ΜΟΡΦΟΛΟΓΘΑ ΣΗ ΕΤΡΩΠΑΪΚΗ ΜΟΤΘΚΗ Θ Κείκελα κνπζηθώλ παξαδεηγκάησλ (ζηελ πξσηόηππε γιώζζα θαη ζε ειιεληθή κεηάθξαζε) Β08. Georg Friedrich Händel, Hercules, HWV 60 (1744): ρνξσδηαθό Jealousy, infernal pest! Jealousy, infernal pest! Tyrant of the human breast! How from slightest causes bred Dost thou lift thy hated head! Trifles, light as floating air, Strongest proofs to thee appear. Ζήιηα, δηαβνιηθή θαηάξα! Σύξαλλε ηνπ αλζξώπηλνπ ζηήζνπο! Πώο από ηηο πιένλ αλεπαίζζεηεο αηηίεο γελλεκέλε θαηνξζώλεηο λα πςώλεηο ην κηζεηό ζνπ θεθάιη! Αζεκαληόηεηεο, αλάιαθξεο ζαλ ηνλ πιαλώκελν αέξα, ζε ζέλα θαληάδνπλ αδηάζεηζηεο απνδείμεηο. Β17. Johann Sebastian Bach, Τα καηά Ιφάννην Πάθη, BWV 245 (1724): ρνξσδηαθό Lasset uns den nicht zerteilen (αξ. 27b) Lasset uns den nicht zerteilen, sondern darum losen, wes er sein soll. Μὴ ζρίζσκελ αὐηόλ, ἀιιὰ ιάρσκελ πεξὶ αὐηνῦ ηίλνο ἔζηαη. [Καηά Ιφάννην, ηζ, 24] ηξαηηώηεο: Αο κελ ηνλ ζθίζνπκε [ηνλ ρηηώλα ηνπ Εζηαπξσκέλνπ], αιιά αο ξίμνπκε θιήξν γηα ην ζε πνηόλ ζα αλήθεη απηόο. Β25. Wolfgang Amadeus Mozart, Requiem, ζε ρε-ελάζζονα, KV 626 (1791): II. Kyrie Kyrie eleison, Christe eleison. Κύξηε ειέεζνλ, Υξηζηέ ειέεζνλ. Γ01-04. Υνξηθό Vater unser im Himmelreich Vater unser im Himmelreich, Der du uns alle heißest gleich Brüder sein und dich rufen an Und willst das Beten von uns hab n, Gib, daß nicht bet allein der Mund, Hilf, daß es geh von Herzensgrund. Παηέξα καο ζηνλ νπξαλό, εζύ πνπ καο θαιείο όινπο εμίζνπ λα είκαζηε αδέιθηα θαη λα ζε επηθαινύκαζηε θαη ζέιεηο λα ζνπ απεπζύλνπκε ηηο πξνζεπρέο καο, δώζε, ώζηε λα κελ πξνζεύρεηαη κόλν ην ζηόκα καο, βνήζεζέ καο, ώζηε απηή [ε πξνζεπρή] λα πξνέξρεηαη από ηα βάζε ηεο θαξδηάο καο. Γ05-06. Υνξηθό Nun komm, der Heiden Heiland Nun komm, der Heiden Heiland, Der Jungfrauen Kind erkannt, Dess sich wundert alle Welt: Gott solch Geburt ihm bestellt. Έια ηώξα, ζσηήξα ησλ εζληθώλ [εηδσινιαηξώλ], εζύ πνπ αλαγλσξίδεζαη σο παηδί ηεο Παξζέλνπ, γεγνλόο πνπ θαηαπιήζζεη όινλ ηνλ θόζκν: ηέηνηα γέλλεζε όξηζε ν Θεόο γη απηόλ.
Γ07-08. Υνξηθό Wie schön leuchtet der Morgenstern Wie schön leuchtet der Morgenstern Voll Gnad und Wahrheit von dem Herrn, Die süße Wurzel Jesse! Du Sohn David aus Jakobs Stamm, Mein König und mein Bräutigam, Hast mir mein Herz besessen, Lieblich, Freundlich, Schön und herrlich, groß und ehrlich, Reich von Gaben, Hoch und sehr prächtig erhaben! Πόζν όκνξθα ιάκπεη ν απγεξηλόο, πιήξεο ηνπ ειένπο θαη ηεο αιήζεηαο ηνπ Κπξίνπ, ηεο γιπθηάο ξίδαο ηνπ Θεζζαί! π, πηέ ηνπ Δαπίδ από ην γέλνο ηνπ Θαθώβ, βαζηιηά κνπ θαη λπκθίε κνπ, έρεηο θαηαιάβεη ηελ θαξδηά κνπ, ηεξπλά, θηιηθά, όκνξθα θαη εμαίζηα, κεγάισο θαη εηιηθξηλώο, κε αθζνλία ραξηζκάησλ, ζε πςειό θαη ππέξιακπξν κεγαιείν! Γ07. Johann Sebastian Bach, Wer da gläubet und getauft wird, θαληάηα γηα ηελ ενξηή ηεο Αλαιήςεσο ηνπ Κπξίνπ [Christi Himmelfahrt], BWV 37 (18 Μαΐνπ 1724): ΘΘΘ. Υνξηθό ( Herr Gott Vater, mein starker Held! ) γηα ζνπξάλν, άιην θαη ζπλερέο βάζηκν Herr Gott Vater, mein starker Held! Du hast mich ewig vor der Welt In deinem Sohn geliebet. Dein Sohn hat mich sich selbst vertraut, Er ist mein Schatz, ich bin sein Braut, Sehr hoch in ihm erfreuet. Eya, Eya! Himmlisch Leben wird er geben mir dort oben; Ewig soll mein Herz ihn loben. Κύξηε Θεέ Παηέξα, θξαηαηέ κνπ ήξσα! Αηώληα κε αγάπεζεο ελώπηνλ ηνπ θόζκνπ ζην πξόζσπν ηνπ πηνύ ζνπ. Ο πηόο ζνπ κε έθαλε λα ηνλ εκπηζηεπζώ, είλαη ν ζεζαπξόο κνπ, είκαη ε κλεζηή ηνπ, αλππέξβιεηα επαξεζηεκέλε κε απηόλ. Σί ραξά, ηί ραξά! Οπξάληα δσή ζα κνπ δώζεη εθεί πάλσ αηώληα νθείιεη λα ηνλ κεγαιύλεη ε θαξδηά κνπ. Γ09-10. Υνξηθό Befiehl du deine Wege / Herzlich tut mich verlangen Herzlich tut mich verlangen Nach einem sel gen End, Weil ich hier bin umfangen Mit Trübsal und Elend. Ich hab Lust abzuscheiden Von dieser argen Welt, Sehn mich nach ew gen Freuden, O Jesu, komm nur bald! Εγθαξδίσο πνζώ έλα καθάξην ηέινο, δηόηη εδώ βξίζθνκαη πεξηζηνηρηζκέλνο από ζιίςε θαη δπζηπρία. Έρσ ηελ επηζπκία λα απνρσξηζζώ ηνύην ηνλ νηθηξό θόζκν, ιαρηαξώ ηηο αηώληεο ραξέο, σ Θεζνύ, άκπνηε λα έιζεηο ζύληνκα!
Γ09. Johann Sebastian Bach, Sehet, wir gehn hinauf gen Jerusalem, θαληάηα γηα ηελ Κπξηαθή ηεο Σπξνθάγνπ [Quinquagesima ή Estomihi ], BWV 159 (27 Φεβξνπαξίνπ 1729): II. Άξηα κε ρνξηθό ( Ich folge dir nach ) γηα άιην, ζνπξάλν θαη ζπλερέο βάζηκν Ich folge dir nach Ich will hier bei dir stehen, Durch Speichel und Schmach; Verachte mich doch nicht! Am Kreuz will ich dich noch umfangen. Von dir will ich nicht gehen, Bis dir dein Herze bricht. Dich lass ich nicht aus meiner Brust, Wenn dein Haupt wird erblassen Im letzten Todesstoß, Und wenn du endlich scheiden musst, Alsdann will ich dich fassen Sollst du dein Grab in mir erlangen. In meinen Arm und Schoß. ε αθνινπζώ Εδώ κονηά ζοσ θέλφ να ζηαθώ, κέζα από θηπζηέο θαη ύβξεηο μακάρι να μην με περιθρονήζεις! θαη ζηνλ ζηαπξό αθόκε ζα ζε πεξηβάιισ. Δεν θέλφ να θύγφ από ζένα, έφς όηοσ η καρδιά ζοσ διαρραγεί. Δελ ζε αθήλσ από ην ζηήζνο κνπ, Όηαν η κεθαλή ζοσ γίνει τλφμή ζηο ύζηαηο πλήγμα ηοσ θανάηοσ, θαη όηαλ ηειηθά ζα πξέπεη λα απέιζεηο, εσθύς ηόηε θέλφ να ζε πάρφ ην κλήκα ζνπ κέζα ζε κέλα ζα εύξεηο. ζηην αγκάλη και ζηον κόρθο μοσ. Γ11-12. Υνξηθό Aus tiefer Not schrei ich zu dir Aus tiefer Not schrei ich zu dir, Herr Gott, erhör mein Rufen; Dein gnädig Ohr neig her zu mir Und meiner Bitt sie öffne! Denn so du willst das sehen an, Was Sünd und Unrecht ist getan, Wer kann, Herr, vor dir bleiben? Από βαζηά νδύλε θξαύγαζα πξνο ζε, Κύξηε Θεέ, εηζάθνπζε ην θάιεζκά κνπ ην θηιεύζπιαρλν απηί ζνπ ηείλε πξνο εκέ θαη άλνημέ ην ζηελ παξάθιεζή κνπ! Δηόηη έηζη θαη ζειήζεηο λα εμεηάζεηο ηί ακαξηίεο θαη αδηθίεο έρνπλ γίλεη, πνηόο κπνξεί ηόηε, Κύξηε, λα απνκείλεη ελώπηόλ ζνπ; Δ01. Jan Pieterszoon Sweelinck, Mein junges Leben hat ein End [6 παξαιιαγέο πάλσ ζην ιατθό ηξαγνύδη Η λεαξή δσή κνπ έρεη έλα ηέινο ], SwWV 324 Mein junges Leben hat ein End, Mein Freud und auch mein Leid; Mein arme Seele soll behend Scheiden von meinem Leib. Mein Leben kann nicht länger stehn, Es ist schwach, es muß vergehn, Es fährt dahin mein Leid. Η λεαξή δσή κνπ έρεη έλα ηέινο, ε ραξά κνπ θαζώο θαη ν πόλνο κνπ ε ηαιαίπσξε ςπρή κνπ ζβέιηα ζε λα απνρσξηζηεί από ην ζώκα κνπ. Η δσή κνπ δελ κπνξεί λα δηαξθέζεη παξαπάλσ, είλαη αδύλακε, πξέπεη λα ραζεί, πξνο ηα εθεί δηαβαίλεη θαη ν πόλνο κνπ.
Δ02. Claudio Monteverdi, L incoronazione di Poppea [Η ζηέυη ηης Ποππαίας], SV 308 (1642): ηειηθό ληνπέηην Πνππαίαο θαη Νέξσλνο, Pur ti miro, pur ti godo Poppea: Pur ti miro, Nerone: Pur ti godo, Pur ti stringo, Pur t annodo, Più non peno, Più non moro, O mia vita, o mio tesoro. Io son tua, Tuo son io, Speme mia dillo, dì, L idol mio tu sei pur, Sì, mio ben, Sì, mio cor, Μia vita, sì. Πνππαία: Καζώο ζε θνηηώ, Νέρφν: Καθώς ζε ταίρομαι, θαζώο ζε ζθίγγσ, καθώς ζ αγκαλιάζφ, δελ ππνθέξσ πηα, δεν πεθαίνφ πια, Ω δσή κνπ, σ ζεζαπξέ κνπ. Είκαη δηθή ζνπ, Δικός ζοσ είμαι, πεο ην ειπίδα κνπ, πεο ην! ηο είδφλό μοσ είζαι ηο αγνό, Ναη, θαιέ κνπ, ναι, καρδιά μοσ, δσή κνπ, λαη. Δ03. Henry Purcell, Dido and Aeneas [Διδώ και Αινείας], Ζ. 626 (1688): ζξήλνο ηεο Δηδνύο When I am laid in earth When I am laid in earth, May my wrongs create No trouble in thy breast; Remember me, but ah! forget my fate. Όηαλ ζα θείηνκαη ζηελ γε, είζε ηα ζθάικαηά κνπ λα κελ δεκηνπξγνύλ έγλνηεο ζην ζηήζνο ζνπ λα κε ζπκάζαη, αιιά αρ!, ιεζκόλεζε ηελ κνίξα κνπ. Δ04. Georg Böhm, Wer nur den lieben Gott läßt walten, ρνξηθή παξηίηα Wer nur den lieben Gott läßt walten Und hoffet auf ihn allezeit, Den wird er wunderlich erhalten In allem Kreuz und Traurigkeit. Wer Gott, dem Allerhöchsten, traut, Der hat auf keinen Sand gebaut. Όπνηνο κνλάρα ζηνλ αγαπεηό Θεό ελαπνζέηεη ηελ εμνπζία θαη ειπίδεη πάληνηε ζε εθείλνλ, απηόλ ζαπκαζηά ζε λα ηνλ πξνζηαηεύεη εθείλνο ζε θάζε ζηαπξό θαη ζιίςε. Όπνηνο ηνλ παληνδύλακν Θεό εκπηζηεύεηαη, δελ έρεη ζηεξηρζεί πάλσ ζε άκκν. Δ11. Joseph Haydn, Κοσαρηέηηο εγτόρδφν ζε Νηο-μείζονα, opus 76 αξ. 3 / Hob. III: 77 (1797): II. Poco adagio [παξαιιαγέο πάλσ ζηνλ ύκλν Gott erhalte Franz, den Kaiser ] Gott erhalte Franz, den Kaiser, Unsern guten Kaiser Franz! Lange lebe Franz, der Kaiser, In des Glückes hellstem Glanz! Ihm erblühen Lorbeerreiser, Wo er geht, zum Ehrenkranz! Gott erhalte Franz, den Kaiser, Unsern guten Kaiser Franz! Ο ζεόο αο πξνζηαηεύεη ηνλ απηνθξάηνξα Φξαγθίζθν, ηνλ θαιό καο απηνθξάηνξα Φξαγθίζθν! Επί καθξόλ αο δεη ν απηνθξάηνξαο Φξαγθίζθνο ζηελ πην αγιαή ιάκςε ηεο επδαηκνλίαο! Αο αλζίδνπλ γη απηόλ δάθληλα θισλάξηα, όπνπ απηόο πεγαίλεη, σο ηηκεηηθνί ζηέθαλνη! Ο ζεόο αο πξνζηαηεύεη ηνλ απηνθξάηνξα Φξαγθίζθν, ηνλ θαιό καο απηνθξάηνξα Φξαγθίζθν!
Δ13. Wolfgang Amadeus Mozart, 12 παραλλαγές ζε Νηο-μείζονα πάνφ ζηο γαλλικό ηραγούδι Ah, vous dirai-je, maman, γηα πιεθηξνθόξν, KV 300e/265 (1781-1782) Ah! Vous dirais-je, maman, Ce qui cause mon tourment? Papa veut que je raisonne Comme une grande personne. Moi je dis que les bonbons Valent mieux que la raison. Αρ, κακά, κπνξώ λα ζνπ πσ ηί είλαη απηό πνπ κε βαζαλίδεη; Ο κπακπάο ζέιεη λα ζθέπηνκαη ζαλ κεγάιν άηνκν [ζαλ ελήιηθαο]. Εγώ [όκσο] ιέσ όηη ηα γιπθίζκαηα αμίδνπλ πεξηζζόηεξν από ηελ ινγηθή. Δ18. Franz Liszt, Totentanz, παράθραζη πάνφ ζηο Dies irae, γηα πηάλν θαη νξρήζηξα, S. 126ii / LW H8, ή γηα δύν πηάλα, S. 652 / LW C24 (1849, 1852-1859) Dies irae! Dies illa Solvet saeclum in favilla: Teste David cum Sibylla! Quantus tremor est futurus, Quando iudex est venturus, Cuncta stricte discussurus! Ηκέξα νξγήο, εθείλε ε εκέξα πνπ ζα δηαιύζεη ηα εγθόζκηα ζε ζηάρηε: κάξηπξαο ν Δαπίδ κε ηελ ίβπιια! Πόζνο ηξόκνο ζα ππάξμεη, όηαλ ν θξηηήο ζα έιζεη, ηα πάληα απζηεξά λα εμεηάζεη! Ζ17. Christoph Willibald Gluck, άξηα ηνπ Οξθέα, Che farò senza Euridice?, από ηελ ηξίηε πξάμε ηεο όπεξαο Orfeo ed Euridice, Wq. 30 (1762) Che farò senza Euridice? Dove andrò senza il mio ben? Euridice, o Dio, rispondi! Io son pure il tuo fedel! Euridice! Ah, non m avvanza più socorso, più speranza, nè dal mondo, nè dal cel. Σί ζα θάλσ ρσξίο ηελ Επξπδίθε; Πνύ ζα πάσ δίρσο ηελ θαιή κνπ; Επξπδίθε, ζεέ κνπ, απάληεζέ κνπ! Είκαη πάληνηε ν πηζηόο ζνπ ζύληξνθνο! Επξπδίθε! Αρ, δελ κνπ απνκέλεη πηα άιιε ζσηεξία, άιιε ειπίδα, νύηε από ηνλ θόζκν, νύηε από ηνλ νπξαλό.