Γλαύκωμα www.ophthalmica.gr IΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΜΙΚΡΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ
Τι ακριβώς είναι το γλαύκωμα; Ο όρος γλαύκωμα ορίζει μια ομάδα παθήσεων που τις χαρακτηρίζει μια σταδιακή καταστροφή του οπτικού νεύρου. Το οπτικό νεύρο απαρτίζεται από μεγάλο αριθμό νευρικών ινών. Κάθε ίνα του είναι υπεύθυνη για τη μεταφορά προς τον εγκέφαλο οπτικών ερεθισμάτων από ένα συγκεκριμένο σημείο του αμφιβληστροειδούς. Το σύνολο αυτών των σημείων αποτελεί το οπτικό μας πεδίο. Η πρόκληση βλάβης λοιπόν σε μια δεσμίδα αυτών των ινών οδηγεί σε ελάττωση ή απώλεια της όρασης στο τμήμα του χώρου που αυτή αντιστοιχεί.
01 Πως προκαλείται το γλαύκωμα; Ποιος ο ρόλος της ενδοφθάλμιας πίεσης; πάντα αυξημένη η ενδοφθάλμια πίεση 02Είναι στο γλαύκωμα; Στην πραγματικότητα υπάρχουν πολλές αιτίες που δυνητικά προκαλούν γλαύκωμα. Κοινός, ωστόσο, παρονομαστής όλων, φαίνεται να είναι η αύξηση της πίεσης στο εσωτερικό του οφθαλμού (ενδοφθάλμια πίεση) σε επίπεδα πάνω από τα όρια αντοχής του οπτικού νεύρου. Η ενδοφθάλμια πίεση οφείλεται σε ένα υγρό που παράγεται μέσα στο μάτι και ονομάζεται υδατοειδές υγρό. Αυτό βρίσκεται σε μια κατάσταση συνεχούς ανανέωσης (ίδια ποσότητα παράγεται, αλλά και απομακρύνεται με τη βοήθεια ενός αποχετευτικού συστήματος τοποθετημένου σε ένα σημείο που ονομάζεται γωνία ). Δυσχέρεια στην απαγωγή του υδατοειδούς υγρού οδηγεί σε αύξηση της ενδοφθάλμιας πίεσης με συνέπεια βλάβη του οπτικού νεύρου. Είναι δυνατό να παρατηρείται προϊούσα βλάβη του οπτικού νεύρου χωρίς σημαντική αύξηση της ενδοφθάλμιας πίεσης. Σε αυτή την περίπτωση μιλάμε για γλαύκωμα φυσιολογικής ή χαμηλής πίεσης. Σε κάθε γλαύκωμα, κυρίαρχο ρόλο παίζει ο αγγειακός παράγοντας. Να σημειωθεί επίσης πως, αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση δεν σημαίνει πάντα και γλαύκωμα. Κάποια άτομα είναι σε θέση να ανεχτούν υψηλές τιμές πίεσης χωρίς αλλοιώσεις των ινών του οπτικού νεύρου. Η συγκεκριμένη οφθαλμική κατάσταση καλείται οφθαλμική υπερτονία.
είναι οι κυριότεροι τύποι γλαυκώματος; 03Ποιοι Γλαύκωμα ανοιχτής γωνίας (χρόνιο απλό γλαύκωμα): ο συνηθέστερος τύπος, γνωστός και ως ο σιωπηλός κλέφτης της όρασης, χωρίς καθόλου υποκειμενικά ενοχλήματα. Εδώ η γωνία (σημείο αποχέτευσης του υδατοειδούς υγρού, μεταξύ περιφερικού κερατοειδή και ίριδας) παραμένει ανοιχτή, αλλά η λειτουργικότητά της βαθμιαία εξασθενίζει. Αποτέλεσμα η ενδοφθάλμια πίεση να αυξάνεται και σταδιακά να προκαλείται βλάβη του οπτικού νεύρου. Γλαύκωμα κλειστής γωνίας (οξύ γλαύκωμα): τύπος με θορυβώδη συμπτώματα. Παρατηρείται όταν κλείσει η γωνία μεταξύ περιφερικού κερατοειδή και ίριδας σταματώντας έτσι την αποχέτευση του παραγόμενου υδατοειδούς υγρού. Εμφανίζεται συνήθως σε υπερμέτρωπες. Το συγκεκριμένο γλαύκωμα αποτελεί μια επείγουσα κατάσταση και αν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα από ειδικό οφθαλμίατρο, μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε τύφλωση μέσα σε διάστημα ολίγων ωρών. Συγγενές γλαύκωμα: εμφανίζεται συνήθως στα 4 πρώτα χρόνια της ζωής (πρώιμη παιδική ηλικία), είναι σπάνιο αλλά καταστροφικό για την όραση. Η σημειολογία του περιλαμβάνει δακρύρροια, φωτοφοβία, θόλωση του κερατοειδή, αύξηση μεγέθους του κερατοειδή (βούφθαλμος), υψηλή ενδοφθάλμια πίεση, κοίλανση της οπτικής θηλής. Ένας προληπτικός παιδοφθαλμολογικός έλεγχος κρίνεται απαραίτητος. Γλαύκωμα φυσιολογικής (ή χαμηλής) πίεσης: Μερικοί άνθρωποι διαθέτουν οπτικό
νεύρο περισσότερο ευαίσθητο από το κανονικό με αποτέλεσμα τιμές ενδοφθάλμιας πίεσης που γενικά θεωρούνται φυσιολογικές να είναι ικανές να προκαλέσουν σε εκείνους απώλεια όρασης. Γλαύκωμα από τη χρήση κορτικοστεροειδών: Η χρήση κορτιζονούχων φαρμάκων σε οποιαδήποτε μορφή (π.χ. κρέμες, κολλύρια, ενέσεις) μπορεί να προκαλέσει αύξηση της ενδοφθάλμιας πίεσης μέσα σε διάστημα ημερών η εβδομάδων. Η διακοπή χορήγησης αυτών των φαρμάκων επαναφέρει συνήθως την πίεση στα φυσιολογικά επίπεδα.
04 Πως ακριβώς βλέπει ένας ασθενής με γλαύκωμα; Ένας ασθενής με γλαύκωμα χάνει σταδιακά τμήματα του οπτικού του πεδίου, συνήθως στην περιφέρεια. Αυτές οι περιοχές ονομάζονται σκοτώματα. Ένα σκότωμα που προκαλείται από γλαύκωμα δεν γίνεται εύκολα αντιληπτό, αφού αρχικά δεν ενοχλεί (στην πραγματικότητα η περιοχή που λείπει από το οπτικό μας πεδίο απλά παύει να υπάρχει για τον εγκέφαλό μας). Όσο όμως η βλάβη επεκτείνεται το οπτικό πεδίο του ασθενούς επηρεάζεται καταστροφικά. Πρόκειται για μια προοδευτικά εγκαθιστάμενη σημαντική αναπηρία με σοβαρές συνέπειες για τη ζωή του ασθενούς.
05 Πως μπορεί να αντιμετωπιστεί το γλαύκωμα; Φαρμακευτική αγωγή: Η πιο συχνά εφαρμοζόμενη θεραπεία. Υπάρχουν αποτελεσματικά φάρμακα στο να ελέγχουν την ενδοφθάλμια πίεση (μείωση της παραγωγής του υδατοειδούς υγρού - αύξηση της αποχετευτικής λειτουργίας). Οι περισσότεροι ασθενείς ρυθμίζονται απλά με καθημερινή χρήση ενός ή περισσότερων κολλυρίων. Τα κολλύρια αυτά έχουν συγκεκριμένες ενδείξεις, αντενδείξεις και παρενέργειες. Αυτό σημαίνει πως πρέπει να χρησιμοποιούνται από τους ασθενείς με συνέπεια και υπευθυνότητα. Πρόκειται για ένα μη θερμικό Yag Laser που χρησιμοποιεί βολές χαμηλής ενέργειας. Αυτές δρουν απευθείας στο αποχετευτικό σύστημα της γωνίας, προκαλούν δομικές αλλαγές και αυξάνουν τη λειτουργικότητά του. Το πλεονέκτημα του SLT, συγκριτικά με το παραδοσιακό ALT (Argon Laser Trabeculoplasty) είναι πως δεν διαταράσσει τους ιστούς στο αποχετευτικό σύστημα Εφαρμογή laser: Σε περιπτώσεις που στο γλαύκωμα ανοιχτής γωνίας (χρόνιο απλό γλαύκωμα) η φαρμακευτική αγωγή δεν είναι επιθυμητή ή αποτελεσματική χρησιμοποιείται η τεχνική Selective Laser Trabeculoplasty (SLT laser).
μπορεί να αντιμετωπιστεί το γλαύκωμα; 05Πως και μπορεί άνετα να επαναληφθεί σε περιπτώσεις υποτροπής. Στο γλαύκωμα κλειστής γωνίας (οξύ γλαύκωμα) μπορεί να χρησιμοποιηθεί και πάλι ένα ειδικό laser (Yag Laser), ώστε να ανοίξει μια οπή στην ίριδα από την οποία και θα περνάει το υδατοειδές υγρό, από τον πρόσθιο στον οπίσθιο θάλαμο, παρακάμπτοντας τον αποκλεισμό της κόρης, με αποτέλεσμα την άμεση ελάττωση της ενδοφθάλμιας πίεσης. Η τεχνική ονομάζεται laser ιριδοτομή. μια τεχνητή οδό αποχέτευσης του υδατοειδούς υγρού, από τον πρόσθιο θάλαμο προς την εξωτερική επιφάνεια του σκληρού χιτώνα, κάτω από τον επιπεφυκότα. Η εμφύτευση τεχνητών βαλβιδικών μηχανισμών και η καναλοπλαστική αποτελούν επίσης πολύ επιτυχημένες τεχνικές. Χειρουργική αντιμετώπιση: Αν παρά τη χορήγηση φαρμάκων ή τη χρήση laser τεχνικών η ενδοφθάλμια πίεση δεν ρυθμίζεται ικανοποιητικά, οδηγούμαστε σε χειρουργικές λύσεις. Η τραμπεκουλεκτομή είναι η περισσότερο διαδεδομένη μέθοδος. Με την μέθοδο αυτή κατασκευάζουμε χειρουργικά
06Τι ακριβώς περιλαμβάνει η διαγνωστική μελέτη γλαυκώματος; 07 Χρήσιμες συμβουλές & κανόνες: Οι εξετάσεις που περιλαμβάνει μια λεπτομερής μελέτη γλαυκώματος είναι οι παρακάτω: τονομέτρηση (μέτρηση της ενδοφθάλμιας πίεσης) γωνιοσκόπηση παχυμετρία κερατοειδή τοπογραφία θηλής και ωχράς (HRT) φασματική οπτική τομογραφία συνοχής (OCT) έλεγχο οπτικών πεδίων (οπτική περιμετρία) Η έγκαιρη διάγνωση του γλαυκώματος είναι το κλειδί στο να αποφευχθεί η βλάβη στο οπτικό νεύρο και η τύφλωση. Κληρονομικότητα (οικογενειακό ιστορικό), προχωρημένη ηλικία (γήρανση), διαβήτης, υπέρταση, αγγειακές παθήσεις, οφθαλμικές φλεγμονές, χρήση κορτιζόνης αποτελούν προδιαθετικούς παράγοντες. Εάν πάσχετε από γλαύκωμα, η χρόνια δέσμευση σας είναι απαραίτητη για την διατήρηση της όρασής σας. Παίρνετε τα φάρμακά σας (κολλυρια, ταμπλέτες), όπως ακριβώς σας έχει συστήσει ο οφθαλμίατρός σας. Ενημερώστε τον ιατρό σας για τυχών παρενέργειες της φαρμακευτικής αγωγής. Εξαιτίας του κληρονομικού παράγοντα, ενθαρρύνετε τους ενήλικες συγγενείς σας να υποβάλλονται και αυτοί τακτικά σε οφθαλμολογική εξέταση.
geographik.gr Βασ. Όλγας 196 & Πλούτωνος γωνία 54655 Θεσσαλονίκη (Δίπλα στην παλ. Νομαρχία) Παράρτημα κέντρου πόλης Αγίας Σοφίας 40 Τ. 2310 263063 F. 2310 279362 info@ophthalmica.gr www.ophthalmica.gr