπων που είχαν συμπληρωθεί για τον προγραμματισμό της χρονιάς, δηλαδή: Έντυπο παιδαγωγικών στόχων Έντυπο στόχων Ομάδας Έντυπα μηναίων προγραμμάτων Βέβαια, δεν θα πρέπει να λείπουν από το τραπέζι οι αξιολογήσεις της χρονιάς σε όλα τα επίπεδα και από όπου μπόρεσαν να αντληθούν, δηλαδή δράσεις, μηνιαία, κατασκηνώσεις κ.λπ. Η πρώτη δουλειά του συμβουλίου προγραμματισμού των βαθμοφόρων είναι, αφού έχουμε αξιολογήσει την περσινή χρονιά, να συμπληρώσουμε το έντυπο των Παιδαγωγικών Στόχων. Οι κατηγορίες από τις οποίες αντλούμε πληροφορίες για την διαμόρφωση των Παιδαγωγικών στόχων είναι 3: Αρχές: Η κατηγορία αυτή περιλαμβάνει στοιχεία-λέξεις που εκπορεύονται από τον Νόμο και την Υπόσχεση. Χαρακτηριστικά Ηλικίας: Η κατηγορία αυτή περιλαμβάνει τα στοιχεία των χαρακτηριστικών ηλικίας 11-15 και διευκολύνει τους Βαθμοφόρους στο να εντοπίσουν συγκεκριμένες συμπεριφορές, θέτοντας έτσι εύκολα στόχο για την επόμενη χρονιά. 5 Τομείς Ενδιαφερόντων: Η κατηγορία αυτή περιλαμβάνει την βάση των δράσεων του προγράμματός μας όπου με θεμέλιο τη σύμμετρη ανάπτυξη του ατόμου σε όλους τους τομείς της προσωπικότητας του παιδιού (κοινωνική, πνευματική, φυσική, συναισθηματική, νοητική) οι Βαθμοφόροι αναγνωρίζουν τους αντίστοιχους στόχους. Η διαδικασία συμπλήρωσης του εντύπου των

παιδαγωγικών στόχων πρέπει να είναι αντικειμενική από την αρχή ως το τέλος, μόνο έτσι θα μπορέσει η Ομάδα να βελτιωθεί. ΠΡΟΣΟΧΗ! Το έντυπο των παιδαγωγικών στόχων δεν αφορά τους Προσκόπους της Ομάδας μας, αφορά μόνο τους Βαθμοφόρους του Επιτελείου και δεν μεταφέρεται με κανέναν τρόπο στα παιδιά. Ξεκινάμε, λοιπόν, να συμπληρώνουμε τις κάθετες στήλες στο έντυπο. Στην πρώτη στήλη συμπληρώνουμε με συν και πλην (δηλαδή ναι ή όχι) αν το σύνολο ή το μεγαλύτερο ποσοστό της Ομάδας μας ανταπεξέρχεται στην αντίστοιχη Αρχή, χαρακτηριστικό ή τομέα. Παράδειγμα: εάν η Ομάδα μας αποτελείται από 18 παιδιά και τα 15 μιλούν και συμπεριφέρονται όμορφα ενώ τα 3 βρίζουν όλη μέρα, τότε στο καθαρός λόγος χωρίς βρισιές θα έχουμε +. Στη δεύτερη στήλη όπου έχουμε βάλει + στην πρώτη στήλη σημειώνουμε ονόματα προσκόπων που αποτελούν την εξαίρεση. Δηλαδή, εκεί που βάλαμε + στον καθαρό λόγο συμπληρώνουμε τα ονόματα των τριών παιδιών που αποτελούν μεμονωμένες περιπτώσεις. Στα πλην σημειώνουμε επίσης επίσης ονόματα.πιθανόν όλοι βρίζουν αλλά ο Γιώργος και η Μαρία που είναι οκ αποτελούν επένδυση για την επίλυση του ζητήματος. Στην τρίτη σημειώνουμε πόσο εμείς προσπαθήσαμε για τη συγκεκριμένη Αρχή, χαρακτηριστικό ή τομέα μέσα στην χρονιά που πέρασε ανεξάρτητα + η -. Το 0 ισοδυναμεί με το ότι δεν κάναμε τίποτα, το 1 με το λίγη προσπάθεια και το 2 με το αρκετή προσπάθεια! Στην τέταρτη στήλη και μόνο όπου βάλαμε 0 στην τρίτη στήλη, σημειώνουμε τι πιστεύουμε ότι ευθύνεται για το ότι δεν κάναμε τίποτα την περασμένη χρονιά. Πχ μπορεί να φταίει ότι δεν υπήρχε αυτό το πρόβλημα, ή ότι δεν το είχαμε παρατηρήσει ή ότι δεν ξέραμε πώς να το χειριστούμε. Στην πέμπτη στήλη πρέπει να σημειώσουμε ποια από τις Αρχές, χαρακτηριστικά και τομείς θα αποτελέσουν στόχους για τη νέα χρονιά. Προφανώς προτεραιότητα έχουν τα και 0 στη συνέχεια τα και 1 κοκ. Στην έκτη και τελευταία στήλη σημειώνουμε σε πιο τρίμηνο θα ασχοληθούμε με τους στόχους αυτούς γεγονός που μας οδηγεί στο έντυπο Ετήσιου Πλάνου Κατανομής Παιδαγωγικών Στόχων που θα δούμε στο επόμενο βήμα. Προσοχή, το έντυπο αποτελεί εργαλείο καταγραφής και υπενθύμισης, πριν γράψουμε οτιδήποτε για κάθε παιδί θέλει συλλογική σκέψη και συζήτηση. ΕΤΗΣΙΟ ΠΛΑΝΟ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΩΝ ΣΤΟΧΩΝ Έχοντας ετοιμάσει λοιπόν τον πίνακα παιδαγωγικών στόχων, το επόμενο βήμα για το Επιτελείο είναι να κατανείμει τους στόχους που υπερίσχυσαν σε ένα ετήσιο πλάνο σύμφωνα με τον παρακάτω πίνακα.

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΑΡΧΕΣ 5 ΤΟΜΕΙΣ Α Β ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ ΕΩΣ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΕΩΣ ΠΑΣΧΑ Γ ΠΑΣΧΑ ΕΩΣ ΚΑΤΑΣΚΗΝΩΣΗ Σκοπός του πίνακα αυτού είναι το Επιτελείο της Ομάδας να προγραμματίσει έτσι τους παιδαγωγικούς στόχους ώστε να τους υλοποιήσει μέσα στην χρονιά. Για παράδειγμα, ο Τομέας της Υπαίθριας Ζωής ίσως να εξυπηρετούσε να καλυφθεί καλύτερα στην α ή β περίοδο όπου ο καιρός είναι καλύτερος ή εάν εντοπίσουμε κάτι με παράδειγμα την Αρχή της συνεργασίας μπορούμε να το βάλουμε στην α περίοδο ώστε να εκμεταλλευτούμε την ανάγκη για δέσιμο μεταξύ των Ενωμοτιών. ΠΡΟΣΟΧΗ! Αυτό που πρέπει πάντα να έχουμε στο πίσω μέρος του μυαλού μας, είναι πως οι στόχοι τίθενται με σκοπό την προσπάθεια για βελτίωση αλλά και την υλοποίησή τους. Αυτό σημαίνει πως καλό είναι να βάζουμε όσους στόχους μπορεί η Ομάδα να υποστηρίξει. ΣΤΟΧΟΙ ΟΜΑΔΑΣ Αφού, λοιπόν, έχουμε ολοκληρώσει το στάδιο των παιδαγωγικών στόχων ξεκινάμε τις συγκεντρώσεις. Γίνεται η ανάδειξη των νέων Στελεχών και τα πρώτα Συμβούλια Ενωμοτιών όπου οι Πρόσκοποι προτείνουν ιδέες για δράσεις. Μια καλή ιδέα είναι η υλοποίηση ενός παιχνιδιού στην Ομάδα, ώστε να αντλήσουμε τις ιδέες για δράσεις πιο γρήγορα. Έχοντας λοιπόν το Συμβούλιο Τιμής της χρονιάς όπως επίσης και τις ιδέες για δράσεις, πραγματοποιείται το πρώτο τακτικό συμβούλιο Τιμής Προγραμματισμού όπου θα βγάλουμε τους Στόχους Ομάδας και θα κληθούμε να συμπληρώσουμε το έντυπο που ακολουθεί:

Πως, όμως, διαχωρίζουμε τους στόχους Ομάδας από τις απλές δράσεις; Στην πραγματικότητα οι στόχοι Ομάδας είναι ένα σύνολο δράσεων και ενεργειών όπου για να πραγματοποιηθούν και μπορούν να επεκταθούν σε παραπάνω από έναν Τομέα ενδιαφέροντος. Καλό είναι στο χώρο της Ομάδας να υπάρχουν αφίσες που να προκαλούν για δράσεις από τους 5 τομείς ή άλλου τύπου ερεθίσματα (περιοδικά, παλιότερα ενωμοτιακά ημερολόγια, φωτογραφίες, κ.α.). Για παράδειγμα, ας εξετάσουμε τις προτάσεις τριών Ενωμοτιών στο Τακτικό Συμβούλιο Τιμής Προγραμματισμού: Αχινοί: να πάμε στο allou fan park, να πάμε διήμερη στα Γεράνεια όρη, να πάρουν αργυρό όσοι έχουν χάλκινο, να παίξουμε 5 επί 5, να πάμε για σκι. Ελάφια: να κάνουμε δράσεις να μαζέψουμε παιδιά στην Ενωμοτία, να πάμε για bowling, να αλλάξουμε τη γωνιά μας, να πάμε για σινεμά, να πάμε χειμερινή. Κάστορες: να πάμε κωπηλασία, να πάμε στο adventure park, να κάνουμε επιτέλους 4η Ενωμοτία, να πάμε στη Regatta, να πάμε στα χιόνια. Αυτές, λοιπόν, είναι οι προτάσεις των παιδιών. Με μια πρώτη ματιά, όλες φαίνονται κοινότυπες δράσεις. Στο μάτι του βαθμοφόρου όμως όχι, γιατί ο βαθμοφόρος πίσω από τα θέλω βλέπει το τι λείπει! Τί παρατηρεί, λοιπόν, ότι λείπει στο σύνολο αυτής της Ομάδας; α) το περιπετειώδες και πολύχρωμο λούνα παρκ ή δράσεις με πολύ περιπέτεια!!! β) να μεγαλώσει η παρέα τους. Αυτές λοιπόν τις επιθυμίες-ελλείψεις εμείς θα κάνουμε πραγματοποιήσιμους στόχους για τα παιδιά και στη συνέχεια δράσεις από το Αρχηγείο. Το Αρχηγείο της Ομάδας μαζί με το ΣΤΟ μπορεί να φτιάξει έναν κουμπαρά ιδεών και να «φιλτράρει» ποιες είναι δράσεις και ποιες στόχοι μεγάλες επιθυμίες των παιδιών. Εδώ έχουμε μια ιδιαίτερη παιδαγωγική παρέμβαση γιατί οι Πρόσκοποι μπαίνουν στην φιλοσοφία του project όπου εκπαιδευτικά πλέον υποστηρίζεται και από την επίσημη εκπαίδευση.

Στόχοι: που τοποθετούνται και πως πραγματοποιούνται; Έχοντας πραγματοποιήσει το 1 ο Τακτικό Συμβούλιο Τιμής στην αρχή της χρονιάς, έχουμε συμφωνήσει στον παρακάτω στόχο: 1) Η Ομάδα να κάνει Λούνα Πάρκ Προσκοπικών παιχνιδιών (φλεβ, μαρτ, απρ) Θα μπορούσε κανείς να αναρωτηθεί, όταν τα παιδιά πρότειναν τόσα πολλά, γιατί άραγε να κάνουμε μόνο αυτά εμείς; Όλα αυτά ξεδιαλύνονται όταν φτάνει η ώρα να προγραμματίσουμε το μηνιαίο πρόγραμμα οπότε και αυτοί οι στόχοι φτάνουν ξανά στο τραπέζι και υπενθυμίζουμε στα Στελέχη πως για να τους πραγματοποιήσουμε πρέπει να κάνουμε δράσεις. Η πραγματοποίηση των Στόχων Ομάδας, δεν είναι κάτι δύσκολο αρκεί οι Βαθμοφόροι της Ομάδας να κάνει την σύνδεση των πραγμάτων και τα σύνθετα να γίνουν απλά-δράσεις. Οι Στόχοι Ομάδας βρίσκονται οπτικοποιημένοι στον χώρο Ομάδας, με τρόπο κατανοητό για όλους, και τους γνωρίζει και τους αξιολογεί επίσης όλη η Ομάδα μέσω του ΣΤΟ. Το μήνα Φεβρουάριο οι Ενωμοτίες μέσα από μια Ενωμοτιακή συγκέντρωση δηλώνουν επιθυμίες παιχνίδια που θέλουν να έχουν στο λουνα παρκ. Εκμεταλλευόμενοι την Προσκοπική τεχνική έχουμε μια συγκέντρωση η μια ημερήσια εκδρομή αφιερωμένη σε κατασκευές ώστε να ανέβει λίγο το επίπεδο ( ΖΩΗ ΥΠΑΙΘΡΟΥ ). Σε Ενωμοτιακές συγκεντρώσεις οι Ενωμοτίες αναλαμβάνουν ρόλους διαφορετικούς η κάθε μια Δημιουργία βίντεο προβολής Δημιουργία αφίσας προβολής Δημιουργία φυλλαδίων Σε επόμενη δράση όχι απαραίτητα στον ίδιο μήνα αλλά μέσα στο τρίμηνο υλοποίησης του στόχου μπορεί η Ομάδα σε ένα παιχνίδι γειτονιάς να μοιράσει προσκλήσεις αφίσες. Στον χώρο της Ομάδας μπορεί επίσης να υπάρχει μια αφίσα όπου καταγράφονται οι ενέργειες και σβήνουν όσες έγιναν ( χρονοδιάγραμμα). Μπορεί η Ομάδα να κάνει μια επίσκεψη δράση σε τοπική εφημερίδα ώστε μαθαίνοντας τον τρόπο λειτουργίας για τις ανάγκες της δράσης να κάνει παράλληλα και μια καταχώρηση προβολή για το λουνα παρκ όπου πρόκειται να γίνει. Όλοι οι Πρόσκοποι γίνονται «συνεργάτες» της προσπάθειας και όλοι μαζί στο τέλος χαίρονται για την επιτυχία.

ΜΗΝΙΑΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Στο τέλος κάθε μήνα, το ΣΤΟ πραγματοποιεί τακτικό συμβούλιο όπου βγαίνει το πρόγραμμα του επόμενου μήνα, αφού έχουν προηγηθεί τα συμβούλια Ενωμοτιών για προτάσεις. Για την κατάρτιση του μηνιαίου προγράμματος, το Αρχηγείο, για να μπορέσει να καθοδηγήσει την συζήτηση λαμβάνει υπόψη: Στόχους Ομάδας Σύμμετρη Ενασχόληση με τους 5 Τομείς Ενδιαφερόντων Επιθυμίες-Προτάσεις Προσκόπων Επικαιρότητα (Εθνική ή Θρησκευτική γιορτή, Παγκόσμιες Ημέρες κλπ) Τις επικρατούσες συνθήκες (Εποχή κ.λπ.) Τις υπάρχουσες δυνατότητες (Υλικό Ενωμοτιών και Ομάδας κ.λπ.) Επίσης, στο Μηνιαίο Πρόγραμμα μπαίνει και μια δράση έκπληξη την οποία δεν γνωρίζουν τα Στελέχη όπως επίσης και τις Ενωμοτιακές Δράσεις. Επιπλέον, πρέπει μέσα στο μήνα να έχουμε απαραιτήτως μια Δράση Περιβάλλοντος Πόλης και μια εκδρομή. Το μηνιαίο πρόγραμμα αποτελεί οδηγό και πηγή πρωτοτυπίας για όλες τις Δράσεις της Ομάδας ή των Ενωμοτιών που θα γίνουν στο διάστημα που διαρκεί αυτό. Ο πίνακας που συμπληρώνουμε είναι ο παρακάτω:

Το μηνιαίο πρόγραμμα αξιολογείται μετά το πέρας του ώστε να ελεγχθεί ο βαθµός εκπλήρωσης Στόχων Ομάδα όπως επίσης και ο βαθµός επιτυχίας του προγράµµατος. Η αξιολόγηση πραγματοποιείται από Το Συμβούλιο Τιµής. ΠΡΟΣΟΧΗ! Είναι δουλειά των Βαθμοφόρων Ομάδας να διαφημίζει το μηνιαίο πρόγραμμα στους Προσκόπους με πρωτότυπο τρόπο! ΔΡΑΣΕΙΣ ΟΜΑΔΑΣ (ΕΙΣΗΓΗΣΗ 20 ΕΡΓΑΣΙΑ 100 ) Η δημιουργία των δράσεων όπως επίσης και η διεξαγωγής τους είναι ευθύνη των Βαθμοφόρων Ομάδας. Σε αυτό το σημείο, πρέπει να αναφερθεί πως οι Πρόσκοποι αναλαμβάνουν μόνο κομμάτια δράσεων με βάση την πρόοδό τους. Το θέμα της δράσης αποφασίζεται από το Συμβούλιο Τιμής, όμως στην ανάλυσή του οι Βαθμοφόροι πρέπει να λαμβάνουν υπόψη όλα όσα έχουμε αναφέρει. Η κάθε δράση έχει την δική της διαφήμιση την οποία φροντίζουμε να αναρτούμε έγκαιρα, σίγουρα από την προηγούμενη συγκέντρωση. Δεν ξεχνάμε ότι και οι Ερασιτεχνικές ασχολίες αποτελούν μέρος της δράσης της Ομάδας και απαραίτητο να εντάσσονται στο πρόγραμμα! Οι Δράσεις πρέπει να: Έχουν ορισµένη διάρκεια (π.χ. 1.45' για Τακτική Συγκέντρωση Κλειστού Χώρου). Καταρτίζονται από το Συµβούλιο Τιµής πριν από την συγκεκριμένη ράση (και ποτέ κατά τη διάρκειά της) Τι πρέπει να περιέχει το Πρόγραμμα Δράσης Τα επί µέρους θέµατα του προγράµµατος Τις ακριβείς ώρες και τη διάρκεια κάθε θέµατος Τους υπεύθυνους για την εκτέλεση του προγράµµατος Τα απαιτούµενα υλικά για την υλοποίηση του προγράµµατος Χαρακτηριστικά Προγράµµατος Σκοπιµότητα (εξυπηρέτηση Ετήσιων Στόχων και εφαρµογή του Μηνιαίου Προγράµµατος) Κίνηση (αποφυγή στατικότητας, η οποία µειώνει τη συµµετοχή των παιδιών)

Ποικιλία (αποφυγή µονοτονίας, η οποία µειώνει το ενδιαφέρον των παιδιών) Πρωτοτυπία (κέντρισµα φαντασίας, εντυπωσιακή παρουσίαση θεµάτων) Δομές Δράσεων Σε απλά νούμερα τι γίνεται μέσα στην χρονιά!!

ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ Συμβούλιο Αρχηγείου: Παιδαγωγικοί Στόχοι 1 η Συγκέντρωση της Χρονιάς με αναμνήσεις της προηγούμενης. Τακτοποίηση υλικού. 2 η Συγκέντρωση: Ανάδειξη Στελεχών Τυπικό ΣΤΟ: Στόχοι Ομάδας, Προγραμματισμός Μήνα Πρότυπη Ενωμοτία: 3 Δράσεις Παράλληλα η Ομάδα κάνει κανονικά συγκεντρώσεις. Άμιλλα Πρότυπη Ομάδα Έναρξη προγραμματισμού χειμερινής δράσης (κλείσιμο χώρου) 28 η Οκτωβρίου Μπορεί να φαίνεται γεμάτος μήνας, όμως περιλαμβάνει όλα τα απαραίτητα στοιχεία για να πάει καλά όλη η χρονιά, ιδίως με το ΣΤΟ. Οι αναβάσεις γίνονται μετά την Ανάδειξη του ΣΤΟ και αφού τα Λυκόπουλα έχουν παρακολουθήσει δράσεις Ομάδας ώστε να μπορούν να επιλέξουν σε ποιά Ενωμοτία θα πάνε. Επιπλέον, τα παλιά Στελέχη είναι παρόντα στην ανάδειξη αλλά και σε 1-2 δράσεις ώστε να βοηθήσουν τα νέα στελέχη! Κατά την διάρκεια της Πρότυπης Ομάδας η Ομάδα δεν πραγματοποιεί δράσεις, πως θα γίνουν άλλωστε συγκεντρώσεις χωρίς Στελέχη. Αυτό τον μήνα καλό είναι το επιτελείο να οργανωθεί για τις Εκπαιδεύσεις (Αρχικές, Βασικές). Είναι μια καλή στιγμή να σκεφτούμε την κατασκήνωση και να κλείσουμε χώρο Προετοιμασία και ενημέρωση για χειμερινή ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ εκδρομή Σκέψεις για χώρο κατασκήνωσης Αλλαγή Άμιλλας Μια καλή ευκαιρία να παρατηρήσετε τους προσκόπους σας είναι η χειμερινή ΔΕΚΜΕΒΡΙΟΣ Κάλαντα εκδρομή Χειμερινή εκδρομή Πρώτες προετοιμασίες για κατασκήνωση Τα παιδιά αλλάζουν γρήγορα, μήπως μετά την χειμερινή να ξαναδούμε τους ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ Μια δεύτερη ματιά στους παιδαγωγικούς παιδαγωγικούς μας στόχους; μας στόχους ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ Ημέρα Σκέψης Μια μοναδική ευκαιρία για να δώσουμε τροφή για σκέψη στους Προσκόπους μας Αλλαγή Άμιλλας Τον Μάρτη οι προετοιμασίες για ΜΑΡΤΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΜΑΙΟΣ Συνάντηση γονέων για κατασκήνωση. Ατομικός φάκελος κατασκήνωσης Εντατική δουλειά για κατασκήνωση 25 η Μαρτίου Πρόβα για κατασκήνωση Τελευταίες δράσεις προετοιμασίας για κατασκήνωση Φάκελος Ενωμοτίας για κατασκήνωση κατασκήνωση γίνονται ακόμα πιο έντονες. Λόγω Πάσχα, μια καλή ευκαιρία ώστε να βγει αρκετή δουλειά για την κατασκήνωση Λόγω εξετάσεων, θα πρέπει να διακοπούν οι συγκεντρώσεις, ανάλογα με το πότε θα πάτε κατασκήνωση μπορείτε να κάνετε μερικές ακόμα, αργότερα.